Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Henry Morgenthau Jr. (11 Mayıs 1891 - 6 Şubat 1967) Franklin D. Roosevelt'in ABD Başkanı olduğu dönem boyunca Amerika Birleşik Devletleri hazine bakanı görevinde bulunmuş olan devlet adamı. Roosevelt dönemindeki New Deal programının mimarlarındandır. ABD'nin II. Dünya Savaşı'na katılımının ekonomik arka planını örmüştür. Savaş sırasında uyguladığı Lend-Lease programıyla bilinir. Ayrıca savaşın ardından Nazi Almanyası'nın savunma sanayii alanındaki altyapısının tamamen tasfiye edilmesini savunan Morgenthau Planı'nın mimarıdır. Roosevelt'in ölümünün ardından ABD Başkanı olan Harry S. Truman görevden alınmıştır.
| Henry Morgenthau Jr. | |
|---|---|
 | |
| 1944 yılında Morgenthau | |
| 52. Amerika Birleşik Devletleri hazine bakanı | |
| Görev süresi 1 Ocak 1934 - 22 Temmuz 1945 | |
| Yerine geldiği | William H. Woodin |
| Yerine gelen | Fred M. Wilson |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 11 Mayıs 1891 New York |
| Ölüm | 6 Şubat 1967 (75 yaşında) New York |
| Partisi | Demokrat Parti |
| Evlilik(ler) | Elinor Fatman |
| Çocuk(lar) | 3 |
Gençliği
Henry Morgenthau, Jr. New York'da varlıklı bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Babası Henry Morgenthau Sr. emlak zengini ve diplomattır. Annesi ise Josephine (Sykes) Morgenthau'dur. 3 kız kardeşi olan Henry, liseyi Dwight Kolejinde tamamladıktan sonra Cornell Üniversitesinde mimarlık ve ziratt mühendisliği eğitimi alır. 1913 yılında Franklin ve Eleanor Roosevelt çiftiyle tanışır ve dost olur. New York'un hemen dışındaki çiftliğinde Rooseveltler gibi Noel ağacı yetiştirir. 1922 yılında Amerikan Çiftçisi adlı derginin yayın yönetmenliğine başlar. Bu dergide çiftçilere uygulanan hacizlere karşı konum alır, özel çiftçilik tekniklerine dair bilgiler verir. 1929 yılında Roosevelt New York valisi olunca Henry de New York Tarım Danışma Komitesi başkanlığına getirilir.
Siyasi hayatı
1933 yılında Franklin D. Roosevelt ABD Başkanı olunca Morgenthau'yu Federal Farm Board'un başkanlığına getirir. Çiftçilik alanında görev yapmasına rağmen mali konularla da ilgilenir. Roosevelt, Cornell Üniversitesinden Profesör George Warren'ın önerisini destekleyerek altının değerini artırarak nakit paradaki değer kaybını tetikleyerek, eksi enflasyonun fiyatlardaki etkisini baskılamaya çalışır.
1934 yılında William H. Woodin sağlık sebepleri gerekçesiyle görevden ayrılınca Roosevelt Morgenthau'yu Amerika Birleşik Devletleri hazine bakanı görevine getirir. Roosevelt, Morgentahu ve Merkez Bankaları Sistemi Başkanı Marriner Stoddard Eccles ekonomik bunalım döneminde faizleri düşük tutarak yüksek hacimli kamu harcamalarına girişmiş, sonrasında ise silahlanmayı destekleyecek şekilde savunma sanayiine yatırım yapılmasını sağlamışlardır.
Yolsuzluk ve örgütlü suçla mücadele
Morgenthau, Hazine bakanı olarak konumunu yolsuzlukla ve örgütlü suçla mücadele için kullanmıştır. Ancak istihbarat alanında bir yapılandırma girişimi FBI Başkanı J. Edgar Hoover tarafından baltalanmıştır. Hoover yeni bir yapılanmanın başında bulunduğu kurumu gölgelemesinden çekinmiştir. Buna rağmen Hazine Bakanlığı bünyesindeki kurumların istihbarat alanında koordinasyonunu sağlayan bir yapı kuran Morgenthau buranın başına daha önce suç örgütü lideri Al Capone'u başarıyla tasfiye etmiş 'yi getirmiştir. Kansas'daki Big Tom Pendergast ve mafya lideri Charles Carrollo örgütleri bu işbirliği sayesinde çökertilmiştir.
Yahudi mülteciler
II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan Holokost karşısında Müttefik Devletler yavaş davranmış ve gerekli yanıtları üretememiştir. 1943 yılında Hazine Bakanlığı Dünya Yahudi Kongresi'nin planını kabul etmiş, Yahudilerin Nazi Almanyası'nın işgalindeki Avrupa'dan kaçırılması için İsviçre'deki bloke banka hesaplarının açılmasını onaylamıştır. Ancak bu açılım ABD Dışişleri Bakanlığı ve İngiltere'nin oylaması nedeniyle çok yavaş ilerlemiştir. Resmî süreç onaylarını pas geçerek yapılan işlemler Yahudilerin ABD'ye sığınmasının önü açılmış, 1944-45 döneminde 200 bin Yahudi bu sayede kurtarılmıştır.
Morgenthau Planı
1944 yılında II. Dünya Savaşı sürmekteyken Morgenthau, savaşın ardından nasıl bir Almanya kurulması gerektiğine dair önerilerde bulundu. Buna göre Almanya ağır sanayii altyapısı tasfiye edilecek, özellikle Ruhr bölgesi tamamen ortadan kaldırılarak yakın bir vadede yeniden hayata geçmesinin önlemleri alınacaktı. 16 Eylül 1944 tarihli İkinci Quebec Konferansında Roosevelt ve Morgenthau, bu konuya dair çekimser İngiliz Başbakanı Winston Churchill'i Lend-Lease antlaşmasını da kullanarak planın uygulanmasına ikna ederler. Churchill planın ağır koşullarını bir miktar gevşetse de plan Almanya'nın temelde bir tarım toplmu olarak var olmasını öngörmekteydi.
Ancak plan Roosevelt kabinesinin ve özellikle Henry Stimson'ın şiddetli eleştirileriyle karşılaşmıştır. Ayrıca plan basına sızdırılınca kamuoyunda Roosevelt'e karşı tepki oluşmuştur.
Halen iktidarda olan Naziler, kendi iktidarlarından sonra olacak olanlara dair planların ortaya çıkmasını çok iyi kullanmışlardır. Propaganda Bakanı Joseph Goebbels Wehrmacht'ın canla başla savaşmasını sağlayan bu argümanı propaganda için yoğun şekilde işlemiştir. Özellikle savaşın son dönemlerindeki şiddetli direnişin sebepleri arasında bu etken de belirtilmelidir.
Roosevelt'in ardından Başkanlık görevine gelen Harry Truman, Avrupa'da zaferin ardından yayınladığı JCS 1067 numaralı emirle adını koymadan Morgenthau Planını uygulamay koyar, buna göre işgal edilen Alman topraklarından ABD komutanlarına Almanya'nın ekonomik olarak yeniden kalkınması için hiçbir adım atılmaması emrediliyordu.
Morgenthau, işgal altındaki Almanya'ya gönderdiği ve "Morgenthau boys" olarak adlandırılan Hazine Bakanlığı uzmanları sayesinde JSC 1067 gereklerinin yerine getirildiğinden emin olmaya çalışmıştır. Morgenthau'nun 1945 ortalarındaki istifasının ardından bölgede greve devam eden bu yetkililer 1947 yılında JSC 1067 iptal edilip JSC 1779 yayınlanınca görevlerini sona erdirmişlerdir. Yeni emir uyarınca varlıklı, düzenli bir Avrupa'nın oluşabilmesi için üretken istikrarlı bir Almanya'nın elzem olduğu belirtiliyordu.
Ekim 1945'te Morgentahu önerdiği planı ayrıntılarıyla ele aldığı Germany is Our Problem adlı kitabı yayınlar. Roosevelt ölmeden az önce kitabın yayınlanmasına izin vermiştir. Kasım 1945'te ABD Silahlı Kuvvetleri İşgal komutanı konumundaki General Dwight Eisenhower Almanya'da bulunan askerî yetkililere dağıtılmak üzere ücretsiz 1000 adet kitabın alınmasına izin vermiştir.
Morgenthau 1945 yılındaki istifasının ardından Almanya'ya şiddetli bir barış uygulanması konusunda ısrarcı olsa da sonuçta Soğuk Savaş'ın da etkisiyle sanayileşmiş ve görece Nazilerden arındırılmış müttefik bir Almanya söylemi baskın çıkar.
Bretton Woods
Morgenthau, dönemin Başkanı Roosevelt tarafından Bretton Woods Konferansının Başkanı olarak atanır. Bu önemli konferansta Bretton Woods sisteminin, IMF ve Dünya Bankası'nın temelleri atılmıştır. 1 Temmuz 1944'teki açılış oturumunda konferans başkanlığına seçilmiştir.
Sonraki hayatı
1945 yılında Harry S. Truman ABD Başkanı olunca Morgenthau onunla beraber Potsdam Konferansı'na gelmekte ısrarcı olmuştur. Eğer talebi kabul edilmezse istifa edeceğini söylemesi üzerine Truman derhal istifa etmesini söylemiş ve görevden alınmasını sağlamıştır. Bunun ardından hayatını Yahudilere yardıma vakfetmiş, yeni kurulan İsrail devletine mali konularda danışmanlık yapmıştır.
Kişisel hayatı
Morgenthau, Lehman Brothers kurucularından Mayer Lehman'ın torunu Elinor Lehman Fatman ile evlenmiş ve üç çocukları olmuştur: Joan Elizabeth Morgenthau Hirschhorn, Henry Morgenthau III ve Robert M. Morgenthau.
Anısı
- Amerika Birleşik Devletleri Sahil Güvenlik Teşkilatına bağlı olarak 1969-2017 tarihleri arasında görev yapan USCGS Morgenthau gemisi adını Henry Morgenthau Jr.'dan almıştır. Gemi halen CSB 8020 adıyla Vietnam Halk Deniz Kuvvetlerine hizmet etmektedir.
Notlar
- ^ Almanya bizim sorunumuzdur
Kaynakça
- ^ Gemideki devir teslim törenine ait 1 Ağustos 2016 tarihli military.com haberi 9 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 9 Kasım 2021 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Henry Morgenthau Jr 11 Mayis 1891 6 Subat 1967 Franklin D Roosevelt in ABD Baskani oldugu donem boyunca Amerika Birlesik Devletleri hazine bakani gorevinde bulunmus olan devlet adami Roosevelt donemindeki New Deal programinin mimarlarindandir ABD nin II Dunya Savasi na katiliminin ekonomik arka planini ormustur Savas sirasinda uyguladigi Lend Lease programiyla bilinir Ayrica savasin ardindan Nazi Almanyasi nin savunma sanayii alanindaki altyapisinin tamamen tasfiye edilmesini savunan Morgenthau Plani nin mimaridir Roosevelt in olumunun ardindan ABD Baskani olan Harry S Truman gorevden alinmistir Henry Morgenthau Jr 1944 yilinda Morgenthau52 Amerika Birlesik Devletleri hazine bakaniGorev suresi 1 Ocak 1934 22 Temmuz 1945Yerine geldigi William H WoodinYerine gelen Fred M WilsonKisisel bilgilerDogum 11 Mayis 1891 New YorkOlum 6 Subat 1967 75 yasinda New YorkPartisi Demokrat PartiEvlilik ler Elinor FatmanCocuk lar 3GencligiHenry Morgenthau Jr New York da varlikli bir Yahudi ailenin cocugu olarak dunyaya gelir Babasi Henry Morgenthau Sr emlak zengini ve diplomattir Annesi ise Josephine Sykes Morgenthau dur 3 kiz kardesi olan Henry liseyi Dwight Kolejinde tamamladiktan sonra Cornell Universitesinde mimarlik ve ziratt muhendisligi egitimi alir 1913 yilinda Franklin ve Eleanor Roosevelt ciftiyle tanisir ve dost olur New York un hemen disindaki ciftliginde Rooseveltler gibi Noel agaci yetistirir 1922 yilinda Amerikan Ciftcisi adli derginin yayin yonetmenligine baslar Bu dergide ciftcilere uygulanan hacizlere karsi konum alir ozel ciftcilik tekniklerine dair bilgiler verir 1929 yilinda Roosevelt New York valisi olunca Henry de New York Tarim Danisma Komitesi baskanligina getirilir Siyasi hayatiRoosevelt oturan ve Morgenthau Jr en solda Warm Springs de 1932 1933 yilinda Franklin D Roosevelt ABD Baskani olunca Morgenthau yu Federal Farm Board un baskanligina getirir Ciftcilik alaninda gorev yapmasina ragmen mali konularla da ilgilenir Roosevelt Cornell Universitesinden Profesor George Warren in onerisini destekleyerek altinin degerini artirarak nakit paradaki deger kaybini tetikleyerek eksi enflasyonun fiyatlardaki etkisini baskilamaya calisir 1934 yilinda William H Woodin saglik sebepleri gerekcesiyle gorevden ayrilinca Roosevelt Morgenthau yu Amerika Birlesik Devletleri hazine bakani gorevine getirir Roosevelt Morgentahu ve Merkez Bankalari Sistemi Baskani Marriner Stoddard Eccles ekonomik bunalim doneminde faizleri dusuk tutarak yuksek hacimli kamu harcamalarina girismis sonrasinda ise silahlanmayi destekleyecek sekilde savunma sanayiine yatirim yapilmasini saglamislardir Yolsuzluk ve orgutlu sucla mucadele Morgenthau Hazine bakani olarak konumunu yolsuzlukla ve orgutlu sucla mucadele icin kullanmistir Ancak istihbarat alaninda bir yapilandirma girisimi FBI Baskani J Edgar Hoover tarafindan baltalanmistir Hoover yeni bir yapilanmanin basinda bulundugu kurumu golgelemesinden cekinmistir Buna ragmen Hazine Bakanligi bunyesindeki kurumlarin istihbarat alaninda koordinasyonunu saglayan bir yapi kuran Morgenthau buranin basina daha once suc orgutu lideri Al Capone u basariyla tasfiye etmis yi getirmistir Kansas daki Big Tom Pendergast ve mafya lideri Charles Carrollo orgutleri bu isbirligi sayesinde cokertilmistir Yahudi multeciler II Dunya Savasi sirasinda yasanan Holokost karsisinda Muttefik Devletler yavas davranmis ve gerekli yanitlari uretememistir 1943 yilinda Hazine Bakanligi Dunya Yahudi Kongresi nin planini kabul etmis Yahudilerin Nazi Almanyasi nin isgalindeki Avrupa dan kacirilmasi icin Isvicre deki bloke banka hesaplarinin acilmasini onaylamistir Ancak bu acilim ABD Disisleri Bakanligi ve Ingiltere nin oylamasi nedeniyle cok yavas ilerlemistir Resmi surec onaylarini pas gecerek yapilan islemler Yahudilerin ABD ye siginmasinin onu acilmis 1944 45 doneminde 200 bin Yahudi bu sayede kurtarilmistir Morgenthau Plani 1944 yilinda II Dunya Savasi surmekteyken Morgenthau savasin ardindan nasil bir Almanya kurulmasi gerektigine dair onerilerde bulundu Buna gore Almanya agir sanayii altyapisi tasfiye edilecek ozellikle Ruhr bolgesi tamamen ortadan kaldirilarak yakin bir vadede yeniden hayata gecmesinin onlemleri alinacakti 16 Eylul 1944 tarihli Ikinci Quebec Konferansinda Roosevelt ve Morgenthau bu konuya dair cekimser Ingiliz Basbakani Winston Churchill i Lend Lease antlasmasini da kullanarak planin uygulanmasina ikna ederler Churchill planin agir kosullarini bir miktar gevsetse de plan Almanya nin temelde bir tarim toplmu olarak var olmasini ongormekteydi Ancak plan Roosevelt kabinesinin ve ozellikle Henry Stimson in siddetli elestirileriyle karsilasmistir Ayrica plan basina sizdirilinca kamuoyunda Roosevelt e karsi tepki olusmustur Halen iktidarda olan Naziler kendi iktidarlarindan sonra olacak olanlara dair planlarin ortaya cikmasini cok iyi kullanmislardir Propaganda Bakani Joseph Goebbels Wehrmacht in canla basla savasmasini saglayan bu argumani propaganda icin yogun sekilde islemistir Ozellikle savasin son donemlerindeki siddetli direnisin sebepleri arasinda bu etken de belirtilmelidir Roosevelt in ardindan Baskanlik gorevine gelen Harry Truman Avrupa da zaferin ardindan yayinladigi JCS 1067 numarali emirle adini koymadan Morgenthau Planini uygulamay koyar buna gore isgal edilen Alman topraklarindan ABD komutanlarina Almanya nin ekonomik olarak yeniden kalkinmasi icin hicbir adim atilmamasi emrediliyordu Morgenthau isgal altindaki Almanya ya gonderdigi ve Morgenthau boys olarak adlandirilan Hazine Bakanligi uzmanlari sayesinde JSC 1067 gereklerinin yerine getirildiginden emin olmaya calismistir Morgenthau nun 1945 ortalarindaki istifasinin ardindan bolgede greve devam eden bu yetkililer 1947 yilinda JSC 1067 iptal edilip JSC 1779 yayinlaninca gorevlerini sona erdirmislerdir Yeni emir uyarinca varlikli duzenli bir Avrupa nin olusabilmesi icin uretken istikrarli bir Almanya nin elzem oldugu belirtiliyordu Ekim 1945 te Morgentahu onerdigi plani ayrintilariyla ele aldigi Germany is Our Problem adli kitabi yayinlar Roosevelt olmeden az once kitabin yayinlanmasina izin vermistir Kasim 1945 te ABD Silahli Kuvvetleri Isgal komutani konumundaki General Dwight Eisenhower Almanya da bulunan askeri yetkililere dagitilmak uzere ucretsiz 1000 adet kitabin alinmasina izin vermistir Morgenthau 1945 yilindaki istifasinin ardindan Almanya ya siddetli bir baris uygulanmasi konusunda israrci olsa da sonucta Soguk Savas in da etkisiyle sanayilesmis ve gorece Nazilerden arindirilmis muttefik bir Almanya soylemi baskin cikar Bretton Woods Morgenthau donemin Baskani Roosevelt tarafindan Bretton Woods Konferansinin Baskani olarak atanir Bu onemli konferansta Bretton Woods sisteminin IMF ve Dunya Bankasi nin temelleri atilmistir 1 Temmuz 1944 teki acilis oturumunda konferans baskanligina secilmistir Sonraki hayati 1945 yilinda Harry S Truman ABD Baskani olunca Morgenthau onunla beraber Potsdam Konferansi na gelmekte israrci olmustur Eger talebi kabul edilmezse istifa edecegini soylemesi uzerine Truman derhal istifa etmesini soylemis ve gorevden alinmasini saglamistir Bunun ardindan hayatini Yahudilere yardima vakfetmis yeni kurulan Israil devletine mali konularda danismanlik yapmistir Kisisel hayatiMorgenthau Lehman Brothers kurucularindan Mayer Lehman in torunu Elinor Lehman Fatman ile evlenmis ve uc cocuklari olmustur Joan Elizabeth Morgenthau Hirschhorn Henry Morgenthau III ve Robert M Morgenthau AnisiAmerika Birlesik Devletleri Sahil Guvenlik Teskilatina bagli olarak 1969 2017 tarihleri arasinda gorev yapan USCGS Morgenthau gemisi adini Henry Morgenthau Jr dan almistir Gemi halen CSB 8020 adiyla Vietnam Halk Deniz Kuvvetlerine hizmet etmektedir Notlar Almanya bizim sorunumuzdurKaynakca Gemideki devir teslim torenine ait 1 Agustos 2016 tarihli military com haberi 9 Kasim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 9 Kasim 2021 tarihinde erisilmistir