I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir. Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.
I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Safevi Devleti | Kartli Krallığı Kaheti Krallığı | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
I. Abbas Giorgi Saakadze (Mūrāv-Beg) | II. Luarsab I. Teymuraz | ||||||
Kayıplar | |||||||
100.000 Gürcü öldürüldü. 130.000 - 160.000 - 200.000 Gürcü tutsak İran'a sürüldü |
Öncesi
1606 yılında, I. Abbas; Kartli soylularının ve Teymuraz'ın annesi olan Ketevan'ın isteği üzerine ikisi de yumuşak başlı gençler gibi görünen II. Luarsab ve I. Teymuraz'ı Safevilerin vasalları olan Kartli ve Kaheti krallıklarına hükümdar olarak atadı. Ancak, 1612'de Teymuraz ve Luarsab'ın, Karabağ valisi de dahil olmak üzere İran yanlısı soyluları idam etmesiyle Gürcistan ile Şah arasındaki gerilim arttı. 1613'te, Şah onları Mazenderan'daki bir av gezisine katılmaya çağırdığında ya hapsedileceklerinden ya da öldürüleceklerinden korktukları için gitmediler. 1614 yılı baharında savaş çıktı. Bu olaydan dolayı Nasuh Paşa Antlaşması sona erdi.
İşgal
İran orduları Mart 1614'te iki bölgeyi işgal etti ve iki müttefik kral Osmanlı vasalı olan İmereti'ye sığındı. Safevi saray tarihçisi İskender Bey Münşi'nin aktardığı üzere I. Abbas, en güvendiği iki tebaası ve gulamının ona olan ihanetinden dolayı çileden çıkmıştı. 30.000 Kaheti köylüsünü İran'a sürdü ve Kaheti Kralı II. Aleksandr'ın torunu olan İsa Han'ı Kartli tahtına atadı. İsa Han, İsfahan'daki sarayda bir Müslüman olarak büyütülmüştü ve Şah'a sadık olacağı düşünüldü.
I. Abbas, kaçak kralları ona vermezse İmereti'yi yıkmakla tehdit etti; İmereti, Megrelya ve Guria hükümdarları bu talebi birlikte reddettiler. Ancak Luarsab gönüllü olarak Şah'a teslim oldu; Abbas başlangıçta ona iyi davrandı ancak Luarsab ve Teymuraz'ın Osmanlılarla ittifak kurduğunu öğrendiğinde Luarsab'ın İslam'ı kabul etmesini istedi. Luarsab reddettiğinde hapse atıldı.
Teymuraz, 1615'te Osmanlı-Safevi düşmanlığının yeniden canlanmasından yararlanarak Doğu Gürcistan'a döndü ve orada bir Safevi kuvvetini yendi. Ancak Osmanlı ordusu Safeviler'i işgalini ertelediğinde Abbas, Teymuraz'ı yenmek için kısa bir süre için bir ordu gönderebildi ve Osmanlılarla ateşkes yaparak ordusunu iki katına çıkardı. Safevi askerleri, Tiflislilerin yoğun direnişiyle karşılaştı ancak İran Doğu Gürcistan'daki yönetimi tamamen yeniden sağlandı.
Katliamlar ve sürgünler
Kaheti'ye yapılan cezalandırıcı seferde, Abbas'ın ordusu 60-70.000 veya 100.000 Gürcüyü öldürdü. İki katı kadarını ise İran'a sürgün etti. Kaheti nüfusunun üçte ikisi yok edildi. 1617 yılında daha fazla mülteci toplandı. 1619'da Abbas, ona sadık olan II. Simon'u (veya Semayun Han'ı) Kaheti'nin kukla hükümdarı olarak atarken isyancıların çoğunlukla bulunduğu bölgeleri yönetmesi için kendi valilerini görevlendirdi.
Sonrası
I. Abbas, Doğu Gürcistan üzerinde bir süre kontrolü ele geçirdi ancak Giorgi Saakadze ve Kral Teymuraz, 1625 ve 1626'da bölgede Safevi kontrolünü azaltmada daha etkili olan yeni isyanlara öncülük etti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Mikaberidze 2015.
- ^ a b c d e f g h i Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires. London: Reaktion Books Ltd. ISBN .
- ^ a b c d e Mitchell 2011, s. 69
- ^ Savory 1980
- ^ Mitchell 2011, s. 70
- ^ Blow 2009.
- ^ Monshi 1978
- ^ Khanbaghi 2006
- ^ Kacharava 2011[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Abbas in Kaheti ve Kartli seferleri Safevi Sahi I Abbas in Osmanli Safevi Savasi 1603 18 sirasinda Dogu Gurcu vasal kralliklari olan Kartli ve Kaheti de 1614 1617 yillari arasinda yuruttugu dort seferdir Seferler I Abbas in eskiden en sadik Gurcu gulamlari olan Kartli Krali II Luarsab ve Kaheti Krali I Teymuraz tarafindan gosterilen itaatsizlige ve ardindan cikarilan isyana bir yanit olarak baslatildi Tiflis tamamen yakip yikildi ayaklanma bastirildi 100 000 kadar Gurcu katledildi ve 130 000 ila 200 000 kisi Iran a surgun edildi Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli gecici olarak Iran egemenligi altina alindi I Abbas in Kaheti ve Kartli seferleri1603 1618 Osmanli Safevi SavasiTarih1614 1617BolgeKartli Tiflis KahetiSonucSafeviler II Luarsab ve I Teymuraz in ayaklanmasini bastirdi Tiflis yeniden Safeviler in eline gecti ve yagmalandi Kartli ve Kaheti gecici olarak Iran egemenligine girdi Gurculer topluca surgune ve katliama ugradiTaraflarSafevi DevletiKartli Kralligi Kaheti KralligiKomutanlar ve liderlerI Abbas Giorgi Saakadze Murav Beg II Luarsab I TeymurazKayiplar100 000 Gurcu olduruldu 130 000 160 000 200 000 Gurcu tutsak Iran a surulduOncesi1606 yilinda I Abbas Kartli soylularinin ve Teymuraz in annesi olan Ketevan in istegi uzerine ikisi de yumusak basli gencler gibi gorunen II Luarsab ve I Teymuraz i Safevilerin vasallari olan Kartli ve Kaheti kralliklarina hukumdar olarak atadi Ancak 1612 de Teymuraz ve Luarsab in Karabag valisi de dahil olmak uzere Iran yanlisi soylulari idam etmesiyle Gurcistan ile Sah arasindaki gerilim artti 1613 te Sah onlari Mazenderan daki bir av gezisine katilmaya cagirdiginda ya hapsedileceklerinden ya da olduruleceklerinden korktuklari icin gitmediler 1614 yili baharinda savas cikti Bu olaydan dolayi Nasuh Pasa Antlasmasi sona erdi IsgalIran ordulari Mart 1614 te iki bolgeyi isgal etti ve iki muttefik kral Osmanli vasali olan Imereti ye sigindi Safevi saray tarihcisi Iskender Bey Munsi nin aktardigi uzere I Abbas en guvendigi iki tebaasi ve gulaminin ona olan ihanetinden dolayi cileden cikmisti 30 000 Kaheti koylusunu Iran a surdu ve Kaheti Krali II Aleksandr in torunu olan Isa Han i Kartli tahtina atadi Isa Han Isfahan daki sarayda bir Musluman olarak buyutulmustu ve Sah a sadik olacagi dusunuldu I Abbas kacak krallari ona vermezse Imereti yi yikmakla tehdit etti Imereti Megrelya ve Guria hukumdarlari bu talebi birlikte reddettiler Ancak Luarsab gonullu olarak Sah a teslim oldu Abbas baslangicta ona iyi davrandi ancak Luarsab ve Teymuraz in Osmanlilarla ittifak kurdugunu ogrendiginde Luarsab in Islam i kabul etmesini istedi Luarsab reddettiginde hapse atildi Teymuraz 1615 te Osmanli Safevi dusmanliginin yeniden canlanmasindan yararlanarak Dogu Gurcistan a dondu ve orada bir Safevi kuvvetini yendi Ancak Osmanli ordusu Safeviler i isgalini ertelediginde Abbas Teymuraz i yenmek icin kisa bir sure icin bir ordu gonderebildi ve Osmanlilarla ateskes yaparak ordusunu iki katina cikardi Safevi askerleri Tiflislilerin yogun direnisiyle karsilasti ancak Iran Dogu Gurcistan daki yonetimi tamamen yeniden saglandi Katliamlar ve surgunlerKaheti ye yapilan cezalandirici seferde Abbas in ordusu 60 70 000 veya 100 000 Gurcuyu oldurdu Iki kati kadarini ise Iran a surgun etti Kaheti nufusunun ucte ikisi yok edildi 1617 yilinda daha fazla multeci toplandi 1619 da Abbas ona sadik olan II Simon u veya Semayun Han i Kaheti nin kukla hukumdari olarak atarken isyancilarin cogunlukla bulundugu bolgeleri yonetmesi icin kendi valilerini gorevlendirdi SonrasiI Abbas Dogu Gurcistan uzerinde bir sure kontrolu ele gecirdi ancak Giorgi Saakadze ve Kral Teymuraz 1625 ve 1626 da bolgede Safevi kontrolunu azaltmada daha etkili olan yeni isyanlara onculuk etti Ayrica bakinizNasuh Pasa Antlasmasi Serav AntlasmasiKaynakca a b Mikaberidze 2015 a b c d e f g h i Rayfield Donald 2012 Edge of Empires London Reaktion Books Ltd ISBN 978 1 78023 030 6 a b c d e Mitchell 2011 s 69 Savory 1980 Mitchell 2011 s 70 Blow 2009 Monshi 1978 Khanbaghi 2006 Kacharava 2011 sayfa belirt