Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hipertermi, dış etkenler nedeniyle insan vücut sıcaklığının yükselmesi anlamına gelir. Hipertermi hafif veya şiddetli şekillerde kendini gösterebilir. Genellikle çevresel faktörler sonucu oluşur; direkt olarak güneş ışınlarına maruz kalma, sıcak çarpması ve ortam sıcaklığının yüksek seviyelere ulaşması gibi. Ateş ile karıştırılmamalıdır.
| Hipertermi | |
|---|---|
| Uzmanlık | Yoğun bakım  |
| Belirtiler | ileri seviyelerde terlemede eksiklik, düşük kan basıncı, hızlı kalp atışı ve nefes alıp verme |
| Komplikasyon | bilinç kaybı, organ yetmezliği |
| Nedenleri | Sıcak çarpması |
| Risk faktörü | Sıcak ve/veya nemli ortamlara maruz kalma, fiziksel efor sarf etme, vücudu kapatan kişisel koruyucu ekipman kullanma |
| Tanı | belirtilere göre ya da 37,7°C'tan yüksek vücut sıcaklığı |
| Ayırıcı tanı | Ateş |
| Korunma | Ilımlı bir sıcaklığı korumak, düzenli hidrasyon, düzenli molalar vermek |
| Tedavi | Hafif: Sıcak ortamlardan uzak durma, su tüketimi, mekanik soğutma, nem alma cihazı kullanımı Şiddetli: intravenöz hidrasyon, buzlu tuzlu su ile gastrik lavaj, hemodiyaliz, buzlu suya daldırma |
| Ölüm | yılda yarım milyon |
Hipertermik durumları üç ana şekilde ifade edilebilir:
- Isı krampları,
- Sıcak hâlsizliği,
- Sıcak çarpması.
Isı krampları yoğun fiziksel aktivite (egzersiz vb.) sonucunda oluşur. Nedeni yoğun fiziksel aktivite ve bunun tetiklediği yüksek terleme oranı ile kaybedilmiş olan tuzun yerine geri konamamasıdır. Sıcak hâlsizliği ise yoğun sıcağa maruz kalındığında oluşan, baş dönmesi, bulantı ve tansiyon düşmesi gibi belirtiler gösteren durumdur. Hipertermi bir vücudun kendi yaydığından daha fazla ısı ürettiği durumlarda veya kendi yaydığından daha fazla ısı emdiği durumlarda termoregülasyondaki bir kırılma nedeniyle ortaya çıkan yüksek vücut sıcaklığıdır. Termoregülasyon, sıcak kanlı canlılardaki vücut sıcaklığını kontrol eden sistemdir. Hipertermiya, ateşten bu yönden farklıdır.
Hipertermi kelimesi Yunanca yüksek ve ısı kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Hiperterminin tersi ise vücut sıcaklığının normalin altına düşmesi anlamı gelen hipotermidir.
Belirtiler
Hiperterminin en açık belirtileri aşırı terleme ve hızlı nefes alıp-vermedir. Kurumuş cilt ve bayılma ileri seviyelerde görülebilir. Hipertermiyi, semptomlarından biri yüksek vücut sıcaklığı olan ateşten ayıran özelliği hipotalamustaki sıcaklık set noktasında bir değişiklik görülmemesidir. Eğer vücut sıcaklığı yüksek bir bireye ateş düşürücü ilaç verildiğinde sıcaklıkta değişim yoksa hipertermiden şüphelenilebilir.
Tedavi
Altta yatan neden ortadan kaldırılmalıdır. Sıcak bir günde efordan kaynaklanan hafif hipertermi; artırılan su tüketimi ve serin bir yerde dinlenme gibi kişisel bakım önlemleriyle tedavi edilebilir. İlaca maruz kalmaktan kaynaklanan hipertermi, o ilacın kullanımının derhal kesilmesini ve bazen karşı önlem olarak diğer ilaçların kullanılmasını gerektirir.
Ateş düşürücülerin yani antipiretikleri(örneğin, asetaminofen, aspirin, diğer nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar) sıcak çarpması tedavisinde hiçbir rolü yoktur çünkü antipiretikler, pirojenlerin neden olduğu hipotalamik ayar noktasındaki değişikliği kesintiye uğratır; sıcak çarpmasında olduğu gibi aşırı yüklenmiş sağlıklı bir hipotalamus üzerinde çalışması beklenmez. Bu durumda antipiretikler, kanama eğilimlerini artırabileceğinden hepatik, hematolojik ve renal komplikasyon gelişen hastalarda aslında zararlı olabilir.
Vücut sıcaklığı önemli ölçüde yükseldiğinde, ısıyı uzaklaştırmak ve vücudun kendi sıcaklıklarını düzenleme yeteneğini geri kazanmak için mekanik soğutma yöntemleri kullanılır. Ilık veya soğuk su içeren bir küvette oturmak (daldırma yöntemi), nispeten kısa bir süre içinde önemli miktarda ısıyı uzaklaştırabilir. Bir zamanlar, ciltte vazokonstriksiyona neden olduğu ve böylece ısının vücut çekirdeğinden kaçmasını engellediği için çok soğuk suya daldırmanın ters etki yaptığı düşünülüyordu. Bununla birlikte, çeşitli çalışmaların bir İngiliz analizi şunları belirtti: "Bu, deneysel olarak hiçbir zaman kanıtlanmadı. Gerçekten de, normal gönüllülerin kullanıldığı yakın tarihli bir çalışma, en soğuk su kullanıldığında soğutma hızlarının en hızlı olduğunu gösterdi.""
Sıcak çarpması
Vücut sıcaklığının çok yükseldiği, termoregülatör mekanizmaların görevini yapamaması ve pozitif geribesleme yüzünden vücut sıcaklığının gittikçe arttığı durumdur. Yüksek sıcaklık yüzünden hücreler ve böylece de dokular ciddi oranda hasara uğrar; proteinler denatürasyona uğrar. Birçok önemli metabolik reaksiyon sekteye uğrar, enzimler hasar görür. Çoğunlukla kişi bilincini yitirir veya ciddi duyumsal sorunlar yaşar. Acil yardım uygulanmazsa ölüme veya kalıcı bozukluklara yol açabilir.
Kaynakça
- ^ Bouchama, Abderrezak; Knochel, James P. (20 Haziran 2002). "Heat Stroke". New England Journal of Medicine. 346 (25): 1978-1988. doi:10.1056/nejmra011089. ISSN 0028-4793. (PMID) 12075060. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
- ^ eMedicine'de Heatstroke~treatment
- ^ Smith, J E (2005). "Cooling methods used in the treatment of exertional heat illness". British Journal of Sports Medicine. 39 (8): 503-7; discussion 507. doi:10.1136/bjsm.2004.013466. (PMC) 1725271 $2. (PMID) 16046331.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hipertermi dis etkenler nedeniyle insan vucut sicakliginin yukselmesi anlamina gelir Hipertermi hafif veya siddetli sekillerde kendini gosterebilir Genellikle cevresel faktorler sonucu olusur direkt olarak gunes isinlarina maruz kalma sicak carpmasi ve ortam sicakliginin yuksek seviyelere ulasmasi gibi Ates ile karistirilmamalidir HipertermiUzmanlikYogun bakim Belirtilerileri seviyelerde terlemede eksiklik dusuk kan basinci hizli kalp atisi ve nefes alip vermeKomplikasyonbilinc kaybi organ yetmezligiNedenleriSicak carpmasiRisk faktoruSicak ve veya nemli ortamlara maruz kalma fiziksel efor sarf etme vucudu kapatan kisisel koruyucu ekipman kullanmaTanibelirtilere gore ya da 37 7 C tan yuksek vucut sicakligiAyirici taniAtesKorunmaIlimli bir sicakligi korumak duzenli hidrasyon duzenli molalar vermekTedaviHafif Sicak ortamlardan uzak durma su tuketimi mekanik sogutma nem alma cihazi kullanimi Siddetli intravenoz hidrasyon buzlu tuzlu su ile gastrik lavaj hemodiyaliz buzlu suya daldirmaOlumyilda yarim milyon Hipertermik durumlari uc ana sekilde ifade edilebilir Isi kramplari Sicak halsizligi Sicak carpmasi Isi kramplari yogun fiziksel aktivite egzersiz vb sonucunda olusur Nedeni yogun fiziksel aktivite ve bunun tetikledigi yuksek terleme orani ile kaybedilmis olan tuzun yerine geri konamamasidir Sicak halsizligi ise yogun sicaga maruz kalindiginda olusan bas donmesi bulanti ve tansiyon dusmesi gibi belirtiler gosteren durumdur Hipertermi bir vucudun kendi yaydigindan daha fazla isi urettigi durumlarda veya kendi yaydigindan daha fazla isi emdigi durumlarda termoregulasyondaki bir kirilma nedeniyle ortaya cikan yuksek vucut sicakligidir Termoregulasyon sicak kanli canlilardaki vucut sicakligini kontrol eden sistemdir Hipertermiya atesten bu yonden farklidir Hipertermi kelimesi Yunanca yuksek ve isi kelimelerinin birlesiminden olusmustur Hiperterminin tersi ise vucut sicakliginin normalin altina dusmesi anlami gelen hipotermidir BelirtilerHiperterminin en acik belirtileri asiri terleme ve hizli nefes alip vermedir Kurumus cilt ve bayilma ileri seviyelerde gorulebilir Hipertermiyi semptomlarindan biri yuksek vucut sicakligi olan atesten ayiran ozelligi hipotalamustaki sicaklik set noktasinda bir degisiklik gorulmemesidir Eger vucut sicakligi yuksek bir bireye ates dusurucu ilac verildiginde sicaklikta degisim yoksa hipertermiden suphelenilebilir TedaviAltta yatan neden ortadan kaldirilmalidir Sicak bir gunde efordan kaynaklanan hafif hipertermi artirilan su tuketimi ve serin bir yerde dinlenme gibi kisisel bakim onlemleriyle tedavi edilebilir Ilaca maruz kalmaktan kaynaklanan hipertermi o ilacin kullaniminin derhal kesilmesini ve bazen karsi onlem olarak diger ilaclarin kullanilmasini gerektirir Ates dusuruculerin yani antipiretikleri ornegin asetaminofen aspirin diger nonsteroid antiinflamatuar ilaclar sicak carpmasi tedavisinde hicbir rolu yoktur cunku antipiretikler pirojenlerin neden oldugu hipotalamik ayar noktasindaki degisikligi kesintiye ugratir sicak carpmasinda oldugu gibi asiri yuklenmis saglikli bir hipotalamus uzerinde calismasi beklenmez Bu durumda antipiretikler kanama egilimlerini artirabileceginden hepatik hematolojik ve renal komplikasyon gelisen hastalarda aslinda zararli olabilir Vucut sicakligi onemli olcude yukseldiginde isiyi uzaklastirmak ve vucudun kendi sicakliklarini duzenleme yetenegini geri kazanmak icin mekanik sogutma yontemleri kullanilir Ilik veya soguk su iceren bir kuvette oturmak daldirma yontemi nispeten kisa bir sure icinde onemli miktarda isiyi uzaklastirabilir Bir zamanlar ciltte vazokonstriksiyona neden oldugu ve boylece isinin vucut cekirdeginden kacmasini engelledigi icin cok soguk suya daldirmanin ters etki yaptigi dusunuluyordu Bununla birlikte cesitli calismalarin bir Ingiliz analizi sunlari belirtti Bu deneysel olarak hicbir zaman kanitlanmadi Gercekten de normal gonullulerin kullanildigi yakin tarihli bir calisma en soguk su kullanildiginda sogutma hizlarinin en hizli oldugunu gosterdi Sicak carpmasiVucut sicakliginin cok yukseldigi termoregulator mekanizmalarin gorevini yapamamasi ve pozitif geribesleme yuzunden vucut sicakliginin gittikce arttigi durumdur Yuksek sicaklik yuzunden hucreler ve boylece de dokular ciddi oranda hasara ugrar proteinler denaturasyona ugrar Bircok onemli metabolik reaksiyon sekteye ugrar enzimler hasar gorur Cogunlukla kisi bilincini yitirir veya ciddi duyumsal sorunlar yasar Acil yardim uygulanmazsa olume veya kalici bozukluklara yol acabilir Kaynakca Bouchama Abderrezak Knochel James P 20 Haziran 2002 Heat Stroke New England Journal of Medicine 346 25 1978 1988 doi 10 1056 nejmra011089 ISSN 0028 4793 PMID 12075060 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2021 eMedicine de Heatstroke treatment Smith J E 2005 Cooling methods used in the treatment of exertional heat illness British Journal of Sports Medicine 39 8 503 7 discussion 507 doi 10 1136 bjsm 2004 013466 PMC 1725271 2 PMID 16046331