Iğdır Millî Cumhuriyeti, Ekim 1917 Sovyet Devrimi ardından Iğdır ve çevresinde oluşan otorite boşluğu sonrasında bölgede yaşayan Ermenilerin teklifiyle kurulan Iğdır İcra Hükûmetinin devamı olarak kurulmuştur.
Iğdır Milli Cumhuriyeti | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4 Nisan 1917-12 Kasım 1920 | |||||||||
Başkent | Melekli | ||||||||
Cumhurbaşkanı | |||||||||
| |||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Günümüzdeki durumu |
Ekim Devrimi ardından, bölgede yaşayan Ermeni Ahalinin teklifiyle, 4 Nisan 1917 tarihinde başkanı Türk olması şartıyla 5 Türk 5 Ermeni yöneticiden oluşmuş, başkanlığına Ali Ekber Tufan getirilen bu hükûmetin önceliği yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve tarımsal çalışmaların düzenlenmesi olmuştur.
Iğdır'da yaşayan Ermeniler, Van ve Adana bölgesinden Iğdır'a göç eden Taşnak üyesi Ermenilerle (Gahdağanlarla) birlikte işbirliğine girerek Iğdır'da yaşayan Türk Ahaliye karşı sistematik katliamlara başlamalarıyla eşzamanlı olarak Stepan Şaumyan'in Bakü'de 14 bin Müslümanı katletmesinin ardından Iğdır'da Azeri Türkleri ve Ermeniler arasında iç savaş başlamıştır. Özellikle Oba, Hakmehmet, Koçkıran katliamları bu süreçte yaşanmıştır.
Tarihçe
İç savaşı önceden tahmin eden Milis Komutanları ve Türk Ahali tarafından, Iğdır Millî Cumhuriyeti; Iğdır, Tuzluca, Aralık, Şerur, Doğubayazıt, , Serdarabat ve başkenti Melekli olacak şekilde 4 Mayıs 1918 tarihinde ilan edilmiştir.
720 üyenin katılımıyla gerçekleşen seçimin ardından başkanlığına Ali Ekber Tufan seçilen bu cumhuriyet, Osmanlı ve Alman İmparatorluğu’nun tanıdığı Transkafkasya Federasyonu Parlamentosu olan Transkafkasya Seymi tarafından tanınmıştır. Bu sebeple tanınmış bağımsız İlk Türk cumhuriyetidir
Kafkasya'da Türk halkını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayı'na katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır Millî Hükûmeti birliklerini bu sayede Taşnak çetelerine karşı savunacak hale getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade'nin yardımlarıyla elde etmiştir. Alman denizaltılarından temin edilerek Gürcistan’dan Iğdır’a getirilen silahlar ve terhis edilen Rus askerlerinin bıraktığı silahlar Iğdır Millî Cumhuriyetinin silah gücünü oluşturdu ve aynı zamanda (Gardaş Kömeği) gibi kurumlar üzerinden Balkanlar'dan Kafkasya'ya gizli yardımlaşma ağının merkezi haline gelmiştir.
23 Temmuz 1919 tarihinde toplanan Erzurum Kongresine yapılan davet üzerine Iğdır ve çevresini temsilen Bilal Toksöz, Muhtar Bey (Sultanabadlı), Hüseyin Zengi temsilci olarak katılmış, Iğdır Misak-ı Milli sınırları dahilinde olmadığından dolayı temsilcilerin konuşmaları ve isimleri zapta geçilmemiştir.
Kazım Karabekir Paşa Iğdır Temsilcilerini; "Namuslu bir barış yapılıncaya kadar sabredin ve direnin" diyerek uğurlamıştır.
Yönetim
10 bini aşkın milis gücünü bir araya getirerek bölgede otoriteyi ele alınmıştır. Taşnak çetelerinin ciddi saldırılarını püskürterek halkı korumaya alan hükûmet zaman zaman masum, yaşlı, çocuk ve kadınlarını İran’ın Hoy ve Maku şehirlerinde oluşturdukları mülteci kamplarına göndermiştir.
Unvan | Yönetici | Kaynak |
---|---|---|
Cumhurbaşkanı | Ali Ekber Tufan | |
Eğitim Nazırı | Abbas Kulu Bey (Yalçın) (Karakoyun) | |
Savunma Nazırı | Şehit İsmail Bey (Küllük) | |
İaşe Nazırı | Süleyman Abbasoğlu Aydın (Kacer) | |
İçişleri Nazırı | Meşhedi Abbas Vural-Işık (Iğdırmava) | |
Maliye Nazırı | Şefi Öcal | |
Adalet Nazırı | Şehit Kasım Bey (Obalı) | |
Ziraat Nazırı | Gulam Ali Bey (Sultanabad) | |
Jandarma Komutanı | Hasan Bey (Nahçıvanlı) | |
Genel Sekreter | Azizbey Rahimoğlu (Melekli) | |
Askeri Güç | ||
Aşiret Komutanı | Ali Mirza Bey | |
Tuzluca Kuvvetleri | Şamil Ayrım | |
Ağrı Dağı Kuvvetleri | Hamid-Kerem Güneş (Aşiret Lideri) | |
Ağaver | Şehit İbrahim Bey | |
İdirmava – Süvari Komutanı | Hacı Mirza Bey (Vural) | |
Amarat | Muhtar Bey | |
Aralık Kuvvetleri | Bilal Toksöz | |
Zengibasar | Hüseyin Zengi | |
Gernibasar | Hüdayar Kasımoğlu | |
Karakoyun | Elekber İbişoğlu | |
Sederek | Elekber Kâtta | |
Ali Köçek | Nağı Bey | |
Ali Kamerli | Gündeli Muhammed | |
Necefali | Rahim Bey | |
Adetli | Tahir Bey |
Kafkas Cephesinde Mayıs 1918 yılında Nuri Paşa'nın Bakü'ye yürümesi akabinde Doğubayazıt 11.Tümen Komutanlığıyla görüşen Ali Ekber Tufan ve Abbas Işık'a Iğdır Ahalisinden imzalı başvuru toplandığı halde Iğdır Ovasına Türk Askerinin girebileceğinin belirtilmesi halinde toplanan imzalar ve başvuru neticesinde 20 Mayıs 1918 tarihinde Osmanlı Askeri Iğdır'a giriş yapmıştır.
Akabinde Mondros Mütarekesinin imzalanmasıyla Tebriz'den dönen 13. Tümen Komutanı Ali Kemal Paşa Iğdır Hükûmetine silah ve teçhizat bırakarak geri çekilmiştir.
Türk Askerinin geri çekilmesiyle başlayan İngiliz destekli Ermeni saldırıları ve tarihleri şöyledir;
•10 Temmuz 1919 tarihinde Necefali-Kadıkışlak Köyünde 200'den fazla silahsız sivil insan öldürüldü
•12 Ağustos 1919 tarihinde Tavuskün (Tavusgöl) Hamurkesen, Aliköse, Percinis köylerinde 300'den fazla silahsız ve sivil insan öldürüldü.
•16 Temmuz 1919 Canfeda Köyü 110 sivil insan öldürüldü
•16 Temmuz 1919 Gödekli-Brukan 600'den fazla silahsız insan infaz edildi.Sağ kalanlar Van'a yerleşti.
•14 Temmuz 1919 Kamerli'ye (Halıkışla'nın karşısı) bağlı 3 köy yok edildi, 1500'den çok silahsız insan öldürüldü.
•19 Ağustos 1919 Dize Köyü etrafında 7 köyün toplandığı, Taşköprü Katliamı 400'den fazla silahsız insan öldürüldü.
•6 Eylul 1919 Hakmehmet Köyü 200'den fazla silahsız insan yok öldürüldü.
•13 Eylul 1919 Oba Köyünde 300'den fazla silahsız insan öldürüldü.
•13 Eylül - 1 Ekim 1919 arası Küllük, Kazancı, Hakmehmet, Oba, Yaycı Hoşhaber, Halifeli 4000'den çok sivil insan öldürüldü.
•19 Mart 1920 Oba köyü 200'den fazla genç insan üzerlerine gaz yağı dökülerek, camilerde yakıldı.
•20 Mart 1920 Erhacı 30 sivul ağır topçu ateşiyle öldürüldü.
•20 Mart 1920 Zülfikar köyü 30'dan fazla sivil insan infaz edildi.
•24 Mayis 1920 Cebeçalı (Hakmehmet Köyünün karşısı) Köyü yok edildi. 200'den fazla silahsız insan öldürüldü.
•19 Haziran 1920 Zengibasar (Dize Köyünün karşısı) Aras Nehrine atlayarak kurtulmaya çalışan 1500'den fazla sivil katledildi, suya atlayarak kurtulmaya çalışanların üzerine ateş açıldı
•27 Haziran 1920 Hacıbayram ve Haberbeyli (Dize Köyünün karşısı) Köyleri yok edildi.800'den fazla sivil öldürüldü.
•9 Temmuz 1920 Zengibasar-Karakoyun-Ramazankent arasında göç kafilesine top atışlarıyla yapılan saldırıda 1000'den fazla sivil öldürüldü.
Hükûmet Kabinesinden İbrahim Bey, Kasım Bey, İsmail Bey şehit düşmüştür.
Wilson İlkeleri kapsamında bölgeye gözlemci olarak gelen Amerikan genelkurmay başkanı General , yöneticiler eşliğinde bölge gezdirilmiş ve İtilaf Devletlerine "Büyük Ermenistan'da Ermeni göremedim" raporunu ileterek bölgeye acilen "Barış Gücü" talep etmiştir. Bu rapor Gümrü, Lozan ve Moskova Antlaşmalarına Iğdır ve çevresinin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde olmasına katkıda bulunmuştur.
Kültepe, , , , , yaşayan Iğdır Millî Cumhuriyeti, Ermeni komutan Drastamat Kanayan tarafından yapılan birçok saldırıyı geri püskürtmüş ancak bölgeye gelen İngiliz barış güçlerinin çekilmesiyle silahları Ermeni Kuvvetlerine bırakmasının ardından güçlenen Ermeniler, Iğdır Millî Cumhuriyeti Kuvvetlerini yıpratmış ve bölgesine çekilmelerine sebep olmuştur. 3 aylık bu çekilme sonrasında "12 Kasım 1920 Yılı Iğdır'ın Kurtuluşu Günü" bölgeye ulaşan Kazım Karabekir komutasındaki Türk Ordusuna 10 bini aşkın milis gücü desteği veren Iğdır Millî Cumhuriyeti Kuvvetleri, Aras Nehri boyunca mevzilenen Ermeni Birliklerine taarruz ederek, Iğdır Ovasını geri almışlardır.
Ayrıca Iğdır'da suikast ve çatışmalarla infaz edilen Türk Beylerinin isimleri;
•Şehit Kasım Beğ (Oba'lı) Kasımcan çarpışması
•Şehit İbrahim Bey (Ağaverli) Oba Çarpışması
•Şehit İsmail Bey (Küllüklü) Çarpışma,Suikast
•Şehit Hacı Ali Balo Oğlu, Yarmalar çarpısması
•Şehit Medet Zengi, Silah sevkiyatı çatışması.
•Şehit Nağı Bey (Ali Köçek) Kamerli çatışması
•Şehit Ağa Bey ve Oğulları (Ramazankentli)
•Şehit Hüseyin Kulu Bey (Kerimbeyli)
•Şehit Sadık Bey (Zulfikar)
•Şehit Nurali Beyler (Zülfikar)
•Şehit Abdurrezzak Bey (Zülfikar)
•Şehit Meşhedi Halil Bey(Dize)
•Şehit Kerbelayı Sadık Bey(Dize)
•Şehit Cabbar Bey (Melekli)
•Şehit Mustafa Bey Taşburun Çarpışması
İleri gelen tanınmış, suikaste uğrayan ve meydanlarda şehit edilen Ağalar ve Beyler;
•Şehit Molla Hanife Oğlu (Melekli)
•Şehit Teymur Ağa (Iğdırmava)
•Şehit Cafer Kulu Bey Bayat (Iğdırmava)
•Şehit Emir İbrahim Bey (Sultanabad)
•Şehit Emir Hasan Bey (Iğdırmava)
•Şehit Safter Bey (Iğdırmava)
•Şehit Hacı Esadullah Bey (Dize)
•Şehit Abdullah Bey (Dize)
•Şehit Kerbelayı Paşa Bey (Kacer)
•Şehit Behman Bey (Hakmehmet)
•Şehit Behman Oğlu Mehmet (Hakmehmet)
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Onk, Nizamettin (2006). Kafkasya'dan Anadolu'ya Iğdır tarihi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ISBN . OCLC 81300732.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Acar, Ziya Zakir (2006). Her yönüyle Iğdır. 1. bs. Iğdır: İl Milli Eğitim Müdürlüğü. ISBN . OCLC 290390523.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Hun, Mücahit Özden (2002). Iğdır sevdası. Ankara: Başak Matbaacılık. ISBN . OCLC 52553095.
- ^ a b c d e f g h i "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2019.
- ^ a b c d e f Nizamettin Onk (2008). Iğdır'ın Kurtuluşu. Uyum Ajans.
- ^ Ali Ekber Tufan Hatıraları
- ^ . 22 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2019.
- ^ a b c . aa.com.tr. 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c (PDF). devletarsivleri.gov.tr. 12 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c d e (PDF). devletarsivleri.gov.tr. 12 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . aa.com.tr. 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.kulturportali.gov.tr. 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Igdir Milli Cumhuriyeti Ekim 1917 Sovyet Devrimi ardindan Igdir ve cevresinde olusan otorite boslugu sonrasinda bolgede yasayan Ermenilerin teklifiyle kurulan Igdir Icra Hukumetinin devami olarak kurulmustur Igdir Milli Cumhuriyeti4 Nisan 1917 12 Kasim 1920BaskentMelekliCumhurbaskani 1917 1920Ali Ekber TufanTarihce Kurulusu4 Nisan 1917 Dagilisi12 Kasim 1920Onculler ArdillarRusya Imparatorlugu Turkiye CumhuriyetiGunumuzdeki durumu Turkiye Nahcivan Ermenistan Ekim Devrimi ardindan bolgede yasayan Ermeni Ahalinin teklifiyle 4 Nisan 1917 tarihinde baskani Turk olmasi sartiyla 5 Turk 5 Ermeni yoneticiden olusmus baskanligina Ali Ekber Tufan getirilen bu hukumetin onceligi yasam sartlarinin iyilestirilmesi ve tarimsal calismalarin duzenlenmesi olmustur Igdir da yasayan Ermeniler Van ve Adana bolgesinden Igdir a goc eden Tasnak uyesi Ermenilerle Gahdaganlarla birlikte isbirligine girerek Igdir da yasayan Turk Ahaliye karsi sistematik katliamlara baslamalariyla eszamanli olarak Stepan Saumyan in Baku de 14 bin Muslumani katletmesinin ardindan Igdir da Azeri Turkleri ve Ermeniler arasinda ic savas baslamistir Ozellikle Oba Hakmehmet Kockiran katliamlari bu surecte yasanmistir TarihceIc savasi onceden tahmin eden Milis Komutanlari ve Turk Ahali tarafindan Igdir Milli Cumhuriyeti Igdir Tuzluca Aralik Serur Dogubayazit Serdarabat ve baskenti Melekli olacak sekilde 4 Mayis 1918 tarihinde ilan edilmistir 720 uyenin katilimiyla gerceklesen secimin ardindan baskanligina Ali Ekber Tufan secilen bu cumhuriyet Osmanli ve Alman Imparatorlugu nun tanidigi Transkafkasya Federasyonu Parlamentosu olan Transkafkasya Seymi tarafindan taninmistir Bu sebeple taninmis bagimsiz Ilk Turk cumhuriyetidir Kafkasya da Turk halkini silahlandirmak adina yapilan gizli Tiflis Turk Kurultayi na katilan Ali Ekber Tufan Igdir Milli Hukumeti birliklerini bu sayede Tasnak cetelerine karsi savunacak hale getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade nin yardimlariyla elde etmistir Alman denizaltilarindan temin edilerek Gurcistan dan Igdir a getirilen silahlar ve terhis edilen Rus askerlerinin biraktigi silahlar Igdir Milli Cumhuriyetinin silah gucunu olusturdu ve ayni zamanda Gardas Komegi gibi kurumlar uzerinden Balkanlar dan Kafkasya ya gizli yardimlasma aginin merkezi haline gelmistir 23 Temmuz 1919 tarihinde toplanan Erzurum Kongresine yapilan davet uzerine Igdir ve cevresini temsilen Bilal Toksoz Muhtar Bey Sultanabadli Huseyin Zengi temsilci olarak katilmis Igdir Misak i Milli sinirlari dahilinde olmadigindan dolayi temsilcilerin konusmalari ve isimleri zapta gecilmemistir Kazim Karabekir Pasa Igdir Temsilcilerini Namuslu bir baris yapilincaya kadar sabredin ve direnin diyerek ugurlamistir Yonetim10 bini askin milis gucunu bir araya getirerek bolgede otoriteyi ele alinmistir Tasnak cetelerinin ciddi saldirilarini puskurterek halki korumaya alan hukumet zaman zaman masum yasli cocuk ve kadinlarini Iran in Hoy ve Maku sehirlerinde olusturduklari multeci kamplarina gondermistir Unvan Yonetici KaynakCumhurbaskani Ali Ekber TufanEgitim Naziri Abbas Kulu Bey Yalcin Karakoyun Savunma Naziri Sehit Ismail Bey Kulluk Iase Naziri Suleyman Abbasoglu Aydin Kacer Icisleri Naziri Meshedi Abbas Vural Isik Igdirmava Maliye Naziri Sefi OcalAdalet Naziri Sehit Kasim Bey Obali Ziraat Naziri Gulam Ali Bey Sultanabad Jandarma Komutani Hasan Bey Nahcivanli Genel Sekreter Azizbey Rahimoglu Melekli Askeri GucAsiret Komutani Ali Mirza BeyTuzluca Kuvvetleri Samil AyrimAgri Dagi Kuvvetleri Hamid Kerem Gunes Asiret Lideri Agaver Sehit Ibrahim BeyIdirmava Suvari Komutani Haci Mirza Bey Vural Amarat Muhtar BeyAralik Kuvvetleri Bilal ToksozZengibasar Huseyin ZengiGernibasar Hudayar KasimogluKarakoyun Elekber IbisogluSederek Elekber KattaAli Kocek Nagi BeyAli Kamerli Gundeli MuhammedNecefali Rahim BeyAdetli Tahir Bey Kafkas Cephesinde Mayis 1918 yilinda Nuri Pasa nin Baku ye yurumesi akabinde Dogubayazit 11 Tumen Komutanligiyla gorusen Ali Ekber Tufan ve Abbas Isik a Igdir Ahalisinden imzali basvuru toplandigi halde Igdir Ovasina Turk Askerinin girebileceginin belirtilmesi halinde toplanan imzalar ve basvuru neticesinde 20 Mayis 1918 tarihinde Osmanli Askeri Igdir a giris yapmistir Akabinde Mondros Mutarekesinin imzalanmasiyla Tebriz den donen 13 Tumen Komutani Ali Kemal Pasa Igdir Hukumetine silah ve techizat birakarak geri cekilmistir Turk Askerinin geri cekilmesiyle baslayan Ingiliz destekli Ermeni saldirilari ve tarihleri soyledir 10 Temmuz 1919 tarihinde Necefali Kadikislak Koyunde 200 den fazla silahsiz sivil insan olduruldu 12 Agustos 1919 tarihinde Tavuskun Tavusgol Hamurkesen Alikose Percinis koylerinde 300 den fazla silahsiz ve sivil insan olduruldu 16 Temmuz 1919 Canfeda Koyu 110 sivil insan olduruldu 16 Temmuz 1919 Godekli Brukan 600 den fazla silahsiz insan infaz edildi Sag kalanlar Van a yerlesti 14 Temmuz 1919 Kamerli ye Halikisla nin karsisi bagli 3 koy yok edildi 1500 den cok silahsiz insan olduruldu 19 Agustos 1919 Dize Koyu etrafinda 7 koyun toplandigi Taskopru Katliami 400 den fazla silahsiz insan olduruldu 6 Eylul 1919 Hakmehmet Koyu 200 den fazla silahsiz insan yok olduruldu 13 Eylul 1919 Oba Koyunde 300 den fazla silahsiz insan olduruldu 13 Eylul 1 Ekim 1919 arasi Kulluk Kazanci Hakmehmet Oba Yayci Hoshaber Halifeli 4000 den cok sivil insan olduruldu 19 Mart 1920 Oba koyu 200 den fazla genc insan uzerlerine gaz yagi dokulerek camilerde yakildi 20 Mart 1920 Erhaci 30 sivul agir topcu atesiyle olduruldu 20 Mart 1920 Zulfikar koyu 30 dan fazla sivil insan infaz edildi 24 Mayis 1920 Cebecali Hakmehmet Koyunun karsisi Koyu yok edildi 200 den fazla silahsiz insan olduruldu 19 Haziran 1920 Zengibasar Dize Koyunun karsisi Aras Nehrine atlayarak kurtulmaya calisan 1500 den fazla sivil katledildi suya atlayarak kurtulmaya calisanlarin uzerine ates acildi 27 Haziran 1920 Hacibayram ve Haberbeyli Dize Koyunun karsisi Koyleri yok edildi 800 den fazla sivil olduruldu 9 Temmuz 1920 Zengibasar Karakoyun Ramazankent arasinda goc kafilesine top atislariyla yapilan saldirida 1000 den fazla sivil olduruldu Hukumet Kabinesinden Ibrahim Bey Kasim Bey Ismail Bey sehit dusmustur Wilson Ilkeleri kapsaminda bolgeye gozlemci olarak gelen Amerikan genelkurmay baskani General yoneticiler esliginde bolge gezdirilmis ve Itilaf Devletlerine Buyuk Ermenistan da Ermeni goremedim raporunu ileterek bolgeye acilen Baris Gucu talep etmistir Bu rapor Gumru Lozan ve Moskova Antlasmalarina Igdir ve cevresinin Turkiye Cumhuriyeti sinirlari icinde olmasina katkida bulunmustur Kultepe yasayan Igdir Milli Cumhuriyeti Ermeni komutan Drastamat Kanayan tarafindan yapilan bircok saldiriyi geri puskurtmus ancak bolgeye gelen Ingiliz baris guclerinin cekilmesiyle silahlari Ermeni Kuvvetlerine birakmasinin ardindan guclenen Ermeniler Igdir Milli Cumhuriyeti Kuvvetlerini yipratmis ve bolgesine cekilmelerine sebep olmustur 3 aylik bu cekilme sonrasinda 12 Kasim 1920 Yili Igdir in Kurtulusu Gunu bolgeye ulasan Kazim Karabekir komutasindaki Turk Ordusuna 10 bini askin milis gucu destegi veren Igdir Milli Cumhuriyeti Kuvvetleri Aras Nehri boyunca mevzilenen Ermeni Birliklerine taarruz ederek Igdir Ovasini geri almislardir Ayrica Igdir da suikast ve catismalarla infaz edilen Turk Beylerinin isimleri Sehit Kasim Beg Oba li Kasimcan carpismasi Sehit Ibrahim Bey Agaverli Oba Carpismasi Sehit Ismail Bey Kulluklu Carpisma Suikast Sehit Haci Ali Balo Oglu Yarmalar carpismasi Sehit Medet Zengi Silah sevkiyati catismasi Sehit Nagi Bey Ali Kocek Kamerli catismasi Sehit Aga Bey ve Ogullari Ramazankentli Sehit Huseyin Kulu Bey Kerimbeyli Sehit Sadik Bey Zulfikar Sehit Nurali Beyler Zulfikar Sehit Abdurrezzak Bey Zulfikar Sehit Meshedi Halil Bey Dize Sehit Kerbelayi Sadik Bey Dize Sehit Cabbar Bey Melekli Sehit Mustafa Bey Tasburun Carpismasi Ileri gelen taninmis suikaste ugrayan ve meydanlarda sehit edilen Agalar ve Beyler Sehit Molla Hanife Oglu Melekli Sehit Teymur Aga Igdirmava Sehit Cafer Kulu Bey Bayat Igdirmava Sehit Emir Ibrahim Bey Sultanabad Sehit Emir Hasan Bey Igdirmava Sehit Safter Bey Igdirmava Sehit Haci Esadullah Bey Dize Sehit Abdullah Bey Dize Sehit Kerbelayi Pasa Bey Kacer Sehit Behman Bey Hakmehmet Sehit Behman Oglu Mehmet Hakmehmet Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Onk Nizamettin 2006 Kafkasya dan Anadolu ya Igdir tarihi Istanbul Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi ISBN 975 498 177 9 OCLC 81300732 a b c d e f g h i j k l m n o p q r Acar Ziya Zakir 2006 Her yonuyle Igdir 1 bs Igdir Il Milli Egitim Mudurlugu ISBN 975 93919 8 8 OCLC 290390523 a b c d e f g h i j k l m n o p Hun Mucahit Ozden 2002 Igdir sevdasi Ankara Basak Matbaacilik ISBN 975 93139 0 1 OCLC 52553095 a b c d e f g h i Arsivlenmis kopya 1 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2019 a b c d e f Nizamettin Onk 2008 Igdir in Kurtulusu Uyum Ajans erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ali Ekber Tufan Hatiralari 22 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Kasim 2019 a b c aa com tr 5 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c PDF devletarsivleri gov tr 12 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b c d e PDF devletarsivleri gov tr 12 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi aa com tr 18 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi www kulturportali gov tr 24 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi