Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Buhûrîzâde Mustafa Itrî (Osmanlı Türkçesi: بخورى زاده مصطفى عطرى) (d. 1630-1649 civarları, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 1712), Türk bestekâr, şair ve hattat. Bestelediği 400 civarında eser arasından günümüze sadece yirmi kadarı gelebilmiş olsa da, Klasik Türk Musikisi’nin en büyük bestekârlarından biri olarak kabul edilmektedir.
| Buhûrîzâde Mustafa Itrî بخورى زاده مصطفى عطرى | |
|---|---|
 Itrî'nin 100 liralık banknotun arka yüzünde yer alan portresi | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | Mustafa 1630-1640 civarları İstanbul |
| Ölüm | Ocak 1712 İstanbul |
| Tarzlar | Klasik Türk Musikisi |
| Meslekler | Bestekâr, şair, hattat |
Hayatı
1630-1640 yılları civarında, İstanbul Mevlanakapı civarındaki Yaylak semtinde doğdu. Asıl adı Mustafa olup lakabı olan Buhûrîzâde'yi babasının “koku ticareti” mesleğinden dolayı almıştır. Mahlas olarak aldığı “Itrî”yi çiçekçilik ve meyvecilikle uğraştığı için almış olduğu söylenir. Kasımpaşalı Koca Osman Efendi tarafından yetiştirilmiş ve Küçük İmam Mehmed Efendi’den istifade etmiştir. Hafız Post’tun talebesi olması da kuvvetle muhtemeldir. Segâh makamında bestelediği Mevlevî âyîn-i şerîfinden dolayı Mevlevî olduğu düşünülmektedir.
Hayatı boyunca birçok padişah ve devlet adamın himaye görmüş olup, bunlardan en önemlileri IV. Mehmet ve I. Selim Giray'dır. Devlet adamlarına yakınlığı nedeniyle bir dönem imparatorluğun Esirciler Kethüdalığını yapmış, sarayda da musiki dersleri vermiştir.
Itrî'nin Neva Kâr'ı Klâsik Türk Musikisi repertuvarının en yetkin eseri olarak kabul edilmektedir. Makamsal geçkiler, ezgilerin zengin ve orijinalliği bu eseri bir baş yapıt haline getirmiştir. Kâr'ın sözleri ünlü İranlı şair Hafız-ı Şîrâzî'ye aittir. Pençgâh makamında iki murabba bestesi, Isfahan, Râhatülervâh, Hisar, Bestenigâr, Dügâh, Bûselik ve Nikriz makamında murabba besteleri ile muhtelif makamlarda semâîleri, birkaç da saz eseri günümüze notalarıyla ulaşabilmiştir.
Itrî'nin küçük formda (şarkı, türkü, köçekçe vs.) hiçbir eseri günümüze kadar gelememiştir. Eserlerin tümü büyük formlardadır. Segah Bayram Tekbiri, Segah Salat-ı Ümmiye, Cuma Salatı, Dilkeş-haveran Gece Salası gibi eserler 20. yüzyılda Itrî’ye izafe edilmiştir. Halbuki cami müziğine eser verdiğine dair tarihsel bir beri bulunmamaktadır. Yalnız birkaç tevşih ve ilahi bestelemiştir. Bunlar da gayet sanatlı, klasik besteleri andıran eserlerdir.
Kabri Mevlanakapı surlarının dışında imiş. Ancak bugün tamamen kayıptır. Tamamen karışıklık eseri olarak ona izafe edilen Edirnekapı Şehitliği’ne yakın kabir Buhurcu Şeyh Yakub Efendi’ye aittir ve bu zatın Itrî ile hiçbir ilgisi yoktur.
Eserleri
- Segâh Mevlevi Ayini
- Rast Na't-ı Mevlana
- Nühüft İlahî
- Nevâ Kâr
- 2 Pençgâh Beste
- Hisar Devr-i Kebir Beste ve Aksak Semai
- Buselik Hafif Beste
- Segâh Ağır Semai
- Bayatî Çember Beste
- Bestenigâr Darb-ı Fetih Beste
- Dügâh Hafif Beste
- Isfahan Zencir Beste ve Ağır Aksak Semai
- Nikriz Muhammes Beste
- Râhatülervah Zencir Beste
- Irak Aksak Semai
- Rast Aksak Semai
- Nühüft Aksak Semai
- Rehavî Peşrev
- Nühüft Peşrev ve Saz Semaisi
- Nevâ Kâr
Itrî'nin Olmadığı Hâlde Yanlışlıkla Onun Eseri Olarak Bilinenler
- Segâh Kurban Bayramı Tekbiri
- Segâh Salât-ı Ümmiye
- Dilkeşhâveran Gece Salâtı
- Mâye Cuma Salâtı
- Segâh Yürük Semai - Tuti-i mucize-gûyem (Hocası Koca Osman'ın eseridir)
- Acemaşiran Yürük Semai - Bileydi dil gibi diler (Hâfız Post'un eseridir)
Popüler Kültürde
1 Ocak 2009 tarihi itibarıyla tedavüle giren 100 TL'nin arka yüzünde, "notalar, kudüm ve ud gibi enstrümanlar” ve “ney üfleyen Mevlevi derviş” figürü ile birlikte Itrî'nin portresi yer almaktadır.
Yahya Kemal Beyatlı “Itrî” adlı şiirinde, onun Türk mûsikisindeki yerini dile getirmiş, Rüştü Şardağ ve Yılmaz Öztuna ise hayatı hakkında iki kitap yazmıştır.
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu, 25 Ekim - 10 Kasım 2011 tarihlerinde gerçekleşen 36. genel konferansında 2012 yılını şair Nâbi ve bestekâr Itrî anma yılı ilan edilmiş ve bu kapsamda Ankara'da 2 Mart 2012 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu ve Yunus Emre Enstitüsü tarafından anma yılı açılış etkinliği düzenlenmiştir. Aynı yıl Itrî'nin hayatı veya geçimini ne şekilde sağladığına dair , ve tarafından 2012 yılında detaylı bir araştırma yapılarak "Itrî İzleri" adında bir kitap yayınlanmıştır.
Ayrıca Mustâbey adı verilen armut çeşidinin de kendisi tarafından yetiştirildiği kabul edilmektedir.
Ertan Tekin, Murat Aydemir ve Çağ Erçağ tarafından hazırlanmış olan Itrî&Bach isimli albüm 2013 yılında Kalan Müzik etiketi ile postmodern klasik müzik kategorisinde yayınlanmıştır. Albümde, aynı yüzyılda farklı coğrafyalarda bambaşka besteler yapmış olan iki büyük müzisyenin bestelerinden sentezlenerek hazırlanmış olan 14 eser yer almaktadır.
Kaynakça
- ^ Hürriyet Daily News (28 Şubat 2012). "UNESCO celebrates 300th anniversary of Mustafa Itri". 28 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2012.
- ^ a b "Itrî Yılı". haberturk.com. 4 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
- ^ (PDF). unesco.org.tr. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
- ^ (PDF). unesco.org.tr. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
- ^ "2012-2013 UNESCO Yıldönümleri". unesco.org.tr. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
- ^ . Kalan Müzik. 14 Şubat 2013. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buhurizade Mustafa Itri Osmanli Turkcesi بخورى زاده مصطفى عطرى d 1630 1649 civarlari Istanbul Osmanli Imparatorlugu o 1712 Turk bestekar sair ve hattat Besteledigi 400 civarinda eser arasindan gunumuze sadece yirmi kadari gelebilmis olsa da Klasik Turk Musikisi nin en buyuk bestekarlarindan biri olarak kabul edilmektedir Buhurizade Mustafa Itri بخورى زاده مصطفى عطرىItri nin 100 liralik banknotun arka yuzunde yer alan portresiGenel bilgilerDogumMustafa 1630 1640 civarlari IstanbulOlumOcak 1712 IstanbulTarzlarKlasik Turk MusikisiMesleklerBestekar sair hattatHayati1630 1640 yillari civarinda Istanbul Mevlanakapi civarindaki Yaylak semtinde dogdu Asil adi Mustafa olup lakabi olan Buhurizade yi babasinin koku ticareti mesleginden dolayi almistir Mahlas olarak aldigi Itri yi cicekcilik ve meyvecilikle ugrastigi icin almis oldugu soylenir Kasimpasali Koca Osman Efendi tarafindan yetistirilmis ve Kucuk Imam Mehmed Efendi den istifade etmistir Hafiz Post tun talebesi olmasi da kuvvetle muhtemeldir Segah makaminda besteledigi Mevlevi ayin i serifinden dolayi Mevlevi oldugu dusunulmektedir Hayati boyunca bircok padisah ve devlet adamin himaye gormus olup bunlardan en onemlileri IV Mehmet ve I Selim Giray dir Devlet adamlarina yakinligi nedeniyle bir donem imparatorlugun Esirciler Kethudaligini yapmis sarayda da musiki dersleri vermistir Itri nin Neva Kar i Klasik Turk Musikisi repertuvarinin en yetkin eseri olarak kabul edilmektedir Makamsal geckiler ezgilerin zengin ve orijinalligi bu eseri bir bas yapit haline getirmistir Kar in sozleri unlu Iranli sair Hafiz i Sirazi ye aittir Pencgah makaminda iki murabba bestesi Isfahan Rahatulervah Hisar Bestenigar Dugah Buselik ve Nikriz makaminda murabba besteleri ile muhtelif makamlarda semaileri birkac da saz eseri gunumuze notalariyla ulasabilmistir Itri nin kucuk formda sarki turku kocekce vs hicbir eseri gunumuze kadar gelememistir Eserlerin tumu buyuk formlardadir Segah Bayram Tekbiri Segah Salat i Ummiye Cuma Salati Dilkes haveran Gece Salasi gibi eserler 20 yuzyilda Itri ye izafe edilmistir Halbuki cami muzigine eser verdigine dair tarihsel bir beri bulunmamaktadir Yalniz birkac tevsih ve ilahi bestelemistir Bunlar da gayet sanatli klasik besteleri andiran eserlerdir Kabri Mevlanakapi surlarinin disinda imis Ancak bugun tamamen kayiptir Tamamen karisiklik eseri olarak ona izafe edilen Edirnekapi Sehitligi ne yakin kabir Buhurcu Seyh Yakub Efendi ye aittir ve bu zatin Itri ile hicbir ilgisi yoktur EserleriSegah Mevlevi Ayini Rast Na t i Mevlana Nuhuft Ilahi Neva Kar 2 Pencgah Beste Hisar Devr i Kebir Beste ve Aksak Semai Buselik Hafif Beste Segah Agir Semai Bayati Cember Beste Bestenigar Darb i Fetih Beste Dugah Hafif Beste Isfahan Zencir Beste ve Agir Aksak Semai Nikriz Muhammes Beste Rahatulervah Zencir Beste Irak Aksak Semai Rast Aksak Semai Nuhuft Aksak Semai Rehavi Pesrev Nuhuft Pesrev ve Saz Semaisi Neva Kar Itri nin Olmadigi Halde Yanlislikla Onun Eseri Olarak Bilinenler Segah Kurban Bayrami Tekbiri Segah Salat i Ummiye Dilkeshaveran Gece Salati Maye Cuma Salati Segah Yuruk Semai Tuti i mucize guyem Hocasi Koca Osman in eseridir Acemasiran Yuruk Semai Bileydi dil gibi diler Hafiz Post un eseridir Populer KulturdeItri nin portresi 100 TL lik banknotlarin arka yuzunde yer almaktadir 1 Ocak 2009 tarihi itibariyla tedavule giren 100 TL nin arka yuzunde notalar kudum ve ud gibi enstrumanlar ve ney ufleyen Mevlevi dervis figuru ile birlikte Itri nin portresi yer almaktadir Yahya Kemal Beyatli Itri adli siirinde onun Turk musikisindeki yerini dile getirmis Rustu Sardag ve Yilmaz Oztuna ise hayati hakkinda iki kitap yazmistir UNESCO Turkiye Milli Komisyonu 25 Ekim 10 Kasim 2011 tarihlerinde gerceklesen 36 genel konferansinda 2012 yilini sair Nabi ve bestekar Itri anma yili ilan edilmis ve bu kapsamda Ankara da 2 Mart 2012 tarihinde UNESCO Turkiye Milli Komisyonu ve Yunus Emre Enstitusu tarafindan anma yili acilis etkinligi duzenlenmistir Ayni yil Itri nin hayati veya gecimini ne sekilde sagladigina dair ve tarafindan 2012 yilinda detayli bir arastirma yapilarak Itri Izleri adinda bir kitap yayinlanmistir Ayrica Mustabey adi verilen armut cesidinin de kendisi tarafindan yetistirildigi kabul edilmektedir Ertan Tekin Murat Aydemir ve Cag Ercag tarafindan hazirlanmis olan Itri amp Bach isimli album 2013 yilinda Kalan Muzik etiketi ile postmodern klasik muzik kategorisinde yayinlanmistir Albumde ayni yuzyilda farkli cografyalarda bambaska besteler yapmis olan iki buyuk muzisyenin bestelerinden sentezlenerek hazirlanmis olan 14 eser yer almaktadir Kaynakca Hurriyet Daily News 28 Subat 2012 UNESCO celebrates 300th anniversary of Mustafa Itri 28 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2012 a b Itri Yili haberturk com 4 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2012 Turkce PDF unesco org tr 13 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2012 Turkce PDF unesco org tr 13 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2012 Turkce 2012 2013 UNESCO Yildonumleri unesco org tr 29 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2012 Turkce Kalan Muzik 14 Subat 2013 1 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2022