Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hipotermi (ya da hipotermiya,Yunanca Υποθερμίαʼdan), insanlarda merkezî vücut sıcaklığının 35 °C'den aşağı düşmesine denir. Sanılanın aksine hipotermiya bir hastalık değildir. Genellikle yağmur, rüzgâr, kar veyâ soğuk suya maruz kalma gibi faktörler tarafından tetiklenir. Belirtiler sıcaklığa bağlıdır. Hafif hipotermiyada şiddetli titreme görülürken sıcaklığın daha fazla düşmesi ile orta derecede hipotermiyada titreme durur ve zihinsel karışıklık artar. Şiddetli hipotermiya başlangıcında paradoksal soyunma yaşanabilir, hipotermik kişi bilincini kaybeder ve kalp durması riski artar.
| Hipotermi | |
|---|---|
 | |
| Enver Paşa'nın komuta ettiği, 1914 ve 1915 kışındaki Sarıkamış Harekâtı boyunca binlerce Osmanlı askeri hipotermi nedeniyle öldü. | |
| Uzmanlık | Acil tıp  |
| Belirtiler |
|
| Risk faktörü | Sarhoşluk, düşük kan şekeri, açlık, ilerlemiş yaş, kan ve sıvı kaybı |
| Tanı | Belirtiler veyâ vücut sıcaklığının 35 °C (95 °F) altına düşmesi |
| Tedavi |
|
| Ölüm | Senede 1.500 (ABD) |
İnsan vücudu bulunduğu ortamla ısı alışverişine girer ve bu alışverişten ortamın sıcaklığına göre etkilenir. Ortam sıcak ise vücut ısınmaya, soğuk ise soğumaya başlar. Örneğin; bir insan soğuk suya çıplak olarak girdiğinde vücudu suya hızla ısısını verir ve vücut sıcaklığı düşer. Sıcak havalarda bile çok uzun süre suda kalındığında üşüme olmasının nedeni budur çünkü suyun ısı taşınım katsayısı değeri daha yüksektir. Ayrıca, birçok deniz kazasında (RMS Titanic kazası gibi) çoğu kişi boğulmadan ziyade vücut sıcaklığının düşmesinden dolayı, yani hipotermi yüzünden ölmüştür. Vücudun bu ısı alışveriş hızı, ortamlar arasındaki ısı taşınım katsayısına göre değişir. Alkol tüketimi, açlık ve ilerlemiş yaş hipotermiya riskini artırır.
Hafif hipotermi vakalarının tedavisi ve kontrol edilmesi sıcak içecekler, sıcak kıyafetler ve fiziksel aktivite (örneğin egzersiz) yoluyla yapılabilir. Orta derecede hipotermiye sahip olanlarda ise genellikle sıcak battaniyeler ve ısıtılmış intravenöz sıvılar kullanılması tavsiye edilir. Orta veya ağır hipotermiye sahip bireylerin yavaşça hareket ettirilmesi gerekmektedir. Ağır hipotermi vakalarında, ekstrakorporeal membran oksijenasyonu (ECMO) ve kardiyopulmoner bypass kullanılmalıdır. Kişinin nabzı olmadığı durumlarda ise kalp masajı diğer yöntemlerin yanında endikedir. Yeniden ısıtma süreci, genellikle kişinin vücut sıcaklığı 32 °C'nin üstüne çıkana kadar devam ettirilir. Eğer kişinin vücut sıcaklığında düzelme olmazsa veya kanındaki potasyum seviyesi 12 mmol/litreden fazlaysa kalp masajı kesilebilir.
Hipotermi, sadece Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl en az 1.500 ölüme sebep olmaktadır. Türkiye'de ise hipoterminin yıllık olarak sebep olduğu ölümlere dair bir istatistik yoktur, ancak hipotermi kaynaklı ölümler Suriye mülteci kriziyle birlikte artmıştır. Hipotermiya, erkekler ve yaşlılarda daha yaygındır. Hipotermi geçirmekte olan birinin hayatta kaldığı en düşük vücut sıcaklıklarından biri, İsveç'te 7 yaşında bir kızın boğulmaktan kurtarıldıktan sonra ölçülen vücut sıcaklığı olan 13 °C'dir. Kazara hipotermiya geçiren birinin hayatta kaldığı belgelenmiş en düşük vücut sıcaklıklarından başka biri ise Adaş adlı Polonyalı 2 yaşındaki bir erkek çocuğunda ölçülen 12,7 °C'dir.
Ekstrakorporeal membran oksijenasyonunun ve kardiyopulmoner bypass'ın kullanıldığı kişilerdeki hayatta kalma oranı %50 civarındadır. Hipotermi kaynaklı ölümler, tarihteki birçok savaşta önemli bir rol oynamıştır. Terim, Yunanca "altında" anlamına gelen ὑπο (ypo) ve "ısı" anlamına gelen θερμία (thermía) kelimelerinin birleşmesiyle oluşturulmuştur. Hipoterminin zıttı, başarısız termoregülasyon nedeniyle vücut sıcaklığının artması hâlinde meydana gelen bir durum olan hipertermidir.
Sınıflandırma
| Hipotermi sınıflandırması | |||
|---|---|---|---|
| İsviçre Sistemi | Belirtiler | Seviye | Sıcaklık |
| Derece 1 | Uyanık ve Titreme | Hafif | 32-35 °C (90-95 °F) |
| Derece 2 | Uykulu ve Titreme yok | Orta | 28-32 °C (82-90 °F) |
| Derece 3 | Bilinç ve Titreme yok | Şiddetli | 20-28 °C (68-82 °F) |
| Derece 4 | Yaşam Belirtisi Yok | Çok Ağır | <20 °C (68 °F) |
Hipotermi genellikle vücut sıcaklığının 35.0 °C (95.0 °F) altına düştüğü durumlarda, iç organların sıcaklıkları baz alınarak sınıflandırır.
Soğuk ısırması
Suyun donma noktasının altında gerçekleşen korunmasız hipotermiya vakalarında, vücudun uç noktalarında soğuk ısırması, yani hücredeki su moleküllerinin donması ile oluşan yaralanmalarla karşılaşılmaktadır. Donan bölge asla karla veya soğuk herhangi bir şeyler ile ovulmamalıdır, sıcak suyla müdahale edilmemelidir. Donma yüzeysel ya da derin olabilir. Soğuk ısırması, hipotermiya ile birlikte ya da tek başına gerçekleşebilir.
Belirtiler
Hipotermiya belirtileri vücut sıcaklığı düştükçe farklılık gösterebilir, bu yüzden hipotermiya şiddetine göre üç seviyeye ayrılır.
