Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kartli Krallığı (Gürcüce : ქართლის სამეფო, kartlis samepo) Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.
Kartli | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1478-1762 | |||||||||
 Prens Vahuşti'nin Atlasına göre arması | |||||||||
 1490 yılında Kartli Krallığı | |||||||||
| Başkent | Tiflis | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Gürcüce | ||||||||
| Hükûmet | Feodal Monarşi | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Gürcistan Rusya Ermenistan | ||||||||
Tarihi
Gürcistan Krallığı'nın birbirleriyle savaşan devletlere bölünmesi
1450'li yıllarda Gürcistan Krallığı'nda kraliyet ailesi ve asiller arasında ayrılıkçı hareketler ortaya çıkmaya başladı. Bu bütün krallıkta büyük bir istikrarsızlığa sebep oldu. Bu dönemin ayırt edici özelliği feodaller arası rekabet, ayrılıkçılık ve iç savaştır.
Gürcistan Krallığı'nın asıl bölünmesi ise 1463 yılında VIII. Giorgi'nin Çihori Muharebesi'nde isyancı asilzade VI. Bagrat tarafından yenilmesi tarihine uzanır. Gürcü ulusal birliğinden geriye kalan bir izi daha sonra kendisini İmereti kralı ilan ederek yok etti. Bu hareket bütün eski Gürcü birleşik monarşisi ve devletinin parçalanmasının başlangıcına yol açtı. Bu parçalanma bölgenin geri kalanının ortak tarihinde çeşitli şekillerde daha önce tekrarlanmıştı.
VIII. Giorgi, 1465 yılındaki yenilgisinin ardından Samtshe prensi II. Kvarkvare Cakeli tarafından esir alındı. Bunu bir fırsat olarak gören Bagrat, 1466 yılında Doğu Gürcistan sınırını geçerek kendisini bütün Gürcistan'ın kralı ilan etti.
Kvarkvare, Bagrat'ın gücünün artmasından endişe ederek VIII. Giorgi'yi serbest bıraktı ancak devrik kral yeniden otoritesini sağlayacak güce sahip değildi. Kendisini sadece Kaheti kralı ilan etti. Aşağı Kartli bölgesini diğer bir taht talibi olan yeğeni II. Konstantine'ye bıraktı. 1469 yılında II. Konstantine kendisini Aşağı Kartli yöneticisi ilan ederek Bagrat'a karşı mücadele etti.
VI. Bagrat 1478 yılında II. Konstantine tarafından yeniden otoritesi sınana dek Kartli'yi yönetmeye devam etti.
Batı Gürcistan'da Gelişmeler
VI.Bagrat'ın oğlu II. Aleksandre Batı Gürcistan'ın soylu aileleri Dadiani, Gurieli, Şervaşidze ve hanedanlıkları reislerini İmereti Krallığı tahtına geçmek için bir araya topladı ancak daha sonra II. Vamek Dadiani'nin teklifi ile reddedilerek II. Konstantine'nin Batı Gürcistan'a davet edilmesine karar verildi bunun üzerine II. Aleksandre dağlık batı bölgeleri Raça ve Leçhumi'ye çekildi.
II. Konstantine yerel düklerin de yardımıyla Kutaisi şehrini ele geçirdi ve kısa bir süreliğine Batı Gürcistan'ın Kartli ile yeniden birlikteliğini sağladı. 1481 yılında Samtshe'yi de hakimiyeti altına almayı başardı ve kendisini bütün Gürcistan'ın kralı ilan etti.
Ancak rakip feodaller birbirlerine üstünlük sağlamak için mücadeleye devam ettiler.
II. Kvarkvare Cakeli 1483 yılında II. Konstantine'yi 'nde yenilgiye uğrattı. 1484 yılında hükümdarlığı kabul edilmeyen eski varis II. Aleksandre kendisini Batı Gürcistan'ın kralı ilan etti. Bu sırada Megrelya Prensliği'nin yeni feodal derebeyi II. Liparit Dadiani, II. Konstantine'yi yeniden Batı Gürcistan'a davet etti.
Ancak II. Konstantine, 1487 yılında Akkoyunlu hükümdarı Sultan Yakub'un Kartli'yi işgal etmesiyle bu seferi iptal etti ve Kartli'ye yöneldi.
Bunu fırsat bilerek II. Aleksandre Kutaisi'yi ele geçirdi ve Batı Gürcistan'da kendi otoritesini restore etti. Daha sonra II. Konstantine Kaheti, İmereti kralları ve Samtshe prensi ile bir mutabakat gerçekleştirdi böylece bu Gürcistan'ın uzun bir dönem boyunca krallıklar ve prensliklere bölünmesini şekillendirdi. Samtshe-Saatabago, Kartli Krallığı'nın bir parçası olmasına rağmen, aslında bir prenslikti. Krallıklar ve prenslikler arasındaki savaş devam etti.
Daha Sonraki Gelişmeler
Bu yeni devletler uzun süre barış içinde kalmadılar. Kaheti Kralı , tahta geçmesinin ardından 'i tahttan devirmek ve krallığını fethetmek amacıyla Kartli'ye bir sefer düzenledi. Davit'in kardeşi Bagrat krallığı başarıyla savundu ve bir pusuda II. Giorgi'yi esir almayı başardı.
X. Davit'in kendi daha az başarılı mevkidaşı İmereti Kralı II. Aleksandre'nin akınlarıyla yüzleşmesiyle barış batıda da uzun sürmedi.
1513 yılında Kartli Krallığı komşusu Kaheti'yi kısa bir süreliğine fethetmeyi başardı. Ancak Kartli ve Kaheti'nin birleşik krallığı sadece 1520'ye kadar sürdü. İran ve Osmanlı saldırganlığıyla sona erdi. 1518'de Kartli Krallığı, Safevi İmparatorluğu'nun vasallığını kabul etmek zorunda kaldı. 1520 yılında ise Kaheti Krallığı, yerel asilzade ve tahtın varisi II. Giorgi tarafından yeniden restore edildi.
Diğer krallıkların Kartli Krallığı'nın liderliğini kabul etmemesi Gürcü devletlerinin birleşmesi için verilen mücadelenin başarısız olmasındaki en büyük neden idi. Kartli Krallığı, Safevi vasallığından kurtulmaya çalıştı. Bundan dolayı Kızılbaş ordusu 1522'de Kartli'yi işgal etti. İşgalciler, 'nden sonra Tiflis şehrini ele geçirdi. 1524'te, İran'daki iç savaşın şiddetlendiği sıralarda, Kartli Krallığı Tiflis'i yeniden ele geçirdi ve görünüşe göre vasallıktan kurtuldu. O zamandan itibaren 16 yıl boyunca, Kartli Krallığı bağımsızlığını sürdürmeye devam etti.
16. Yüzyıl : Bölünük Gürcü Krallıkları Osmanlı ve Safevi Vasallığı Altında
1541–1554'te Şah Tahmasb, dört kez Kartli'ye saldırı düzenledi. Tiflis'i aldı ve şehre Kızılbaş garnizonu kurdu. Kartli Kralı I. Luarsab (1527–1556) bir gerilla savaşı başlattı. Ocak 1547'de Şah, Kartli'yi ikinci kez işgal etti, Kartli Krallığı'nın bir parçası olan II. Kaihosro Cakeli tarafından yönetilen Cavaheti'yi ele geçirdi ancak Kartli savaşmaya devam etti ve I. Luarsab, Cavaheti'yi geri aldı. 1555 yılında Amasya Antlaşması ile Kartli, Kaheti ve doğu Mesheti Safevi hakimiyetine ve batıda kalan topraklar ise Osmanlı hakimiyetine geçti. Ancak Kartli Kralı I. Luarsab, anlaşmanın şartlarını tanımayı reddetti ve İmereti Kralı III. Bagrat ile ittifak halinde, krallığının egemenliğini korumaya çalıştı. Şah, hükümdarın iradesini bastırmak için Gence ve Karabağ beylerbeyi Şahverdi Han liderliğinde bir ordu gönderdi. Garisi Muharebesi'nde Luarsab'ın orduları galip gelmeyi başardı, ancak kral yaralandı ve öldü.
Ölen hükümdarın oğlu I. Simon, yakalanıp hapsedilene kadar savaşı sürdürdü. Onun yerine Safeviler, Müslüman olan kardeşi 'i tahta çıkardı. Bu şekilde Safeviler, Kartli Krallığı üzerinde hakimiyet kurmayı başardı. Daud Han olarak da bilinen XI. Davit döneminde krallık, Safevilere yıllık yirmi bin düka haraç ödemek zorunda kaldı. İki yüzyıl boyunca Kartli Safevi Devleti'ne vasal olarak bağlı idi. Bağımsızlığını kaybetmesi dolayısıyla düzenli olarak haraç ödüyor ve İran şahına köleler, atlar ve şaraplar olmak üzere hediyeler yolluyordu.
