Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Henri Cartan (d. 8 Temmuz 1904 (Nancy) - ö. 13 Ağustos 2008 (Paris)) matematiğe önemli katkılarda bulunan Fransız matematikçi. Bourbaki grubunun kurucularından biridir.
Henri Cartan | |
|---|---|
 Henri Cartan (1968) | |
| Doğum | Henri Paul Cartan 08 Temmuz 1904 Nancy, Meurthe-et-Moselle, Fransa |
| Ölüm | 13 Ağustos 2008 (104 yaşında) Paris, Fransa |
| Mezun olduğu okul(lar) | École Normale Supérieure |
| Tanınma nedeni | |
| Akraba(lar) | Anna Cartan (hala), (kayınbaba) |
| Ödüller | (1932) (1959) (1976) |
| Kariyeri | |
| Dalları | Matematik |
| Çalıştığı kurumlar | Paris Üniversitesi |
| Tez | Sur les systèmes de fonctions holomorphes à variétés linéaires lacunaires et leurs applications (1928) |
| Doktora danışmanı | |
| Doktora öğrencileri | Pierre Cartier Jean-Pierre Serre |
Genellikle, zamanının en etkin Fransız matematikçilerinden biri olarak kabul edilir. Çok değişkenli karmaşık analiz, topoloji (demetler, Eilenberg-MacLane kompleksleri) ve homolojik cebir üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır.
Yaşamı
Ailesi
Matematikçi Élie Cartan ve Marie-Louise Bianconi'nin oğludur. Fizikçi ve direnişçi 'ın, besteci 'ın ve matematikçi 'ın kardeşidir. Ayrıca matematikçi Anna Cartan'ın yeğeni, filozof ve direnişçi 'in ilk kuzenidir. Aynı zamanda fizikçi 'in damadıdır.
Eğitim yaşamı
Henri Cartan, kendi deyimiyle, çok küçük yaşta matematiğe ilgi duymuş ancak ailesinden etkilenmemiştir. Babasının 1909'da Sorbonne'a atanmasının ardından ailesiyle birlikte Paris'e taşındı. Henri Cartan, orta öğrenimini Versay'daki Hoche Lisesi (Lycée Hoche)'nde tamamladı. 1923'te École Normale Supérieure'e girdi. Orada, 1922'de yine aynı üniversiteye 16 yaşında giren ve 1928'de 'in danışmanlığında doktorasını alan André Weil ile tanıştı. Doktora tezi karmaşık analiz üzerineydi.
Akademik iş yaşamı
1928'den 1929'a kadar Caen'deki Malherbe Lisesi (Lycée Malherbe)'nde öğretmenlik yaptı, ardından 1929'dan 1931'e kadar Lille Üniversitesi fen fakültesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1931 yılında Strasbourg Üniversitesi fen fakültesine chargé de cours ve ardından maître de conférences olarak atandı. Çemberli bölgelerle alakalı bir yayınının ardından Henri Cartan, Mayıs 1931'de Almanya'daki Münster Üniversitesi'ne davet edildi. Daha sonra Heinrich Behnke ve asistanı Peter Thullen ile tanıştı. Thullen ile Cartan burada arkadaş oldular ve birlikte 1932 tarihli Mathematische Annalen dergisinde bir makale yayınladılar. Bu makalede bugün olarak bilinen sonuç kanıtlanmıştır.
Bourbaki grubunun gelecekteki üyelerinin ilk toplantısı 14 Ocak 1935'te gerçekleşti. Temmuz 1935'te 'de yapılan ilk kongre , , ve André Weil'i bir araya getirdi. O zamanlar amaç, basit bir şekilde yazılmasıydı; bu hedef, zamanla giderek daha iddialı hale geldi. Aynı yıl, fizikçi 'in kızı ile evlendi ve beş çocuğu oldu.
1936'da profesör olarak atanan Henri Cartan, 1937'de tekrar Almanya'ya davet edildi. Strazburg'un Alman işgalinden kurtulmasıyla Clermont-Ferrand'da bir yıl öğretmenlik yaptı. 1937 yılında 'da düzenlenen Bourbaki kongresinde fikrini sundu. Kasım 1940'ta Paris Üniversitesi fen fakültesine genel matematik öğretim görevlisi (maître de conférences) olarak atandı ve École Normale Supérieure'de matematik öğretiminden sorumlu oldu. Böylelikle, ve Rockefeller Vakfı tarafından önerilen Amerika Birleşik Devletleri'ne sığınma teklifini reddetti.
Kardeşi fizikçi Fransız Direnişi'ne katıldı. Şubat 1943'te tutuklanıp sınır dışı edildi, Ağustos ayında ölüm cezasına çarptırıldı ve Aralık 1943'te idam edildi. Henri Cartan kardeşinin öldüğünü Mayıs 1945'te, savaşın sonunda öğrendi. Bu dönemde Almanya'da temaslarını sürdürmeye devam eden, savaşın sonunda özellikle Heinrich Behnke ve Peter Thullen'le iletişim kurarak Fransız ve Alman matematikçilerin yakınlaşmasını kolaylaştırdı.École Normale Supérieure'deki matematik derslerinden sorumluydu ve 1945'ten 1947'ye kadar Strazburg'daki fen fakültesinde görevliydi.
Henri Cartan, Kasım 1946'da, 'taki Matematik Araştırma Enstitüsü'nü ziyaret etti. École Normale Supérieure'de 1948-1964 yılları arasında ünlü Cartan Seminerlerini yönetti. Ocak 1948'de Weil tarafından Chicago Üniversitesi'ne davet edildi. Daha sonra ile tanıştı. Şubat'tan Mayıs'a kadar Harvard Üniversitesi'ni ziyaret etti. 1950'de Société Mathématique de France'ın başkanı oldu. 1956 yılında Eilenberg ile birlikte bugün hala referans olan Homolojik Cebir (Homological Algebra) adlı eseri yazdı.
1965'te École Normale Supérieure'deki görevinden ayrıldı. 1969 yılında Paris XI Üniversitesi olarak da anılan Orsay'da fen fakültesine profesör olarak atandı. 1967'den 1970'e kadar 'nin başkanlığını yaptı ve Fransız Bilimler Akademisi ve dahil olmak üzere çeşitli akademilerin üyeliğine seçildi.
Siyasi mücadele
1974'te Cartan, Sovyet yetkilileri tarafından bir psikiyatri hastanesinde tutulan Ukraynalı matematikçi 'un serbest bırakılması için kampanya yürüttü. Vancouver'da bir dilekçenin imzalanması için bir çağrı düzenledi ve bu vesileyle ve Laurent Schwartz'la birlikte Paris İnsan Hakları Birliği ile birkaç kez bir araya gelen Matematikçiler Komitesi'ni kurdu. Ocak 1976'da serbest bırakıldı. Komite daha sonra dünya çapında siyasi konumları nedeniyle tehlikeye düşen çeşitli matematikçileri savundu (Andrey Çihanoviç ve Anatoli Çiharanski, Uruguaylı veya Faslı gibi). Bugün Bilim Adamlarını Savunma Komitesi hala varlığını sürdürmektedir.
Siyasi düzeyde Henri Cartan, Avrupa federalizmi fikrini savundu ve 1974'ten 1985'e kadar Avrupalı Federalistler Birliği'nin başkanlığını yaptı.
Seçilmiş yayınlar
- Cartan, Henri (1928). "Sur les systèmes de fonctions holomorphes à variétés linéaires lacunaires et leurs applications". (Fransızca). Cilt 45. ss. 255-346. doi:10.24033/asens.786. (Tez)
- Cartan, Henri (1935). Sur les groupes de transformations analytiques. Actualités scientifiques et industrielles vol.198, Exposés mathématiques; IX (Fransızca). Hermann & Cie. s. 55. ISSN 0365-6861. Zbl 0010.39502.
- Cartan, Henri (1940). Sur les classes de fonctions definies par des inégalités portant sur leurs dérivées successives. Actualités scientifiques et industrielles vol.867 (Fransızca). Hermann & Cie. s. 36. ISSN 0365-6861. Zbl 0010.39502.
- Espaces fibrés et homotopie, (Séminaire Henri Cartan Tome 2 (1949–1950))
- Cohomologie des groupes, suite spectrale, faisceaux, (Séminaire Henri Cartan Tome 3 (1950–1951))
- Algèbres d'Eilenberg – Mac Lane et homotopie, (Séminaire Henri Cartan Tome 7 no2. (1954–1955))
- Fonctions automorphes, (Séminaire Henri Cartan Tome 10 no2. (1957–1958))
- Quelques questions de topologie, 1958.
- Homological Algebra (S. Eilenberg ile), Princeton Univ Press, 1956
- Séminaires de l'École normale supérieure (Fr. "Séminaires Cartan" (Cartan Seminerleri) olarak adlandırılır), Secr. Math. , 1948-1964; New York, W.A.Benjamin ed., 1967.
- Théorie élémentaire des fonctions analytiques, Paris, Hermann, 1961 (İngilizce, Almanca, Japonca, İspanyolca ve Rusçaya çevrilmiştir).
- Calcul différentiel, Paris, Hermann, 1967 (İngilizce, İspanyolca ve Rusçaya çevrilmiştir).
- Formes différentielles, Paris, Hermann, 1967 (İngilizce, İspanyolca ve Rusçaya çevrilmiştir).
- Differential Forms, Dover 2006
- Œuvres — Collected Works, 3 vols., ed. Reinhold Remmert & Jean-Pierre Serre, Springer Verlag, Heidelberg, 1967.
- Relations d'ordre en théorie des permutations des ensembles finis, Neuchâtel, 1973.
- Théorie élémentaire des fonctions analytiques d'une ou plusieurs variables complexes, Paris, Hermann, 1975. Isbn:9782705652159
- Cartan, Henri (1992). Elementary Theory of Analytic Functions of One or Several Complex Variables. Courier Corporation. s. 228. ISBN .
- Cours de calcul différentiel, Paris, Hermann, 1977.
- Audin, Michèle, (Ed.) (2011). Correspondance entre Henri Cartan et André Weil, 1928–1991. Société mathématique de France. s. xiv+720. ISBN . ISSN 1629-4939..
Notlar
- ^ A. Jackson (1999), "Interview with Henri Cartan (Henri Cartan ile söyleşi)" (PDF), , cilt 46, ss. 782-788, 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ a b M. Mashaal, "Henri Cartan, de Bourbaki à l'Europe unie" (Henri Cartan, Bourbaki'den birleşmiş Avrupa'ya), , Ekim 2008, ss.100-102.
- ^ Dosso Diane. Les scientifiques français réfugiés en Amérique et la France Libre (Amerika'ya sığınan biliminsanları ve Özgür Fransa). Matériaux pour l'histoire de notre temps, n°60, 2000. Les Etats-Unis et les réfugiés politiques européens : des années 1930 aux années 1950 (ABD ve Avrupalı politik sığınmacılar: 1930 yılından 1950 yılına kadar), Robert Frank yönetiminde. ss. 34-40. DOI Dış bağlantı (Fransızca) 26 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c d e Henri Cartan, mathématicien 26 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Le Monde, 19 Ağustos 2008.
- ^ Henri Cartan, French mathematician, is dead at 104 11 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times, 24 Ağustos 2008.
- ^ (1956). "Review: Homological algebra, by Henri Cartan and Samuel Eilenberg". Bull. Amer. Math. Soc. 62 (6). ss. 615-624. doi:10.1090/S0002-9904-1956-10082-7. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ Fresán, Javier (June 2012). "Review: Correspondance entre Henri Cartan et André Weil ed. by Michèle Audin" (PDF). EMS Newsletter. ss. 58-60. 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Henri Cartan d 8 Temmuz 1904 Nancy o 13 Agustos 2008 Paris matematige onemli katkilarda bulunan Fransiz matematikci Bourbaki grubunun kurucularindan biridir Henri CartanHenri Cartan 1968 DogumHenri Paul Cartan 08 Temmuz 1904 1904 07 08 Nancy Meurthe et Moselle FransaOlum13 Agustos 2008 104 yasinda Paris FransaMezun oldugu okul lar Ecole Normale SuperieureTaninma nedeniAkraba lar Anna Cartan hala kayinbaba Oduller 1932 1959 1976 Wolf Odulu 1980 1989 KariyeriDallariMatematikCalistigi kurumlarParis UniversitesiTezSur les systemes de fonctions holomorphes a varietes lineaires lacunaires et leurs applications 1928 Doktora danismaniDoktora ogrencileriPierre Cartier Jean Pierre Serre Genellikle zamaninin en etkin Fransiz matematikcilerinden biri olarak kabul edilir Cok degiskenli karmasik analiz topoloji demetler Eilenberg MacLane kompleksleri ve homolojik cebir uzerine yaptigi calismalarla taninir YasamiAilesi Matematikci Elie Cartan ve Marie Louise Bianconi nin ogludur Fizikci ve direnisci in besteci in ve matematikci in kardesidir Ayrica matematikci Anna Cartan in yegeni filozof ve direnisci in ilk kuzenidir Ayni zamanda fizikci in damadidir Egitim yasami Henri Cartan kendi deyimiyle cok kucuk yasta matematige ilgi duymus ancak ailesinden etkilenmemistir Babasinin 1909 da Sorbonne a atanmasinin ardindan ailesiyle birlikte Paris e tasindi Henri Cartan orta ogrenimini Versay daki Hoche Lisesi Lycee Hoche nde tamamladi 1923 te Ecole Normale Superieure e girdi Orada 1922 de yine ayni universiteye 16 yasinda giren ve 1928 de in danismanliginda doktorasini alan Andre Weil ile tanisti Doktora tezi karmasik analiz uzerineydi Akademik is yasami1928 den 1929 a kadar Caen deki Malherbe Lisesi Lycee Malherbe nde ogretmenlik yapti ardindan 1929 dan 1931 e kadar Lille Universitesi fen fakultesinde ogretim gorevlisi olarak calisti 1931 yilinda Strasbourg Universitesi fen fakultesine charge de cours ve ardindan maitre de conferences olarak atandi Cemberli bolgelerle alakali bir yayininin ardindan Henri Cartan Mayis 1931 de Almanya daki Munster Universitesi ne davet edildi Daha sonra Heinrich Behnke ve asistani Peter Thullen ile tanisti Thullen ile Cartan burada arkadas oldular ve birlikte 1932 tarihli Mathematische Annalen dergisinde bir makale yayinladilar Bu makalede bugun olarak bilinen sonuc kanitlanmistir Bourbaki grubunun gelecekteki uyelerinin ilk toplantisi 14 Ocak 1935 te gerceklesti Temmuz 1935 te de yapilan ilk kongre ve Andre Weil i bir araya getirdi O zamanlar amac basit bir sekilde yazilmasiydi bu hedef zamanla giderek daha iddiali hale geldi Ayni yil fizikci in kizi ile evlendi ve bes cocugu oldu 1936 da profesor olarak atanan Henri Cartan 1937 de tekrar Almanya ya davet edildi Strazburg un Alman isgalinden kurtulmasiyla Clermont Ferrand da bir yil ogretmenlik yapti 1937 yilinda da duzenlenen Bourbaki kongresinde fikrini sundu Kasim 1940 ta Paris Universitesi fen fakultesine genel matematik ogretim gorevlisi maitre de conferences olarak atandi ve Ecole Normale Superieure de matematik ogretiminden sorumlu oldu Boylelikle ve Rockefeller Vakfi tarafindan onerilen Amerika Birlesik Devletleri ne siginma teklifini reddetti Kardesi fizikci Fransiz Direnisi ne katildi Subat 1943 te tutuklanip sinir disi edildi Agustos ayinda olum cezasina carptirildi ve Aralik 1943 te idam edildi Henri Cartan kardesinin oldugunu Mayis 1945 te savasin sonunda ogrendi Bu donemde Almanya da temaslarini surdurmeye devam eden savasin sonunda ozellikle Heinrich Behnke ve Peter Thullen le iletisim kurarak Fransiz ve Alman matematikcilerin yakinlasmasini kolaylastirdi Ecole Normale Superieure deki matematik derslerinden sorumluydu ve 1945 ten 1947 ye kadar Strazburg daki fen fakultesinde gorevliydi Henri Cartan Kasim 1946 da taki Matematik Arastirma Enstitusu nu ziyaret etti Ecole Normale Superieure de 1948 1964 yillari arasinda unlu Cartan Seminerlerini yonetti Ocak 1948 de Weil tarafindan Chicago Universitesi ne davet edildi Daha sonra ile tanisti Subat tan Mayis a kadar Harvard Universitesi ni ziyaret etti 1950 de Societe Mathematique de France in baskani oldu 1956 yilinda Eilenberg ile birlikte bugun hala referans olan Homolojik Cebir Homological Algebra adli eseri yazdi 1965 te Ecole Normale Superieure deki gorevinden ayrildi 1969 yilinda Paris XI Universitesi olarak da anilan Orsay da fen fakultesine profesor olarak atandi 1967 den 1970 e kadar nin baskanligini yapti ve Fransiz Bilimler Akademisi ve dahil olmak uzere cesitli akademilerin uyeligine secildi Siyasi mucadele1974 te Cartan Sovyet yetkilileri tarafindan bir psikiyatri hastanesinde tutulan Ukraynali matematikci un serbest birakilmasi icin kampanya yuruttu Vancouver da bir dilekcenin imzalanmasi icin bir cagri duzenledi ve bu vesileyle ve Laurent Schwartz la birlikte Paris Insan Haklari Birligi ile birkac kez bir araya gelen Matematikciler Komitesi ni kurdu Ocak 1976 da serbest birakildi Komite daha sonra dunya capinda siyasi konumlari nedeniyle tehlikeye dusen cesitli matematikcileri savundu Andrey Cihanovic ve Anatoli Ciharanski Uruguayli veya Fasli gibi Bugun Bilim Adamlarini Savunma Komitesi hala varligini surdurmektedir Siyasi duzeyde Henri Cartan Avrupa federalizmi fikrini savundu ve 1974 ten 1985 e kadar Avrupali Federalistler Birligi nin baskanligini yapti Secilmis yayinlarCartan Henri 1928 Sur les systemes de fonctions holomorphes a varietes lineaires lacunaires et leurs applications Fransizca Cilt 45 ss 255 346 doi 10 24033 asens 786 Tez Cartan Henri 1935 Sur les groupes de transformations analytiques Actualites scientifiques et industrielles vol 198 Exposes mathematiques IX Fransizca Hermann amp Cie s 55 ISSN 0365 6861 Zbl 0010 39502 Cartan Henri 1940 Sur les classes de fonctions definies par des inegalites portant sur leurs derivees successives Actualites scientifiques et industrielles vol 867 Fransizca Hermann amp Cie s 36 ISSN 0365 6861 Zbl 0010 39502 Espaces fibres et homotopie Seminaire Henri Cartan Tome 2 1949 1950 Cohomologie des groupes suite spectrale faisceaux Seminaire Henri Cartan Tome 3 1950 1951 Algebres d Eilenberg Mac Lane et homotopie Seminaire Henri Cartan Tome 7 no2 1954 1955 Fonctions automorphes Seminaire Henri Cartan Tome 10 no2 1957 1958 Quelques questions de topologie 1958 Homological Algebra S Eilenberg ile Princeton Univ Press 1956 978 0 69104991 5 Seminaires de l Ecole normale superieure Fr Seminaires Cartan Cartan Seminerleri olarak adlandirilir Secr Math 1948 1964 New York W A Benjamin ed 1967 Theorie elementaire des fonctions analytiques Paris Hermann 1961 Ingilizce Almanca Japonca Ispanyolca ve Ruscaya cevrilmistir Calcul differentiel Paris Hermann 1967 Ingilizce Ispanyolca ve Ruscaya cevrilmistir Formes differentielles Paris Hermann 1967 Ingilizce Ispanyolca ve Ruscaya cevrilmistir Differential Forms Dover 2006 Œuvres Collected Works 3 vols ed Reinhold Remmert amp Jean Pierre Serre Springer Verlag Heidelberg 1967 Cartan Henri 6 Temmuz 2015 Oeuvres Collected Works I Springer ISBN 978 3 662 46872 2 Cartan Henri 23 Eylul 2015 Oeuvres Collected Works II Springer ISBN 978 3 662 46908 8 Cartan Henri 23 Eylul 2015 Oeuvres Collected Works III Springer ISBN 978 3 662 46911 8 Relations d ordre en theorie des permutations des ensembles finis Neuchatel 1973 Theorie elementaire des fonctions analytiques d une ou plusieurs variables complexes Paris Hermann 1975 Isbn 9782705652159 Cartan Henri 1992 Elementary Theory of Analytic Functions of One or Several Complex Variables Courier Corporation s 228 ISBN 9780486318677 Cours de calcul differentiel Paris Hermann 1977 Audin Michele Ed 2011 Correspondance entre Henri Cartan et Andre Weil 1928 1991 Societe mathematique de France s xiv 720 ISBN 978 2 85629 314 0 ISSN 1629 4939 Notlar A Jackson 1999 Interview with Henri Cartan Henri Cartan ile soylesi PDF cilt 46 ss 782 788 2 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF erisim tarihi 26 Eylul 2024 a b M Mashaal Henri Cartan de Bourbaki a l Europe unie Henri Cartan Bourbaki den birlesmis Avrupa ya Ekim 2008 ss 100 102 Dosso Diane Les scientifiques francais refugies en Amerique et la France Libre Amerika ya siginan biliminsanlari ve Ozgur Fransa Materiaux pour l histoire de notre temps n 60 2000 Les Etats Unis et les refugies politiques europeens des annees 1930 aux annees 1950 ABD ve Avrupali politik siginmacilar 1930 yilindan 1950 yilina kadar Robert Frank yonetiminde ss 34 40 DOI Dis baglanti Fransizca 26 Eylul 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi a b c d e Henri Cartan mathematicien 26 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Le Monde 19 Agustos 2008 Henri Cartan French mathematician is dead at 104 11 Mayis 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi The New York Times 24 Agustos 2008 1956 Review Homological algebra by Henri Cartan and Samuel Eilenberg Bull Amer Math Soc 62 6 ss 615 624 doi 10 1090 S0002 9904 1956 10082 7 6 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2024 Fresan Javier June 2012 Review Correspondance entre Henri Cartan et Andre Weil ed by Michele Audin PDF EMS Newsletter ss 58 60 19 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Haziran 2016