Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hâlid bin el-Velîd (Arapça: خالد بن الوليد, d. ? - ö. 642) Seyfullah (Allah'ın kılıcı) olarak da bilinen Arap komutan. Hudeybiye Antlaşması sonrasında Müslümanlığı seçene kadar Kureyşlilerin saflarında, İslam dinine geçtikten sonra ise İslam devletinin emrinde savaşmıştır. Kureyşlilerin Uhud Savaşında yenilmemelerinde kilit rol oynamış, emrindeki süvarilere yaptırdığı manevra ile Müslümanların yenilmesini sağlamıştır. Müslüman olduktan sonra Bizans ve Sasanilere karşı zaferler kazanmıştır. Bunların en dikkat çekeni Yermük nehri kıyısında Bizans ordusunu bozguna uğrattığı savaştır. İslami kaynaklara göre katıldığı yüzü aşkın savaşta hiçbir yenilgiye uğramamış nadir komutanlardan biridir.
| Halid bin Velid | |
|---|---|
 | |
| Lakabı | "Seyfullah" (Allah'ın Kılıcı) |
| Doğum | 583-587 arası Mekke |
| Ölüm | 642 Humus |
| Bağlılığı | Kureyş Kabilesi İslam Devleti |
| Hizmet yılları | 629-638/39 |
| Çatışma/savaşları | Uhud Savaşı Yarmuk Savaşı Emesa Kuşatması Mute Savaşı Hendek savaşı Zincirler Muharebesi Busra Muharebesi |
Irak ve İran'ı üç yıl gibi kısa bir süre içerisinde İslam devletine bağlamıştır. Fetihleri Anadolu'da Kahramanmaraş'a kadar uzanmış ve şehri kuşatmıştır. 638 yılında Ömer bin Hattab tarafından ordu komutanlığından alınıp idari bir göreve verilmiştir. Bir yıl sonra bu görevden istifa etmiştir. 642 yılında ölmüştür.
Gençliği ve Kökeni
Halid bin Velid'in 583-587 yılları arasında dünyaya geldiği düşünülmektedir. Annesi Lübabe ve babası ise Mahzum ailesinden Velîd bin Mugīre'dir. Ailesi (Mahzum kabilesi) askeri konularda uzmanlaşmış ve imtiyazlı bir Kureyş kabilesidir. Gençliğinde mızrak, yay ve kılıç kullanmayı ve süvariliği öğrendi.
Müslümanlık Öncesi
Bedir Savaşı'na katılmayan Halid, Uhud Savaşı'nda ilk defa Müslümanlara karşı savaşmıştır. Bu savaşta emrindeki atlıları Müslümanların arkasına sarkabilecek bir biçimde konuşlandırmıştır. Buna karşılık Muhammed bu atlıların yolunu savunmaları için elli okçuyu görevlendirmiştir. Savaşın başında Müslümanların üstün gelmeleri ile okçular konumlarını terkedince, Halid bin Velid fırsatı değerlendirip Müslüman ordularını emrindeki süvariler ile arkadan sıkıştırmıştır. Bu hareketi ile Halid bin Velid savaşın seyrini değiştirmiş ve Mekkelileri yenilgiden kurtarmıştır fakat savaşta bir galip taraf yoktur. Bu savaştan sonra Hendek Savaşı'nda son kez Müslümanlara karşı savaşmıştır. Hudeybiye Antlaşması'ndan sonra daha önceden Müslüman olan kardeşi Velid aracılığı ile Müslüman saflarına katılmıştır.
Muhammed zamanı
Halid bin Velid, üç ay sonra Medine'ye ulaştı, Muhammed Gassani yönetimindeki Suriye'ye bir elçi göndermişti, elçi Bizans imparatoruna İslamiyet çağrısı yapan bir mektup gönderdi. Ancak Mute yakınlarında elçinin yolu kesildi ve elçi öldürüldü. Haber Medine'ye ulaştığında Halid'in öfkelenmesine sebep oldu. Gassaniler'in bu acımasız hareketine karşı bir sefer düzenlemek istedi. Muhammed, Zeyd bin Harise'yi ordunun başına atamıştı. Zeyd ölürse, komuta Cafer bin Ebu Talip'e ve eğer o da ölürse, komuta Abdullah bin Ebu Revaha'ya geçecekti. Eğer üç komutanda ölürse aralarından seçecekleri kişi komutan olacaktı.
Bir yıl sonra 630'da, Müslümanlar Medineden ilerleyerek Mekke'yi fethetti. Mekke fatihi Halid bin Velid, dört farklı orduyla dört ayrı yerden Mekke'ye girerek fethi tamamladı. Sonraki yıllarda Huneyn ve Taif kuşatmalarına katıldı.
İslam peygamberi Muhammed, onun hakkında "Hâlid Allah'ın Kılıcıdır" buyurmuştur. Yine Hâlid hakkında: "Hâlid bin Velid'e gelince, o her şeyini sizin için vermiştir, nesi var nesi yok harplerde Allah yolunda sarf etmiştir." demiştir.
Ebu Bekir zamanı
Muhammed'in ölümünün ardından İslam aleminin başına geçen ilk halife Ebu Bekir, yeni doğan dinde başlayan dönme ve isyan hareketlerinin önüne geçebilmek adına Halid Bin Velid'i çeşitli baskın ve seferlere göndermiştir. Ridde Savaşları olarak geçen bu seferde aldığı başarı ve galibiyetlerin ardından Ebu Bekir, "Analar Halid gibisini doğurmakta acizdir." sözü ile Halid Bin Velid'in ne kadar kahraman olduğunu açıklamaktadır.
Arabistan yarımadasında sükunetin sağlanmasının ardından Ebu Bekir, Muhammed'in İslamiyet'i yaymak için gösterdiği gayreti devam ettirerek Halid Bin Velid'i oluşturacağı 18.000 kişilik bir ordunun başında, Sasanilerin denetimi altındaki Mezopotamyaya sefere gönderir. Halid 633 yılı Nisan ve Mayıs aylarında bu bölgede Sasani ve Hristiyan Araplarla yaptığı Zincirler Muharebesi, ve galibiyetle ayrılmış, Hîre'deki (şimdiki Necef) kaleyi fethetmiş, bölgeyi İslamiyetle tanıştırmış ve kabul etmeyenlerin ise cizye ödemesini sağlamıştır. Ordusunu Haziran ayında dinlendirdikten sonra Anbar Kalesini kuşatmış, şiddetli direnişle karşılaşmışsa da Temmuz ayında kaleyi teslim almıştır. Daha sonra Sasanilerin vasalı olan göçebe Arap kabileleriyle yapmış olduğu onları geri püskürtmüştür.
Halid Bin Velid göstermiş olduğu başarılarla Mezopotamya'nın büyük bir bölümünü hakimiyeti altına almıştır. Fakat bu başarılardan rahatsız olan Sasani hükümdarı III. Yezdigirt, bölgeye birleşik Fars-Arap kuvvetleri takviye ederek istilayı durdurmayı hedefliyordu. Halid Bin Velid'in sağlamış olduğu istihbarat'a göre; Sasani ordusunun Fırat nehri kıyısındaki Hanafiz, Zumail, Saniyy ve Muzayyah bölgelerinde kamp kurduğunu öğrenmiştir. Böylesine büyük bir orduyla tek seferde başedemeyeceğini anlayan Halid, mevcut ordusuyla kamp kurmuş olan düşman birliklerine karşı gece baskını yapmaya karar vermiştir. Koordineli saldırılarla yapmış olduğu , ve son olarak Sasani ordusuna imha etmiştir.