Amasya Antlaşması'na rağmen Osmanlılar ile Safeviler çatışmaya devam etti. 1578'de Lala Mustafa Paşa liderliğindeki bir Osmanlı ordusu Safevileri mağlup etti ve tüm Güney Kafkasya'nın kontrolünü ele geçirmeye çalıştı. Safeviler, I. Simon'u serbest bırakıp onu Gürcistan'a göndererek karşılık verirken, kardeşi XI. Davit, kaleleri Türklerin eline bıraktıktan sonra Konstantiniyye'ye kaçtı. Simon, Osmanlı egemenliğini kabul eden Gürcü prenslere karşı bir gerilla savaşı başlattı. Türk saflarındaki isyanın yardımıyla, Simon 1579'da, Tiflis kalesi haricinde, bölgenin çoğunluğunu geri aldı. Daha sonra Osmanlılar için Safevilere ihanet eden Kaheti Kralı II. Aleksandre ile yüzleşti ve onu 'de mağlup etti. Kısa süre sonra Simon başka bir Türk saldırısıyla karşı karşıya kaldı.
1582'de Simon Tiflis kalesini yeniden fethetti. Daha sonra damadı II. Manuçar'ı Mesheti'nin atabegi olarak eski konumuna getirdi ve neredeyse tüm İmereti'yi fethetmeye geldi. Kartli'nin gücünün bu yeniden doğuşu, Simon'u şaşırtan ve onu mağlup eden Megrelya soylularını tedirgin etti. Kral daha sonra Konstantiniyye'de hapsedildi.
16. yüzyılın son on yılında İranlılar, Güney Kafkasya üzerindeki anlık Türk hâkimiyetini kabul etmek zorunda kaldılar. Bununla birlikte, 1602'de Şah Abbas, Osmanlı karşıtı taarruza devam etmeye karar verdi ve Kartli Kralı X. Giorgi ve Kaheti Kralı II. Aleksandre'den olumlu bir yanıt alarak askeri harekata katılmalarını istedi. Ancak Gürcü krallıkları ile Şah arasındaki ilişkiler gerginliğini korudu. 1605 ile 1606 yılları arasında Abbas, bir halk ayaklanması sonucu yeni Hristiyan kralları Kaheti Kralı I. Teimuraz'ı ve Kartli Kralı II. Luarsab'ı isteksizce tanıdı. Safevi hükümdarının en büyük endişesi, Gürcistan ve Rus çarlarının olası ittifakıydı. Nitekim, X. Giorgi, ölümünden önce Çar'a bağlılık yemini etmiş ve bir Rus-Gürcü evlilik ittifakını tartışmıştı.
1614'te Şah, tamamen Safevi İmparatorluğu'na dahil etmek amacıyla Doğu Gürcistan'ı işgal etti. Küçük soylular arasından başlayarak Kartli'nin en güçlü adamı olmayı başaran bir karakter olan Tiflis'in eski mouravisi Giorgi Saakadze bu kez ona yardım etmişti. İranlılar, iki Hristiyan kralı I. Teimuraz ve II. Luarsab'ı tahttan devirip yerine iki Müslüman kral, Kartli'de ve Kaheti'de II. Aleksandre'nin torunu 'yi tahta çıkardılar. 1615'te bir isyan dalgası iki krallığı ele geçirirken, İmereti Krallığı'na sığınan II. Luarsab ve I. Teimuraz, İmereti Kralı III. Giorgi ve Guria ve Megrelya prensleriyle Rus Çar Michael'a bir mektup göndermek için anlaşmayı başardı. Ondan yardım talebinde bulundu. Ancak Rusya, yıkıcı sorunlu döneminden yeni çıkmıştı ve çağrıya cevap vermedi.
Bu noktada II. Luarsab teslim oldu, ancak İslam'a geçmeyi reddettikten sonra hapsedildi ve sonunda 1622'de öldürüldü (aynı kader iki yıl sonra I. Teimuraz'ın annesi Ketevan'ın başına geldi). Hükümdarlarından mahrum kalan soylular, Giorgi Saakadze'nin (eskiden Şah'ın bir müttefiki) etrafında toplandılar ve 1625'te ayağa kalktılar. Saakadze'nin değişikliği, elbette, onu öldürmek için bir İran planının bulunmasından kaynaklanıyordu. Giorgi Saakadze 25 Mayıs 1625'te Martkopi Muharebesi'nde Safevileri mağlup etti ve takip eden aylarda Abbas'a karşı direnişini sürdürdü ve onu I. Teimuraz'ı Kartli ve Kaheti Kralı olarak tanımaya zorladı. Rusya ayrıca Şah'ı Gürcü hükümdarını tanımaya çağırdı. Elde edilen zaferlere rağmen, Gürcü soylularının birliği hızla çöktü. Saakadze'nin Teimuraz'ın Kartli Krallığı üzerindeki kontrolüne muhalefeti, Bazaleti Muharebesi'nde (1626'nın sonları) doruğa çıkan kardeş savaşı olan acı bir çatışmaya yol açtı. Kral Teimuraz'ın güçleri galip geldi ve Saakadze Kostantiniyye'ye sürüldü.
1629'da I. Abbas'ın ölümünden sonra, Teimuraz, Kartli üzerindeki otoritesini arttırma amacıyla İran tarafından Kartli'ye atanan rakibi II. Simon'un öldürülmesinden yararlandı. Safevi hegemonyasını devirmeye kararlı olan Teimuraz, büyükelçisi 'yi İspanya Kralı IV. Filip ve Papa VIII. Urbanus'dan yardım almak üzere Batı Avrupa'ya gönderdi. Ancak Avrupalılar, uzaktaki Gürcistan'ın kaderi hakkında endişelenmek için Otuz Yıl Savaşları'yla fazlası ile meşguldüler. Stefano Paolini ve Nikoloz Çolokaşvili'nin ilk basılı Gürcü kitabı olan "Dittionario giorgiano e italiano" (Roma, 1629), bu yolculuk sonucu yazıldı.
1633'te Teimuraz, Fars, Lar ve Bahreyn'in nüfuzlu bir beylerbeyi olan İmam-Quli Han Undiladze'nin ailesine karşı Şah Safi'nin baskısından kaçan Gence ve Karabağ'ın beylerbeyi kayınbiraderi Davud Han Undiladze'yi koruma altına aldı. Şah, Teimuraz'ın bu hareketini, tahttan indirildiğini ilan ederek ve yerine Müslüman Kartli Kralı Rostom'u (vali unvanı verildi) tahta çıkararak karşılık verdi. Rostom döneminde, Kartli göreceli bir barış ve refah dönemi yaşadı. Müslüman olmasına rağmen, hükümdar Svetitshoveli Katedrali'nin restorasyonuna katkıda bulundu ve Hristiyan kültürünün korunmasını garanti etti.
Kartli 1630'lu yıllardan itibaren İran'a bağlı krallar tarafından vasal bir devlet olarak yönetildi. 1735-1744'te Kızılbaşlar tarafından Kartli'de doğrudan Safevi hakimiyeti kuruldu. Bu dönem Kızılbaşoba olarak adlandılır, Kızılbaşoba Gürcü krallıklarının iç savaşı ve Osmanlı ve Safevi imparatorluklarının Kartli'yi ele geçirmek için yaptığı savaşlar ile aynı zamana denk gelen Kartli Ayaklanması'yla sona erdi. Ayaklanma başarısız oldu, ancak Nadir Şah, Kartli Krallığı'na özerklik vermek zorunda kaldı.
Kartli ve Kaheti'nin birleşmesi
1747 yılında Nadir Şah bir suikaste uğradı. Bu istikrarsızlıkdan yararlanarak kendilerine başarılarından dolayı Nadir Şah tarafından Kartli ve Kaheti krallıkları verilmiş olan ve oğlu II. Erekle Safevilerden de facto bağımsızlıklarını ilan ettiler. Teymuraz ve Erekle'nin politikaları ve seferleri neticesinde Kartli Krallığı Kazah bölgesini, Erivan, Gence ve Nahçıvan hanlıklarını etkisi altına aldı ve Şamşadin bölgesi doğrudan krallığa dahil oldu. Kartli ve Kaheti krallıklarının birleşik kuvvetleri, 1752'de Kirbulah Muharebesi'nde Tebriz Hanı Azat Han'ı mağlup ederek Kafkasya'daki hegemonyalarını güçlendirdiler.
1762 yılında II. Teymuraz'ın ölümünün ardından oğlu II. Erekle Kartli'nin de kontrolünü üzerine aldı ve birleşik Kartli-Kaheti Krallığı'nı kurdu.
Hükümdarlar
| Portresi | Kral | Hükümdarlık yılları | Aile bağlantıları |
|---|---|---|---|
 | II. Konstantine | 1484–1505 | I. Aleksandre'nin torunu |
| 1505–1525 | II. Konstantine'in oğlu | |
| 1525–1527 | 'in kardeşi | |
| I. Luarsab | 1527–1556 | 'in oğlu |
 | I. Simon | 1556–1569 1578–1599 | I. Luarsab'ın oğlu |
| 1569–1578 | I. Simon'un kardeşi | |
 | 1599–1606 | I. Simon'un oğlu | |
 | II. Luarsab | 1606–1615 | 'nin oğlu |
| 1615–1619 | 'in oğlu | |
| 1619–1630 | 'ın oğlu | |
 | I. Teymuraz | 1630–1634 | (Kartli, I.Teymuraz'ın Kaheti Krallığı'nın parçasıydı) |
 | 1633–1658 | 'in oğlu | |
| 1658–1675 | 'nin torununun çocuğu | |
 | 1675–1688 1703–1709 | 'ın oğlu | |
 | 1688–1703 | I. Teymuraz'ın oğlu | |
| 1709–1711 | 'nin yeğeni | |
| 1714–1716 1724–1727 | 'un kardeşi | |
| 1717–1719 | 'ın oğlu | |
| 1716–1724 | ve 'nin kardeşi | ||
 | 1744–1762 | 'nin torunu |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kartli Kralligi Gurcuce ქართლის სამეფო kartlis samepo Bati Gurcistan in Kartli bolgesinde baskenti Tiflis olan Gec Orta Cag Yakin Cag Gurcu monarsisidir 1478 yilinda Gurcistan Kralligi nin dagilma sureciyle ortaya cikmis ve Bagrationi Hanedani nin Kahetili kolunun basarisi sayesinde 1762 yilinda komsusu Kaheti Kralligi ile birlesene dek varligini surdurmustur Bu donemin cogunda krallik Safevi hanedanliklarinin vasaliydi ancak belirli araliklarla ozellikle 1747 yilindan sonra bagimsizligini surdurmustur Kartliქართლის სამეფო Gurcuce kartlis samepo Kartli Kralligi1478 1762Prens Vahusti nin Atlasina gore armasi1490 yilinda Kartli KralligiBaskentTiflisYaygin dil ler GurcuceHukumetFeodal Monarsi 1478 1505II Konstantine ilk 1744 1762II Teymuraz son Tarihce Kurulusu1478 Safevi Devleti vasali1555 1747 Kartli Kaheti Kralligi nin Birlesmesi1762Onculler ArdillarGurcistan Kralligi Kartli Kaheti KralligiGunumuzdeki durumu Gurcistan Rusya ErmenistanTarihiGurcistan Kralligi nin birbirleriyle savasan devletlere bolunmesi 1450 li yillarda Gurcistan Kralligi nda kraliyet ailesi ve asiller arasinda ayrilikci hareketler ortaya cikmaya basladi Bu butun krallikta buyuk bir istikrarsizliga sebep oldu Bu donemin ayirt edici ozelligi feodaller arasi rekabet ayrilikcilik ve ic savastir Gurcistan Kralligi nin asil bolunmesi ise 1463 yilinda VIII Giorgi nin Cihori Muharebesi nde isyanci asilzade VI Bagrat tarafindan yenilmesi tarihine uzanir Gurcu ulusal birliginden geriye kalan bir izi daha sonra kendisini Imereti krali ilan ederek yok etti Bu hareket butun eski Gurcu birlesik monarsisi ve devletinin parcalanmasinin baslangicina yol acti Bu parcalanma bolgenin geri kalaninin ortak tarihinde cesitli sekillerde daha once tekrarlanmisti VIII Giorgi 1465 yilindaki yenilgisinin ardindan Samtshe prensi II Kvarkvare Cakeli tarafindan esir alindi Bunu bir firsat olarak goren Bagrat 1466 yilinda Dogu Gurcistan sinirini gecerek kendisini butun Gurcistan in krali ilan etti Kvarkvare Bagrat in gucunun artmasindan endise ederek VIII Giorgi yi serbest birakti ancak devrik kral yeniden otoritesini saglayacak guce sahip degildi Kendisini sadece Kaheti krali ilan etti Asagi Kartli bolgesini diger bir taht talibi olan yegeni II Konstantine ye birakti 1469 yilinda II Konstantine kendisini Asagi Kartli yoneticisi ilan ederek Bagrat a karsi mucadele etti VI Bagrat 1478 yilinda II Konstantine tarafindan yeniden otoritesi sinana dek Kartli yi yonetmeye devam etti Bati Gurcistan da Gelismeler VI Bagrat in oglu II Aleksandre Bati Gurcistan in soylu aileleri Dadiani Gurieli Servasidze ve hanedanliklari reislerini Imereti Kralligi tahtina gecmek icin bir araya topladi ancak daha sonra II Vamek Dadiani nin teklifi ile reddedilerek II Konstantine nin Bati Gurcistan a davet edilmesine karar verildi bunun uzerine II Aleksandre daglik bati bolgeleri Raca ve Lechumi ye cekildi II Konstantine yerel duklerin de yardimiyla Kutaisi sehrini ele gecirdi ve kisa bir sureligine Bati Gurcistan in Kartli ile yeniden birlikteligini sagladi 1481 yilinda Samtshe yi de hakimiyeti altina almayi basardi ve kendisini butun Gurcistan in krali ilan etti Ancak rakip feodaller birbirlerine ustunluk saglamak icin mucadeleye devam ettiler II Kvarkvare Cakeli 1483 yilinda II Konstantine yi nde yenilgiye ugratti 1484 yilinda hukumdarligi kabul edilmeyen eski varis II Aleksandre kendisini Bati Gurcistan in krali ilan etti Bu sirada Megrelya Prensligi nin yeni feodal derebeyi II Liparit Dadiani II Konstantine yi yeniden Bati Gurcistan a davet etti Ancak II Konstantine 1487 yilinda Akkoyunlu hukumdari Sultan Yakub un Kartli yi isgal etmesiyle bu seferi iptal etti ve Kartli ye yoneldi Bunu firsat bilerek II Aleksandre Kutaisi yi ele gecirdi ve Bati Gurcistan da kendi otoritesini restore etti Daha sonra II Konstantine Kaheti Imereti krallari ve Samtshe prensi ile bir mutabakat gerceklestirdi boylece bu Gurcistan in uzun bir donem boyunca kralliklar ve prensliklere bolunmesini sekillendirdi Samtshe Saatabago Kartli Kralligi nin bir parcasi olmasina ragmen aslinda bir prenslikti Kralliklar ve prenslikler arasindaki savas devam etti Daha Sonraki Gelismeler Bu yeni devletler uzun sure baris icinde kalmadilar Kaheti Krali tahta gecmesinin ardindan i tahttan devirmek ve kralligini fethetmek amaciyla Kartli ye bir sefer duzenledi Davit in kardesi Bagrat kralligi basariyla savundu ve bir pusuda II Giorgi yi esir almayi basardi X Davit in kendi daha az basarili mevkidasi Imereti Krali II Aleksandre nin akinlariyla yuzlesmesiyle baris batida da uzun surmedi 1513 yilinda Kartli Kralligi komsusu Kaheti yi kisa bir sureligine fethetmeyi basardi Ancak Kartli ve Kaheti nin birlesik kralligi sadece 1520 ye kadar surdu Iran ve Osmanli saldirganligiyla sona erdi 1518 de Kartli Kralligi Safevi Imparatorlugu nun vasalligini kabul etmek zorunda kaldi 1520 yilinda ise Kaheti Kralligi yerel asilzade ve tahtin varisi II Giorgi tarafindan yeniden restore edildi Diger kralliklarin Kartli Kralligi nin liderligini kabul etmemesi Gurcu devletlerinin birlesmesi icin verilen mucadelenin basarisiz olmasindaki en buyuk neden idi Kartli Kralligi Safevi vasalligindan kurtulmaya calisti Bundan dolayi Kizilbas ordusu 1522 de Kartli yi isgal etti Isgalciler nden sonra Tiflis sehrini ele gecirdi 1524 te Iran daki ic savasin siddetlendigi siralarda Kartli Kralligi Tiflis i yeniden ele gecirdi ve gorunuse gore vasalliktan kurtuldu O zamandan itibaren 16 yil boyunca Kartli Kralligi bagimsizligini surdurmeye devam etti 16 Yuzyil Bolunuk Gurcu Kralliklari Osmanli ve Safevi Vasalligi Altinda 1541 1554 te Sah Tahmasb dort kez Kartli ye saldiri duzenledi Tiflis i aldi ve sehre Kizilbas garnizonu kurdu Kartli Krali I Luarsab 1527 1556 bir gerilla savasi baslatti Ocak 1547 de Sah Kartli yi ikinci kez isgal etti Kartli Kralligi nin bir parcasi olan II Kaihosro Cakeli tarafindan yonetilen Cavaheti yi ele gecirdi ancak Kartli savasmaya devam etti ve I Luarsab Cavaheti yi geri aldi 1555 yilinda Amasya Antlasmasi ile Kartli Kaheti ve dogu Mesheti Safevi hakimiyetine ve batida kalan topraklar ise Osmanli hakimiyetine gecti Ancak Kartli Krali I Luarsab anlasmanin sartlarini tanimayi reddetti ve Imereti Krali III Bagrat ile ittifak halinde kralliginin egemenligini korumaya calisti Sah hukumdarin iradesini bastirmak icin Gence ve Karabag beylerbeyi Sahverdi Han liderliginde bir ordu gonderdi Garisi Muharebesi nde Luarsab in ordulari galip gelmeyi basardi ancak kral yaralandi ve oldu Olen hukumdarin oglu I Simon yakalanip hapsedilene kadar savasi surdurdu Onun yerine Safeviler Musluman olan kardesi i tahta cikardi Bu sekilde Safeviler Kartli Kralligi uzerinde hakimiyet kurmayi basardi Daud Han olarak da bilinen XI Davit doneminde krallik Safevilere yillik yirmi bin duka harac odemek zorunda kaldi Iki yuzyil boyunca Kartli Safevi Devleti ne vasal olarak bagli idi Bagimsizligini kaybetmesi dolayisiyla duzenli olarak harac oduyor ve Iran sahina koleler atlar ve saraplar olmak uzere hediyeler yolluyordu Amasya Antlasmasi na ragmen Osmanlilar ile Safeviler catismaya devam etti 1578 de Lala Mustafa Pasa liderligindeki bir Osmanli ordusu Safevileri maglup etti ve tum Guney Kafkasya nin kontrolunu ele gecirmeye calisti Safeviler I Simon u serbest birakip onu Gurcistan a gondererek karsilik verirken kardesi XI Davit kaleleri Turklerin eline biraktiktan sonra Konstantiniyye ye kacti Simon Osmanli egemenligini kabul eden Gurcu prenslere karsi bir gerilla savasi baslatti Turk saflarindaki isyanin yardimiyla Simon 1579 da Tiflis kalesi haricinde bolgenin cogunlugunu geri aldi Daha sonra Osmanlilar icin Safevilere ihanet eden Kaheti Krali II Aleksandre ile yuzlesti ve onu de maglup etti Kisa sure sonra Simon baska bir Turk saldirisiyla karsi karsiya kaldi 1582 de Simon Tiflis kalesini yeniden fethetti Daha sonra damadi II Manucar i Mesheti nin atabegi olarak eski konumuna getirdi ve neredeyse tum Imereti yi fethetmeye geldi Kartli nin gucunun bu yeniden dogusu Simon u sasirtan ve onu maglup eden Megrelya soylularini tedirgin etti Kral daha sonra Konstantiniyye de hapsedildi 16 yuzyilin son on yilinda Iranlilar Guney Kafkasya uzerindeki anlik Turk hakimiyetini kabul etmek zorunda kaldilar Bununla birlikte 1602 de Sah Abbas Osmanli karsiti taarruza devam etmeye karar verdi ve Kartli Krali X Giorgi ve Kaheti Krali II Aleksandre den olumlu bir yanit alarak askeri harekata katilmalarini istedi Ancak Gurcu kralliklari ile Sah arasindaki iliskiler gerginligini korudu 1605 ile 1606 yillari arasinda Abbas bir halk ayaklanmasi sonucu yeni Hristiyan krallari Kaheti Krali I Teimuraz i ve Kartli Krali II Luarsab i isteksizce tanidi Safevi hukumdarinin en buyuk endisesi Gurcistan ve Rus carlarinin olasi ittifakiydi Nitekim X Giorgi olumunden once Car a baglilik yemini etmis ve bir Rus Gurcu evlilik ittifakini tartismisti 1614 te Sah tamamen Safevi Imparatorlugu na dahil etmek amaciyla Dogu Gurcistan i isgal etti Kucuk soylular arasindan baslayarak Kartli nin en guclu adami olmayi basaran bir karakter olan Tiflis in eski mouravisi Giorgi Saakadze bu kez ona yardim etmisti Iranlilar iki Hristiyan krali I Teimuraz ve II Luarsab i tahttan devirip yerine iki Musluman kral Kartli de ve Kaheti de II Aleksandre nin torunu yi tahta cikardilar 1615 te bir isyan dalgasi iki kralligi ele gecirirken Imereti Kralligi na siginan II Luarsab ve I Teimuraz Imereti Krali III Giorgi ve Guria ve Megrelya prensleriyle Rus Car Michael a bir mektup gondermek icin anlasmayi basardi Ondan yardim talebinde bulundu Ancak Rusya yikici sorunlu doneminden yeni cikmisti ve cagriya cevap vermedi Bu noktada II Luarsab teslim oldu ancak Islam a gecmeyi reddettikten sonra hapsedildi ve sonunda 1622 de olduruldu ayni kader iki yil sonra I Teimuraz in annesi Ketevan in basina geldi Hukumdarlarindan mahrum kalan soylular Giorgi Saakadze nin eskiden Sah in bir muttefiki etrafinda toplandilar ve 1625 te ayaga kalktilar Saakadze nin degisikligi elbette onu oldurmek icin bir Iran planinin bulunmasindan kaynaklaniyordu Giorgi Saakadze 25 Mayis 1625 te Martkopi Muharebesi nde Safevileri maglup etti ve takip eden aylarda Abbas a karsi direnisini surdurdu ve onu I Teimuraz i Kartli ve Kaheti Krali olarak tanimaya zorladi Rusya ayrica Sah i Gurcu hukumdarini tanimaya cagirdi Elde edilen zaferlere ragmen Gurcu soylularinin birligi hizla coktu Saakadze nin Teimuraz in Kartli Kralligi uzerindeki kontrolune muhalefeti Bazaleti Muharebesi nde 1626 nin sonlari doruga cikan kardes savasi olan aci bir catismaya yol acti Kral Teimuraz in gucleri galip geldi ve Saakadze Kostantiniyye ye suruldu 1629 da I Abbas in olumunden sonra Teimuraz Kartli uzerindeki otoritesini arttirma amaciyla Iran tarafindan Kartli ye atanan rakibi II Simon un oldurulmesinden yararlandi Safevi hegemonyasini devirmeye kararli olan Teimuraz buyukelcisi yi Ispanya Krali IV Filip ve Papa VIII Urbanus dan yardim almak uzere Bati Avrupa ya gonderdi Ancak Avrupalilar uzaktaki Gurcistan in kaderi hakkinda endiselenmek icin Otuz Yil Savaslari yla fazlasi ile mesgulduler Stefano Paolini ve Nikoloz Colokasvili nin ilk basili Gurcu kitabi olan Dittionario giorgiano e italiano Roma 1629 bu yolculuk sonucu yazildi 1633 te Teimuraz Fars Lar ve Bahreyn in nufuzlu bir beylerbeyi olan Imam Quli Han Undiladze nin ailesine karsi Sah Safi nin baskisindan kacan Gence ve Karabag in beylerbeyi kayinbiraderi Davud Han Undiladze yi koruma altina aldi Sah Teimuraz in bu hareketini tahttan indirildigini ilan ederek ve yerine Musluman Kartli Krali Rostom u vali unvani verildi tahta cikararak karsilik verdi Rostom doneminde Kartli goreceli bir baris ve refah donemi yasadi Musluman olmasina ragmen hukumdar Svetitshoveli Katedrali nin restorasyonuna katkida bulundu ve Hristiyan kulturunun korunmasini garanti etti Kartli 1630 lu yillardan itibaren Iran a bagli krallar tarafindan vasal bir devlet olarak yonetildi 1735 1744 te Kizilbaslar tarafindan Kartli de dogrudan Safevi hakimiyeti kuruldu Bu donem Kizilbasoba olarak adlandilir Kizilbasoba Gurcu kralliklarinin ic savasi ve Osmanli ve Safevi imparatorluklarinin Kartli yi ele gecirmek icin yaptigi savaslar ile ayni zamana denk gelen Kartli Ayaklanmasi yla sona erdi Ayaklanma basarisiz oldu ancak Nadir Sah Kartli Kralligi na ozerklik vermek zorunda kaldi Kartli ve Kaheti nin birlesmesi 1747 yilinda Nadir Sah bir suikaste ugradi Bu istikrarsizlikdan yararlanarak kendilerine basarilarindan dolayi Nadir Sah tarafindan Kartli ve Kaheti kralliklari verilmis olan ve oglu II Erekle Safevilerden de facto bagimsizliklarini ilan ettiler Teymuraz ve Erekle nin politikalari ve seferleri neticesinde Kartli Kralligi Kazah bolgesini Erivan Gence ve Nahcivan hanliklarini etkisi altina aldi ve Samsadin bolgesi dogrudan kralliga dahil oldu Kartli ve Kaheti kralliklarinin birlesik kuvvetleri 1752 de Kirbulah Muharebesi nde Tebriz Hani Azat Han i maglup ederek Kafkasya daki hegemonyalarini guclendirdiler 1762 yilinda II Teymuraz in olumunun ardindan oglu II Erekle Kartli nin de kontrolunu uzerine aldi ve birlesik Kartli Kaheti Kralligi ni kurdu HukumdarlarPortresi Kral Hukumdarlik yillari Aile baglantilariII Konstantine 1484 1505 I Aleksandre nin torunu1505 1525 II Konstantine in oglu1525 1527 in kardesiI Luarsab 1527 1556 in ogluI Simon 1556 1569 1578 1599 I Luarsab in oglu1569 1578 I Simon un kardesi1599 1606 I Simon un ogluII Luarsab 1606 1615 nin oglu1615 1619 in oglu1619 1630 in ogluI Teymuraz 1630 1634 Kartli I Teymuraz in Kaheti Kralligi nin parcasiydi 1633 1658 in oglu1658 1675 nin torununun cocugu1675 1688 1703 1709 in oglu1688 1703 I Teymuraz in oglu1709 1711 nin yegeni1714 1716 1724 1727 un kardesi1717 1719 in oglu1716 1724 ve nin kardesi1744 1762 nin torunuKaynakca Gurcistan Sovyet Ansiklopedisi Cilt 10 s 466 469 Tiflis 1986 a b c d e f g h R G Suny The Making of the Georgian Nation Indiana University Press 1994 pp 48 55 Berdzenishvili ed 1973 pp 252 254