Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kaheti Krallığı (Gürcüce: კახეთის სამეფო, k'akhetis samepo) Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.
Kaheti | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1465-1762 | |||||||||||
 Bayrak  Arma | |||||||||||
 1490 yılında Kaheti Krallığı | |||||||||||
| Başkent | Gremi (1465-1664) Telavi | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Gürcüce | ||||||||||
| Hükûmet | Feodal Krallık | ||||||||||
| Kral | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Gürcistan Rusya Ermenistan Azerbaycan | ||||||||||
Erken Tarihi
İlk Kaheti Krallığı 8. yy.'da Gürcistan'ın büyük bir bölümünü Arap kontrolünden özgürleştiren dağlık kabilelerinin başarılı isyanıyla kurulmuştu.
Krallığın Yeniden Kuruluşu
Krallığın yeniden kuruluşu 15. yüzyılın ortalarından itibaren iç savaşlar ile karmakarışık olan Gürcistan Krallığı'nın bölünüşünün ilk adımıydı. Bu Gürcistan Krallığı tahtını gasp eden VIII. Giorgi'nin kendisine muhalif vasalı Samtshe Prensi III. Kvarkvare tarafından 1465 yılında esir alınması ve VI. Bagrat lehine tahttan devrilmesinin ardından gerçekleşti. Daha sonra Giorgi kendisini, Alazani ve Lori nehir vadileri arasında bulunan Gürcistan'ın en doğu bölgesi ve kendisinin eski soylu mülkü olan Kaheti'de bağımsız bir yönetici ilan etti ve 1476 yılında ölümüne kadar bir çeşit kral karşıtı olarak kaldı. Bu zor dönemde tahta çıkmış olan bölünmüş Gürcistan'ın Kralı II. Konstantine ortaya çıkan yeni düzeni onaylamak zorundaydı. 1490 yılında kendisine Kartli Krallığı'nın kontrolünü bırakarak doğuda VIII. Giorgi'nin oğlu I. Aleksandre'yi Kaheti Kralı olarak, batıda 1491 yılında VI. Bagrat'ın oğlu II. Aleksandre'yi İmereti Kralı olarak tanıdı. Böylece Gürcistan Krallığı'nın üç ayrı krallığa bölünüşü tamamlandı.
Kısa Süreli Kartli Hakimiyeti
Komşu Kartli Krallığı'na sayısız akınlar düzenlemiş 'nin ölümünü takiben Kaheti Krallığı zayıfladı ve Kartli Krallığı tarafından ele geçirildi. Ancak onun oğlu Kartlililer'e esir düşmesini önlemek için 9 yaşında Kaheti dağlarına kaçırıldı. Şah İsmail'in Kartli'ye sefer düzenlemesine takiben Levan'ı Kaheti dağlarında gizliyen asilzadeler bunu bir fırsat olarak gördü ve Levan'ı Kaheti Kralı ilan ettiler. 2 yıl süren bir savaşın ardından Kartli Kaheti'nin kontrolünden vazgeçti ve krallığın bağımsızlığını kabul etti.
16. Yüzyıl'da Kaheti
Diğer Gürcü devletlerinin aksine Kaheti bir süre için yabancı istilalarından ve kayda değer iç karışıklıklardan kurtulmuştu. Dahası Gürcistan'ın diğer bölgeleri üzerinde önemli Gilan-Şamahı-Astrahan "İpek Yolu" güzergahına komşu olmanın avantajına sahipti. Kaheti hükûmeti krallığı Doğu Transkafkasya'nın ve İran'ın ekonomik hayatına yakın tutmaya çalışarak bu ticareti destekledi ve aktif olarak katıldı. Kaheti'nin geniş bayındır bereketli toprakları, Gremi, , Kragaji ve Telavi ticaret kentlerindeki işlek Yahudi, Ermeni ve Pers kolonileriyle birlikte parçalanmış Gürcistan'ın diğer bölgelerinde görülmeyecek bir refaha neden oldu. Bu göreceli istikrar bir süre için monarşiyi güçlendirdi ve soylular arasındaki destekçilerini arttırdı.:46–47
Doğu'nun büyük imparatorluklarının ortaya çıkması -Osmanlılar ve Safeviler- tehlikesi Kaheti Kralları'nı dikkatli uygulanmış bir denge politikası izlemeye yöneltti ve Moskova'nın dindaş yöneticileri ile Kuzey Kafkasya'daki Tarki şamhalları'na karşı ittifak oluşturmaya çalıştılar. 1555'te Amasya'da yapılan bir Osmanlı-Safevi barış antlaşması Kaheti'yi Safevi İran'ın etki alanı içerisinde bıraktı ancak yerel yöneticiler önemli ölçüde bağımsız ve Safevi derebeyleri ile iş birliği yapmakta istikrarlı kalmaya devam ettiler. Yine de 1589'da Kaheti Kralı resmi olarak müttefikliğini Çar I. Fyodor'a vadetti ancak ittifakın pratikte bir uygulaması olmadı. 1605'te Aleksandre'nin İran destekli bir darbede İslam'ı kabul etmiş kendi oğlu tarafından öldürülmesi Kaheti'nin bahtını tersine çevirdi. Kaheti halkı bu cinayeti kabul etmeyi reddetti ve onu tahttan devirdi, 1605'te Safevi Şahı I. Abbas'ı isyancıların aday gösterdiği Konstantin'in yeğeni I. Teymuraz'ı yeni kral olarak isteksizce tanıması için zorladılar. Böylece I. Teymuraz'ın (1605-1648) Safevilerle çatışma halindeki uzun ve sıkıntılı saltanatı başlamış oldu.:50
İran Hegemonyası
1610 yıllarının ortalarında Şah I. Abbas Gürcistan'ı daha tamamiyle Safevi İmparatorluğu'na bağlamak için çabalarını yeniledi ve Kaheti'yi 1614, ve 1616'da tekrarlanan işgallere maruz bıraktı. Bir dizi Gürcü ihtilallerinde ve İran misillemelerinde 60 ila 70 bin insan öldürüldü ve 100 binden fazla Kahetili köylü İran'a zorla sürgün edildi. Kahetinin nüfusu 3'te 2'ye düştü ; Gremi ve Zagemi gibi bir zamanların gelişen kentleri önemsiz köylere dönüştü; tarım azaldı ve ticaret durma noktasına geldi.:50–51 1648'de yorulmak bilmeyen Teymuraz sonunda Kaheti'den devrilmişti. Safevi hükûmeti Kaheti'nin kontrolünü sıkılaştırdı, yerli nüfusu göçebe Türk kabileleri ile yer değiştirme politikası uyguladı. Aynı zamanda Dağıstan dağlıları Kaheti sınır topraklarına saldırmaya ve kolonize etmeye başladılar.
1659'da Kahetililer genel ayaklanma başlattılar ve Safeviler'in on binlerce Türkmen'i Kaheti topraklarına yerleştirme planını bozdular. Yine de Kaheti, İran'ın politik kontrolü altında kalmaya devam etti; ayaklanmanın 3 aristokrat lideri kuşatıldı ve infaz edildiler. Birkaç yıl sonra , bir Müslüman Gürcü Kartli kral/vali'si oğlu Arçil'i Kaheti kral/vali'si ilan etmek için şah'ın iznini elde etmeyi başardı. Bir süre için Doğu Gürcistan'ın iki krallığı Şah Navaz'ın ve oğlunun yönetimi altında fiilen birleşmiş oldu ve bunu göreceli bir barış dönemi izledi. Arçil, Telavi'yi kendi başkenti yaparak İran istilaları ile harap olmuş Gremi'de yeniden yapılanma programı başlattı. Ancak vadedilen mevkisi kısa süreliydi. Arçil'in Kaheti'de başa gelmesi iki Bagrationi branşı arasındaki rekabeti başlattı – Arçil'in mensup olduğu Muhrani ve tahttan devrilmiş I. Teymuraz'ın hanedanı olan Kaheti branşı. Bu ikinci branş en sonunda İslam'ı kabul etmeleri karşılığında kendilerini 1703'te yeniden hükümdar ilan ettiler bundan sonra Safevi derebeylerinin istekleri doğrultusunda yönettiler. Bu ufak bir fayda sağladı fakat krallık sürekli Dağıstan akınlarına uğramaya devam etti.
1724 yılından 1744'e kadar Kaheti peşpeşe Osmanlı ve Safevi işgallerine uğradı. Ancak Kaheti Prensi , Osmanlılara karşı mücadelede İran yöneticisi Nadir Şah'ı destekledi ve bu 1743'te Kaheti'nin İran sarayına ödediği ağır haraçın iptali ile sonuçlandı. 1744'te bağlılığının ödülü olarak Nadir, Kartli Krallığını II. Teymuraz'a ve Kaheti Krallığı'nı onun oğlu II. Erekle'ye verdi. İki monarşi de 1745'te Hristiyan geleneklerine göre taç giydiler. Onlar Nadir'in suikastini takiben İran'da çıkan kaosu avantaj olarak kullanıp kendilerini fiilen bağımsız hükümdarlar ilan ettiler. Onların saltanatı ülkeyi dengede tutmaya yardım etti; ekonomi canlanmaya başladı ve Dağıstan saldırıları azaldı ancak bertaraf edilmedi. Teymuraz, 8 Ocak 1762'de vefat ettiğinde Erekle onun yerine geçti böylece Doğu Gürcistan neredeyse üç yüzyıl içerisinde ilk defa tek bir devlet olarak Kartli-Kaheti Krallığı çatısı altında birleşti.
Dil
Kaheti krallığının resmi dili hep Gürcüce olmuştur. Kaheti Krallığı Gürcülerin yanı sıra birkaç milleti de içinde barındırıyordu. Bu milletler arasında Çeçenler, Azeriler ve diğer Kuzey Kafkasya halkları sayılabilmektedir.
Din
Kaheti Krallığı'nın hiçbir zaman tek bir resmi dini olmamıştır. Çünkü Kaheti Krallığı, Hristiyan Gürcüleri, Gürcü Yahudileri ve Müslüman olan Kuzey Kafkas Halklarını barındırıyordu. Hristiyanlık Gürcülere Bizans ve Ermeni din adamları ve etkileşimlerle yayılmıştı. Yahudilik ise ikiye ayrılıyordu; Dağ Yahudileri ve Gürcü Yahudileriydi. Gürcü Yahudileri Dünyanın en eski Yahudi Cemaatlerinden biriydi.
Hükümdarlar
| Kaheti Kralları | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İsim | Portre | Hükümdarlık Yılları | Unvan | ||||||
| VIII. Giorgi |  | 1466 – 1476 | Kaheti Kralı | ||||||
 | 1476 – 1511 | Kaheti Kralı | |||||||
| 1511 – 1513 | Kaheti Kralı | |||||||
| (Kartli Kralı 1505 – 1525) | | 1513 – 1518 | Kartli ve Kaheti Kralı | ||||||
 | 1518 - 1574 | Kaheti Kralı | |||||||
 | 1574 -1601 | Kaheti Kralı | |||||||
 | 1601 – 1602 | Kaheti Kralı | |||||||
| 1602 – 1605 | Kaheti Kralı | |||||||
| 1605 | Kaheti Kralı | |||||||
| I. Teymuraz (Kartli-Kaheti Kralı 1625 – 1633) |  | 1605 - 1625 1634 - 1648 | Kaheti Kralı | ||||||
| İran İşgali | 1648 – 1664 | ||||||||
| Arçil |  | 1664 – 1675 | Kaheti Kralı | ||||||
| İran İşgali | 1675 – 1703 | ||||||||
 | 1703 – 1709 | Kaheti Kralı | |||||||
 | 1709 – 1722 | Kaheti Kralı | |||||||
 | 1722 – 1732 | Kaheti Kralı | |||||||
(Kartli Kralı 1744 - 1762) | 1732 - 1744 | Kaheti Valisi | |||||||
| II. Erekle |  | 1744 – 1762 | Kaheti Kralı | ||||||
| II. Erekle | | 1762 – 1798 | Kartli-Kaheti Kralı | ||||||
Kaynakça
- ^ a b Toumanoff, Cyril (1949–1951). "The fifteenth-century Bagratids and the institution of collegial sovereignty in Georgia". . Cilt 7. ss. 169-221. JSTOR 27830207.
- ^ a b (1994). The Making of the Georgian Nation. 2nd. . ISBN .
- ^ Suny 1994, s. 55.
- ^ Keith Hitchins. Georgia (II): History of Iranian-Georgian Relations. 14 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Encyclopædia Iranica Online Edition. Retrieved on January 14, 2008.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kaheti Kralligi Gurcuce კახეთის სამეფო k akhetis samepo Dogu Gurcistan da Kaheti bolgesinde kurulmus ilk baskenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Gec Orta Cag Erken Modern Cag monarsisiydi 1465 yilinda Gurcistan Kralligi nin dagilmasi sureciyle ortaya cikmis ve birkac kisa araliklarla 1762 yilinda Bagrationi Hanedani nin Kahetili kolunun basarisiyla Kaheti ve komsusu Kartli Kralligi nin birlesmesi donemine kadar varligini surdurmustur Karisik tarihinin buyuk bir kisminda Kaheti Gurcu Kralligi ni etki alaninda tutmak icin caba gosteren bunun sonucu olarak bircok askeri catisma ve surgunlere yol acan Safevi Devleti nin vasaliydi Kahetiკახეთის სამეფო Gurcuce k akhetis samepo Kaheti Kralligi1465 1762Bayrak Arma1490 yilinda Kaheti KralligiBaskentGremi 1465 1664 TelaviYaygin dil ler GurcuceHukumetFeodal KrallikKral 1465 1476 ilk I Giorgi 1744 1762 son II ErekleTarihce Kurulusu1465 Safevi Devleti vasali1555 1747 Kartli Kaheti Kralligi nin Birlesmesi1762Onculler ArdillarGurcistan Kralligi Kartli Kaheti KralligiIlisu SultanligiGunumuzdeki durumu Gurcistan Rusya Ermenistan AzerbaycanErken TarihiIlk Kaheti Kralligi 8 yy da Gurcistan in buyuk bir bolumunu Arap kontrolunden ozgurlestiren daglik kabilelerinin basarili isyaniyla kurulmustu Kralligin Yeniden KurulusuKralligin yeniden kurulusu 15 yuzyilin ortalarindan itibaren ic savaslar ile karmakarisik olan Gurcistan Kralligi nin bolunusunun ilk adimiydi Bu Gurcistan Kralligi tahtini gasp eden VIII Giorgi nin kendisine muhalif vasali Samtshe Prensi III Kvarkvare tarafindan 1465 yilinda esir alinmasi ve VI Bagrat lehine tahttan devrilmesinin ardindan gerceklesti Daha sonra Giorgi kendisini Alazani ve Lori nehir vadileri arasinda bulunan Gurcistan in en dogu bolgesi ve kendisinin eski soylu mulku olan Kaheti de bagimsiz bir yonetici ilan etti ve 1476 yilinda olumune kadar bir cesit kral karsiti olarak kaldi Bu zor donemde tahta cikmis olan bolunmus Gurcistan in Krali II Konstantine ortaya cikan yeni duzeni onaylamak zorundaydi 1490 yilinda kendisine Kartli Kralligi nin kontrolunu birakarak doguda VIII Giorgi nin oglu I Aleksandre yi Kaheti Krali olarak batida 1491 yilinda VI Bagrat in oglu II Aleksandre yi Imereti Krali olarak tanidi Boylece Gurcistan Kralligi nin uc ayri kralliga bolunusu tamamlandi Kisa Sureli Kartli HakimiyetiKomsu Kartli Kralligi na sayisiz akinlar duzenlemis nin olumunu takiben Kaheti Kralligi zayifladi ve Kartli Kralligi tarafindan ele gecirildi Ancak onun oglu Kartlililer e esir dusmesini onlemek icin 9 yasinda Kaheti daglarina kacirildi Sah Ismail in Kartli ye sefer duzenlemesine takiben Levan i Kaheti daglarinda gizliyen asilzadeler bunu bir firsat olarak gordu ve Levan i Kaheti Krali ilan ettiler 2 yil suren bir savasin ardindan Kartli Kaheti nin kontrolunden vazgecti ve kralligin bagimsizligini kabul etti 16 Yuzyil da KahetiGremi deki kraliyet kalesinin kalintilari Diger Gurcu devletlerinin aksine Kaheti bir sure icin yabanci istilalarindan ve kayda deger ic karisikliklardan kurtulmustu Dahasi Gurcistan in diger bolgeleri uzerinde onemli Gilan Samahi Astrahan Ipek Yolu guzergahina komsu olmanin avantajina sahipti Kaheti hukumeti kralligi Dogu Transkafkasya nin ve Iran in ekonomik hayatina yakin tutmaya calisarak bu ticareti destekledi ve aktif olarak katildi Kaheti nin genis bayindir bereketli topraklari Gremi Kragaji ve Telavi ticaret kentlerindeki islek Yahudi Ermeni ve Pers kolonileriyle birlikte parcalanmis Gurcistan in diger bolgelerinde gorulmeyecek bir refaha neden oldu Bu goreceli istikrar bir sure icin monarsiyi guclendirdi ve soylular arasindaki destekcilerini arttirdi 46 47 Dogu nun buyuk imparatorluklarinin ortaya cikmasi Osmanlilar ve Safeviler tehlikesi Kaheti Krallari ni dikkatli uygulanmis bir denge politikasi izlemeye yoneltti ve Moskova nin dindas yoneticileri ile Kuzey Kafkasya daki Tarki samhallari na karsi ittifak olusturmaya calistilar 1555 te Amasya da yapilan bir Osmanli Safevi baris antlasmasi Kaheti yi Safevi Iran in etki alani icerisinde birakti ancak yerel yoneticiler onemli olcude bagimsiz ve Safevi derebeyleri ile is birligi yapmakta istikrarli kalmaya devam ettiler Yine de 1589 da Kaheti Krali resmi olarak muttefikligini Car I Fyodor a vadetti ancak ittifakin pratikte bir uygulamasi olmadi 1605 te Aleksandre nin Iran destekli bir darbede Islam i kabul etmis kendi oglu tarafindan oldurulmesi Kaheti nin bahtini tersine cevirdi Kaheti halki bu cinayeti kabul etmeyi reddetti ve onu tahttan devirdi 1605 te Safevi Sahi I Abbas i isyancilarin aday gosterdigi Konstantin in yegeni I Teymuraz i yeni kral olarak isteksizce tanimasi icin zorladilar Boylece I Teymuraz in 1605 1648 Safevilerle catisma halindeki uzun ve sikintili saltanati baslamis oldu 50Iran Hegemonyasi1610 yillarinin ortalarinda Sah I Abbas Gurcistan i daha tamamiyle Safevi Imparatorlugu na baglamak icin cabalarini yeniledi ve Kaheti yi 1614 ve 1616 da tekrarlanan isgallere maruz birakti Bir dizi Gurcu ihtilallerinde ve Iran misillemelerinde 60 ila 70 bin insan olduruldu ve 100 binden fazla Kahetili koylu Iran a zorla surgun edildi Kahetinin nufusu 3 te 2 ye dustu Gremi ve Zagemi gibi bir zamanlarin gelisen kentleri onemsiz koylere donustu tarim azaldi ve ticaret durma noktasina geldi 50 51 1648 de yorulmak bilmeyen Teymuraz sonunda Kaheti den devrilmisti Safevi hukumeti Kaheti nin kontrolunu sikilastirdi yerli nufusu gocebe Turk kabileleri ile yer degistirme politikasi uyguladi Ayni zamanda Dagistan daglilari Kaheti sinir topraklarina saldirmaya ve kolonize etmeye basladilar 1659 da Kahetililer genel ayaklanma baslattilar ve Safeviler in on binlerce Turkmen i Kaheti topraklarina yerlestirme planini bozdular Yine de Kaheti Iran in politik kontrolu altinda kalmaya devam etti ayaklanmanin 3 aristokrat lideri kusatildi ve infaz edildiler Birkac yil sonra bir Musluman Gurcu Kartli kral vali si oglu Arcil i Kaheti kral vali si ilan etmek icin sah in iznini elde etmeyi basardi Bir sure icin Dogu Gurcistan in iki kralligi Sah Navaz in ve oglunun yonetimi altinda fiilen birlesmis oldu ve bunu goreceli bir baris donemi izledi Arcil Telavi yi kendi baskenti yaparak Iran istilalari ile harap olmus Gremi de yeniden yapilanma programi baslatti Ancak vadedilen mevkisi kisa sureliydi Arcil in Kaheti de basa gelmesi iki Bagrationi bransi arasindaki rekabeti baslatti Arcil in mensup oldugu Muhrani ve tahttan devrilmis I Teymuraz in hanedani olan Kaheti bransi Bu ikinci brans en sonunda Islam i kabul etmeleri karsiliginda kendilerini 1703 te yeniden hukumdar ilan ettiler bundan sonra Safevi derebeylerinin istekleri dogrultusunda yonettiler Bu ufak bir fayda sagladi fakat krallik surekli Dagistan akinlarina ugramaya devam etti 1724 yilindan 1744 e kadar Kaheti pespese Osmanli ve Safevi isgallerine ugradi Ancak Kaheti Prensi Osmanlilara karsi mucadelede Iran yoneticisi Nadir Sah i destekledi ve bu 1743 te Kaheti nin Iran sarayina odedigi agir haracin iptali ile sonuclandi 1744 te bagliliginin odulu olarak Nadir Kartli Kralligini II Teymuraz a ve Kaheti Kralligi ni onun oglu II Erekle ye verdi Iki monarsi de 1745 te Hristiyan geleneklerine gore tac giydiler Onlar Nadir in suikastini takiben Iran da cikan kaosu avantaj olarak kullanip kendilerini fiilen bagimsiz hukumdarlar ilan ettiler Onlarin saltanati ulkeyi dengede tutmaya yardim etti ekonomi canlanmaya basladi ve Dagistan saldirilari azaldi ancak bertaraf edilmedi Teymuraz 8 Ocak 1762 de vefat ettiginde Erekle onun yerine gecti boylece Dogu Gurcistan neredeyse uc yuzyil icerisinde ilk defa tek bir devlet olarak Kartli Kaheti Kralligi catisi altinda birlesti DilKaheti kralliginin resmi dili hep Gurcuce olmustur Kaheti Kralligi Gurculerin yani sira birkac milleti de icinde barindiriyordu Bu milletler arasinda Cecenler Azeriler ve diger Kuzey Kafkasya halklari sayilabilmektedir DinKaheti Kralligi nin hicbir zaman tek bir resmi dini olmamistir Cunku Kaheti Kralligi Hristiyan Gurculeri Gurcu Yahudileri ve Musluman olan Kuzey Kafkas Halklarini barindiriyordu Hristiyanlik Gurculere Bizans ve Ermeni din adamlari ve etkilesimlerle yayilmisti Yahudilik ise ikiye ayriliyordu Dag Yahudileri ve Gurcu Yahudileriydi Gurcu Yahudileri Dunyanin en eski Yahudi Cemaatlerinden biriydi HukumdarlarKaheti KrallariIsim Portre Hukumdarlik Yillari UnvanBagrationi HanedaniVIII Giorgi 1466 1476 Kaheti Krali1476 1511 Kaheti Krali1511 1513 Kaheti Krali Kartli Krali 1505 1525 1513 1518 Kartli ve Kaheti Krali1518 1574 Kaheti Krali1574 1601 Kaheti Krali1601 1602 Kaheti Krali1602 1605 Kaheti Krali1605 Kaheti KraliI Teymuraz Kartli Kaheti Krali 1625 1633 1605 1625 1634 1648 Kaheti KraliIran Isgali 1648 1664Arcil 1664 1675 Kaheti KraliIran Isgali 1675 17031703 1709 Kaheti Krali1709 1722 Kaheti Krali1722 1732 Kaheti Krali Kartli Krali 1744 1762 1732 1744 Kaheti ValisiII Erekle 1744 1762 Kaheti KraliII Erekle 1762 1798 Kartli Kaheti KraliKaynakca a b Toumanoff Cyril 1949 1951 The fifteenth century Bagratids and the institution of collegial sovereignty in Georgia Cilt 7 ss 169 221 JSTOR 27830207 a b 1994 The Making of the Georgian Nation 2nd ISBN 0 253 20915 3 Suny 1994 s 55 Keith Hitchins Georgia II History of Iranian Georgian Relations 14 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Iranica Online Edition Retrieved on January 14 2008