Hafif
35-32 °C arasındaki merkezî vücut sıcaklığı aralığında şiddetli titreme, yüksek kan basıncı, hızlı nefes alıp verme ve hızlı kalp atışları görülür. Damarlar, kanı merkeze çekmek için daralır. Vücut, enerji üretimi için depo edilen glukozu yakmaya başlar ve bunun sonucunda kan şekerinde düşme görülebilir. Zihinsel karışıklık başlar. Hafif hipotermiya geçiren bireyler, başlarda durumun farkında olup yardım isteyebilir, ancak ilerleyen zamanlarda şahıs farkındalığını yitirir.
Orta
Merkezî vücut sıcaklığı 32-28 °C aralığına iner. Hipotermiya ilerledikçe, titreme durur, amnezi yaşanır ve refleksler yavaşlar. Kurbanlar tuhaf hareketler yapmaya ve mantıksız konuşmaya başlar. Motor becerilerin kaybı olabilir.
Şiddetli
Şiddetli hipotermiya merkezî vücut sıcaklığının 28 °C altında düşmesidir. Bu sıcaklıklarda tüm fizyolojik sistemler yavaşlar, kalp ve nefes hızı düşer, kan basıncı azalır. Cilt soğuktur. Halüsinasyonlar görülmeye başlar, kişi donmakta olmasına rağmen soyunabilir. Refleksler kaybolur, göz bebekleri büyümüş hâlde kalır. Bilinç kaybı olabilir.
Daha fazla sıcaklık düşümlerinde hipotermik kişiler ısıtılana kadar ölmüş izlenimi verebilir. "Sıcak ve ölü olana kadar ölü değildir" (İngilizce "not dead until warm and dead") sözü bu durumu ifade eder. Vücut sıcaklığı 32 °C gibi normale yakın bir düzeye geldiğinde kişi canlılık belirtileri göstermiyor ise ölmüş olarak kabul edilir.
Paradoksal soyunma
Orta ve şiddetli hipotermiya vakalarının yüzde yirmi ilâ ellisinde paradoksal soyunma görülmektedir. Bu durum şiddetli hipotermiya geçiren bireylerin akıllarının karıştığı için ısındıklarını hissetmeleri ve bunun sonucunda kıyafetlerini kısmen ya da tamamen çıkarması olarak tanımlanır. Hipotermiya ölümlerinde görülen paradoksal soyunma bazen hatayla cinsel taciz olarak yorumlanmaktadır.
Ayrıca çoğunlukla iç ortamda ölen hipotermik insanların ölmeden hemen önce yatakların altı ya da dolapların arkasına saklandığı gözlemlenmiştir. Bu davranışa İngilizcede "Terminal burrowing behaviour" denir ve paradoksal soyunma ile yakından ilgili olduğu düşünülmektedir. Araştırmacılar, bu davranışın ilkel bir hareket olduğu ve ölümden önce son bir çaba olduğunu düşünülmektedir. Bu davranışın, bazı sıcak kanlı hayvanlardaki kış uykusuna saklanmaya benzer bir davranış olduğu düşünülmektedir.
Nedenleri ve risk faktörleri
Hipotermiya, genellikle düşük sıcaklıklara maruz kalmaktan kaynaklanır ve sıklıkla alkol tüketimi ile komplike hâle gelir. Bununla birlikte, ısı üretimini azaltan, ısı kaybını artıran veya termoregülasyonu bozan herhangi bir koşul katkıda bulunabilir. Kentsel alanlarda, hipotermi sıklıkla, evsizlik vakaları gibi kronik soğuğa maruz kalmanın yanı sıra uyuşturucu, alkol veya akıl hastalığını içeren, suya düşme kazaları ile ortaya çıkar. Çalışmalar, evsiz kalan kişilerin hipotermiden ölüm riski altında olduğunu gösterse de, bu popülasyonda hipotermiye bağlı ölümlerin gerçek oranını belirlemek zordur. Vahşi doğa araştırmalarına ve açık hava ve su sporlarına artan ilgiyle birlikte, kazara hipotermi vakaları genel popülasyonda daha sık hâle gelebilir. Hipotermiyanın en büyük risk grupları yaşlılar, hastalar, evsizler ve dağcılar gibi dış ortamda uzun zaman geçiren kişilerdir.
Kan ve sıvı kaybına sebep olan yaralanmalar, örneğin büyük çaplı yanıklar, hipotermiya riskini artırır. Açlık ve susuzluk gibi vücudun enerji ihtiyacının karşılanamadığı durumlarda hipotermiya riski daha yüksektir.
Alkol
Alkol tüketimi hipotermi riskini iki şekilde artırır; beyindeki vazodilatasyon ve sıcaklık kontrol sistemlerinin etkilenmesine neden olur. Bu, kişinin aslında gerçekte ısı kaybettiğinde, sıcak hissettiğini sanmasına neden olur. Alkol, ayrıca beyindeki sıcaklık düzenleme sistemini de etkiler; vücudun titreme ve normalde vücudun ısı üretmesine yardımcı olacak enerjiyi kullanma yeteneğini azaltır. Hipotermi vakalarının %33 ila %73'ü alkol nedeniyle gerçekleşmiştir.
Yoksulluk
İç ortamda gerçekleşen bazı hipotermiye bağlı ölüm vakaları, yoksul insanların kolayca ısınmayı karşılayamaması nedeniyle meydana gelir.
Islanma
Suda, havaya nazaran ısı kaybı daha hızlı gerçekleşir. Bu nedenle, dış hava sıcaklıkları olarak oldukça makûl olan su sıcaklıkları, hayatta kalanlarda hipotermiye yol açabilir, ancak bu genellikle kurtarılamayan kişiler için doğrudan klinik ölüm nedeni değildir. 10 °C'lik bir su sıcaklığı bir saat kadar kısa bir sürede ölüme neden olabilir ve donma noktasına yakın su sıcaklıkları 15 dakika kadar kısa bir sürede ölüme neden olabilir.RMS Titanic'in batması sırasında, -2 °C suya giren çoğu insan 15-30 dakika içinde öldü. Soğuk suda ölümün gerçek nedeni, genellikle hipoterminin (iç sıcaklık kaybı) kendisinden ziyade ısı kaybına ve dondurucu suya verilen vücut tepkileridir. Örneğin, dondurucu denizlere düşen kurbanların yaklaşık %20'si iki dakika içinde soğuk şokundan (kontrolsüz hızlı nefes alma ve nefes nefese kalma, suyun solunmasına neden olma, kan basıncında büyük artış ve kalp durmasına yol açan kalp yorgunluğu ve panik) nedeniyle ölür; başka bir %50'si ise soğuk zafiyeti 15-30 dakika içinde ölür: vücut, merkezini korumak için uzuvların çevresel kaslarını "koruyucu bir şekilde" kapattığından, yüzme veya kavrama için uzuvları ve elleri kullanamaz veya kontrol edemez. Yorgunluk ve bilinçsizlik suda boğulmaya neden olur.
Patofizyoloji
Isı, esas olarak kalp de dâhil olmak üzere kas dokusunda ve karaciğerde üretilirken, deri (%90) ve akciğerler (%10) yoluyla kaybedilir. Isı üretimi, kas kasılmaları (yani kasıtlı hareket ve titreme) yoluyla iki ilâ dört kat arttırılabilir. Isı kaybı oranı, herhangi bir nesnede olduğu gibi, konveksiyon, iletim ve ışıma ile belirlenir.
Önleme
Hava şartlarına uygun giysiler hipotermiyi önlemeye yardımcı olur. Sentetik ve yünlü kumaşlar, ıslak ve kuru olduklarında daha iyi yalıtım sağladıkları için pamuğa göre daha üstündür. Polipropilen ve poliester gibi bazı sentetik kumaşlar, astarlı çoraplar ve nem emici iç çamaşırlar gibi teri vücuttan uzaklaştırmak için tasarlanmış giysilerde kullanılır. Dar giysiler sıcak kan dolaşımını azalttığı için giysiler bol olmalıdır. Başı örtmek de etkilidir, ancak vücudun diğer kısımlarını örtmekten daha etkili değildir. Yaygın kanıya karşın; insanların ısılarının çoğunu kafaları yoluyla kaybettiğini söylense de, yetişkinlerde kafadan gelen ısı kaybı, vücudun diğer açıkta kalan bölümlerinden daha fazla değildir. Bununla birlikte, başı yetişkinlere göre vücudun geri kalanına göre daha büyük olan bebeklerde kafadan ısı kaybı önemlidir. Çeşitli araştırmalar, üstü açık bebekler için astarlı şapkaların ısı kaybını ve termal stresi önemli ölçüde azalttığını göstermiştir. Çocukların birim kütle başına daha büyük bir yüzey alanı vardır ve diğer şeyler eşit olmak üzere benzer koşullarda yetişkinlere göre bir kat daha fazla giysiye sahip olmalı ve soğuk ortamlarda geçirdikleri süre sınırlandırılmalıdır. Ancak çocuklar genellikle yetişkinlerden daha aktiftir ve daha fazla ısı üretebilirler. Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda aşırı efor terlemeye neden olur ve bu nedenle ısı kaybını artırır.
Epidemiyoloji
1995 ve 2004 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nde, yılda ortalama 1.560 hipotermiyle bağlantılı acil servis vakası gerçekleşti ve 1999 ile 2004 yılları arasında hipotermi nedeniyle yılda ortalama 647 kişi öldü. ABD'de 1999 ve 2002 yılları arasında rapor edilmiş hipotermiden kaynaklı ölümlerin %49'u 65 yaş ve üstü, üçte ikisi ise erkeklerden oluşuyordu. Ölümlerin %63'ü kurbanların işleriyle ilgili değildi ve ölen kişilerin %23'ü kendi evlerinde ölmüştü. Aynı yıllar arasında, hipotermi en çok Ekim'den Mart'a kadar olan sonbahar ve kış aylarında görüldü. Birleşik Krallık'ta her yıl ortalama 300 hipotermi kaynaklı ölüm gerçekleşirken aynı sayı Kanada'da 8.000'dir. Türkiye'de ise hipoterminin yıllık olarak sebep olduğu ölümlere dair bir istatistik yoktur, ancak hipotermi kaynaklı ölümlerin Suriye mülteci kriziyle birlikte arttığı bilinmektedir.
Tarih
Hipotermi, tarih boyunca M.Ö 218'de Hannibal'ın İkinci Pön Savaşı'nda ordusunun yarısını kaybetmesinden Napolyon'un ordularının 1812'de Rusya'da neredeyse tamamen (yok olmasına) kadar birçok askerî harekâtın başarısında veya başarısızlığında önemli bir rol oynadı. Hipotermi; konfüzyon yoluyla askerlerin kafaları karışmış bir şekilde dolaşmalarına sebep olurken bazı askerler bilinçlerini yitirdi ve öldü, diğer birçoğu ise titremeden ve durumlarının ilerlemesiyle bayıldı. Hipotermi sebebiyle yürüyemeyecek kadar zayıf düşen bazı askerler dizlerinin üzerine çökerken bazıları ölüme direnip bir süre bu şekilde beklediler. Nabzı zayıf ve tespit edilmesi zor olan askerler nadiren tedavi edildi. Hipotermiden kaynaklı askerî kayıpların gidişatını önemli derecede etkilediği başka bir harekât ise Enver Paşa tarafından komuta edilen, 1914 ve 1915 kışındaki Sarıkamış Harekâtı'ydı. Harekât boyunca binlerce Osmanlı askeri hipotermi nedeniyle öldü. Rusya'daki hipotermi kaynaklı askerî can kayıpları birinci ve ikinci dünya savaşları boyunca devam etti ve özellikle Stalingrad Muharebesi sırasında zirveye ulaştı.
Hipotermi kaynaklı sivil ölümlerinin yaşandığı olayların örnekleri arasında RMS Titanic ve (RMS Lusitania)'nın batması, daha güncel olaylar arasında ise (MS Estonia)'nın batışı verilebilir.
Antarktika kâşifleri de hipotermi vakaları ile karşılaştı; Ernest Shackleton ve ekibi vücut sıcaklıklarını "evde ölüm" anlamına gelen 94.2 °F (34.6 °C) olarak ölçtüler, ancak bu ölçüm muhtemelen merkezî vücut sıcaklığından ziyade oral sıcaklıklardan bahsediyodu ve bu da hafif hipotermiye karşılık gelmektedir. Robert Falcon Scott'un ekibinin bir parçası olan Atkinson, hipotermi nedeniyle konfüzyon geçirdi.
II. Dünya Savaşı sırasındaki Nazi insan deneylerinin bir parçası da birçok kurbanın uğruna öldürüldüğü hipotermi deneyleriydi. Bu dönem boyunca belgelenmiş 360 ilâ 400 deney ve bu deneylerin uygulandığı 280 ila 300 denek vardı, yani bazı kurbanların üzerinde birden fazla deney yapılmıştı. Kurbanların hayatta kaldığı deneylerden sonra çeşitli yeniden ısıtılma yöntemleri denendi; bu yöntemlerin arasında kurbanları kaynar suya atmak da bulunuyordu.
Diğer hayvanlar
İnsanlar dışındaki birçok hayvanın kış uykusu ve uyuşukluk sırasında hipotermi geçirdiği gözlemlenmiştir.
Kendi vücut sıcaklıklarını kontrol edemeyen yavru hayvanlar, örneğin yavru kediler, anneleri tarafından sıcak tutulmazsa hipotermiya geçirebilir.
Mikroskobik çok hücreli organizmalar olan su ayıları, hücre zarlarına zarar verecek kristalleşmeyi önlemek için iç sularının büyük kısmını şeker trehalozu ile değiştirerek düşük sıcaklıklarda donmaya dayanabilirler.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Brown, Douglas J.A.; Brugger, Hermann; Boyd, Jeff; Paal, Peter (15 Kasım 2012). "Accidental Hypothermia". New England Journal of Medicine (İngilizce). 367 (20): 1930-1938. doi:10.1056/NEJMra1114208. ISSN 0028-4793.
- ^ Meteoroloji Genel Müdürlüğü sözlüğü https://www.mgm.gov.tr/genel/meteorolojisozlugu.aspx?m=H&k=aa67 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
- ^ "NHS Hipotermi" (PDF). 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b Sönmez, Feruza Turan. "Soğuk ve Sıcak Acilleri" (PDF). 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ The 5-minute sports medicine consult. 2nd ed. Mark D. Bracker. 2012. s. 320. ISBN . OCLC 1062261000.
- ^ Radio, Sveriges. "Remarkable recovery of 7-year-old girl - Radio Sweden". sverigesradio.se (İngilizce). 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2021.
- ^ Dziennik Naukowy (Lehçe). 5 Aralık 2014. 22 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
- ^ Axelrod, Yekaterina K.; Diringer, Michael N. (Mayıs 2008). "Temperature Management in Acute Neurologic Disorders". Neurologic Clinics (İngilizce). 26 (2): 585-603. doi:10.1016/j.ncl.2008.02.005. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ Laupland, Kevin B. (Temmuz 2009). "Fever in the critically ill medical patient:". Critical Care Medicine (İngilizce). 37 (Supplement): S273-S278. doi:10.1097/CCM.0b013e3181aa6117. ISSN 0090-3493.
- ^ Brown, DJ; Brugger, H; Boyd, J; Paal, P (15 Kasım 2012). "Accidental hypothermia". The New England Journal of Medicine. 367 (20). ss. 1930-8. doi:10.1056/NEJMra1114208. (PMID) 23150960.
- ^ Marx, John (2006). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice. Mosby/Elsevier. s. 2239. ISBN .
- ^ McCullough L, Arora S (December 2004). "Diagnosis and treatment of hypothermia". American Family Physician. 70 (12): 2325-32. (PMID) 15617296.
- ^ Altus P, Hickman JW (May 1981). "Accidental hypothermia: hypoglycemia or hyperglycemia". Western Journal of Medicine. 134 (5): 455-6. (PMC) 1272797 $2. (PMID) 7257359.
- ^ Petrone P, Asensio JA, Marini CP (October 2014). "Management of accidental hypothermia and cold injury". Current Problems in Surgery. 51 (10): 417-31. doi:10.1067/j.cpsurg.2014.07.004. (PMID) 25242454.
- ^ Ramsay, David; Michael J. Shkrum (2006). Forensic Pathology of Trauma (Forensic Science and Medicine). Totowa, NJ: Humana Press. s. 417. ISBN .
- ^ Carter N, Green MA, Milroy CM, Clark JC (1995). "Letter to the editor: Terminal burrowing behaviour — a phenomenon of lethal hypothermia". International Journal of Legal Medicine. Berlin / Heidelberg: Springer. 108 (2): 116. doi:10.1007/BF01369918. (PMID) 8547158.
- ^ Lallanilla, Marc (December 2013). . . 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Marx, John (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. s. 1870. ISBN .
- ^ a b James Li (21 Ekim 2021). Joe Alcock (Ed.). "Hypothermia: Background, Pathophysiology, Etiology". Medscape. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
- ^ Mihic, John; Koob, George; Mayfield, Jody; Harris, Adron; Brunton, Laurence; Hilal-Dandan, Randa; Knollmann, Björn (2017). "Ethanol". 's: The Pharmacological Basis of Therapeutics (13 ed.). McGraw-Hill Education. ISBN .
- ^ Sterba, JA (1990). Field Management of Accidental Hypothermia during Diving. US Navy Experimental Diving Unit Technical Report. Navy Experimental Diving Unit Panama City Fla. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2008.
- ^ . . 23 Ocak 2007. 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2008.
- ^ Vittone, Mario (21 Ekim 2010). "The Truth About Cold Water". Survival. Mario Vittone. 14 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2017.
- ^ "Workplace Safety & Health Topics: Cold Stress". National Institute for Occupational Safety and Health. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
- ^ Sessler DI, Moayeri A, Støen R, Glosten B, Hynson J, McGuire J (1990). "Thermoregulatory vasoconstriction decreases cutaneous heat loss". Anesthesiology. 73 (4): 656-60. doi:10.1097/00000542-199010000-00011. (PMID) 2221434.
- ^ Sample, Ian (18 Aralık 2008). "Scientists debunk myth that most heat is lost through head | Science". The Guardian. Londra. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2010.
- ^ Stothers JK (1981). "Head insulation and heat loss in the newborn". Archives of Disease in Childhood. Royal Coll Paediatrics. 56 (7): 530-534. doi:10.1136/adc.56.7.530. (PMC) 1627361 $2. (PMID) 7271287.
- ^ Chaput de Saintonge DM, Cross KW, Shathorn MK, Lewis SR, Stothers JK (2 Eylül 1979). "Hats for the newborn infant". British Medical Journal. 2 (6190): 570-1. doi:10.1136/bmj.2.6190.570. (PMC) 1596505 $2. (PMID) 387172.
- ^ Lang N, Bromiker R, Arad I (November 2004). "The effect of wool vs. cotton head covering and length of stay with the mother following delivery on infant temperature". International Journal of Nursing Studies. 41 (8): 843-846. doi:10.1016/j.ijnurstu.2004.03.010. (PMID) 15476757.
- ^ "Hypothermia-Related Mortality – Montana, 1999–2004" (İngilizce). 24 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ "BMJ Best Practice" (İngilizce). bestpractice.bmj.com. 15 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ a b Guly, H (Ocak 2011). "History of accidental hypothermia". Resuscitation. 82 (1). ss. 122-5. doi:10.1016/j.resuscitation.2010.09.465. (PMC) 3060344 $2. (PMID) 21036455.
- ^ Erickson, Edward J. (2001). Ordered to die : a history of the Ottoman army in the First World War. Westport, CT: Greenwood Press. ss. 59-60. ISBN . OCLC 501300478.
- ^ Marx, John (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition (İngilizce). Mosby/Elsevier. s. 1868. ISBN .
- ^ "Findings: Titanic victims in 'cold shock'". 24 Mayıs 2002. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ Updike, John (1 Temmuz 2002). "Remember the Lusitania". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2021.
- ^ Soomer H, Ranta H, Penttilä A (2001). "Identification of victims from the M/S Estonia". International Journal of Legal Medicine. 114 (4-5). ss. 259-262. doi:10.1007/s004140000180. (PMID) 11355406.
- ^ Berger, RL (17 Mayıs 1990). "Nazi science--the Dachau hypothermia experiments". The New England Journal of Medicine. 322 (20). ss. 1435-40. doi:10.1056/NEJM199005173222006. (PMID) 2184357.
- Bazı bölümler, İngilizce Wikipedia'dan çeviri alıntıdır.
Dış bağlantılar
- Hipotermi makale11 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hipotermi ya da hipotermiya Yunanca Ypo8ermiaʼdan insanlarda merkezi vucut sicakliginin 35 C den asagi dusmesine denir Sanilanin aksine hipotermiya bir hastalik degildir Genellikle yagmur ruzgar kar veya soguk suya maruz kalma gibi faktorler tarafindan tetiklenir Belirtiler sicakliga baglidir Hafif hipotermiyada siddetli titreme gorulurken sicakligin daha fazla dusmesi ile orta derecede hipotermiyada titreme durur ve zihinsel karisiklik artar Siddetli hipotermiya baslangicinda paradoksal soyunma yasanabilir hipotermik kisi bilincini kaybeder ve kalp durmasi riski artar HipotermiEnver Pasa nin komuta ettigi 1914 ve 1915 kisindaki Sarikamis Harekati boyunca binlerce Osmanli askeri hipotermi nedeniyle oldu UzmanlikAcil tip BelirtilerHafif Titreme konfuzyon Orta Titreme yok artan konfuzyon Agir Paradoksal soyunma kalp durmasiRisk faktoruSarhosluk dusuk kan sekeri aclik ilerlemis yas kan ve sivi kaybiTaniBelirtiler veya vucut sicakliginin 35 C 95 F altina dusmesiTedaviHafif Sicak icecekler sicak kiyafetler fiziksel aktivite Orta Isitmali battaniyeler isitilmis intravenoz sivilar Agir Kalp masaji ekstrakorporeal membran oksijenasyonu ECMO kardiyopulmoner bypassOlumSenede 1 500 ABD Insan vucudu bulundugu ortamla isi alisverisine girer ve bu alisveristen ortamin sicakligina gore etkilenir Ortam sicak ise vucut isinmaya soguk ise sogumaya baslar Ornegin bir insan soguk suya ciplak olarak girdiginde vucudu suya hizla isisini verir ve vucut sicakligi duser Sicak havalarda bile cok uzun sure suda kalindiginda usume olmasinin nedeni budur cunku suyun isi tasinim katsayisi degeri daha yuksektir Ayrica bircok deniz kazasinda RMS Titanic kazasi gibi cogu kisi bogulmadan ziyade vucut sicakliginin dusmesinden dolayi yani hipotermi yuzunden olmustur Vucudun bu isi alisveris hizi ortamlar arasindaki isi tasinim katsayisina gore degisir Alkol tuketimi aclik ve ilerlemis yas hipotermiya riskini artirir Hafif hipotermi vakalarinin tedavisi ve kontrol edilmesi sicak icecekler sicak kiyafetler ve fiziksel aktivite ornegin egzersiz yoluyla yapilabilir Orta derecede hipotermiye sahip olanlarda ise genellikle sicak battaniyeler ve isitilmis intravenoz sivilar kullanilmasi tavsiye edilir Orta veya agir hipotermiye sahip bireylerin yavasca hareket ettirilmesi gerekmektedir Agir hipotermi vakalarinda ekstrakorporeal membran oksijenasyonu ECMO ve kardiyopulmoner bypass kullanilmalidir Kisinin nabzi olmadigi durumlarda ise kalp masaji diger yontemlerin yaninda endikedir Yeniden isitma sureci genellikle kisinin vucut sicakligi 32 C nin ustune cikana kadar devam ettirilir Eger kisinin vucut sicakliginda duzelme olmazsa veya kanindaki potasyum seviyesi 12 mmol litreden fazlaysa kalp masaji kesilebilir Hipotermi sadece Amerika Birlesik Devletleri nde her yil en az 1 500 olume sebep olmaktadir Turkiye de ise hipoterminin yillik olarak sebep oldugu olumlere dair bir istatistik yoktur ancak hipotermi kaynakli olumler Suriye multeci kriziyle birlikte artmistir Hipotermiya erkekler ve yaslilarda daha yaygindir Hipotermi gecirmekte olan birinin hayatta kaldigi en dusuk vucut sicakliklarindan biri Isvec te 7 yasinda bir kizin bogulmaktan kurtarildiktan sonra olculen vucut sicakligi olan 13 C dir Kazara hipotermiya geciren birinin hayatta kaldigi belgelenmis en dusuk vucut sicakliklarindan baska biri ise Adas adli Polonyali 2 yasindaki bir erkek cocugunda olculen 12 7 C dir Ekstrakorporeal membran oksijenasyonunun ve kardiyopulmoner bypass in kullanildigi kisilerdeki hayatta kalma orani 50 civarindadir Hipotermi kaynakli olumler tarihteki bircok savasta onemli bir rol oynamistir Terim Yunanca altinda anlamina gelen ὑpo ypo ve isi anlamina gelen 8ermia thermia kelimelerinin birlesmesiyle olusturulmustur Hipoterminin zitti basarisiz termoregulasyon nedeniyle vucut sicakliginin artmasi halinde meydana gelen bir durum olan hipertermidir SiniflandirmaHipotermi siniflandirmasiIsvicre Sistemi Belirtiler Seviye SicaklikDerece 1 Uyanik ve Titreme Hafif 32 35 C 90 95 F Derece 2 Uykulu ve Titreme yok Orta 28 32 C 82 90 F Derece 3 Bilinc ve Titreme yok Siddetli 20 28 C 68 82 F Derece 4 Yasam Belirtisi Yok Cok Agir lt 20 C 68 F Hipotermi genellikle vucut sicakliginin 35 0 C 95 0 F altina dustugu durumlarda ic organlarin sicakliklari baz alinarak siniflandirir Soguk isirmasi Suyun donma noktasinin altinda gerceklesen korunmasiz hipotermiya vakalarinda vucudun uc noktalarinda soguk isirmasi yani hucredeki su molekullerinin donmasi ile olusan yaralanmalarla karsilasilmaktadir Donan bolge asla karla veya soguk herhangi bir seyler ile ovulmamalidir sicak suyla mudahale edilmemelidir Donma yuzeysel ya da derin olabilir Soguk isirmasi hipotermiya ile birlikte ya da tek