Elindeki az kuvvetle büyük başarılar elde eden Halid Bin Velid, Sasani İmparatorluğu'nun güney ve batısındaki ordu bakiyelerinin neredeyse tamamını yok ederek başkent Tizponu savunmasız bırakmıştır. Sasani başkentine doğru sefer düzenleyerek bu işe son noktayı koymak istiyordu fakat Sasani hükümdarı Bizans İmparatoruyla anlaraşak büyük bir orduyla üzerine geldiğini öğrenince bu kararından vazgeçti. III. Yezdigirt, Herakleios'a gönderdiği mesajda; başedemediği Halid Bin Velid'e karşı birlikte hareket etmeyi önermiş, sıranın kendi İmparatorluğuna da geleceğini bildirmiş ve aralarında asırlardır devam eden düşmanlığa son vermeyi teklif etmiştir. Herakleios bu teklifi kabul ederek Sasanilerle birleşmek üzere Suriye'den destek birlikler göndermiştir. Oluşturulan ordu Halid'in üzerine gönderilmiş fakat Firaz Muharebesinde Müslüman ordusu tarafından büyük bir hezimete uğratılmıştır. Bu son savaşla birlikte Mezopotamya'nın kontrolünü tamamen eline alan Halid Bin Velid, ordusunu dinlendirdikten sonra Tizpon yolu üzerinde bir kaleyi kuşatmaya gideceği sırada Ebu Bekir'den aldığı mektupla, Bizans orduları üzerine yürümek için Suriye cephesine gönderilmiştir.
Ömer zamanı
Ömer, Halid'i başkomutanlıktan azlettiği mektubu Yermuk'ta savaşta bulunan orduya gönderir. Mektupta Halid başkomutanlıktan azledilir, yerine Ebu Ubeyde bin Cerrah başkomutan tayin edilir. Savaş esnasında mektup Ebu Ubeyde'ye ulaşır. Savaş sırasında bu haber askerlerin moralini bozabilir endişesiyle Ebu Ubeyde mektubu saklar. Savaş bittikten sonra Ebu Ubeyde mektubu Halid'e gösterir. Halid hiç kırgınlık yaşamadan emre itaat edip Ebu Ubeyde'nin emrine girer.
Notlar
- Mustafa Akkad'ın 1976 yılında çektiği Çağrı filminde Halid bin Velid'i Michael Forest canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ a b Fayda, Mustafa (1997). . Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 15. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 289-292. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ Ebû Dâvûd, Sünen, I, 163
- ^ a b Ahmet Cevdet Paşa Kısas-ı Enbiya
- ^ a b c d e (2005), Iraq After the Muslim Conquest, Gorgias Press LLC, ISBN
- ^ Jaques, Tony (2007), Dictionary of Battles and Sieges:F-O, Greenwood Publishing Group, ISBN
- ^ Akram, Agha Ibrahim (2004), The Sword of Allah: Khalid bin al-Waleed – His Life and Campaigns, Oxford University Press, ISBN
- ^ "Michael Forest imdb profili". 1 Ocak 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2007.
Dış bağlantılar
- http://www.enfal.de/ecdad52.htm12 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halid bin el Velid Arapca خالد بن الوليد d o 642 Seyfullah Allah in kilici olarak da bilinen Arap komutan Hudeybiye Antlasmasi sonrasinda Muslumanligi secene kadar Kureyslilerin saflarinda Islam dinine gectikten sonra ise Islam devletinin emrinde savasmistir Kureyslilerin Uhud Savasinda yenilmemelerinde kilit rol oynamis emrindeki suvarilere yaptirdigi manevra ile Muslumanlarin yenilmesini saglamistir Musluman olduktan sonra Bizans ve Sasanilere karsi zaferler kazanmistir Bunlarin en dikkat cekeni Yermuk nehri kiyisinda Bizans ordusunu bozguna ugrattigi savastir Islami kaynaklara gore katildigi yuzu askin savasta hicbir yenilgiye ugramamis nadir komutanlardan biridir Halid bin VelidHat yazisiyla Halid bin El Velid Lakabi Seyfullah Allah in Kilici Dogum583 587 arasi MekkeOlum642 HumusBagliligiKureys Kabilesi Islam DevletiHizmet yillari629 638 39Catisma savaslariUhud Savasi Yarmuk Savasi Emesa Kusatmasi Mute Savasi Hendek savasi Zincirler Muharebesi Busra Muharebesi Irak ve Iran i uc yil gibi kisa bir sure icerisinde Islam devletine baglamistir Fetihleri Anadolu da Kahramanmaras a kadar uzanmis ve sehri kusatmistir 638 yilinda Omer bin Hattab tarafindan ordu komutanligindan alinip idari bir goreve verilmistir Bir yil sonra bu gorevden istifa etmistir 642 yilinda olmustur Gencligi ve KokeniHalid bin Velid in 583 587 yillari arasinda dunyaya geldigi dusunulmektedir Annesi Lubabe ve babasi ise Mahzum ailesinden Velid bin Mugire dir Ailesi Mahzum kabilesi askeri konularda uzmanlasmis ve imtiyazli bir Kureys kabilesidir Gencliginde mizrak yay ve kilic kullanmayi ve suvariligi ogrendi Muslumanlik OncesiBedir Savasi na katilmayan Halid Uhud Savasi nda ilk defa Muslumanlara karsi savasmistir Bu savasta emrindeki atlilari Muslumanlarin arkasina sarkabilecek bir bicimde konuslandirmistir Buna karsilik Muhammed bu atlilarin yolunu savunmalari icin elli okcuyu gorevlendirmistir Savasin basinda Muslumanlarin ustun gelmeleri ile okcular konumlarini terkedince Halid bin Velid firsati degerlendirip Musluman ordularini emrindeki suvariler ile arkadan sikistirmistir Bu hareketi ile Halid bin Velid savasin seyrini degistirmis ve Mekkelileri yenilgiden kurtarmistir fakat savasta bir galip taraf yoktur Bu savastan sonra Hendek Savasi nda son kez Muslumanlara karsi savasmistir Hudeybiye Antlasmasi ndan sonra daha onceden Musluman olan kardesi Velid araciligi ile Musluman saflarina katilmistir Muhammed zamaniHalid bin Velid uc ay sonra Medine ye ulasti Muhammed Gassani yonetimindeki Suriye ye bir elci gondermisti elci Bizans imparatoruna Islamiyet cagrisi yapan bir mektup gonderdi Ancak Mute yakinlarinda elcinin yolu kesildi ve elci olduruldu Haber Medine ye ulastiginda Halid in ofkelenmesine sebep oldu Gassaniler in bu acimasiz hareketine karsi bir sefer duzenlemek istedi Muhammed Zeyd bin Harise yi ordunun basina atamisti Zeyd olurse komuta Cafer bin Ebu Talip e ve eger o da olurse komuta Abdullah bin Ebu Revaha ya gececekti Eger uc komutanda olurse aralarindan sececekleri kisi komutan olacakti Bir yil sonra 630 da Muslumanlar Medineden ilerleyerek Mekke yi fethetti Mekke fatihi Halid bin Velid dort farkli orduyla dort ayri yerden Mekke ye girerek fethi tamamladi Sonraki yillarda Huneyn ve Taif kusatmalarina katildi Islam peygamberi Muhammed onun hakkinda Halid Allah in Kilicidir buyurmustur Yine Halid hakkinda Halid bin Velid e gelince o her seyini sizin icin vermistir nesi var nesi yok harplerde Allah yolunda sarf etmistir demistir Ebu Bekir zamaniMuhammed in olumunun ardindan Islam aleminin basina gecen ilk halife Ebu Bekir yeni dogan dinde baslayan donme ve isyan hareketlerinin onune gecebilmek adina Halid Bin Velid i cesitli baskin ve seferlere gondermistir Ridde Savaslari olarak gecen bu seferde aldigi basari ve galibiyetlerin ardindan Ebu Bekir Analar Halid gibisini dogurmakta acizdir sozu ile Halid Bin Velid in ne kadar kahraman oldugunu aciklamaktadir Arabistan yarimadasinda sukunetin saglanmasinin ardindan Ebu Bekir Muhammed in Islamiyet i yaymak icin gosterdigi gayreti devam ettirerek Halid Bin Velid i olusturacagi 18 000 kisilik bir ordunun basinda Sasanilerin denetimi altindaki Mezopotamyaya sefere gonderir Halid 633 yili Nisan ve Mayis aylarinda bu bolgede Sasani ve Hristiyan Araplarla yaptigi Zincirler Muharebesi ve galibiyetle ayrilmis Hire deki simdiki Necef kaleyi fethetmis bolgeyi Islamiyetle tanistirmis ve kabul etmeyenlerin ise cizye odemesini saglamistir Ordusunu Haziran ayinda dinlendirdikten sonra Anbar Kalesini kusatmis siddetli direnisle karsilasmissa da Temmuz ayinda kaleyi teslim almistir Daha sonra Sasanilerin vasali olan gocebe Arap kabileleriyle yapmis oldugu onlari geri puskurtmustur Halid Bin Velid gostermis oldugu basarilarla Mezopotamya nin buyuk bir bolumunu hakimiyeti altina almistir Fakat bu basarilardan rahatsiz olan Sasani hukumdari III Yezdigirt bolgeye birlesik Fars Arap kuvvetleri takviye ederek istilayi durdurmayi hedefliyordu Halid Bin Velid in saglamis oldugu istihbarat a gore Sasani ordusunun Firat nehri kiyisindaki Hanafiz Zumail Saniyy ve Muzayyah bolgelerinde kamp kurdugunu ogrenmistir Boylesine buyuk bir orduyla tek seferde basedemeyecegini anlayan Halid mevcut ordusuyla kamp kurmus olan dusman birliklerine karsi gece baskini yapmaya karar vermistir Koordineli saldirilarla yapmis oldugu ve son olarak Sasani ordusuna imha etmistir Elindeki az kuvvetle buyuk basarilar elde eden Halid Bin Velid Sasani Imparatorlugu nun guney ve batisindaki ordu bakiyelerinin neredeyse tamamini yok ederek baskent Tizponu savunmasiz birakmistir Sasani baskentine dogru sefer duzenleyerek bu ise son noktayi koymak istiyordu fakat Sasani hukumdari Bizans Imparatoruyla anlarasak buyuk bir orduyla uzerine geldigini ogrenince bu kararindan vazgecti III Yezdigirt Herakleios a gonderdigi mesajda basedemedigi Halid Bin Velid e karsi birlikte hareket etmeyi onermis siranin kendi Imparatorluguna da gelecegini bildirmis ve aralarinda asirlardir devam eden dusmanliga son vermeyi teklif etmistir Herakleios bu teklifi kabul ederek Sasanilerle birlesmek uzere Suriye den destek birlikler gondermistir Olusturulan ordu Halid in uzerine gonderilmis fakat Firaz Muharebesinde Musluman ordusu tarafindan buyuk bir hezimete ugratilmistir Bu son savasla birlikte Mezopotamya nin kontrolunu tamamen eline alan Halid Bin Velid ordusunu dinlendirdikten sonra Tizpon yolu uzerinde bir kaleyi kusatmaya gidecegi sirada Ebu Bekir den aldigi mektupla Bizans ordulari uzerine yurumek icin Suriye cephesine gonderilmistir Omer zamaniOmer Halid i baskomutanliktan azlettigi mektubu Yermuk ta savasta bulunan orduya gonderir Mektupta Halid baskomutanliktan azledilir yerine Ebu Ubeyde bin Cerrah baskomutan tayin edilir Savas esnasinda mektup Ebu Ubeyde ye ulasir Savas sirasinda bu haber askerlerin moralini bozabilir endisesiyle Ebu Ubeyde mektubu saklar Savas bittikten sonra Ebu Ubeyde mektubu Halid e gosterir Halid hic kirginlik yasamadan emre itaat edip Ebu Ubeyde nin emrine girer NotlarMustafa Akkad in 1976 yilinda cektigi Cagri filminde Halid bin Velid i Michael Forest canlandirmistir Kaynakca a b Fayda Mustafa 1997 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 15 Turkiye Diyanet Vakfi ss 289 292 11 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ekim 2022 Ebu Davud Sunen I 163 a b Ahmet Cevdet Pasa Kisas i Enbiya a b c d e 2005 Iraq After the Muslim Conquest Gorgias Press LLC ISBN 1 59333 315 3 Jaques Tony 2007 Dictionary of Battles and Sieges F O Greenwood Publishing Group ISBN 0 313 33538 9 Akram Agha Ibrahim 2004 The Sword of Allah Khalid bin al Waleed His Life and Campaigns Oxford University Press ISBN 0 19 597714 9 Michael Forest imdb profili 1 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2007 Dis baglantilarhttp www enfal de ecdad52 htm12 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde