III. Edward, lakabı Windsor'lı Edward - Edward of Windsor (13 Kasım 1312, Windsor, Berkshire - 21 Haziran 1377, , Surrey, İngiltere), Fransa ile Yüz Yıl Savaşları'nı (1337-1453) başlatan İngiltere kralı (1327-1377). Çocukları arasındaki taht mücadelesi kuşaklar boyunca sürmüş ve Güller Savaşı (1455-1485) ile doruğuna ulaşmıştır.
III. Edward | |
---|---|
İngiltere kralı | |
Hüküm süresi | 1 Şubat 1327 – 21 Haziran 1377 (50 yıl, 140 gün) |
Taç giymesi | 1 Şubat 1327 |
Önce gelen | II. Edward |
Sonra gelen | II. Richard |
Doğum | 13 Kasım 1312 , Berkshire |
Ölüm | 21 Haziran 1377 (64 yaşında) , |
Eş(ler)i | Philippa of Hainault |
Hanedan | Plantagenet Hanedanı |
Babası | II. Edward |
Annesi | Isabella of France |
Gençliği
II. Edward ile Fransız asıllı Kraliçe Isabella'nın en büyük oğludur. 1320'de Chester kontu, 1325'te de Akitanya dükü yapılmasına karşın geleneklere aykırı olarak Galler prensi unvanını almadı.
Babası II. Edward ile onun yetkilerini sınırlamak isteyen baronlar grubu arasındaki çekişme ortamı içinde yetişti. Babasının soylulara karşı davranışını onaylamayan annesi Isabella, İngiltere'nin Fransa'daki mülkleri konusunda kardeşi IV. Charles ile kocası Edward arasında çıkan bir anlaşmazlığı çözmek için 1325'te Fransa'ya gitti. Orada, 1323'te Fransa'ya kaçan ve nüfuzlu bir baron olan Roger Mortimer ile tanıştı ve onun metresi oldu. Ardından Mortimer ile birlikte kocasını tahttan indirmek üzere İngiltere'yi istila hazırlıklarına girişti. Bu istila için gerekli malî kaynağı bulmak amacıyla genç Edward'ı Hainaut ve Holland kontu Wilhelm'in kızı Philippa ile nişanladı. Eylül 1326'da İngiltere'ye çıkan Kraliçe beş ay süren istila sırasında halktan gördüğü büyük destekle II. Edward'ı 29 Ocak 1327'de tahttan çekilmek zorunda bıraktı. Böylece III. Edward henüz 15 yaşındayken İngiltere tahtına çıktı.
Edward'ın resmen Lancaster Kontu Henry'nin vesayeti altında bulunmasına karşın sonraki dört yıl boyunca ülkeyi fiilen yöneten Isabella ve Mortimer oldu. 1327 yazında İskoçlara karşı düzenlenen başarısız bir seferin ardından, İskoçya'nın bağımsız bir krallık haline gelmesini sağlayan imzalandı (1328). Bu duruma gönülsüzce razı olan III. Edward, Kasım 1330'da bir danışma kurulunun toplandığı 'ne gece baskını düzenleyerek Mortimer'i tutuklatarak idam ettirdi. Annesine saygılı davranmakla birlikte onun da siyasal nüfuzuna son verdi.
Genç, ateşli ve hareketli biri olan III. Edward, İngiltere'yi I. Edward zamanındaki gücüne kavuşturmayı amaçlıyordu. Northampton Antlaşması'nı içine sindiremeyen Edward, İskoçya Kralı I. Robert'in ölümünden sonra başa geçen II. David'in henüz bir çocuk olmasından yararlanmaya çalıştı. Robert tarafından sürülmüş olan İskoç baronlarının önderi Edward Balliol'ı başa geçirmelerine yardımcı oldu. Ama Balliol'ın İngilizlerin kuklası olarak halkın nefretini toplaması üzerine, Fransa'ya kaçmış olan David 1341'de yeniden İskoçya'ya döndü.
Yüz Yıl Savaşları
1330'larda İngiltere'nin Fransa ile olan ilişkileri giderek bozuldu. Bunun en belirgin nedeni, Gaskonya üzerindeki İngiliz egemenliğinden kaynaklanan anlaşmazlıktı. Ayrıca, yeni Fransa kralı VI. Philippe'in İskoçları desteklemesi, Edward'ın Fransa'nın süzerenliğine başkaldıran Flaman kentleri ile ittifak kurması ve 1337'de Fransa tahtı üzerindeki hak iddialarını yeniden ortaya atması, düşmanlığı tırmandıran öteki etkenler oldu. Fransa'yı kuzeyden istilaya yönelik iki girişimi (1339, 1340) boşa çıkan Edward, Ocak 1340'ta kendisini Fransa kralı ilan etti. Önceleri yalnızca Flaman kentlerini hoşnut etme amacını güden bu karar zamanla önemli bir çatışma nedenine dönüştü ve İngiltere ile Fransa arasında kalıcı bir barışı olanaksız kılan ünlü Yüz Yıl Savaşları'na yol açtı. Bu arada bütün İngiliz kralları 1801'e değin Fransa kralı unvanını taşımayı sürdürdüler.
Haziran 1340'ta Flaman kenti Sluis açıklarında yapılan büyük deniz savaşında Fransız donanması neredeyse tümüyle yok oldu. Ama Edward kara harekâtlarında gücünü tükettiğinden, bu zafere karşın, ateşkes antlaşması imzalayarak İngiltere'ye dönmek zorunda kaldı. Sonraki yıllarda büyük miktarda para ve zaman harcayarak 'nu onardı ve İngiltere'nin en önemli şövalyelik nişanı olan Order of the Garter'ı oluşturdu. Temmuz 1346'da en büyük oğlu Edward'la (Kara Prens - Edward, the Black Prince) birlikte Normandiya'ya bir çıkarma yaparak Paris kapılarına dayanan Edward, dönüş yolunu kesmeye çalışan VI. Philippe'in ordusunu 26 Ağustos'ta 'deki 'de dağıtarak kesin bir zafer kazandı. Ardından Fransız limanı Calais'yi kuşatarak Ağustos 1347'de ele geçirdi. Kentten kovduğu Fransızların yerine İngilizleri yerleştirerek daha sonraki saldırılar için bir üs oluşturdu. Bu arada Gaskonya ve 'daki zaferlere ve İskoçya kralı 'in bozguna uğratılarak tutsak edilmesine karşın, içinde bulunduğu mali sıkıntı, Edward'ı Eylül 1347'de ikinci bir ateşkes antlaşmasına yöneltti.
Ekim 1347'de İngiltere'ye dönen Edward, zaferini görkemli eğlencelerle kutladı. 1348'de Kutsal Roma-Germen imparatoru olması için yapılan öneriyi reddetti. Aynı yıl, İngiltere'de başlayıp bütün Avrupa'yı saran Büyük Veba Salgını, ne Edward'ın sarayındaki gösterişli eğlenceleri ne de savaşı etkiledi; savaş bir dizi önemsiz çarpışmalarla sürüp gitti ve bu arada hesapsız askeri harcamalar yapıldı. Savaştan usanan Avam Kamarası'nın barış çabaları da sonuç vermedi ve Edward 1355'te Calais'den giriştiği başarısız saldırıyla geniş çaplı harekâtları yeniden başlattı. 1356 başlarında düzenlediği bir seferle İskoçya'nın güneydoğusundaki 'ı yağmaladı. Aynı yıl İskoçya kralı Edward Balliol İngiliz egemenliğini resmen kabul etti. Ama III. Edward'ın elde ettiği başarılar, 'de büyük bir zafer kazanarak yeni Fransa kralı II. Jean'ı tutsak eden oğlu Prens Edward'ın zaferleri karşısında gölgede kaldı. Tutsağını görkemli bir biçimde ağırlayan Kral Edward, onu 'nı (1359) imzalamaya zorladı. Geniş toprakların İngiliz tahtına bırakılmasını öngören bu antlaşma Fransa tarafından tanınmayınca, bunu zorla gerçekleştirmek için Reims'i kuşattı. Ama bu kentte Fransa kralı olarak taç giyme tasarısını, halkın sert direnişi karşısında gerçekleştiremedi. Burgonya'ya düzenlediği başarısız bir seferin ardından, Fransa'yla barış görüşmelerine oturdu. Ekim 1360'ta onaylanan ile, Fransa tahtı üzerindeki hak iddialarından vazgeçmesi karşılığında zengin bir bölge olan Akitanya'ya sahip oldu.
Düşüş yılları (1360-1377)
, her iki ülkeye de huzur getirmedi. İngiltere'de yeniden başlayan Veba salgını, toplumsal ve ekonomik karışıklıkların artmasına yol açtı. Bunun üzerine fiyatlar ve ücretleri dondurmaya yönelik çeşitli önlemler alındıysa da pek başarılı olunamadı. Ayrıca, yabancı din adamlarının kilisedeki etkisini azaltmaya yönelik bir dizi yasa çıkartıldı. Edward, 1366'da papalığın İngiltere'ye ilişkin olarak sürdürdüğü feodal üstünlük iddiasını kabul etmediğini resmen açıkladı.
II. Jean'ın oğlu V. Charles, Calais Antlaşması'nı tanımadığını bildirince, Edward kendisini yeniden Fransa kralı ilan etti. Ama bu kez savaşı ve dış toprakların yönetimini oğulları Prens Edward ile Lancaster dükü John of Gaunt'a bıraktı. Oğulları yükselen Fransız milliyetçiliğine karşı başarısız bir mücadele verirken, III. Edward yeni mali kaynak yaratmak için kilisenin mülklerine ve ayrıcalıklarına karşı saldırıya girişti. Bu arada, Akitanya yavaş yavaş yitirildi ve Prens Edward İngiltere'ye sağlığı bozulmuş olarak döndü. John of Gaunt'ın Calais'den Bordeaux'ya kadar süren yürüyüşü de bir sonuç getirmedi. III. Edward, 1372'de yeni bir askeri sefer düzenlemek için son bir girişimde bulunduysa da, elverişsiz hava koşulları nedeniyle Fransa'ya çıkamadı. 1375'te yeni bir ateşkes antlaşması imzalandı. Edward'ın ölümüne değin yürürlükte kalan bu antlaşmayla, İngiltere Fransa'daki topraklarından Calais, Bordeaux, Bayonne ve Brest dışında kalanları kaybetti.
Son yıllarında bunamaya başlayan Edward, Kraliçe Philippa'nın 1369'da ölmesinden sonra hırslı metresi Alice Perrers'ın etkisi altına girdi. Bu arada, oğulları John of Gaunt ile Prens Edward arasında bir nüfuz mücadelesi başladı ve saray çevresi iki hizbe bölündü. Nisan 1374'te İngiltere'ye dönerek Alice Perrers'ın yardımıyla babasını etkisi altına alan John'ın başarısız yönetimi tepkilere yol açtı. John'un yönetimine duyulan hoşnutsuzluk 1376'da toplanan ünlü 'da doruğuna ulaştı; Alice Perrers saraydan uzaklaştırıldı ve John'un kimi yandaşları hakkında soruşturma açıldı. Ama Prens Edward'ın ölümüyle (8 Haziran 1376) Avam Kamarası'nın en büyük destekçisini yitirmesi, John'un yeniden denetimi ele geçirmesine yol açtı. III. Edward'ın ölümünden sonra, İyi Parlamento'nun yürürlüğe koyduğu düzenlemelerin çoğu kaldırıldı.
Kişiliği
Olağanüstü enerjik bir yaradılışa sahip olan III. Edward, aynı zamanda iyi bir taktisyen ve kusursuz bir şövalyeydi. Başlıca tutkusu askeri şan ve şeref olmakla birlikte, kötü bir yönetici de değildi. Fransa ile savaşı sürdürmek için donanım, araç ve gerece gereksinim duyması, Edward'ın halkın isteklerine kulak vermesini ve Parlamento'nun gücünün artmasını sağladı. Zayıf yanları ise çevresinin iyi niyetini kötüye kullanması, taşkınlığı, uçarılığı ve bencilliğiydi.
Notlar
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta III. Edward ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Britanya Kralligi resmi websitesinde "Edward III" maddesi 10 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "BBC History" websitesinde "Edward III" maddesi 26 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen: II. Edward | İngiltere kralı 1 Şubat 1327 - 21 Haziran 1377 | Sonra gelen: II. Richard |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
III Edward lakabi Windsor li Edward Edward of Windsor 13 Kasim 1312 Windsor Berkshire 21 Haziran 1377 Surrey Ingiltere Fransa ile Yuz Yil Savaslari ni 1337 1453 baslatan Ingiltere krali 1327 1377 Cocuklari arasindaki taht mucadelesi kusaklar boyunca surmus ve Guller Savasi 1455 1485 ile doruguna ulasmistir III EdwardIngiltere kraliHukum suresi1 Subat 1327 21 Haziran 1377 50 yil 140 gun Tac giymesi1 Subat 1327Once gelenII EdwardSonra gelenII RichardDogum13 Kasim 1312 1312 11 13 BerkshireOlum21 Haziran 1377 64 yasinda Es ler iPhilippa of HainaultHanedanPlantagenet HanedaniBabasiII EdwardAnnesiIsabella of FranceGencligiII Edward ile Fransiz asilli Kralice Isabella nin en buyuk ogludur 1320 de Chester kontu 1325 te de Akitanya duku yapilmasina karsin geleneklere aykiri olarak Galler prensi unvanini almadi Babasi II Edward ile onun yetkilerini sinirlamak isteyen baronlar grubu arasindaki cekisme ortami icinde yetisti Babasinin soylulara karsi davranisini onaylamayan annesi Isabella Ingiltere nin Fransa daki mulkleri konusunda kardesi IV Charles ile kocasi Edward arasinda cikan bir anlasmazligi cozmek icin 1325 te Fransa ya gitti Orada 1323 te Fransa ya kacan ve nufuzlu bir baron olan Roger Mortimer ile tanisti ve onun metresi oldu Ardindan Mortimer ile birlikte kocasini tahttan indirmek uzere Ingiltere yi istila hazirliklarina giristi Bu istila icin gerekli mali kaynagi bulmak amaciyla genc Edward i Hainaut ve Holland kontu Wilhelm in kizi Philippa ile nisanladi Eylul 1326 da Ingiltere ye cikan Kralice bes ay suren istila sirasinda halktan gordugu buyuk destekle II Edward i 29 Ocak 1327 de tahttan cekilmek zorunda birakti Boylece III Edward henuz 15 yasindayken Ingiltere tahtina cikti Edward in resmen Lancaster Kontu Henry nin vesayeti altinda bulunmasina karsin sonraki dort yil boyunca ulkeyi fiilen yoneten Isabella ve Mortimer oldu 1327 yazinda Iskoclara karsi duzenlenen basarisiz bir seferin ardindan Iskocya nin bagimsiz bir krallik haline gelmesini saglayan imzalandi 1328 Bu duruma gonulsuzce razi olan III Edward Kasim 1330 da bir danisma kurulunun toplandigi ne gece baskini duzenleyerek Mortimer i tutuklatarak idam ettirdi Annesine saygili davranmakla birlikte onun da siyasal nufuzuna son verdi Genc atesli ve hareketli biri olan III Edward Ingiltere yi I Edward zamanindaki gucune kavusturmayi amacliyordu Northampton Antlasmasi ni icine sindiremeyen Edward Iskocya Krali I Robert in olumunden sonra basa gecen II David in henuz bir cocuk olmasindan yararlanmaya calisti Robert tarafindan surulmus olan Iskoc baronlarinin onderi Edward Balliol i basa gecirmelerine yardimci oldu Ama Balliol in Ingilizlerin kuklasi olarak halkin nefretini toplamasi uzerine Fransa ya kacmis olan David 1341 de yeniden Iskocya ya dondu Yuz Yil Savaslari1330 larda Ingiltere nin Fransa ile olan iliskileri giderek bozuldu Bunun en belirgin nedeni Gaskonya uzerindeki Ingiliz egemenliginden kaynaklanan anlasmazlikti Ayrica yeni Fransa krali VI Philippe in Iskoclari desteklemesi Edward in Fransa nin suzerenligine baskaldiran Flaman kentleri ile ittifak kurmasi ve 1337 de Fransa tahti uzerindeki hak iddialarini yeniden ortaya atmasi dusmanligi tirmandiran oteki etkenler oldu Fransa yi kuzeyden istilaya yonelik iki girisimi 1339 1340 bosa cikan Edward Ocak 1340 ta kendisini Fransa krali ilan etti Onceleri yalnizca Flaman kentlerini hosnut etme amacini guden bu karar zamanla onemli bir catisma nedenine donustu ve Ingiltere ile Fransa arasinda kalici bir barisi olanaksiz kilan unlu Yuz Yil Savaslari na yol acti Bu arada butun Ingiliz krallari 1801 e degin Fransa krali unvanini tasimayi surdurduler Haziran 1340 ta Flaman kenti Sluis aciklarinda yapilan buyuk deniz savasinda Fransiz donanmasi neredeyse tumuyle yok oldu Ama Edward kara harekatlarinda gucunu tukettiginden bu zafere karsin ateskes antlasmasi imzalayarak Ingiltere ye donmek zorunda kaldi Sonraki yillarda buyuk miktarda para ve zaman harcayarak nu onardi ve Ingiltere nin en onemli sovalyelik nisani olan Order of the Garter i olusturdu Temmuz 1346 da en buyuk oglu Edward la Kara Prens Edward the Black Prince birlikte Normandiya ya bir cikarma yaparak Paris kapilarina dayanan Edward donus yolunu kesmeye calisan VI Philippe in ordusunu 26 Agustos ta deki de dagitarak kesin bir zafer kazandi Ardindan Fransiz limani Calais yi kusatarak Agustos 1347 de ele gecirdi Kentten kovdugu Fransizlarin yerine Ingilizleri yerlestirerek daha sonraki saldirilar icin bir us olusturdu Bu arada Gaskonya ve daki zaferlere ve Iskocya krali in bozguna ugratilarak tutsak edilmesine karsin icinde bulundugu mali sikinti Edward i Eylul 1347 de ikinci bir ateskes antlasmasina yoneltti Ekim 1347 de Ingiltere ye donen Edward zaferini gorkemli eglencelerle kutladi 1348 de Kutsal Roma Germen imparatoru olmasi icin yapilan oneriyi reddetti Ayni yil Ingiltere de baslayip butun Avrupa yi saran Buyuk Veba Salgini ne Edward in sarayindaki gosterisli eglenceleri ne de savasi etkiledi savas bir dizi onemsiz carpismalarla surup gitti ve bu arada hesapsiz askeri harcamalar yapildi Savastan usanan Avam Kamarasi nin baris cabalari da sonuc vermedi ve Edward 1355 te Calais den giristigi basarisiz saldiriyla genis capli harekatlari yeniden baslatti 1356 baslarinda duzenledigi bir seferle Iskocya nin guneydogusundaki i yagmaladi Ayni yil Iskocya krali Edward Balliol Ingiliz egemenligini resmen kabul etti Ama III Edward in elde ettigi basarilar de buyuk bir zafer kazanarak yeni Fransa krali II Jean i tutsak eden oglu Prens Edward in zaferleri karsisinda golgede kaldi Tutsagini gorkemli bir bicimde agirlayan Kral Edward onu ni 1359 imzalamaya zorladi Genis topraklarin Ingiliz tahtina birakilmasini ongoren bu antlasma Fransa tarafindan taninmayinca bunu zorla gerceklestirmek icin Reims i kusatti Ama bu kentte Fransa krali olarak tac giyme tasarisini halkin sert direnisi karsisinda gerceklestiremedi Burgonya ya duzenledigi basarisiz bir seferin ardindan Fransa yla baris gorusmelerine oturdu Ekim 1360 ta onaylanan ile Fransa tahti uzerindeki hak iddialarindan vazgecmesi karsiliginda zengin bir bolge olan Akitanya ya sahip oldu Dusus yillari 1360 1377 III Edward in tasviri Cassell s History of England 1902 her iki ulkeye de huzur getirmedi Ingiltere de yeniden baslayan Veba salgini toplumsal ve ekonomik karisikliklarin artmasina yol acti Bunun uzerine fiyatlar ve ucretleri dondurmaya yonelik cesitli onlemler alindiysa da pek basarili olunamadi Ayrica yabanci din adamlarinin kilisedeki etkisini azaltmaya yonelik bir dizi yasa cikartildi Edward 1366 da papaligin Ingiltere ye iliskin olarak surdurdugu feodal ustunluk iddiasini kabul etmedigini resmen acikladi II Jean in oglu V Charles Calais Antlasmasi ni tanimadigini bildirince Edward kendisini yeniden Fransa krali ilan etti Ama bu kez savasi ve dis topraklarin yonetimini ogullari Prens Edward ile Lancaster duku John of Gaunt a birakti Ogullari yukselen Fransiz milliyetciligine karsi basarisiz bir mucadele verirken III Edward yeni mali kaynak yaratmak icin kilisenin mulklerine ve ayricaliklarina karsi saldiriya giristi Bu arada Akitanya yavas yavas yitirildi ve Prens Edward Ingiltere ye sagligi bozulmus olarak dondu John of Gaunt in Calais den Bordeaux ya kadar suren yuruyusu de bir sonuc getirmedi III Edward 1372 de yeni bir askeri sefer duzenlemek icin son bir girisimde bulunduysa da elverissiz hava kosullari nedeniyle Fransa ya cikamadi 1375 te yeni bir ateskes antlasmasi imzalandi Edward in olumune degin yururlukte kalan bu antlasmayla Ingiltere Fransa daki topraklarindan Calais Bordeaux Bayonne ve Brest disinda kalanlari kaybetti Son yillarinda bunamaya baslayan Edward Kralice Philippa nin 1369 da olmesinden sonra hirsli metresi Alice Perrers in etkisi altina girdi Bu arada ogullari John of Gaunt ile Prens Edward arasinda bir nufuz mucadelesi basladi ve saray cevresi iki hizbe bolundu Nisan 1374 te Ingiltere ye donerek Alice Perrers in yardimiyla babasini etkisi altina alan John in basarisiz yonetimi tepkilere yol acti John un yonetimine duyulan hosnutsuzluk 1376 da toplanan unlu da doruguna ulasti Alice Perrers saraydan uzaklastirildi ve John un kimi yandaslari hakkinda sorusturma acildi Ama Prens Edward in olumuyle 8 Haziran 1376 Avam Kamarasi nin en buyuk destekcisini yitirmesi John un yeniden denetimi ele gecirmesine yol acti III Edward in olumunden sonra Iyi Parlamento nun yururluge koydugu duzenlemelerin cogu kaldirildi KisiligiOlaganustu enerjik bir yaradilisa sahip olan III Edward ayni zamanda iyi bir taktisyen ve kusursuz bir sovalyeydi Baslica tutkusu askeri san ve seref olmakla birlikte kotu bir yonetici de degildi Fransa ile savasi surdurmek icin donanim arac ve gerece gereksinim duymasi Edward in halkin isteklerine kulak vermesini ve Parlamento nun gucunun artmasini sagladi Zayif yanlari ise cevresinin iyi niyetini kotuye kullanmasi taskinligi ucariligi ve bencilligiydi NotlarDis baglantilarWikimedia Commons ta III Edward ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Britanya Kralligi resmi websitesinde Edward III maddesi 10 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC History websitesinde Edward III maddesi 26 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resmi unvanlarOnce gelen II Edward Ingiltere krali 1 Subat 1327 21 Haziran 1377 Sonra gelen II Richard