Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Mevlevîlik (Osmanlı Türkçesi: مولويه - Mevlevîyye), 13. yüzyılda yaşamış Mevlana Celaleddin Rumi'nin tasavvufî düşünceleri üzerine, kendisinin ölümü ardından gelişen tarikattır.
Tarihi
Mevlânâ Celaleddin-i Rumi 30 Eylül 1207 yılında Horasan' da doğmuştur, bir tarikat kurmamıştır lakin kurulan tarikatın temellerini atmış olduğunu söyleyebiliriz. Babası Hüseyin Hatibî oğlu Bahaeddin Veled'dir. Annesi ise Belh Emiri Rükneddin'in kızı Mümine Hatun'dur. Mevlana dostlarıyla birlikte toplantılar düzenlemiştir. Bu toplantılarda dini sohbetler yapılıp, sema icredilir ve zikredilirdi. Mevlânâ'nın fikirleri yayıldıkça toplantılarına katılmak isteyenlerin sayısı artmıştır. Bu kişilerin bazıları İran ve Arabistan gibi yabancı ülkelerden geliyorlardı. Mevlana, toplantılarında nizamı sağlamak için bazı kurallar koymuştur. Bu düzen, Mevlevilik tarikatı ritüellerinin kökenini oluşturacaktır. Mevlana, Şems-i Tebrizi öldükten sonra Mesnevi'yi yazdırmaya başlar. Oğlu Sultan Veled, talebesi Hüsamettin Çelebi ve ardından gelenler bunu geliştirip önce Anadolu'ya, daha sonra da diğer yörelere yaymışlardır. Mevlana'nın torunlarından biri de Kütahya'da 'sinde yatmaktadır.
Mevlana'nın oğlu Sultan Veled postnişin (şeyh) olduktan sonra bir tarikat merkezi (tekke) inşa edildi. Bu tekkede Kur'an ve Mesnevi okutuluyordu. Böylece Mevlevîlik, sufî tarikatlardan birisi haline geldi. Mevlânâ'nın, yakınları ve dostlarının defnedilmiş olduğu Konya'daki Yeşil Kubbe, tarikatın manevi merkezi halini aldı. Bugün de pek çok Müslüman bu müzeyi, içindeki türbeyi ve tekkeyi ziyaret etmektedir.
Mevleviliğin başlangıcında sema ayini, dervişlerin vecde gelmesiyle başlıyordu. Ulu Arif Çelebi zamanında semadan önce Kur'an ve gazeller okunmaya başladı. Sema ayini Mukabele denilen günümüzdeki şeklini 15. yüzyılda zamanında aldı.
Ritüeller
Mevleviliğin gelişmiş bir adap ve kural sistemi vardır. Misal, ortak tabaktan yemek yeniyorsa kaşığın bir tarafı ile yemek alınır, diğer tarafı ile yemek yenir. Kaşığın ağza değen kısmının yemeğe değmemesine özen gösterilir. Ayrıca âlemdeki tüm varlıkların Allah'ın birer parçası olduğu varsayılarak onlara değer verilir. Örneğin; kaşık öpülerek yemeğe başlanır, sırtlarına giydikleri yelekler öpülerek giyilir. Mevlevilikte de diğer tarikatlarda olduğu gibi yün giyilir, bu da maddi ve özellikle manevi fakirliğin bir dışa vurulmuş şeklidir.
Felsefe
Mevlânâ’nın tasavvufu, sırf mistik ve idealist bir tasavvuf olmayıp mahdut varlıktan, ferdiyetten ve ferdi ihtiraslardan tamamıyla sıyrılmak ve halka, topluluğa yayılmak suretiyle tecelli eden ve sosyal hayatta sınırsız bir sevgi, insanî bir görüş ve mutlak bir birlik halinde, moral sahadaysa herkesin kendisini, bir kâmile uymak suretiyle ıslahı ve umumî olarak hayra, güzele ve iyiye doğru bir gidiş, insanî bir terbiye halinde tezahür eden ve böylece de realitede amelî karaktere sahip olan bir tasavvuftur.
Tasavvufta, Mevlana ve Mevleviliğin önemi büyüktür. Mevlevilik insan odaklı olup hoşgörüye, güzele ve ihlasa yöneliktir, pes etmek yoktur, pişman olmak ve affetmek vardır.
1915 Ermeni Kırımı sırasında Mevlevi Tarikatı üyeleri, barınak sağlayarak ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'dan saklayarak Konya'daki Ermeni sivillerini (zimmilerini) kurtardılar.
Mevlevî tarikât silsilesi
Mevlevîlik Altın Zinciri (I. Silsilesi)
- Muhammed
- Ali bin Ebu Talib
- Hasan bin Ali
- Hüseyin bin Ali
- Zeynelâbidîn
- Muhammed el-Bakır
- Cafer es-Sadık
- Musa el-Kâzım
- Ali er-Rıza
- Maruf-u Kerhî
- Serî-i Sekatî
- Cüneyd-i Bağdadî
- Ebû Ali Rubarî
- Ebû Ali Kâtib
- Şeyh Ebû'l Kâsım Gurgânî
- Ebû'l Necip Abdul Kahar Sühreverdî
- Bitlisli Ammar-ı Yâsir
- Necmeddin Kübra
- Bahaeddin Veled
- Seyyid Burhân-ed-Dîn Muhakkık-ı Tirmizî
- Şems-î Tebrizî
- Celâleddîn Rûmî
- Sultan Veled
Mevlevîlik Altın Zinciri (II. Silsilesi)
- Muhammed
- Ali bin Ebu Talib
- Hasan-ı Basri
- Habib-i Acemî
- Davud-u Taî
- Maruf-u Kerhî
- Serî-i Sekatî
- Cüneyd-i Bağdadî
- Ebu Bekr-i Şiblî
- Muhammed Zeccac
- Ebû Bekir Nessac
- Ahmed Gazalî
- Ahmed Hatibî
- Şems-ül Eimme Serahsî
- Bahaeddin Veled
- Seyyid Burhân-ed-Dîn Muhakkık-ı Tirmizî
- Şems-î Tebrizî
- Celâleddîn Rûmî
- Sultan Veled
Galeri
-
![image]()
Pera'daki dervişleri gösteren, Jean-Baptiste Vanmour'a ait bir tablo. -
![image]()
Konya Mevlana Müzesinden tasvir. -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Şeb-i Arus Törenleri (01.12.2006). -
![image]()
Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin Mevlana Müzesi'nde bulunan türbesi.
Ayrıca bakınız
- Mevlevîhâne
- Nakşibendi
- Mesnevi
Kaynakça
- ^ Köse, Osman (Ağustos 2012). . Belleten, 276. s. 607. 7 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2013.
- ^ Burçin Gerçek, ‘Celal Bey ve diğerleri’,Radikal,26 February 2006.
- ^ . 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2019.
- ^ . TDV İslâm Ansiklopedisi. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Mevlevilik Osmanli Turkcesi مولويه Mevleviyye 13 yuzyilda yasamis Mevlana Celaleddin Rumi nin tasavvufi dusunceleri uzerine kendisinin olumu ardindan gelisen tarikattir Mevlevi torenlerini betimleyen figurler Mevlana MuzesiMevlevi toreniTarihiMevlana Celaleddin i Rumi 30 Eylul 1207 yilinda Horasan da dogmustur bir tarikat kurmamistir lakin kurulan tarikatin temellerini atmis oldugunu soyleyebiliriz Babasi Huseyin Hatibi oglu Bahaeddin Veled dir Annesi ise Belh Emiri Rukneddin in kizi Mumine Hatun dur Mevlana dostlariyla birlikte toplantilar duzenlemistir Bu toplantilarda dini sohbetler yapilip sema icredilir ve zikredilirdi Mevlana nin fikirleri yayildikca toplantilarina katilmak isteyenlerin sayisi artmistir Bu kisilerin bazilari Iran ve Arabistan gibi yabanci ulkelerden geliyorlardi Mevlana toplantilarinda nizami saglamak icin bazi kurallar koymustur Bu duzen Mevlevilik tarikati rituellerinin kokenini olusturacaktir Mevlana Sems i Tebrizi oldukten sonra Mesnevi yi yazdirmaya baslar Oglu Sultan Veled talebesi Husamettin Celebi ve ardindan gelenler bunu gelistirip once Anadolu ya daha sonra da diger yorelere yaymislardir Mevlana nin torunlarindan biri de Kutahya da sinde yatmaktadir Mevlana nin oglu Sultan Veled postnisin seyh olduktan sonra bir tarikat merkezi tekke insa edildi Bu tekkede Kur an ve Mesnevi okutuluyordu Boylece Mevlevilik sufi tarikatlardan birisi haline geldi Mevlana nin yakinlari ve dostlarinin defnedilmis oldugu Konya daki Yesil Kubbe tarikatin manevi merkezi halini aldi Bugun de pek cok Musluman bu muzeyi icindeki turbeyi ve tekkeyi ziyaret etmektedir Mevleviligin baslangicinda sema ayini dervislerin vecde gelmesiyle basliyordu Ulu Arif Celebi zamaninda semadan once Kur an ve gazeller okunmaya basladi Sema ayini Mukabele denilen gunumuzdeki seklini 15 yuzyilda zamaninda aldi RituellerMevleviligin gelismis bir adap ve kural sistemi vardir Misal ortak tabaktan yemek yeniyorsa kasigin bir tarafi ile yemek alinir diger tarafi ile yemek yenir Kasigin agza degen kisminin yemege degmemesine ozen gosterilir Ayrica alemdeki tum varliklarin Allah in birer parcasi oldugu varsayilarak onlara deger verilir Ornegin kasik opulerek yemege baslanir sirtlarina giydikleri yelekler opulerek giyilir Mevlevilikte de diger tarikatlarda oldugu gibi yun giyilir bu da maddi ve ozellikle manevi fakirligin bir disa vurulmus seklidir FelsefeMevlana nin tasavvufu sirf mistik ve idealist bir tasavvuf olmayip mahdut varliktan ferdiyetten ve ferdi ihtiraslardan tamamiyla siyrilmak ve halka topluluga yayilmak suretiyle tecelli eden ve sosyal hayatta sinirsiz bir sevgi insani bir gorus ve mutlak bir birlik halinde moral sahadaysa herkesin kendisini bir kamile uymak suretiyle islahi ve umumi olarak hayra guzele ve iyiye dogru bir gidis insani bir terbiye halinde tezahur eden ve boylece de realitede ameli karaktere sahip olan bir tasavvuftur Tasavvufta Mevlana ve Mevleviligin onemi buyuktur Mevlevilik insan odakli olup hosgoruye guzele ve ihlasa yoneliktir pes etmek yoktur pisman olmak ve affetmek vardir 1915 Ermeni Kirimi sirasinda Mevlevi Tarikati uyeleri barinak saglayarak ve Teskilat i Mahsusa dan saklayarak Konya daki Ermeni sivillerini zimmilerini kurtardilar Mevlevi tarikat silsilesiMevlevilik Altin Zinciri I Silsilesi Muhammed Ali bin Ebu Talib Hasan bin Ali Huseyin bin Ali Zeynelabidin Muhammed el Bakir Cafer es Sadik Musa el Kazim Ali er Riza Maruf u Kerhi Seri i Sekati Cuneyd i Bagdadi Ebu Ali Rubari Ebu Ali Katib Seyh Ebu l Kasim Gurgani Ebu l Necip Abdul Kahar Suhreverdi Bitlisli Ammar i Yasir Necmeddin Kubra Bahaeddin Veled Seyyid Burhan ed Din Muhakkik i Tirmizi Sems i Tebrizi Celaleddin Rumi Sultan VeledMevlevilik Altin Zinciri II Silsilesi Muhammed Ali bin Ebu Talib Hasan i Basri Habib i Acemi Davud u Tai Maruf u Kerhi Seri i Sekati Cuneyd i Bagdadi Ebu Bekr i Sibli Muhammed Zeccac Ebu Bekir Nessac Ahmed Gazali Ahmed Hatibi Sems ul Eimme Serahsi Bahaeddin Veled Seyyid Burhan ed Din Muhakkik i Tirmizi Sems i Tebrizi Celaleddin Rumi Sultan VeledGaleriPera daki dervisleri gosteren Jean Baptiste Vanmour a ait bir tablo Konya Mevlana Muzesinden tasvir Seb i Arus Torenleri 01 12 2006 Mevlana Celaleddin Rumi nin Mevlana Muzesi nde bulunan turbesi Ayrica bakinizMevlevihane Naksibendi MesneviKaynakca Kose Osman Agustos 2012 Belleten 276 s 607 7 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Subat 2013 Burcin Gercek Celal Bey ve digerleri Radikal 26 February 2006 23 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Aralik 2019 TDV Islam Ansiklopedisi 29 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023