Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2017) () |
Işık veya görünür ışık, elektromanyetik spektrumun insan gözü tarafından algılanabilen kısmı içindeki elektromanyetik radyasyon. Görünür ışık genellikle 400-700 nanometre (nm) aralığında ya da kızılötesi ve morötesi arasında 4.00 × 10−7 ile 7.00 × 10−7 m dalga boyları olarak tanımlanır. Bu dalga boyu yaklaşık 430-750 terahertz (THz) frekans aralığı anlamına gelir.
Işığın özellikleri arasında şiddeti, yayılma yönü, frekansı, kutuplanması ve vakumda 299,792,458 m/s olan hızı yer alır.
Işık da diğer elektromanyetik ışınımlar (EMI) gibi foton adı verilen "paketlerden" oluşur. Fotonlar dalgaların ve parçacıkların özelliklerini gösterir. Bu, fizikte dalga parçacık ikiliği olarak adlandırılır. Işığı inceleyen fiziğin alt dalı optiktir. Optik, modern fiziğin önemli bir araştırma alanıdır.
Işık hızı
Işığın boşluktaki hızı yaklaşık 300,000 km/s'dir. (Tam olarak 299,792,458 m/s'dir).Tüm elektromanyetik dalgaların boşluktaki hızı da budur. Işık saydam maddelerin içinde boşluktaki hızından daha yavaş yayılır. Işığın bir madde içindeki yayılma hızı, o maddenin kırıcılık indisini belirler.
Elektromanyetik tayf ve görünür ışık
Elektromanyetik dalgalar birbirine dik olarak salınan elektrik alan ve manyetik alandan oluşur. Bu EM dalgalar frekanslarına (aynı zamanda dalgaboyuna; dalgaboyuyla frekans arasında c=λf ilişkisi vardır) göre çeşitli isimler alırlar. Bu isimler yandaki görselde görülebilir. İnsan gözü bu tayfın küçük bir bölümü olan görünür ışık kısmını görür.
Işık emisyonu
Enerji farkının o enerji farkına denk dalga boyundaki ışığın yayılması olayıdır. Bir atom tarafından soğurulan ışık ile düşük enerji seviyesindeki elektron daha yüksek enerjili bir seviyeye çıkar. Bir atom için bu durum kararsız bir haldir. Elektron burada belirli bir süre kalır ve ardından daha kararlı olan temel hale döner. Elektronun temel hale dönme sürelerine göre floresans ve fosforesans olayları gerçekleşir.
Renkler
| renk | dalga boyu aralığı | frekans aralığı |
|---|---|---|
| kırmızı | ~ 700–635 nm | ~ 430–480 THz |
| turuncu | ~ 635–590 nm | ~ 480–510 THz |
| sarı | ~ 590–560 nm | ~ 510–540 THz |
| yeşil | ~ 560–490 nm | ~ 540–610 THz |
| mavi | ~ 490–450 nm | ~ 610–670 THz |
| mor | ~ 450–400 nm | ~ 670–750 THz |
Işık, dalga boyuna göre göze farklı renklerde gözükür. Temel ışık renkleri, kırmızı, yeşil ve mavidir. Diğer renkler bu üç rengin karışımıyla elde edilir. Üç rengin birlikte varlığı beyazı oluşturur. Hiçbir ışığın olmaması durumundaysa siyah oluşur.
Işığı renklerine ayırmak
Güneş ışığı tüm renklerin birleşiminden oluşur. Bu ışık, bir prizmadan geçirildiğinde her renk farklı miktarlarda kırılır ve ortaya gökkuşağı gibi bir tayf çıkar. Bu olayı ilk kez Isaac Newton, Opticks isimli kitabında açıklamıştır. Bu deneyin ardından, tayftaki tek bir rengi tekrar prizmadan geçiren Newton, tek rengin herhangi bir değişikliğe uğramadan kırıldığını gözlemlemiş ve renklerin prizma tarafından üretilmediği, Güneş ışığının tüm renkleri içinde barındırdığı sonucuna ulaşmıştır.
Renkleri birbirine eklemek
Renkli ışıklar birbirlerinin üzerine düşürüldüğünde buna Toplama usulü karıştırma denilir. Buna göre;
- Kırmızı ışık + Yeşil ışık = Sarı ışık
- Kırmızı ışık + Mavi ışık = Magenta ışık
- Yeşil ışık + Mavi ışık = Camgöbeği ışık
- Yeşil Işık + Mavi Işık + Kırmızı Işık =Beyaz Işık
- Sarı Işık + Mavi Işık = Yeşil Işık
Ancak bu sistem boyaların karıştırması farklı bir yöntemdir. Boyaların karıştırılmasına Çıkarma usulü karıştırma denilir.
Optik
Işığı ve ışığın maddeyle etkileşimini inceleyen fiziğin alt dalına optik denir. Gökkuşağı, kuzey ışıkları gibi ışıkla ilgili olaylar olarak adlandırılır. Işığın doğasından kaynaklanan birtakım olaylar vardır:
Yansıma
Yansıma ışığın bir yüzeye çarptıktan sonra geri dönmesidir. Her cisim ışığı yansıtır ve biz yansıyan ışıklar sayesinde cisimleri görürüz. Işığı en çok yansıtan cisimler ise aynalardır. Yansıma olayı ilk kez Öklid tarafından açıklanmıştır. 1100'lü yıllarda İbn-i Heysem yansıma yasalarını ortaya koymuştur.
Kırılma
Kırılma ışığın bir ortamdan başka bir ortama geçerken yönünün değişmesidir. Sudaki cisimlerin gerçektekinden daha yakında görünmesinin sebebi budur. Kırılma açısı 1621 yılında tarafından hesaplanmıştır ve Snell Yasası olarak bilinir.
Kutuplanma
Kutuplanma, elektrik alan ve manyetik alandan oluşan ışığın pek çok düzlemde ilerleyen elektrik alanının tek bir düzlemle sınırlandırılmasıdır. Bu kutuplanmayı sağlayan filtreler güneş gözlüklerinde ve fotoğrafçılıkta kullanılır.
Işık kaynakları
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2011) |
Güneş'in ışık yayması şu prensiple alakalıdır; dört helyum atomu füzyon (nükleer kaynaşma) aşamasında açığa bir enerji çıkarır bu da şu an güneşin çekirdeğinde gerçekleşen bir olgudur. Bir nevi maddenin kendine uygulanan kuvvete şiddetle direnç göstermesidir. Madde enerjiye karşı koymaya devam ettikten bir süre sonra ısı yaymaya başlar ve sonrasında maddeyi oluşturan elektronlar yeterli enerjiye sahip olduklarında bağlı oldukları atom’un yörüngesinden kaçacak gücü bulurlar. Elektronlar yörüngelerinden koparken ortaya bir enerji boşalması çıkar. Bu ışık olarak nitelenir.
Standart ampulün çalışma mantığı da budur. Neon gazı ile doldurulmuş bir cam küre içine iki kutup arasına tungsten metali gerdirilir. Tungsten, üzerinden geçen elektrik enerjisi sonucu enerjiye tepki göstererek ışıma yapar. Tungstenin kaynama noktası çok yüksek bir metal olduğu için bu kuvvete karşı koyabilmektedir. Aksi halde metal erir ve ışıma sona erer. Şu an kullanılan tasarruflu lambalarda aynı mantıkla çalışır. Dairesel bir tüp içerisine xenon veya neon gazı sıkıştırılır (gazlar sıkıştırıldıklarında atomlar arasındaki fiziksel mesafe daralır bu da daha sağlıklı bir ışıma demektir). İki kutup arasında belli mesafede bir yol oluşturulmuş olur. Elektrik verildiğinde elektronlar bir kutuptan diğer kutba ksenon gazı yardımı ile akarlar bu esnada gaz bu etkiye tepki gösterir ve ışır.
Işığın algılanması
İnsan tarafından renklerin algılanması; ışığa, ışığın cisimler tarafından yansıtılışına ve nesnenin gözyardımıyla beyne iletilmesi sayesinde gerçekleşir. Bize ışık kaynağından gelen ışınlar gözümüze yansır ve bu ışınların sayesinde karşımızdakini rahatlıkla görebiliriz.
Göz tarafından algılanan ışık, retinada sinirsel sinyallere dönüştürülüp, optik sinir aracılığıyla beyine iletilir. Göz, üç temel birleştirici renk olan; kırmızı, mavi ve yeşile tepki verir ve beyin, diğer renkleri bu üç rengin farklı kombinasyonları olarak algılar. Renklerin algılanışı dış koşullara bağlı olarak değişir. Aynı renk güneş ışığında ve mum ışığında farklı algılanacaktır. Fakat, insanın görme duyusu ışığın kaynağına uyum sağlayarak, bizim her iki koşuldakinin de aynı renk olduğunu algılamamızı sağlar.
Tat alma, duyma, dokunma ve diğer duyularımızda da olduğu gibi, renklerin algılanışı da özneldir. Bir renk sıcak, soğuk, ağır, hafif, yumuşak, kuvvetli, heyecan verici, rahatlatıcı, parlak veya sakin olarak algılanabilir. Ancak bu tanımlama, kişinin, kültür, dil, cinsiyet, yaş, çevre veya deneyimlerinden kaynaklanır. Kısaca, herhangi bir renk, iki ayrı insanda aynı duyguları uyandırmayacaktır. İnsanları gama ışınına duyarlılıklarıyla da birbirlerinden ayırmak mümkündür. Doğrudan alınan güneş ışığı; %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur.
Işıkla ilgili kuramların tarihi
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2011) |
Keşfedilen ilk görünmez ışın, 1800 yılında William Herschel tarafından rastlantıyla bulunan kızılötesi ışınımdır. Herschel, güneş ışığını bir prizmadan geçirerek tayf renkleri olarak adlandırılan kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renkleri incelerken çok ilginç bir şeyle karşılaşır. Her rengin sıcaklığını ayrı ayrı termometreyle ölçerken, kırmızı rengin ötesinde termometrenin yükseldiğini görür. Bu şekilde yayılan ısının da kırmızı ışık gibi bir ışık türü olduğunu, ama insan gözüyle görülmediğini istemeden de olsa göstermiş olur. William bu keşfine kızılötesi ışınım adını verir. Bu keşiften sonra tayfın diğer ucunda yer alan ve morötesi ışık olarak adlandırılan, görünmez ışık da fotoğraf kartı üzerindeki etkisi sayesinde keşfedilir.
Karanlık bir yerde göremeyiz; tıpkı Albert Einsteinin dediği gibi "Karanlık diye bir şey yoktur, karanlık ışığın yokluğudur". Işık kaynakları olmadan ışık da olamaz ve ışık kaynakları bize kendiliklerinden gözükürler. Onun için fizik dilinde ışık kaynağı denir. Onlardan kaynaklanan ışığın aracılığıyla gördüğümüz cisimlere de karanlık cisimler adını veririz. Karanlık cisimler, ışık kaynağından çıkan ışınların yansıması sonucu bize gözükür. Işık kaynağı ile karanlık cisimlerin arasına koyduğumuz cam, su gibi cisimler, bu karanlık cisimleri görmemizi engellemez.
Işık bizim görebilmemizin ana nedenidir. Eğer ışık olmasaydı hiçbir şey göremezdik. Çünkü görme işleminde ışık kaynağından çıkan ışınlar etrafımızdaki cisimlere çarparak gözümüze ulaşırlar da o narin göz bebeğimiz onları birer birer içeri buyur edip retinada ağırlar. Daha sonra retinaya körü körüne bağlı sinirler aracılığı ile burada oluşan görüntü, işlenmesi ve yorumlanması için beyine yollanır. Fakat 1600'lü yıllarda ışık ışınlarının gözümüzden çıkıp diğer cisimlere çarpıp geri geldiğine ve böylece görebildiğimize inanılırdı.
Işık; foton denilen kütlesiz (ağırlıksız değil, kütlesiz) ve yüksüz atom-altı parçacıklardan oluşur. Tüm parçacıklar gibi fotonlar da dalga özelliği gösterirler. Yani bir dalga boyları ve bir frekansları vardır. Işık ışınları da fotonların ilerlerken aldıkları yoldan başka bir şey değildirler. Fotonlar kaynaklarından çıktıktan sonra -eğer önlerinde hiçbir engel yoksa- düz doğrultuda ve hiç sapmadan yayılırlar. Herhangi bir cisme çarpınca da cismin şeffaf olup olmamasına göre yansır veya kırılırlar.
Günümüzde ışığın hareketi, dual (ikili, çift) model denilen dalga ve parçacık teorilerinin birleşmesinden oluşmuş bir teori ile açıklanmakta. Açıklama kısaca şöyle: Işık dalga özelliği gösteren fotonlardan oluşmuştur. Ve yayılırken iki özelliği de gösterebilir. Ama kesinlikle ikisini bir arada değil! Bazen dalga bazen de parçacık olarak yayılır ışık. Ama hangi hallerde parçacık hangi hallerde dalga olarak yayıldığı konusunda hiçbir bilgimiz yok. Ama şunu biliyoruz ki biz onu dalga olarak görmek istiyorsak dalga, parçacık olarak görmek istiyorsak parçacık olarak davranır.
Kaynakça
- ^ Pal, G. K.; Pal, Pravati (2001). Textbook of Practical Physiology (İngilizce). Orient Blackswan. s. 387. ISBN . 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2024.
- ^ Buser, Pierre A. (1992). Vision. Internet Archive. Cambridge, Mass. : MIT Press. ISBN .
- ^ Bohren, Craig F.; Clothiaux, Eugene E. (21 Ağustos 2006). Fundamentals of Atmospheric Radiation: An Introduction with 400 Problems (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN .
| Wikimedia Commons'ta Işık ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Isik haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Isik veya gorunur isik elektromanyetik spektrumun insan gozu tarafindan algilanabilen kismi icindeki elektromanyetik radyasyon Gorunur isik genellikle 400 700 nanometre nm araliginda ya da kizilotesi ve morotesi arasinda 4 00 10 7 ile 7 00 10 7 m dalga boylari olarak tanimlanir Bu dalga boyu yaklasik 430 750 terahertz THz frekans araligi anlamina gelir Beyaz bir isik demeti yayan ucgen bir prizma Daha uzun dalga boylari kirmizi ve daha kisa dalga boylari yesil mavi ayrilir Isigin ozellikleri arasinda siddeti yayilma yonu frekansi kutuplanmasi ve vakumda 299 792 458 m s olan hizi yer alir Isik da diger elektromanyetik isinimlar EMI gibi foton adi verilen paketlerden olusur Fotonlar dalgalarin ve parcaciklarin ozelliklerini gosterir Bu fizikte dalga parcacik ikiligi olarak adlandirilir Isigi inceleyen fizigin alt dali optiktir Optik modern fizigin onemli bir arastirma alanidir Isik hiziIsigin bosluktaki hizi yaklasik 300 000 km s dir Tam olarak 299 792 458 m s dir Tum elektromanyetik dalgalarin bosluktaki hizi da budur Isik saydam maddelerin icinde bosluktaki hizindan daha yavas yayilir Isigin bir madde icindeki yayilma hizi o maddenin kiricilik indisini belirler Elektromanyetik tayf ve gorunur isikGorunur isigin elektromanyetik tayftaki yeri Elektromanyetik dalgalar birbirine dik olarak salinan elektrik alan ve manyetik alandan olusur Bu EM dalgalar frekanslarina ayni zamanda dalgaboyuna dalgaboyuyla frekans arasinda c lf iliskisi vardir gore cesitli isimler alirlar Bu isimler yandaki gorselde gorulebilir Insan gozu bu tayfin kucuk bir bolumu olan gorunur isik kismini gorur Isik emisyonuEnerji farkinin o enerji farkina denk dalga boyundaki isigin yayilmasi olayidir Bir atom tarafindan sogurulan isik ile dusuk enerji seviyesindeki elektron daha yuksek enerjili bir seviyeye cikar Bir atom icin bu durum kararsiz bir haldir Elektron burada belirli bir sure kalir ve ardindan daha kararli olan temel hale doner Elektronun temel hale donme surelerine gore floresans ve fosforesans olaylari gerceklesir RenklerGorunur isigin renkleri renk dalga boyu araligi frekans araligikirmizi 700 635 nm 430 480 THzturuncu 635 590 nm 480 510 THzsari 590 560 nm 510 540 THzyesil 560 490 nm 540 610 THzmavi 490 450 nm 610 670 THzmor 450 400 nm 670 750 THz Isik dalga boyuna gore goze farkli renklerde gozukur Temel isik renkleri kirmizi yesil ve mavidir Diger renkler bu uc rengin karisimiyla elde edilir Uc rengin birlikte varligi beyazi olusturur Hicbir isigin olmamasi durumundaysa siyah olusur Isigi renklerine ayirmak Gunes isigi tum renklerin birlesiminden olusur Bu isik bir prizmadan gecirildiginde her renk farkli miktarlarda kirilir ve ortaya gokkusagi gibi bir tayf cikar Bu olayi ilk kez Isaac Newton Opticks isimli kitabinda aciklamistir Bu deneyin ardindan tayftaki tek bir rengi tekrar prizmadan geciren Newton tek rengin herhangi bir degisiklige ugramadan kirildigini gozlemlemis ve renklerin prizma tarafindan uretilmedigi Gunes isiginin tum renkleri icinde barindirdigi sonucuna ulasmistir Renkleri birbirine eklemek Renklerin karisimi Renkli isiklar birbirlerinin uzerine dusuruldugunde buna Toplama usulu karistirma denilir Buna gore Kirmizi isik Yesil isik Sari isik Kirmizi isik Mavi isik Magenta isik Yesil isik Mavi isik Camgobegi isik Yesil Isik Mavi Isik Kirmizi Isik Beyaz Isik Sari Isik Mavi Isik Yesil Isik Ancak bu sistem boyalarin karistirmasi farkli bir yontemdir Boyalarin karistirilmasina Cikarma usulu karistirma denilir OptikIsigi ve isigin maddeyle etkilesimini inceleyen fizigin alt dalina optik denir Gokkusagi kuzey isiklari gibi isikla ilgili olaylar olarak adlandirilir Isigin dogasindan kaynaklanan birtakim olaylar vardir Yansima Yansima isigin bir yuzeye carptiktan sonra geri donmesidir Her cisim isigi yansitir ve biz yansiyan isiklar sayesinde cisimleri goruruz Isigi en cok yansitan cisimler ise aynalardir Yansima olayi ilk kez Oklid tarafindan aciklanmistir 1100 lu yillarda Ibn i Heysem yansima yasalarini ortaya koymustur Kirilma Kirilma isigin bir ortamdan baska bir ortama gecerken yonunun degismesidir Sudaki cisimlerin gercektekinden daha yakinda gorunmesinin sebebi budur Kirilma acisi 1621 yilinda tarafindan hesaplanmistir ve Snell Yasasi olarak bilinir Kutuplanma Kutuplanma elektrik alan ve manyetik alandan olusan isigin pek cok duzlemde ilerleyen elektrik alaninin tek bir duzlemle sinirlandirilmasidir Bu kutuplanmayi saglayan filtreler gunes gozluklerinde ve fotografcilikta kullanilir Kirinim GirisimIsik kaynaklariBu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2011 Gunes in isik yaymasi su prensiple alakalidir dort helyum atomu fuzyon nukleer kaynasma asamasinda aciga bir enerji cikarir bu da su an gunesin cekirdeginde gerceklesen bir olgudur Bir nevi maddenin kendine uygulanan kuvvete siddetle direnc gostermesidir Madde enerjiye karsi koymaya devam ettikten bir sure sonra isi yaymaya baslar ve sonrasinda maddeyi olusturan elektronlar yeterli enerjiye sahip olduklarinda bagli olduklari atom un yorungesinden kacacak gucu bulurlar Elektronlar yorungelerinden koparken ortaya bir enerji bosalmasi cikar Bu isik olarak nitelenir Standart ampulun calisma mantigi da budur Neon gazi ile doldurulmus bir cam kure icine iki kutup arasina tungsten metali gerdirilir Tungsten uzerinden gecen elektrik enerjisi sonucu enerjiye tepki gostererek isima yapar Tungstenin kaynama noktasi cok yuksek bir metal oldugu icin bu kuvvete karsi koyabilmektedir Aksi halde metal erir ve isima sona erer Su an kullanilan tasarruflu lambalarda ayni mantikla calisir Dairesel bir tup icerisine xenon veya neon gazi sikistirilir gazlar sikistirildiklarinda atomlar arasindaki fiziksel mesafe daralir bu da daha saglikli bir isima demektir Iki kutup arasinda belli mesafede bir yol olusturulmus olur Elektrik verildiginde elektronlar bir kutuptan diger kutba ksenon gazi yardimi ile akarlar bu esnada gaz bu etkiye tepki gosterir ve isir Isigin algilanmasiInsan tarafindan renklerin algilanmasi isiga isigin cisimler tarafindan yansitilisina ve nesnenin gozyardimiyla beyne iletilmesi sayesinde gerceklesir Bize isik kaynagindan gelen isinlar gozumuze yansir ve bu isinlarin sayesinde karsimizdakini rahatlikla gorebiliriz Goz tarafindan algilanan isik retinada sinirsel sinyallere donusturulup optik sinir araciligiyla beyine iletilir Goz uc temel birlestirici renk olan kirmizi mavi ve yesile tepki verir ve beyin diger renkleri bu uc rengin farkli kombinasyonlari olarak algilar Renklerin algilanisi dis kosullara bagli olarak degisir Ayni renk gunes isiginda ve mum isiginda farkli algilanacaktir Fakat insanin gorme duyusu isigin kaynagina uyum saglayarak bizim her iki kosuldakinin de ayni renk oldugunu algilamamizi saglar Tat alma duyma dokunma ve diger duyularimizda da oldugu gibi renklerin algilanisi da ozneldir Bir renk sicak soguk agir hafif yumusak kuvvetli heyecan verici rahatlatici parlak veya sakin olarak algilanabilir Ancak bu tanimlama kisinin kultur dil cinsiyet yas cevre veya deneyimlerinden kaynaklanir Kisaca herhangi bir renk iki ayri insanda ayni duygulari uyandirmayacaktir Insanlari gama isinina duyarliliklariyla da birbirlerinden ayirmak mumkundur Dogrudan alinan gunes isigi 47 kizilotesi 46 gorunur isik ve 7 morotesi isinimdan olusur Isikla ilgili kuramlarin tarihiBu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2011 Kesfedilen ilk gorunmez isin 1800 yilinda William Herschel tarafindan rastlantiyla bulunan kizilotesi isinimdir Herschel gunes isigini bir prizmadan gecirerek tayf renkleri olarak adlandirilan kirmizi turuncu sari yesil mavi lacivert ve mor renkleri incelerken cok ilginc bir seyle karsilasir Her rengin sicakligini ayri ayri termometreyle olcerken kirmizi rengin otesinde termometrenin yukseldigini gorur Bu sekilde yayilan isinin da kirmizi isik gibi bir isik turu oldugunu ama insan gozuyle gorulmedigini istemeden de olsa gostermis olur William bu kesfine kizilotesi isinim adini verir Bu kesiften sonra tayfin diger ucunda yer alan ve morotesi isik olarak adlandirilan gorunmez isik da fotograf karti uzerindeki etkisi sayesinde kesfedilir Karanlik bir yerde goremeyiz tipki Albert Einsteinin dedigi gibi Karanlik diye bir sey yoktur karanlik isigin yoklugudur Isik kaynaklari olmadan isik da olamaz ve isik kaynaklari bize kendiliklerinden gozukurler Onun icin fizik dilinde isik kaynagi denir Onlardan kaynaklanan isigin araciligiyla gordugumuz cisimlere de karanlik cisimler adini veririz Karanlik cisimler isik kaynagindan cikan isinlarin yansimasi sonucu bize gozukur Isik kaynagi ile karanlik cisimlerin arasina koydugumuz cam su gibi cisimler bu karanlik cisimleri gormemizi engellemez Isik bizim gorebilmemizin ana nedenidir Eger isik olmasaydi hicbir sey goremezdik Cunku gorme isleminde isik kaynagindan cikan isinlar etrafimizdaki cisimlere carparak gozumuze ulasirlar da o narin goz bebegimiz onlari birer birer iceri buyur edip retinada agirlar Daha sonra retinaya koru korune bagli sinirler araciligi ile burada olusan goruntu islenmesi ve yorumlanmasi icin beyine yollanir Fakat 1600 lu yillarda isik isinlarinin gozumuzden cikip diger cisimlere carpip geri geldigine ve boylece gorebildigimize inanilirdi Isik foton denilen kutlesiz agirliksiz degil kutlesiz ve yuksuz atom alti parcaciklardan olusur Tum parcaciklar gibi fotonlar da dalga ozelligi gosterirler Yani bir dalga boylari ve bir frekanslari vardir Isik isinlari da fotonlarin ilerlerken aldiklari yoldan baska bir sey degildirler Fotonlar kaynaklarindan ciktiktan sonra eger onlerinde hicbir engel yoksa duz dogrultuda ve hic sapmadan yayilirlar Herhangi bir cisme carpinca da cismin seffaf olup olmamasina gore yansir veya kirilirlar Gunumuzde isigin hareketi dual ikili cift model denilen dalga ve parcacik teorilerinin birlesmesinden olusmus bir teori ile aciklanmakta Aciklama kisaca soyle Isik dalga ozelligi gosteren fotonlardan olusmustur Ve yayilirken iki ozelligi de gosterebilir Ama kesinlikle ikisini bir arada degil Bazen dalga bazen de parcacik olarak yayilir isik Ama hangi hallerde parcacik hangi hallerde dalga olarak yayildigi konusunda hicbir bilgimiz yok Ama sunu biliyoruz ki biz onu dalga olarak gormek istiyorsak dalga parcacik olarak gormek istiyorsak parcacik olarak davranir Kaynakca Pal G K Pal Pravati 2001 Textbook of Practical Physiology Ingilizce Orient Blackswan s 387 ISBN 978 81 250 2021 9 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Subat 2024 Buser Pierre A 1992 Vision Internet Archive Cambridge Mass MIT Press ISBN 978 0 262 02336 8 Bohren Craig F Clothiaux Eugene E 21 Agustos 2006 Fundamentals of Atmospheric Radiation An Introduction with 400 Problems Ingilizce John Wiley amp Sons ISBN 978 3 527 60837 9 Wikimedia Commons ta Isik ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir