Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hertvisi (Gürcüce: ხერთვისი; okunuşu: "h'ertvisi"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Paravani Deresi'nin Kura Nehri'ne katıldığı yerde, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 14 km uzaklıktadır. Hertvisi Kalesi bu köyde bulunmaktadır.
Hertvisi, Toloşi ve Gulsunda köyleriyle birlikte Toloşi temini oluşturmaktadır.
Tarihçe
Hertvisi adı “dere” anlamına gelen “hevi” (ხევი) ile “birleşme” anlamına gelen “ertvis” (ერთვის) kelimelerinden türemiş bir yer adıdır. Bundan dolayı Hertvisi, iki derenin birleştiği yerde kurulu yerleşim birimlerinin adı olarak kullanılmaktadır. Hertvisi de Kura Nehri ile Paravani Deresi'nin birleştiği yerde kuruludur.
Hertvisi'deki kalenin en erken İÖ 4. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Daha sonra yeniden elden geçirilen kaledeki kilise ise 10. yüzyıla tarihlenmektedir.Orta Çağ'da bir kentin işlevine sahip olan Hertvisi, Gürcü devletleri döneminde önemli bir kale-kentti. Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe Atabeyliği (1268-1625) sınırları içindeyken 1578'de Osmanlıların eline geçti. Kale çevresindeki olduğu için Osmanlı idaresi yerleşmeyi Rabat-i Kale-i Hertvis (رباط قلعۀ خرتوس) olarak kaydetmiştir.
1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Hertvisi, aynı adlı livanın ve bu livaya bağlı Hertvisi nahiyesinin idari merkeziydi. Hertvisi livası ise Gürcülerden ele geçirilen toprakları kapsadığı için Osmanlı idaresinin Gürcistan Vilayeti olarak adlandırdığı eyaletin sekiz livasından biriydi ve Hertvis, Meşe-Cavahet ve Buzmaret nahiyelerini kapsıyordu. Hertvisi nahiyesinde 38 köy, Meşe-Cavaheti nahiyesinde 69 köy ve Buzmaret haniyesinde ise 12 köy vardı. Bu tespitlerden Hertvisi livasının toplam 119 köyden oluştuğu görülmektedir. Ancak bu köylerin önemli bir kısmı bu defterde boşalmış olarak kaydedilmiştir. Bu yerleşim yerleri Osmanlıların eline geçtiği için Hristiyan nüfusun evlerini terk etmiş olmasından dolayı boşalmış olmalıdır. Bu köylerden biri olan Hertvisi'de (Rabat-i Kale-i Hertvis) bu tarihte, Hristiyan köylülerden alınan ispenç vergisi vermekle yükümlü 127 hane kaydedilmiştir. Her hanede 5-6 kişinin yaşadığı kabul edilirse, Hertvisi'nin nüfusunun 635-762 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu nüfus buranın bir köyden çok küçük bir orta çağ kenti olduğunu göstermektedir.
Hertvisi, yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'nın eline geçti. Bu dönemde Gürcistan bu imparatorluğun bir parçasıydı ve köy bu şekilde yeniden Gürcistan'a katılmış oldu. Gürcü tarihçi Aleksandre Proneli’nin verdiği bilgiye göre, eskiden bir kent olan Hertvisi 20. yüzyılın başlarında bir köye dönüşmüştü. Köyün Hristiyan Gürcüleri Osmanlı döneminde Müslüman olmuşlardı. Köyün ileri gelen ailesi Vaçnadze soyadını taşıyordu ve kadılar da bu aileden yetişiyordu.
Gürcistan'ın en önemli Orta Çağ kalelerinden biri olan Hertvisi Kalesi, Kura ve Paravani nehirlerinin birleştiği yerde ve dar kanyonda, yüksek kayalık tepede yer alır. Kale, su ihtiyacını kuzeyden iki tünelle Kura Nehri'nden sağlıyordu. Hertvisi Kalesi, 24 Ekim 2007'den beri UNESCO Dünya Mirasları bekleme listesindedir.
Nüfus
2014 yılı verilerine göre köyde 202 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.
| Yılı | Nüfus |
|---|---|
| 2002 | 203 |
| 2014 | 202 |
Kaynakça
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 218 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Kartlis Tshovreba Arkeoloji ve Yer Adları Sözlüğü (Gürcüce), Tiflis, 2013, s. 637-638 28 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .]
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 172, II. cilt (1941), s. 171, III. Cilt (1958), s. 242-302". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021.
- ^ "Aleksandre Proneli, Görkemli Mesheti (დიდებული მესხეთი), Gori, 1914, s. 145". 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Şubat 2024.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 283 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hertvisi Gurcuce ხერთვისი okunusu h ertvisi Gurcistan in Samtshe Cavaheti bolgesinde Aspindza Belediyesi nde bir koydur Paravani Deresi nin Kura Nehri ne katildigi yerde deniz seviyesinden 1 250 metre yukseklikte yer alir Aspindza kasabasina 14 km uzakliktadir Hertvisi Kalesi bu koyde bulunmaktadir Hertvisi koyunun genel gorunumu Hertvisi Tolosi ve Gulsunda koyleriyle birlikte Tolosi temini olusturmaktadir TarihceHertvisi Kalesi nin kuzeyden gorunumu Hertvisi adi dere anlamina gelen hevi ხევი ile birlesme anlamina gelen ertvis ერთვის kelimelerinden turemis bir yer adidir Bundan dolayi Hertvisi iki derenin birlestigi yerde kurulu yerlesim birimlerinin adi olarak kullanilmaktadir Hertvisi de Kura Nehri ile Paravani Deresi nin birlestigi yerde kuruludur Hertvisi deki kalenin en erken IO 4 yuzyilda insa edildigi tahmin edilmektedir Daha sonra yeniden elden gecirilen kaledeki kilise ise 10 yuzyila tarihlenmektedir Orta Cag da bir kentin islevine sahip olan Hertvisi Gurcu devletleri doneminde onemli bir kale kentti Gurcu atabeglerin yonettigi Samtshe Atabeyligi 1268 1625 sinirlari icindeyken 1578 de Osmanlilarin eline gecti Kale cevresindeki oldugu icin Osmanli idaresi yerlesmeyi Rabat i Kale i Hertvis رباط قلعۀ خرتوس olarak kaydetmistir 1595 tarihli Osmanli mufassal defterine gore Hertvisi ayni adli livanin ve bu livaya bagli Hertvisi nahiyesinin idari merkeziydi Hertvisi livasi ise Gurculerden ele gecirilen topraklari kapsadigi icin Osmanli idaresinin Gurcistan Vilayeti olarak adlandirdigi eyaletin sekiz livasindan biriydi ve Hertvis Mese Cavahet ve Buzmaret nahiyelerini kapsiyordu Hertvisi nahiyesinde 38 koy Mese Cavaheti nahiyesinde 69 koy ve Buzmaret haniyesinde ise 12 koy vardi Bu tespitlerden Hertvisi livasinin toplam 119 koyden olustugu gorulmektedir Ancak bu koylerin onemli bir kismi bu defterde bosalmis olarak kaydedilmistir Bu yerlesim yerleri Osmanlilarin eline gectigi icin Hristiyan nufusun evlerini terk etmis olmasindan dolayi bosalmis olmalidir Bu koylerden biri olan Hertvisi de Rabat i Kale i Hertvis bu tarihte Hristiyan koylulerden alinan ispenc vergisi vermekle yukumlu 127 hane kaydedilmistir Her hanede 5 6 kisinin yasadigi kabul edilirse Hertvisi nin nufusunun 635 762 kisiden olustugu ortaya cikar Bu nufus buranin bir koyden cok kucuk bir orta cag kenti oldugunu gostermektedir Hertvisi yaklasik 250 yil Osmanli egemenliginde kaldiktan sonra 1828 1829 Osmanli Rus Savasi nin ardindan Carlik Rusya nin eline gecti Bu donemde Gurcistan bu imparatorlugun bir parcasiydi ve koy bu sekilde yeniden Gurcistan a katilmis oldu Gurcu tarihci Aleksandre Proneli nin verdigi bilgiye gore eskiden bir kent olan Hertvisi 20 yuzyilin baslarinda bir koye donusmustu Koyun Hristiyan Gurculeri Osmanli doneminde Musluman olmuslardi Koyun ileri gelen ailesi Vacnadze soyadini tasiyordu ve kadilar da bu aileden yetisiyordu Gurcistan in en onemli Orta Cag kalelerinden biri olan Hertvisi Kalesi Kura ve Paravani nehirlerinin birlestigi yerde ve dar kanyonda yuksek kayalik tepede yer alir Kale su ihtiyacini kuzeyden iki tunelle Kura Nehri nden sagliyordu Hertvisi Kalesi 24 Ekim 2007 den beri UNESCO Dunya Miraslari bekleme listesindedir Nufus2014 yili verilerine gore koyde 202 kisi yasiyordu Nufusun cogunlugu Gurculerden olusuyordu Yili Nufus2002 2032014 202Kaynakca Samshe Cavaheti Gurcuce Yazarlar Dali Nikolaisvili Davit Sartania Avtandil Ucmacuridze Lamzira Lagidze Vaja Trapaidze Tinatin Nanobasvili Tiflis 2016 s 218 26 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 8626 7 Kartlis Tshovreba Arkeoloji ve Yer Adlari Sozlugu Gurcuce Tiflis 2013 s 637 638 28 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 15 896 4 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt I cilt 1947 s 172 II cilt 1941 s 171 III Cilt 1958 s 242 302 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2021 Aleksandre Proneli Gorkemli Mesheti დიდებული მესხეთი Gori 1914 s 145 29 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Subat 2024 Samshe Cavaheti Gurcuce Yazarlar Dali Nikolaisvili Davit Sartania Avtandil Ucmacuridze Lamzira Lagidze Vaja Trapaidze Tinatin Nanobasvili Tiflis 2016 s 283 26 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 8626 7