basina gerceklesebilir BelirtilerHipotermiya belirtileri vucut sicakligi dustukce farklilik gosterebilir bu yuzden hipotermiya siddetine gore uc seviyeye ayrilir Hafif 35 32 C arasindaki merkezi vucut sicakligi araliginda siddetli titreme yuksek kan basinci hizli nefes alip verme ve hizli kalp atislari gorulur Damarlar kani merkeze cekmek icin daralir Vucut enerji uretimi icin depo edilen glukozu yakmaya baslar ve bunun sonucunda kan sekerinde dusme gorulebilir Zihinsel karisiklik baslar Hafif hipotermiya geciren bireyler baslarda durumun farkinda olup yardim isteyebilir ancak ilerleyen zamanlarda sahis farkindaligini yitirir Orta Merkezi vucut sicakligi 32 28 C araligina iner Hipotermiya ilerledikce titreme durur amnezi yasanir ve refleksler yavaslar Kurbanlar tuhaf hareketler yapmaya ve mantiksiz konusmaya baslar Motor becerilerin kaybi olabilir Siddetli Siddetli hipotermiya merkezi vucut sicakliginin 28 C altinda dusmesidir Bu sicakliklarda tum fizyolojik sistemler yavaslar kalp ve nefes hizi duser kan basinci azalir Cilt soguktur Halusinasyonlar gorulmeye baslar kisi donmakta olmasina ragmen soyunabilir Refleksler kaybolur goz bebekleri buyumus halde kalir Bilinc kaybi olabilir Daha fazla sicaklik dusumlerinde hipotermik kisiler isitilana kadar olmus izlenimi verebilir Sicak ve olu olana kadar olu degildir Ingilizce not dead until warm and dead sozu bu durumu ifade eder Vucut sicakligi 32 C gibi normale yakin bir duzeye geldiginde kisi canlilik belirtileri gostermiyor ise olmus olarak kabul edilir Paradoksal soyunma Orta ve siddetli hipotermiya vakalarinin yuzde yirmi ila ellisinde paradoksal soyunma gorulmektedir Bu durum siddetli hipotermiya geciren bireylerin akillarinin karistigi icin isindiklarini hissetmeleri ve bunun sonucunda kiyafetlerini kismen ya da tamamen cikarmasi olarak tanimlanir Hipotermiya olumlerinde gorulen paradoksal soyunma bazen hatayla cinsel taciz olarak yorumlanmaktadir Ayrica cogunlukla ic ortamda olen hipotermik insanlarin olmeden hemen once yataklarin alti ya da dolaplarin arkasina saklandigi gozlemlenmistir Bu davranisa Ingilizcede Terminal burrowing behaviour denir ve paradoksal soyunma ile yakindan ilgili oldugu dusunulmektedir Arastirmacilar bu davranisin ilkel bir hareket oldugu ve olumden once son bir caba oldugunu dusunulmektedir Bu davranisin bazi sicak kanli hayvanlardaki kis uykusuna saklanmaya benzer bir davranis oldugu dusunulmektedir Nedenleri ve risk faktorleriHipotermiya genellikle dusuk sicakliklara maruz kalmaktan kaynaklanir ve siklikla alkol tuketimi ile komplike hale gelir Bununla birlikte isi uretimini azaltan isi kaybini artiran veya termoregulasyonu bozan herhangi bir kosul katkida bulunabilir Kentsel alanlarda hipotermi siklikla evsizlik vakalari gibi kronik soguga maruz kalmanin yani sira uyusturucu alkol veya akil hastaligini iceren suya dusme kazalari ile ortaya cikar Calismalar evsiz kalan kisilerin hipotermiden olum riski altinda oldugunu gosterse de bu populasyonda hipotermiye bagli olumlerin gercek oranini belirlemek zordur Vahsi doga arastirmalarina ve acik hava ve su sporlarina artan ilgiyle birlikte kazara hipotermi vakalari genel populasyonda daha sik hale gelebilir Hipotermiyanin en buyuk risk gruplari yaslilar hastalar evsizler ve dagcilar gibi dis ortamda uzun zaman geciren kisilerdir Kan ve sivi kaybina sebep olan yaralanmalar ornegin buyuk capli yaniklar hipotermiya riskini artirir Aclik ve susuzluk gibi vucudun enerji ihtiyacinin karsilanamadigi durumlarda hipotermiya riski daha yuksektir Alkol Alkol tuketimi hipotermi riskini iki sekilde artirir beyindeki vazodilatasyon ve sicaklik kontrol sistemlerinin etkilenmesine neden olur Bu kisinin aslinda gercekte isi kaybettiginde sicak hissettigini sanmasina neden olur Alkol ayrica beyindeki sicaklik duzenleme sistemini de etkiler vucudun titreme ve normalde vucudun isi uretmesine yardimci olacak enerjiyi kullanma yetenegini azaltir Hipotermi vakalarinin 33 ila 73 u alkol nedeniyle gerceklesmistir Yoksulluk Ic ortamda gerceklesen bazi hipotermiye bagli olum vakalari yoksul insanlarin kolayca isinmayi karsilayamamasi nedeniyle meydana gelir Islanma Suda havaya nazaran isi kaybi daha hizli gerceklesir Bu nedenle dis hava sicakliklari olarak oldukca makul olan su sicakliklari hayatta kalanlarda hipotermiye yol acabilir ancak bu genellikle kurtarilamayan kisiler icin dogrudan klinik olum nedeni degildir 10 C lik bir su sicakligi bir saat kadar kisa bir surede olume neden olabilir ve donma noktasina yakin su sicakliklari 15 dakika kadar kisa bir surede olume neden olabilir RMS Titanic in batmasi sirasinda 2 C suya giren cogu insan 15 30 dakika icinde oldu Soguk suda olumun gercek nedeni genellikle hipoterminin ic sicaklik kaybi kendisinden ziyade isi kaybina ve dondurucu suya verilen vucut tepkileridir Ornegin dondurucu denizlere dusen kurbanlarin yaklasik 20 si iki dakika icinde soguk sokundan kontrolsuz hizli nefes alma ve nefes nefese kalma suyun solunmasina neden olma kan basincinda buyuk artis ve kalp durmasina yol acan kalp yorgunlugu ve panik nedeniyle olur baska bir 50 si ise soguk zafiyeti 15 30 dakika icinde olur vucut merkezini korumak icin uzuvlarin cevresel kaslarini koruyucu bir sekilde kapattigindan yuzme veya kavrama icin uzuvlari ve elleri kullanamaz veya kontrol edemez Yorgunluk ve bilincsizlik suda bogulmaya neden olur PatofizyolojiIsi esas olarak kalp de dahil olmak uzere kas dokusunda ve karacigerde uretilirken deri 90 ve akcigerler 10 yoluyla kaybedilir Isi uretimi kas kasilmalari yani kasitli hareket ve titreme yoluyla iki ila dort kat arttirilabilir Isi kaybi orani herhangi bir nesnede oldugu gibi konveksiyon iletim ve isima ile belirlenir OnlemeHava sartlarina uygun giysiler hipotermiyi onlemeye yardimci olur Sentetik ve yunlu kumaslar islak ve kuru olduklarinda daha iyi yalitim sagladiklari icin pamuga gore daha ustundur Polipropilen ve poliester gibi bazi sentetik kumaslar astarli coraplar ve nem emici ic camasirlar gibi teri vucuttan uzaklastirmak icin tasarlanmis giysilerde kullanilir Dar giysiler sicak kan dolasimini azalttigi icin giysiler bol olmalidir Basi ortmek de etkilidir ancak vucudun diger kisimlarini ortmekten daha etkili degildir Yaygin kaniya karsin insanlarin isilarinin cogunu kafalari yoluyla kaybettigini soylense de yetiskinlerde kafadan gelen isi kaybi vucudun diger acikta kalan bolumlerinden daha fazla degildir Bununla birlikte basi yetiskinlere gore vucudun geri kalanina gore daha buyuk olan bebeklerde kafadan isi kaybi onemlidir Cesitli arastirmalar ustu acik bebekler icin astarli sapkalarin isi kaybini ve termal stresi onemli olcude azalttigini gostermistir Cocuklarin birim kutle basina daha buyuk bir yuzey alani vardir ve diger seyler esit olmak uzere benzer kosullarda yetiskinlere gore bir kat daha fazla giysiye sahip olmali ve soguk ortamlarda gecirdikleri sure sinirlandirilmalidir Ancak cocuklar genellikle yetiskinlerden daha aktiftir ve daha fazla isi uretebilirler Hem yetiskinlerde hem de cocuklarda asiri efor terlemeye neden olur ve bu nedenle isi kaybini artirir Epidemiyoloji1995 ve 2004 yillari arasinda Amerika Birlesik Devletleri nde yilda ortalama 1 560 hipotermiyle baglantili acil servis vakasi gerceklesti ve 1999 ile 2004 yillari arasinda hipotermi nedeniyle yilda ortalama 647 kisi oldu ABD de 1999 ve 2002 yillari arasinda rapor edilmis hipotermiden kaynakli olumlerin 49 u 65 yas ve ustu ucte ikisi ise erkeklerden olusuyordu Olumlerin 63 u kurbanlarin isleriyle ilgili degildi ve olen kisilerin 23 u kendi evlerinde olmustu Ayni yillar arasinda hipotermi en cok Ekim den Mart a kadar olan sonbahar ve kis aylarinda goruldu Birlesik Krallik ta her yil ortalama 300 hipotermi kaynakli olum gerceklesirken ayni sayi Kanada da 8 000 dir Turkiye de ise hipoterminin yillik olarak sebep oldugu olumlere dair bir istatistik yoktur ancak hipotermi kaynakli olumlerin Suriye multeci kriziyle birlikte arttigi bilinmektedir TarihNapolyon un ordularinin Rusya dan cekilmesi 1812 J M W Turner Hipotermi tarih boyunca M O 218 de Hannibal in Ikinci Pon Savasi nda ordusunun yarisini kaybetmesinden Napolyon un ordularinin 1812 de Rusya da neredeyse tamamen yok olmasina kadar bircok askeri harekatin basarisinda veya basarisizliginda onemli bir rol oynadi Hipotermi konfuzyon yoluyla askerlerin kafalari karismis bir sekilde dolasmalarina sebep olurken bazi askerler bilinclerini yitirdi ve oldu diger bircogu ise titremeden ve durumlarinin ilerlemesiyle bayildi Hipotermi sebebiyle yuruyemeyecek kadar zayif dusen bazi askerler dizlerinin uzerine cokerken bazilari olume direnip bir sure bu sekilde beklediler Nabzi zayif ve tespit edilmesi zor olan askerler nadiren tedavi edildi Hipotermiden kaynakli askeri kayiplarin gidisatini onemli derecede etkiledigi baska bir harekat ise Enver Pasa tarafindan komuta edilen 1914 ve 1915 kisindaki Sarikamis Harekati ydi Harekat boyunca binlerce Osmanli askeri hipotermi nedeniyle oldu Rusya daki hipotermi kaynakli askeri can kayiplari birinci ve ikinci dunya savaslari boyunca devam etti ve ozellikle Stalingrad Muharebesi sirasinda zirveye ulasti Hipotermi kaynakli sivil olumlerinin yasandigi olaylarin ornekleri arasinda RMS Titanic ve RMS Lusitania nin batmasi daha guncel olaylar arasinda ise MS Estonia nin batisi verilebilir Antarktika kasifleri de hipotermi vakalari ile karsilasti Ernest Shackleton ve ekibi vucut sicakliklarini evde olum anlamina gelen 94 2 F 34 6 C olarak olctuler ancak bu olcum muhtemelen merkezi vucut sicakligindan ziyade oral sicakliklardan bahsediyodu ve bu da hafif hipotermiye karsilik gelmektedir Robert Falcon Scott un ekibinin bir parcasi olan Atkinson hipotermi nedeniyle konfuzyon gecirdi II Dunya Savasi sirasindaki Nazi insan deneylerinin bir parcasi da bircok kurbanin ugruna olduruldugu hipotermi deneyleriydi Bu donem boyunca belgelenmis 360 ila 400 deney ve bu deneylerin uygulandigi 280 ila 300 denek vardi yani bazi kurbanlarin uzerinde birden fazla deney yapilmisti Kurbanlarin hayatta kaldigi deneylerden sonra cesitli yeniden isitilma yontemleri denendi bu yontemlerin arasinda kurbanlari kaynar suya atmak da bulunuyordu Diger hayvanlarInsanlar disindaki bircok hayvanin kis uykusu ve uyusukluk sirasinda hipotermi gecirdigi gozlemlenmistir Kendi vucut sicakliklarini kontrol edemeyen yavru hayvanlar ornegin yavru kediler anneleri tarafindan sicak tutulmazsa hipotermiya gecirebilir Mikroskobik cok hucreli organizmalar olan su ayilari hucre zarlarina zarar verecek kristallesmeyi onlemek icin ic sularinin buyuk kismini seker trehalozu ile degistirerek dusuk sicakliklarda donmaya dayanabilirler Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p q r Brown Douglas J A Brugger Hermann Boyd Jeff Paal Peter 15 Kasim 2012 Accidental Hypothermia New England Journal of Medicine Ingilizce 367 20 1930 1938 doi 10 1056 NEJMra1114208 ISSN 0028 4793 Meteoroloji Genel Mudurlugu sozlugu https www mgm gov tr genel meteorolojisozlugu aspx m H amp k aa67 8 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 8 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2023 NHS Hipotermi PDF 19 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF a b Sonmez Feruza Turan Soguk ve Sicak Acilleri PDF 23 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Haziran 2021 The 5 minute sports medicine consult 2nd ed Mark D Bracker 2012 s 320 ISBN 978 1 4511 4812 1 OCLC 1062261000 Radio Sveriges Remarkable recovery of 7 year old girl Radio Sweden sverigesradio se Ingilizce 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2021 Dziennik Naukowy Lehce 5 Aralik 2014 22 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2022 Axelrod Yekaterina K Diringer Michael N Mayis 2008 Temperature Management in Acute Neurologic Disorders Neurologic Clinics Ingilizce 26 2 585 603 doi 10 1016 j ncl 2008 02 005 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2021 Laupland Kevin B Temmuz 2009 Fever in the critically ill medical patient Critical Care Medicine Ingilizce 37 Supplement S273 S278 doi 10 1097 CCM 0b013e3181aa6117 ISSN 0090 3493 Brown DJ Brugger H Boyd J Paal P 15 Kasim 2012 Accidental hypothermia The New England Journal of Medicine 367 20 ss 1930 8 doi 10 1056 NEJMra1114208 PMID 23150960 Marx John 2006 Rosen s emergency medicine concepts and clinical practice Mosby Elsevier s 2239 ISBN 978 0 323 02845 5 McCullough L Arora S December 2004 Diagnosis and treatment of hypothermia American Family Physician 70 12 2325 32 PMID 15617296 Altus P Hickman JW May 1981 Accidental hypothermia hypoglycemia or hyperglycemia Western Journal of Medicine 134 5 455 6 PMC 1272797 2 PMID 7257359 Petrone P Asensio JA Marini CP October 2014 Management of accidental hypothermia and cold injury Current Problems in Surgery 51 10 417 31 doi 10 1067 j cpsurg 2014 07 004 PMID 25242454 Ramsay David Michael J Shkrum 2006 Forensic Pathology of Trauma Forensic Science and Medicine Totowa NJ Humana Press s 417 ISBN 1 58829 458 7 Carter N Green MA Milroy CM Clark JC 1995 Letter to the editor Terminal burrowing behaviour a phenomenon of lethal hypothermia International Journal of Legal Medicine Berlin Heidelberg Springer 108 2 116 doi 10 1007 BF01369918 PMID 8547158 Lallanilla Marc December 2013 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Marx John 2010 Rosen s emergency medicine concepts and clinical practice 7th edition Philadelphia PA Mosby Elsevier s 1870 ISBN 978 0 323 05472 0 a b James Li 21 Ekim 2021 Joe Alcock Ed Hypothermia Background Pathophysiology Etiology Medscape 1 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2021 Mihic John Koob George Mayfield Jody Harris Adron Brunton Laurence Hilal Dandan Randa Knollmann Bjorn 2017 Ethanol s The Pharmacological Basis of Therapeutics 13 ed McGraw Hill Education ISBN 978 1259584732 Sterba JA 1990 Field Management of Accidental Hypothermia during Diving US Navy Experimental Diving Unit Technical Report Navy Experimental Diving Unit Panama City Fla 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2008 23 Ocak 2007 8 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2008 Vittone Mario 21 Ekim 2010 The Truth About Cold Water Survival Mario Vittone 14 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2017 Workplace Safety amp Health Topics Cold Stress National Institute for Occupational Safety and Health 14 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2014 Sessler DI Moayeri A Stoen R Glosten B Hynson J McGuire J 1990 Thermoregulatory vasoconstriction decreases cutaneous heat loss Anesthesiology 73 4 656 60 doi 10 1097 00000542 199010000 00011 PMID 2221434 Sample Ian 18 Aralik 2008 Scientists debunk myth that most heat is lost through head Science The Guardian Londra 5 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2010 Stothers JK 1981 Head insulation and heat loss in the newborn Archives of Disease in Childhood Royal Coll Paediatrics 56 7 530 534 doi 10 1136 adc 56 7 530 PMC 1627361 2 PMID 7271287 Chaput de Saintonge DM Cross KW Shathorn MK Lewis SR Stothers JK 2 Eylul 1979 Hats for the newborn infant British Medical Journal 2 6190 570 1 doi 10 1136 bmj 2 6190 570 PMC 1596505 2 PMID 387172 Lang N Bromiker R Arad I November 2004 The effect of wool vs cotton head covering and length of stay with the mother following delivery on infant temperature International Journal of Nursing Studies 41 8 843 846 doi 10 1016 j ijnurstu 2004 03 010 PMID 15476757 Hypothermia Related Mortality Montana 1999 2004 Ingilizce 24 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2021 BMJ Best Practice Ingilizce bestpractice bmj com 15 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2021 a b Guly H Ocak 2011 History of accidental hypothermia Resuscitation 82 1 ss 122 5 doi 10 1016 j resuscitation 2010 09 465 PMC 3060344 2 PMID 21036455 Erickson Edward J 2001 Ordered to die a history of the Ottoman army in the First World War Westport CT Greenwood Press ss 59 60 ISBN 978 0 313 09558 0 OCLC 501300478 Marx John 2010 Rosen s emergency medicine concepts and clinical practice 7th edition Ingilizce Mosby Elsevier s 1868 ISBN 978 0 323 05472 0 Findings Titanic victims in cold shock 24 Mayis 2002 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2021 Updike John 1 Temmuz 2002 Remember the Lusitania 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2021 Soomer H Ranta H Penttila A 2001 Identification of victims from the M S Estonia International Journal of Legal Medicine 114 4 5 ss 259 262 doi 10 1007 s004140000180 PMID 11355406 Berger RL 17 Mayis 1990 Nazi science the Dachau hypothermia experiments The New England Journal of Medicine 322 20 ss 1435 40 doi 10 1056 NEJM199005173222006 PMID 2184357 Bazi bolumler Ingilizce Wikipedia dan ceviri alintidir Dis baglantilarHipotermi makale11 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde