Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jan Palach (11 Ağustos 1948 - 19 Ocak 1969; Çekçe telaffuzu: [jan ˈpalax]), Prag Üniversitesinde Çek tarih ve politik ekonomi öğrencisiydi. Kendisini ateşe vermesi, 1968'de Çekoslovakya'nın Varşova Paktı orduları tarafından işgal edilmesinden kaynaklanan Prag Baharı'nın sona ermesine karşı siyasi bir protesto idi.
Jan Palach | |
|---|---|
 Palach's student ID photo | |
| Doğum | 11 Ağustos 1948 Prag, Çekoslovakya (şu an Çekya) |
| Ölüm | 19 Ocak 1969 (20 yaşında) Prag, Çekoslovakya |
| Ölüm sebebi | Kendini yakarak intihar |
| Defin yeri | Olšany mezarlığı |
| Milliyet | Çek |
| Mezun olduğu okul(lar) | |
| Meslek | student |
| Tanınma nedeni | Varşova Paktı'nın 1968 yılında Çekoslovakya'yı istilasını protesto etmek için kendini yakışı |
| Ödüller | |
Ölümü
Ağustos 1968'de Sovyetler Birliği, Prag Baharı olarak bilinen Alexander Dubček hükümetinin liberalleştirici reformlarını ezmek için Çekoslovakya'yı işgal etti. Prag doğumlu Palach, işgali protesto etmek için kendini feda etmeye karar verdi ve 16 Ocak 1969'da Wenceslas Meydanı'nda kendini ateşe verdi. Kamuoyunda tanınan birkaç kişiye gönderdiği bir mektuba göre, talepleri karşılanıncaya kadar kendilerini yakma amacıyla tamamen gizli bir direniş örgütü kurulmuştu; ancak öyle görünüyor ki böyle bir grup hiç var olmadı. Mektupta açıklanan talepler, sansürün kaldırılması ve Sovyet işgal güçlerinin resmi gazetesi Zprávy'nin dağıtımının durdurulmasıydı. Ek olarak, mektup Çek ve Slovak halklarının bu talepleri desteklemek için genel greve gitmesi çağrısında bulundu. Palach'ın yazdığı mektubun daha önceki bir taslağı da Sovyet yanlısı bir dizi politikacının istifasını talep etti, "taleplerimiz aşırı değil, aksine" dediler. Palach, eyleminden üç gün sonra hastanede yanıklarından öldü. Ölüm döşeğindeyken, üniversiteden bir kadın tanıdık ve mektubunun nüshalarından birine hitaben bir öğrenci lideri tarafından ziyaret edildi. Başkalarına yaptığını yapmamalarını, bunun yerine mücadeleye başka yollarla devam etmelerini rica ettiği, ancak bunu gerçekten söylediğinden şüphe edildiği belirtildi.
Palach'a Charles Üniversitesi Fakülte Hastanesinde ilk bakım sağlayan yanık uzmanı Jaroslava Moserová'ya göre Palach, Sovyet işgalini protesto etmek için kendini ateşe vermedi, ancak bunu Çekoslovakya vatandaşlarının işgâl sonucu yaşadıkları "moral bozukluğunu" protesto etmek için yaptı.
Palach'ın cenazesi işgale karşı büyük bir protestoya dönüştü. Bir ay sonra, 25 Şubat'ta, başka bir öğrenci olan Jan Zajíc de aynı yerde kendini yakarak öldürdü. Bunu aynı yılın Nisan ayında Jihlava'daki Evžen Plocek ve diğerleri takip etti. Diğer Varşova Paktı ülkelerindeki insanlar da onun örneğini taklit ettiler; örneğin, 20 Ocak 1969'da Macar Sandor Bauer ve 13 Şubat 1970'te başka bir Macar Márton Moyses.
Palach'ın kendini yakması, yetkililer tarafından başarılı bir şekilde bastırılan ve çoğunlukla komünizmin çöküşüne kadar unutulan Polonyalı Ryszard Siwiec'in ardından bu türden ikinci eylemdi. Palach'ın Siwiec'in protestosunun farkında olup olmadığı bilinmemektedir.
Ölümü sonrası
Palach başlangıçta Olšany Mezarlığı'na defnedildi. Mezarı ulusal bir tapınağa dönüşürken, Çekoslovak gizli polisi (StB) Palach ile her türlü anıyı yok etmek için yola çıktı ve 25 Ekim 1973 gecesi kalıntılarını kazıp çıkardı. Daha sonra cesedi yakıldı ve Palach'ın memleketi Všetaty'deki annesine gönderildi, bu sırada huzurevinden kimliği belirsiz yaşlı bir kadın mezara yatırıldı. Palach'ın annesinin kavanozu 1974 yılına kadar yerel mezarlığa bırakmasına izin verilmedi. 25 Ekim 1990'da vazo resmi olarak Prag'daki ilk yerine iade edildi.
Palach'ın örneğinden ve medyadaki popülerliğinden daha sonraki birkaç kendini yakma vakası etkilenmiş olabilir. 2003 baharında, toplam altı genç Çek kendini yakarak intihar etti. Özellikle Humpolec'ten 19 yaşındaki bir öğrenci olan Zdeněk Adamec, 6 Mart 2003'te kendisini Millî Müzenin önünde neredeyse aynı yerde yaktı. Palach'ın kendisini yaktığı müze, açık bir şekilde Palach'a ve 1969 Prag Baharı'nda kendilerini yakan diğerlerine atıfta bulunan bir intihar notu bıraktı.
Kasabian grubunun "Club Foot" şarkısının klibi Palach'a ithaf edilmiştir. The Zippo Band tarafından icra edilen ve Phil Kline tarafından bestelenen "The Funeral of Jan Palach" bestesi bir övgü niteliğindedir. The Stranglers'ın basçısı Jean-Jacques Burnel'in 1979 tarihli solo albümü Euroman Cometh'da Palach'ın adı geçmektedir.
Palach, Martin Jenkins'in yönettiği ve David Pownall'ın yazdığı BBC Radio 4'te "Torch No 1" adlı monolog radyo oyununda yer aldı. Palach'ı Karl Davies oynadı.
Fransız belgesel yönetmeni Raymond Depardon, Jan Palach hakkında 1969 yapımı bir film yönetti.
Norveçli şarkı yazarı Hans Rotmo, Palach'ın adını 1989'daki "Lennon Street" adlı şarkısında Victor Jara ve Steve Biko gibi diğer önemli siyasi aktivistler arasında belirtti.
Norveçli söz yazarı ve şarkıcı Åge Aleksandersen, Palach'ın adını 1984 tarihli "Va det du Jesus" şarkısında bahsetti.
Agnieszka Holland'ın yönettiği, üç bölümlük 2013 Çek-Polonya televizyon programı " Burning Bush", Jan Palach'ın kendini ateşe vermesinden sonra meydana gelen olayları konu alıyor.
American Metal grubu Lamb of God, Palach'ın eylemlerinden esinlenerek stüdyo albümleri VII: Sturm und Drang'da "Torches" adlı bir şarkı yazdı.
Yönetmenliğini Robert Sedláček'in yaptığı 2018 filmi "Jan Palach", Palach'ın kendini yakmadan önceki hayatını anlatıyor. Palach'ı Viktor Zavadil canlandırıyor.
Yer isimleri
Çekya'da, Prag'ın merkezindeki Jan Palach Meydanı da dahil olmak üzere, birçok kasabanın adını Palach'tan alan cadde veya meydanlar vardır. Ayrıca Lüksemburg şehri (Lüksemburg), Angers ve Parthenay (Fransa), Kraków (Polonya), Assen, Den Haag ve Haarlem (Hollanda), Varna (Bulgaristan) ve Nantwich'de (Birleşik Krallık) kendi adını taşıyan sokakları vardı. Roma ve Milano'da (İtalya), hatıra heykeli bulunan Palach'ın adını taşıyan merkezi bir meydan var.
Hırvatistan'daki en eski rock kulübünün adı Palach. 1969'dan bu yana Rijeka'da bulunmaktadır. Mauritius'un Curepipe kasabasında Jan Palach'ın adını taşıyan bir otobüs durağı var. Giudecca adasındaki Venedik, İtalya'daki bir öğrenci salonuna da Jan Palach adı verildi.
Ayrıca bakınız
- Jan Zajíc
- Thích Quảng Đức
- Ryszard Siwiec
- Evžen Plocek
- Romas Kalanta
- Oleksa Hirnyk
- Liviu Cornel Babeş
- Mohamed Bouazizi
Kaynakça
- ^ Jan Palach: A multimedia project 29 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . of
- ^ "The original letter (in Czech)" (PDF). 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2021.
- ^ "The draft of the letter (in Czech)" (PDF). 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2021.
- ^ Jan Palach: A multimedia project 16 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . of
- ^ . IForum. 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2011.
- ^ ""According to Czech media, five have died and 11 others attempted suicide but survived" cbsnews.com". 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2021.
- ^ (Çekçe) Akce pochodeň 2003 24 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Zdenek Adamec, a letter of farewell
- ^ . BBC. 15 Ocak 2009. 21 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2011.
- ^ . Rollingstone.com. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jan Palach 11 Agustos 1948 19 Ocak 1969 Cekce telaffuzu jan ˈpalax Prag Universitesinde Cek tarih ve politik ekonomi ogrencisiydi Kendisini atese vermesi 1968 de Cekoslovakya nin Varsova Pakti ordulari tarafindan isgal edilmesinden kaynaklanan Prag Bahari nin sona ermesine karsi siyasi bir protesto idi Jan PalachPalach s student ID photoDogum11 Agustos 1948 1948 08 11 Prag Cekoslovakya su an Cekya Olum19 Ocak 1969 20 yasinda Prag CekoslovakyaOlum sebebiKendini yakarak intiharDefin yeriOlsany mezarligiMilliyetCekMezun oldugu okul lar MeslekstudentTaninma nedeniVarsova Pakti nin 1968 yilinda Cekoslovakya yi istilasini protesto etmek icin kendini yakisiOdullerOlumuAgustos 1968 de Sovyetler Birligi Prag Bahari olarak bilinen Alexander Dubcek hukumetinin liberallestirici reformlarini ezmek icin Cekoslovakya yi isgal etti Prag dogumlu Palach isgali protesto etmek icin kendini feda etmeye karar verdi ve 16 Ocak 1969 da Wenceslas Meydani nda kendini atese verdi Kamuoyunda taninan birkac kisiye gonderdigi bir mektuba gore talepleri karsilanincaya kadar kendilerini yakma amaciyla tamamen gizli bir direnis orgutu kurulmustu ancak oyle gorunuyor ki boyle bir grup hic var olmadi Mektupta aciklanan talepler sansurun kaldirilmasi ve Sovyet isgal guclerinin resmi gazetesi Zpravy nin dagitiminin durdurulmasiydi Ek olarak mektup Cek ve Slovak halklarinin bu talepleri desteklemek icin genel greve gitmesi cagrisinda bulundu Palach in yazdigi mektubun daha onceki bir taslagi da Sovyet yanlisi bir dizi politikacinin istifasini talep etti taleplerimiz asiri degil aksine dediler Palach eyleminden uc gun sonra hastanede yaniklarindan oldu Olum dosegindeyken universiteden bir kadin tanidik ve mektubunun nushalarindan birine hitaben bir ogrenci lideri tarafindan ziyaret edildi Baskalarina yaptigini yapmamalarini bunun yerine mucadeleye baska yollarla devam etmelerini rica ettigi ancak bunu gercekten soylediginden suphe edildigi belirtildi Palach in cenazesi Milon Novotny tarafindan fotograflanan kucuk bir grup isgale karsi buyuk bir protestoya donustu Palach a Charles Universitesi Fakulte Hastanesinde ilk bakim saglayan yanik uzmani Jaroslava Moserova ya gore Palach Sovyet isgalini protesto etmek icin kendini atese vermedi ancak bunu Cekoslovakya vatandaslarinin isgal sonucu yasadiklari moral bozuklugunu protesto etmek icin yapti Palach in cenazesi isgale karsi buyuk bir protestoya donustu Bir ay sonra 25 Subat ta baska bir ogrenci olan Jan Zajic de ayni yerde kendini yakarak oldurdu Bunu ayni yilin Nisan ayinda Jihlava daki Evzen Plocek ve digerleri takip etti Diger Varsova Pakti ulkelerindeki insanlar da onun ornegini taklit ettiler ornegin 20 Ocak 1969 da Macar Sandor Bauer ve 13 Subat 1970 te baska bir Macar Marton Moyses Palach in kendini yakmasi yetkililer tarafindan basarili bir sekilde bastirilan ve cogunlukla komunizmin cokusune kadar unutulan Polonyali Ryszard Siwiec in ardindan bu turden ikinci eylemdi Palach in Siwiec in protestosunun farkinda olup olmadigi bilinmemektedir Olumu sonrasiCek sanatci Barbora Vesela nin Wenceslas Meydani ndaki Ulusal Muze onunde Jan Palach ve Jan Zajic aniti Palach baslangicta Olsany Mezarligi na defnedildi Mezari ulusal bir tapinaga donusurken Cekoslovak gizli polisi StB Palach ile her turlu aniyi yok etmek icin yola cikti ve 25 Ekim 1973 gecesi kalintilarini kazip cikardi Daha sonra cesedi yakildi ve Palach in memleketi Vsetaty deki annesine gonderildi bu sirada huzurevinden kimligi belirsiz yasli bir kadin mezara yatirildi Palach in annesinin kavanozu 1974 yilina kadar yerel mezarliga birakmasina izin verilmedi 25 Ekim 1990 da vazo resmi olarak Prag daki ilk yerine iade edildi Palach in orneginden ve medyadaki populerliginden daha sonraki birkac kendini yakma vakasi etkilenmis olabilir 2003 baharinda toplam alti genc Cek kendini yakarak intihar etti Ozellikle Humpolec ten 19 yasindaki bir ogrenci olan Zdenek Adamec 6 Mart 2003 te kendisini Milli Muzenin onunde neredeyse ayni yerde yakti Palach in kendisini yaktigi muze acik bir sekilde Palach a ve 1969 Prag Bahari nda kendilerini yakan digerlerine atifta bulunan bir intihar notu birakti Kadife Devrim in 25 yil donumu sirasinda Ulusal Muze onunde Jan Palach ve Jan Zajic aniti Kasabian grubunun Club Foot sarkisinin klibi Palach a ithaf edilmistir The Zippo Band tarafindan icra edilen ve Phil Kline tarafindan bestelenen The Funeral of Jan Palach bestesi bir ovgu niteligindedir The Stranglers in bascisi Jean Jacques Burnel in 1979 tarihli solo albumu Euroman Cometh da Palach in adi gecmektedir Palach Martin Jenkins in yonettigi ve David Pownall in yazdigi BBC Radio 4 te Torch No 1 adli monolog radyo oyununda yer aldi Palach i Karl Davies oynadi Fransiz belgesel yonetmeni Raymond Depardon Jan Palach hakkinda 1969 yapimi bir film yonetti Norvecli sarki yazari Hans Rotmo Palach in adini 1989 daki Lennon Street adli sarkisinda Victor Jara ve Steve Biko gibi diger onemli siyasi aktivistler arasinda belirtti Norvecli soz yazari ve sarkici Age Aleksandersen Palach in adini 1984 tarihli Va det du Jesus sarkisinda bahsetti Agnieszka Holland in yonettigi uc bolumluk 2013 Cek Polonya televizyon programi Burning Bush Jan Palach in kendini atese vermesinden sonra meydana gelen olaylari konu aliyor American Metal grubu Lamb of God Palach in eylemlerinden esinlenerek studyo albumleri VII Sturm und Drang da Torches adli bir sarki yazdi Yonetmenligini Robert Sedlacek in yaptigi 2018 filmi Jan Palach Palach in kendini yakmadan onceki hayatini anlatiyor Palach i Viktor Zavadil canlandiriyor Yer isimleriJan Palach Meydani ndaki Anit Sanat Fakultesi Cekya da Prag in merkezindeki Jan Palach Meydani da dahil olmak uzere bircok kasabanin adini Palach tan alan cadde veya meydanlar vardir Ayrica Luksemburg sehri Luksemburg Angers ve Parthenay Fransa Krakow Polonya Assen Den Haag ve Haarlem Hollanda Varna Bulgaristan ve Nantwich de Birlesik Krallik kendi adini tasiyan sokaklari vardi Roma ve Milano da Italya hatira heykeli bulunan Palach in adini tasiyan merkezi bir meydan var Hirvatistan daki en eski rock kulubunun adi Palach 1969 dan bu yana Rijeka da bulunmaktadir Mauritius un Curepipe kasabasinda Jan Palach in adini tasiyan bir otobus duragi var Giudecca adasindaki Venedik Italya daki bir ogrenci salonuna da Jan Palach adi verildi Ayrica bakinizJan Zajic Thich Quảng Đức Ryszard Siwiec Evzen Plocek Romas Kalanta Oleksa Hirnyk Liviu Cornel Babes Mohamed BouaziziKaynakca Jan Palach A multimedia project 29 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde of The original letter in Czech PDF 22 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Subat 2021 The draft of the letter in Czech PDF 19 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Subat 2021 Jan Palach A multimedia project 16 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde of IForum 7 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2011 According to Czech media five have died and 11 others attempted suicide but survived cbsnews com 21 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2021 Cekce Akce pochoden 2003 24 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Zdenek Adamec a letter of farewell BBC 15 Ocak 2009 21 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2011 Rollingstone com 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi