Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hasday bin Şaprut (tam adı: Abu Yusuf bin İshak bin Ezra, İbranice: חסדאי אבן שפרוט), (d. 915 Jaén - ö. 970 Córdoba)Endülüs Yahudisi, halife III. Abdurrahman'ın veziri ve özel hekimi. Chaim Potok'un kitabı "wanderings"te anlatıldığına göre Talmud'un erbabı değildi. Dini yazıtlar üzerinde çalışan, 4 dil bilen, Yahudi tarihini iyi bilen, rabbinik olmayan bir Yahudi sekreteri olan Hasday Yahudi olmayanlarca bile saygı duyulan bir kişiydi. Hasday bin Şaprut Karay bir İbrani olmasına rağmen rabbinikçiler, İbrani diline yaptığı katkılardan dolayı kendisine sahip çıkmaktadır.
Özel hayatı
Varlıklı ve eğitimli bir haham olan 'nın oğludur. Gençliğinde İbranice, Arapça ve Latince'yi öğrendi. Birçok Yahudi gibi tıp okudu. Şiir kitapları yazdı. Talmud'a sahip çıkmayan bir görüş olan Karaizm'den gelen Hasday, Talmud eğitimi aldı. Ayrıca, Hasday'ın Al-Faruk denen her derde deva bir ilaç bulduğu rivayet edilir.
Yükselişi
Córdoba (Kurtuba) hilafet sarayında bulunan halife III. Abdurrahman'in doktoru oldu. Tercümanlık ve gümrük müfettişliği yaptı. Ardından resmen vezir unvanı verilmese de vezir konumuna geldi ve fiilen dışişleri bakanı gibi çalıştı.
Kutsal Roma İmparatoru I. Otto'nun elçileriyle resmi müzakereleri yaptı, Hazar hakanı Yusuf'la da mektuplaştı ve Yahudi bilimadamlarını korudu. Hasday, halife III. Abdurrahman'ın oğlu II. El-Hakim zamanında en iyi pozisyonuna geldi.
Etkisi
Endülüs'te Yahudilerin bilimsel ve kültürel faaliyetlerinin kurucusu kabul edilen Hasday'ın etkisi en önemli girişimi, Talmud akademisini kurmasıdır. III. Abdurrahman döneminde esir alınan (Mose ben Hannah), Yahudi cemaati tarafından satın alınmış ve yeni kurulmuş Talmud akademisinin başına getirilmiştir. Hasday bin Şaprut'un desteğiyle Córdoba'da Hahambaşı olan Moşe bin Honeh, Talmud kopyaları getirtti ve Mişna'yı Arapçaya çevrilmesini sağladı. Sonuçta güçlenerek Babil cemaatiyle bağlar gevşetilerek bağımsız hale gelmiştir.
Hasday'ın gayretleriyle İbranice bir ilim dili haline gelmiş ve Yahudi bilginleri yetişmiştir. Arapçayı anadili gibi konuşan ve Müslüman öğrencilerle aynı hocadan ders alan öncülüğünde, Müslüman filozof ve kelamcıların yorumlarını örnek almak suretiyle Kitab-ı Mukaddes yorumu geleneği başlamıştır.
Hasday ve 'dan (Samuel ibn Naghrela) itibaren Endülüs Yahudileri, Arapça ve İbranicenin düşünce formlarını birleştiren yazılı Yahudi-Arap kültürü oluşmaya başlamıştır.
Hazar Kağanı Yosef ile yaptığı karşılıklı yazışmalar günümüze kadar gelmiş ve zamanın Hazar devleti ve kökenleri hakkında bilgi veren ender kaynaklardan biri olmuştur.
Aile adı
Türkiye'ye göç eden Sefarad Yahudileri arasındaki Çiprut ailesi kökenlerinin Hasday'a dayandığını iddia eder. (Orijinal isim olan Hasdai, ülkeden ülkeye Hazday, Hazdai, Hasday, Hazbay gibi çeşitli isim dönüşümlerine uğramıştır.)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Hazar Hakanı'na yazdığı mektup9 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: "I... a servant of my Lord the King, bow to the earth before Him, even prostrate myself towards the abode of Your Majesty from a distant land." "..Thereupon I bowed down and adored the 'G-d' of heaven."
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasday bin Saprut tam adi Abu Yusuf bin Ishak bin Ezra Ibranice חסדאי אבן שפרוט d 915 Jaen o 970 Cordoba Endulus Yahudisi halife III Abdurrahman in veziri ve ozel hekimi Chaim Potok un kitabi wanderings te anlatildigina gore Talmud un erbabi degildi Dini yazitlar uzerinde calisan 4 dil bilen Yahudi tarihini iyi bilen rabbinik olmayan bir Yahudi sekreteri olan Hasday Yahudi olmayanlarca bile saygi duyulan bir kisiydi Hasday bin Saprut Karay bir Ibrani olmasina ragmen rabbinikciler Ibrani diline yaptigi katkilardan dolayi kendisine sahip cikmaktadir JaenOzel hayatiVarlikli ve egitimli bir haham olan nin ogludur Gencliginde Ibranice Arapca ve Latince yi ogrendi Bircok Yahudi gibi tip okudu Siir kitaplari yazdi Talmud a sahip cikmayan bir gorus olan Karaizm den gelen Hasday Talmud egitimi aldi Ayrica Hasday in Al Faruk denen her derde deva bir ilac buldugu rivayet edilir YukselisiCordoba Kurtuba hilafet sarayinda bulunan halife III Abdurrahman in doktoru oldu Tercumanlik ve gumruk mufettisligi yapti Ardindan resmen vezir unvani verilmese de vezir konumuna geldi ve fiilen disisleri bakani gibi calisti Kutsal Roma Imparatoru I Otto nun elcileriyle resmi muzakereleri yapti Hazar hakani Yusuf la da mektuplasti ve Yahudi bilimadamlarini korudu Hasday halife III Abdurrahman in oglu II El Hakim zamaninda en iyi pozisyonuna geldi EtkisiEndulus te Yahudilerin bilimsel ve kulturel faaliyetlerinin kurucusu kabul edilen Hasday in etkisi en onemli girisimi Talmud akademisini kurmasidir III Abdurrahman doneminde esir alinan Mose ben Hannah Yahudi cemaati tarafindan satin alinmis ve yeni kurulmus Talmud akademisinin basina getirilmistir Hasday bin Saprut un destegiyle Cordoba da Hahambasi olan Mose bin Honeh Talmud kopyalari getirtti ve Misna yi Arapcaya cevrilmesini sagladi Sonucta guclenerek Babil cemaatiyle baglar gevsetilerek bagimsiz hale gelmistir Hasday in gayretleriyle Ibranice bir ilim dili haline gelmis ve Yahudi bilginleri yetismistir Arapcayi anadili gibi konusan ve Musluman ogrencilerle ayni hocadan ders alan onculugunde Musluman filozof ve kelamcilarin yorumlarini ornek almak suretiyle Kitab i Mukaddes yorumu gelenegi baslamistir Hasday ve dan Samuel ibn Naghrela itibaren Endulus Yahudileri Arapca ve Ibranicenin dusunce formlarini birlestiren yazili Yahudi Arap kulturu olusmaya baslamistir Hazar Kagani Yosef ile yaptigi karsilikli yazismalar gunumuze kadar gelmis ve zamanin Hazar devleti ve kokenleri hakkinda bilgi veren ender kaynaklardan biri olmustur Aile adiTurkiye ye goc eden Sefarad Yahudileri arasindaki Ciprut ailesi kokenlerinin Hasday a dayandigini iddia eder Orijinal isim olan Hasdai ulkeden ulkeye Hazday Hazdai Hasday Hazbay gibi cesitli isim donusumlerine ugramistir Ayrica bakinizEndulus Endulus Emevi Devleti Hazar Kaganligi Hazar Yazismalari Ispanya tarihi Ispanya daki Yahudi kulturunun altin cagi SefaradKaynakca a b Jews in the Scientific Life of Andalusia Endulus Bilim Hayatinda Yahudiler Uludag Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi olu kirik baglanti Cilt 18 Sayi 1 s 509 528 Bursa 2009 a b Ingilizce vikipedi maddesi 3 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Temmuz 2010 Dis baglantilarHazar Hakani na yazdigi mektup9 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde I a servant of my Lord the King bow to the earth before Him even prostrate myself towards the abode of Your Majesty from a distant land Thereupon I bowed down and adored the G d of heaven