Kadın ve Yurttaş Hakları Bildirgesi (Fransızca: Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne), 14 Eylül 1791'de Fransız aktivist, feminist ve oyun yazarı Olympe de Gouges'in 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'ne yanıt olarak yazılmıştır. Olympe de Gouges Bu belgeyi 15 Eylül'de yayınlayarak, Fransız Devrimi'nin toplumsal cinsiyet eşitliğini tanımasındaki başarısızlıklarını ortaya çıkarmayı umuyordu. Yazılarının bir sonucu olarak, de Gouges vatana ihanetle suçlandı, yargılandı ve mahkûm edildi, en sonunda da Jirondenlerle birlikte idam edildi.

Kadın Hakları Bildirgesi önemlidir çünkü birçok Fransız Devrimcisinin ve diğer çağdaşlarının amaçlarını kolektif olarak yansıtan ve etkileyen, daha sonra feminist kaygılar olarak bilinecek olan bir dizi konuya dikkat çekmiştir.
Tarihsel bağlam
Önceki eşitlik girişimleri
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi, 1789 yılında Fransız Devrimi sırasında (Assemblée Nationale constituante) tarafından kabul edildi. Marquis de Lafayette tarafından hazırlanan ve önerilen bildirge, tüm insanların "doğduklarından itibaren özgür ve haklar bakımından eşit olduklarını" ve bu hakların evrensel olduğunu ileri sürüyordu. İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi önemli bir insan hakları belgesi ve bireylerin devlet karşısındaki haklarının klasik bir formülasyonu haline geldi. Bildirge, vatandaşlara cinsiyet, ırk, sınıf veya din temelinde farklı muamele eden yasaların tutarsızlıklarını eleştirdi. 1791 yılında Fransız anayasasına, daha önce Fransa'da zulüm gören Protestanlara ve Yahudilere medeni ve siyasi haklar tanıyan yeni maddeler eklendi.
1790'da Nicolas de Condorcet ve , başarısız bir şekilde Ulusal Meclis'e sivil ve siyasi hakları kadınlara da genişletme çağrısında bulundu. Condorcet, "Dini, rengi veya cinsiyeti ne olursa olsun, bir başkasının hakkına karşı oy kullanan kişi, bundan böyle kendisininkinden feragat etmiş olur" dedi.
Ekim 1789'da, Paris pazaryerlerindeki kadınlar, ekmeğin yüksek fiyatı ve kıtlığı nedeniyle isyan ederek, Versay'a doğru yürüyüşe başladı (bkz ). Göstericiler, yalnızca kadınların doğal ve siyasi haklarının genişletilmesi için yürümüyor olsa da, tüm Fransız vatandaşları arasındaki eşitliğin bu hakları kadınlara, siyasi azınlıklara ve topraksız vatandaşları da kapsayacak şekilde genişleteceğine inanıyorlardı. Yürüyüşün gerçekleşmesi üzerine Kral, Fransız Devrimi'yle bağlantılı değişiklikleri kabul etti ve bu tür liberal reformlara artık direnmedi. Devrimin liderleri, yürüyüşteki en büyük gücün kadınlar olduğunu fark edemediler ve doğal hakları kadınları da kapsayacak şekilde genişletmediler.
Kasım 1789'da, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'ne ve Ulusal Meclis'in kadınların doğal ve siyasi haklarını tanımamasına yanıt olarak, bir grup kadın eşitliğin kadınlara da genişletilmesi için bir dilekçe sundu. Ulusal Meclise binlerce dilekçe sunulurken, bu hiç gündeme getirilmedi, tartışılmadı.
Fransız Devrimi kadın haklarının tanınmasını sağlamadı ve bu durum de Gouges'u 1791'in başlarında Kadın ve Kadın Vatandaş Hakları Bildirgesi'ni yayınlamaya yöneltti.
Gouges'un siyaseti
Olympe de Gouges, feminist ve kölelik karşıtı yazıları geniş kitlelere ulaşan Fransız bir oyun yazarı ve politik aktivistti. Kariyerine 1780'lerin başında oyun yazarı olarak başladı ve Fransız Devrimi'nin siyasi gerilimleri arttıkça siyaset ve hukukla daha fazla ilgilenmeye başladı.
1788'de Fransız kolonilerindeki kölelerin içinde bulunduğu kötü duruma şefkat gösterilmesini talep eden Réflexions sur les hommes négres'i yayınladı. Gouges'e göre Fransa'daki otokratik monarşi ile kölelik kurumu arasında doğrudan bir bağlantı vardı Gouges şunu savundu: "Her yerdeki erkekler eşittir... adil krallar köle istemezler; tebaalarının itaatkar olduğunu bilirler". 1785 yılında ünlü Comédie-Française'de sahnelenen l'Esclavage des Noirs oyunuyla kamuoyunun dikkatini çekti.
Gouges, ünlü Kadın ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'ni, Kral XVI. Louis tarafından onaylanmasından kısa bir süre sonra yazdı ve bunu eşi Kraliçe Marie Antoinette'e ithaf etti. Fransız Anayasası, kısa ömürlü anayasal monarşinin doğuşunu başlatıyordu ve statüye dayalı bir vatandaşlık uyguluyordu. Vatandaşlar 25 yaş üstü, "bağımsız" ve kelle vergisini ödemiş erkekler olarak tanımlanıyordu. Bu vatandaşların oy kullanma hakkı vardı. Ayrıca aktif vatandaşlık, oy kullanabilenler ve kamu görevine uygun olanlar olarak iki kademeliydi. Kadınlar tanım gereği herhangi bir aktif vatandaşlık hakkına sahip değildi. Kelle vergisini ödeyemeyen erkekler, çocuklar, ev hizmetçileri, kırsal kesimdeki gündelikçiler ve köleler, Yahudiler, aktörler ve cellatlar gibi kadınların da hiçbir siyasi hakkı yoktu. Anayasa, egemenliği ulusa devrederek eski rejimi ortadan kaldırdı, ancak Gouges bunun yeterince ileri gitmediğini savundu. Bunu, onun cinsiyet eşitliğine dayalı evlilik öneren Contrat Social'i (Adını Jean-Jacques Rousseau'nun ünlü bir eserinden almıştır) izledi.
Deklarasyon
Kadın ve Yurttaş Hakları Bildirgesi 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi örnek alınarak 15 Eylül 1791'de yayımlandı. .Olympe de Gouges, metni kadınların "en nefret edileni" olarak tanımladığı Marie Antoinette'e ithaf etmiştir. Bildirgede "Bu devrim ancak tüm kadınların içler acısı durumlarının ve toplumda kaybettikleri haklarının tamamen farkına varmaları durumunda yürürlüğe girecektir" deniliyor.
Kadın ve Kadın Vatandaş Hakları Bildirgesi, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'nin on yedi maddesini birebir takip ediyor. Ciddi niyetine rağmen, yazar Camille Naish tarafından "orijinal belgenin neredeyse bir parodisi" olarak tanımlandı.
Eylem çağrısı
De Gouges Deklarasyonu'na şu ünlü alıntıyla başlıyor: "Erkekler, adil olmayı becerebiliyor musunuz? Bir kadın soruyor: En azından ona bu hakkı vereceksiniz. Söylesenize? Size benim cinsiyetime baskı yapma hakkını ne verdi?" Okuyucusunun doğayı ve onları çevreleyen hayvanların kurallarını gözlemlemesini istiyor; diğer tüm türlerde cinsiyetler bir arada var olurkenve barış içinde, adil bir şekilde birbirlerine karışırken insanların neden aynı şekilde davranamayacağını soruyor ve (giriş bölümünde) Ulusal Meclis'in Bildirge'yi Fransız hukukunun bir parçası olarak ilan etmesini talep ediyor.
Bildirgenin Önsözü
Bildirgesinin önsözünde de Gouges, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'nin dilini yansıtıyor ve kadınların da tıpkı erkekler gibi doğal, devredilemez, kutsal haklara sahip olduğunu ve bu hakları garanti altına alan siyasi kurumların devlet tarafından kurulması gerektiğini açıklıyor. Giriş bölümünü şöyle bitiriyor: "Güzellikte olduğu gibi doğum sancıları sırasında cesarette üstün olan cinsiyet, Yüce Varlık'ın huzurunda ve himayesi altında aşağıdaki Kadın ve Kadın Yurttaş Hakları'nı tanır ve ilan eder: "
Bildirgenin maddeleri
I. madde
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'nin ilk maddesi şöyle diyor: "İnsanlar özgür ve haklar bakımından eşit doğarlar ve kalırlar. Toplumsal ayrımlar yalnızca ortak faydaya dayanabilir." Kadın ve Kadın Yurttaş Hakları Bildirgesi'nin ilk maddesi şöyle yanıt veriyor: "Kadın özgür doğar ve haklar bakımından erkekle eşit kalır. Toplumsal ayrımlar ancak ortak faydaya dayanabilir."
I. ve II. madde
Madde II ve III, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'ndeki maddeleri, beyanlarına hem kadınları hem de erkekleri kapsayacak şekilde genişletmektedir.
IV. madde
Madde IV, "kadının doğal haklarının kullanılmasının önündeki tek sınırın, erkeğin ona karşı çıktığı daimi tiranlık olduğunu" ve "bu sınırların doğa ve akıl yasalarıyla yeniden düzenlenmesi gerektiğini" beyan etmektedir. Bu açıklamasında de Gouges, erkeklerin kadınların doğal haklarına zalimce karşı çıktıklarını, adil ve herkesin doğal haklarını koruyan bir toplum yaratmak için bu sınırların siyasi bir örgütün yasalarıyla yeniden düzenlenmesi gerektiğini özellikle belirtiyor.
V. madde
Madde V, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'nden farklı değildir.
VI. madde
Olympe de Gouges, İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi'ndeki yasama katılım hakkını genişleterek şöyle diyor: "Kadınlar da dahil olmak üzere tüm vatandaşlar, yeteneklerine göre ve yalnızca erdem ve yetenekleri dışında hiçbir ayrım gözetilmeksizin tüm kamu makamlarına, görevlere ve mesleklere eşit şekilde kabul edilmelidir."
VII. Maddeden IX. maddeye kadar
VII'den IX'a kadar olan Maddeler, İnsan Hakları Bildirgesi'ndeki maddeleri, beyanlarına hem kadınları hem de erkekleri kapsayacak şekilde genişletiyor.
X. madde
X. Maddede de Gouges, Fransız yasalarına göre kadınların tamamen cezalandırılabilir olmasına rağmen eşit haklardan mahrum bırakıldığına dikkat çekiyor ve şöyle diyor: "Kadınların darağacına çıkma hakkı vardır, aynı zamanda konuşmacı kürsüsüne çıkma hakkına da sahip olmaları gerekir." " Bu açıklama daha sonra çok iyi bilinecek ve geniş kitlelere yayılacaktır.
XI. madde
De Gouges, Madde XI'de, bir kadının çocuğunun/çocuklarının babasını tespit etmesine izin verilmesi gerektiğini beyan eder. Tarihçiler bunun, de Gouges'in gayri meşru bir çocuk olarak yetiştirilmesiyle ilgili olabileceğine ve kadınların gayri meşru çocukların babalarından destek talep etmelerine olanak tanıdığına inanıyor.
XII. madde
Bu madde, kadınlara yönelik bu hakların beyan edilmesinin topluma büyük bir fayda sağladığını ve yalnızca korunanlara fayda sağlamadığını açıklamaktadır. Biyografisini yazan Olivier Blanc'a göre de Gouges, Gerçeğin Dostları Derneği'nin kendisine tavsiyesine rağmen bu maddenin erkeklere bu Bildirge'nin desteklenmesinden elde edecekleri faydayı açıklamak için dahil edildiğini ileri sürdü.
XIII. maddeden XVI. maddeye kadar
XIII'den XVI'ya kadar olan maddeler, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'ndeki maddeleri, beyanlarına hem kadınları hem de erkekleri kapsayacak şekilde genişletmektedir.
XVI. madde
Bildirge'nin on yedinci maddesi evlilik içinde cinsel eşitliği vurgular ve evlilik esnasında kadın ile erkek kanun önünde eşit sayılır. Bu, boşanma durumunda malların taraflar arasında eşit olarak paylaştırılacağı ve kadınların mallarına (erkeklerin mallarına el konulmadığı gibi) sebepsiz yere el konulamayacağı anlamına gelir.
Bildirgenin ek metni
De Gouges, Bildirge'nin sonsözüne çarpıcı bir ifadeyle giriş yapıyor: "Kadın, uyan! Aklın tok sesi evren boyunca yankılanıyor: Haklarını tanı!" İlk paragrafta, kadınlara Devrim'den ne kazandıklarını düşünmeleri için yalvarıyor - "daha fazla horlanma, daha fazla aşağılama." Erkeklerle kadınların her şeyi ortaklaştığını ve kadınların "mantık bayrağı altında" birleşmeleri gerektiğini savunuyor. Kadınların karşılaştıkları her türlü engelin üstesinden gelme ve toplumda ilerleme gücüne sahip olduklarını ilan ediyor. Devamında, "evliliğin güven ve aşkın mezarı" olduğunu belirterek erkekleri kadın eğitiminin çerçevesini oluştururken ahlaken doğru olanı düşünmeye çağırdığını söylüyor.
De Gouges, daha sonra Rousseau'dan esinlenerek kadın ve erkekler için bir toplumsal sözleşme çerçevesi çizer ve evlilik içindeki yasal sonuçların ve eşitliğin ayrıntılarına girer. Birçok açıdan Rousseau'nun Toplum Sözleşmesi'ni, vatandaşın cinsiyete dayalı kavramını ortadan kaldıran ve her iki tarafın da gelişmesi için gerekli koşulları yaratan bir odağa sahip olacak şekilde yeniden biçimlendirir.
De Gouges'un günlüğüne göre, hükûmeti zayıflatan şey, sürdürülmesi imkansız olan katı toplumsal hiyerarşilerdir. Hükûmeti iyileştiren şey ise güçlerin eşit dağılımı ve paylaşılan erdemdir. Bu, onun anayasal monarşiye olan devam eden onayı ile de tutarlıdır. Evlilikler, eşit haklara sahip ortakların gönüllü birliği olacak, mülkiyeti ve çocukları birlikte idare edecek ve anlaşarak paylaştıracaklardır. Bu birliktelikten doğan tüm çocuklar, "hangi yataktan gelirlerse gelsinler", anne ve babalarının isimlerini taşıma hakkına sahiptir.
Deklarasyona tepkiler
Devrim'in birçok radikal ögesi, Kadın ve Kadın Vatandaş Hakları Bildirgesi'ne yanıt olarak de Gouges'u hemen hainlikle suçladı. Bildirgenin Kraliçe'ye hitaben yazıldığını gören Jakobenler (Robespierre önderliğinde), de Gouges'u (ve jirondenlerdeki müttefiklerini) kralcı olmakla suçladılar. De Gouges, üç hükûmet biçimi (bunlara Anayasal Monarşi de dahil) arasında bir halk oylaması talep eden bir notu asmaya çalıştıktan sonra, Jakobenler onu hızla yargılayıp ihanetle suçlu buldular. De Gouges Giyotinle idama mahkûm edildi ve Jakoben Terör Dönemi'nde Fransa Devleti'nin birçok "siyasi düşmanından" biri haline geldi.
Ölümü sırasında Paris basını onu artık zararsız biri olarak görmezden gelemedi. Gazeteciler ve yazarlar, Fransa için sunduğu programların ve planların akıl dışı olduğunu savunurken, bunları önerirken bir "devlet kadını" olmak istediğini de vurguladılar. Feuille du Salut public gazetesinin bildirdiğine göre, suçu "cinsiyetine ait erdemleri unutmasıydı." Jakoben Paris ortamında, feminizmi ve "politikaya karışması" tehlikeli bir kombinasyon olarak görüldü.
Diğer ülkelerdeki tepkiler
Birleşik Krallık
Mary Wollstonecraft, 1792'de "Kadın Haklarının Savunusu" adlı eserini yazdı. Bu eser, Olympe de Gouges'un "Kadın ve Kadın Vatandaş Hakları Bildirgesi"nden ve Charles Maurice de Talleyrand-Périgord'un kadınların sadece ev içi işler için eğitilmesi gerektiğiyle ilgili "Fransa Ulusal Meclisi'ne yaptığı Konuşması"na yanıt verme isteğinden ilham aldı. Wollstonecraft, eserinde cinsel çifte standartları eleştirdi ve erkekleri, kadınları aşırı duygusallığa teşvik etmekle suçladı.
Wollstonecraft yaşamın belirli alanlarında cinsiyetler arasında eşitlik çağrısında bulunuyor ancak De Gouges'in aksine kadın ve erkeklerin eşit olduğunu açıkça ifade etmiyordu. Cinsiyet eşitliğine ilişkin muğlak ifadeleri, Wollstonecraft'ın modern bir feminist olarak sınıflandırılmasını zorlaştırdı. Kadın Hakları 1792 İngiltere'sinde nispeten iyi karşılandı.
ABD
Amerika Birleşik Devletleri'nde Kadın ve Kadın Vatandaş Hakları Bildirgesi'nin yayınlanmasının hemen bir etkisi olmamasına rağmen, Elizabeth Cady Stanton ve diğerleri tarafından 1848 yılında düzenlenen Seneca Falls Kongresinde yazılan Duygular Bildirgesi'nin modellenmesinde yaygın olarak kullanıldı. Duygular Bildirgesi, Kadın Hakları Bildirgesi'ne çok benzer şekilde, Amerika Birleşik Devletleri Bağımsızlık Bildirgesi tarzında yazılmıştır.
Analiz

De Gouges, Deklarasyonu'nda güçlü ve alaycı bir tonda, militan bir ruha sahiptir. De Gouges'e göre özgürlüğün en önemli şekli ifade özgürlüğü hakkıydı; hayatı boyunca bu hakkını kullanmıştı. Kürsüye erişim de başka bir sorundu ve bu sorunun kadın hakları ve oy hakkı konusundaki tartışmanın ön sıralarına konulmasını istedi.
Aydınlanma Çağı'nın insanların doğal haklara sahip olduğu (ya da Amerika Bağımsızlık Bildirgesi'nde yer aldığı gibi devredilemez haklara sahip olduğu) düşüncesi, doğal cinsel eşitsizlik inancıyla (bazen "doğanın kurucu ilkeleri" olarak adlandırılır) doğrudan çelişir. Fransız Bildirgesi'nde yer alan eşitlik hakları, de Gouges'e göre, daha geniş kapsamlı bir uygulamaya sahip olmalıdır. Eğer haklar doğal ve bu haklar bedenlerin doğasında var olan şeylerse, o zaman cinsiyet veya ırk gibi farklılıklar gözetmeksizin tüm bedenler bu haklara layıktır.
De Gouges, toplumun dönüştürülmesi için halkın eğitiminin önemini vurgulayan düşünür Jean-Jacques Rousseau ile genel anlamda hemfikirdi. Ancak cinsiyet konusundaki bakış açısı Rousseau'dan çok daha ileriydi. De Gouges, toplumun kadınları eğitmekteki başarısızlığının, hükûmetteki yolsuzluğun tek başına sebebi olduğunu savundu. Rousseau'nun toplumsal sözleşme kavramından doğrudan esinlenen de Gouges, evlilikte eşit mülkiyet hakları, eşit anne-baba ve miras haklarının sağlanmasının uyumlu bir toplum inşa etmenin tek yolu olduğunu ilan etti.
Fransa Devrimi sırasında evlilik, siyasi sömürünün merkeziydi. De Gouges, "Toplumsal Sözleşme"sinde evliliği "güven ve aşkın mezarı" ve "sürekli tiranlığın" yaşandığı yer olarak tanımlar. Kurumsallaşmış cinsiyet eşitsizliğinin en yaygın yeri olan evlilik, kadınların güvenilmezlik ve aldatma kabiliyetinin gelişmesine yol açan koşulları yaratmıştır. De Gouges'un "Toplumsal Sözleşme"si incelendiğinde, dünya çapındaki hareketlerle birçok benzerlik ortaya çıkar. Mary Wollstonecraft'ın 1792'de "Kadın Haklarının Gerekçelendirlmesi"nde evliliği açıklamasıyla benzer şekilde, de Gouges de kadınların içinde bulundukları güçsüz konumun bir sonucu olarak gelişen kadınların kurnazlığı ve zayıflığına işaret eder. De Gouges, tıpkı Wollstonecraft gibi, toplumsal ve eğitimsel eksikliklerle mücadele etmeye çalışır: Kadınları eğitmeyi ihmal eden ve sonra da bu eksikliği tam vatandaşlık haklarını reddetmenin nedeni olarak gösteren kısır döngüye karşı çıkarlar. Her ikisi de kadınların "yolsuzluğunun ve zayıf akıllılığının" ortaya çıkan sonucunun, toplum sorunlarının ana kaynağı olduğunu ve çözümün de yine bu sorunda yattığını görür.
Kaynakça
- ^ a b c Lauren, Paul Gordon (2003). The evolution of international human rights: visions seen. 2nd ed. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN .
- ^ a b Williams, Helen Maria (2001). Letters written in France: in the Summer 1790, to a friend in England, containing various anecdotes relative to the French Revolution. Broadview literary texts. Peterborough, Ont. ; Orchard Park, NY: Broadview Press. ISBN .
- ^ Lefebvre, Georges (1971). The French Revolution. 1: From its origins to 1793. Reprinted. Londra: Routledge and Kegan Paul. ISBN .
- ^ Jansen, Sharon L. "The Monstrous Regiment of Women". 8 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
- ^ a b c d e Naish, Camille (1991). Death comes to the maiden: sex and execution, 1431-1933. London ; New York: Routledge. ISBN .
- ^ a b Harth, Erica (1992). Cartesian women: versions and subversions of rational discourse in the old regime. Reading women writing. Ithaca: Cornell University Press. ISBN .
- ^ Moore, Lisa L.; Brooks, Joanna; Wigginton, Caroline, (Ed.) (2012). Transatlantic feminisms in the age of revolutions. Oxford ; New York: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Smart, Annie K. (2011). Citoyennes: women and the ideal of citizenship in eighteenth-century France. Newark : Lanham, Md: University of Delaware Press ; Co-published with Rowman & Littlefield Pub. Group. ISBN . OCLC 744295340.
- ^ Jones, Colin (4 Şubat 2014). "The Longman Companion to the French Revolution". doi:10.4324/9781315836416.
- ^ Roger Célestin, Eliane DalMolin, and Isabelle Courtivron (Eds.) (2016). Beyond French Feminisms: Debates on Women, Culture and Politics in France 1980–2001. Springer. ss. 44-45. ISBN . 8 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
- ^ a b c d e f g h i j k l www.gethynjones.com, Gethyn Jones Web Design-. "Olympe de Gouges | Plays & Texts". olympedegouges.eu (İngilizce). 20 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
- ^ "Olympe de Gouges, The Declaration of the Rights of Woman (September 1791)". revolution.chnm.org. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
- ^ a b Blanc, Olivier (1981). Olympe de Gouges. Paris: Syros. ISBN .
- ^ von Guttner, Darius (2015). The French Revolution (Fransız Devrimi). Nelson Cengage. ss. 34-35.
- ^ Dickenson, Donna (1993). Margaret Fuller: writing a woman's life. New York: St. Martin's Press. ISBN .
- ^ Craciun, Adriana, (Ed.) (23 Ekim 2013). "Mary Wollstonecraft's A Vindication of the Rights of Woman". doi:10.4324/9781315812182.
- ^ Elizabeth Cady Stanton, Susan B. Anthony, Matilda Joslyn Gage, Ida Husted Harper (1881). Kadın Oy Hakkı Tarihi: 1848-1861 (1. Cilt). Fowler & Wells. s. 74.
- ^ "Internet Encyclopedia of Philosophy | An encyclopedia of philosophy articles written by professional philosophers" (İngilizce). 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
- ^ Hesse, Carla (31 Aralık 2001). The Other Enlightenment. Princeton University Press. ISBN .
- ^ H. Lessnoff, Michael (1990). Social Contract Theory. New York University Press (abbreviated as New York U).
- ^ Wollstonecraft, Mary; Todd, Janet M. (1989). The works of Mary Wollstonecraft. New York, NY: New York Univ. Press. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kadin ve Yurttas Haklari Bildirgesi Fransizca Declaration des droits de la femme et de la citoyenne 14 Eylul 1791 de Fransiz aktivist feminist ve oyun yazari Olympe de Gouges in 1789 Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi ne yanit olarak yazilmistir Olympe de Gouges Bu belgeyi 15 Eylul de yayinlayarak Fransiz Devrimi nin toplumsal cinsiyet esitligini tanimasindaki basarisizliklarini ortaya cikarmayi umuyordu Yazilarinin bir sonucu olarak de Gouges vatana ihanetle suclandi yargilandi ve mahkum edildi en sonunda da Jirondenlerle birlikte idam edildi Kadin ve Yurttas Haklari Bildirgesi nin ilk sayfasi Kadin Haklari Bildirgesi onemlidir cunku bircok Fransiz Devrimcisinin ve diger cagdaslarinin amaclarini kolektif olarak yansitan ve etkileyen daha sonra feminist kaygilar olarak bilinecek olan bir dizi konuya dikkat cekmistir Tarihsel baglamOnceki esitlik girisimleri Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi 1789 yilinda Fransiz Devrimi sirasinda Assemblee Nationale constituante tarafindan kabul edildi Marquis de Lafayette tarafindan hazirlanan ve onerilen bildirge tum insanlarin dogduklarindan itibaren ozgur ve haklar bakimindan esit olduklarini ve bu haklarin evrensel oldugunu ileri suruyordu Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi onemli bir insan haklari belgesi ve bireylerin devlet karsisindaki haklarinin klasik bir formulasyonu haline geldi Bildirge vatandaslara cinsiyet irk sinif veya din temelinde farkli muamele eden yasalarin tutarsizliklarini elestirdi 1791 yilinda Fransiz anayasasina daha once Fransa da zulum goren Protestanlara ve Yahudilere medeni ve siyasi haklar taniyan yeni maddeler eklendi 1790 da Nicolas de Condorcet ve basarisiz bir sekilde Ulusal Meclis e sivil ve siyasi haklari kadinlara da genisletme cagrisinda bulundu Condorcet Dini rengi veya cinsiyeti ne olursa olsun bir baskasinin hakkina karsi oy kullanan kisi bundan boyle kendisininkinden feragat etmis olur dedi Ekim 1789 da Paris pazaryerlerindeki kadinlar ekmegin yuksek fiyati ve kitligi nedeniyle isyan ederek Versay a dogru yuruyuse basladi bkz Gostericiler yalnizca kadinlarin dogal ve siyasi haklarinin genisletilmesi icin yurumuyor olsa da tum Fransiz vatandaslari arasindaki esitligin bu haklari kadinlara siyasi azinliklara ve topraksiz vatandaslari da kapsayacak sekilde genisletecegine inaniyorlardi Yuruyusun gerceklesmesi uzerine Kral Fransiz Devrimi yle baglantili degisiklikleri kabul etti ve bu tur liberal reformlara artik direnmedi Devrimin liderleri yuruyusteki en buyuk gucun kadinlar oldugunu fark edemediler ve dogal haklari kadinlari da kapsayacak sekilde genisletmediler Kasim 1789 da Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi ne ve Ulusal Meclis in kadinlarin dogal ve siyasi haklarini tanimamasina yanit olarak bir grup kadin esitligin kadinlara da genisletilmesi icin bir dilekce sundu Ulusal Meclise binlerce dilekce sunulurken bu hic gundeme getirilmedi tartisilmadi Fransiz Devrimi kadin haklarinin taninmasini saglamadi ve bu durum de Gouges u 1791 in baslarinda Kadin ve Kadin Vatandas Haklari Bildirgesi ni yayinlamaya yoneltti Gouges un siyaseti Olympe de Gouges feminist ve kolelik karsiti yazilari genis kitlelere ulasan Fransiz bir oyun yazari ve politik aktivistti Kariyerine 1780 lerin basinda oyun yazari olarak basladi ve Fransiz Devrimi nin siyasi gerilimleri arttikca siyaset ve hukukla daha fazla ilgilenmeye basladi 1788 de Fransiz kolonilerindeki kolelerin icinde bulundugu kotu duruma sefkat gosterilmesini talep eden Reflexions sur les hommes negres i yayinladi Gouges e gore Fransa daki otokratik monarsi ile kolelik kurumu arasinda dogrudan bir baglanti vardi Gouges sunu savundu Her yerdeki erkekler esittir adil krallar kole istemezler tebaalarinin itaatkar oldugunu bilirler 1785 yilinda unlu Comedie Francaise de sahnelenen l Esclavage des Noirs oyunuyla kamuoyunun dikkatini cekti Gouges unlu Kadin ve Yurttas Haklari Bildirgesi ni Kral XVI Louis tarafindan onaylanmasindan kisa bir sure sonra yazdi ve bunu esi Kralice Marie Antoinette e ithaf etti Fransiz Anayasasi kisa omurlu anayasal monarsinin dogusunu baslatiyordu ve statuye dayali bir vatandaslik uyguluyordu Vatandaslar 25 yas ustu bagimsiz ve kelle vergisini odemis erkekler olarak tanimlaniyordu Bu vatandaslarin oy kullanma hakki vardi Ayrica aktif vatandaslik oy kullanabilenler ve kamu gorevine uygun olanlar olarak iki kademeliydi Kadinlar tanim geregi herhangi bir aktif vatandaslik hakkina sahip degildi Kelle vergisini odeyemeyen erkekler cocuklar ev hizmetcileri kirsal kesimdeki gundelikciler ve koleler Yahudiler aktorler ve cellatlar gibi kadinlarin da hicbir siyasi hakki yoktu Anayasa egemenligi ulusa devrederek eski rejimi ortadan kaldirdi ancak Gouges bunun yeterince ileri gitmedigini savundu Bunu onun cinsiyet esitligine dayali evlilik oneren Contrat Social i Adini Jean Jacques Rousseau nun unlu bir eserinden almistir izledi DeklarasyonKadin ve Yurttas Haklari Bildirgesi 1789 Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi ornek alinarak 15 Eylul 1791 de yayimlandi Olympe de Gouges metni kadinlarin en nefret edileni olarak tanimladigi Marie Antoinette e ithaf etmistir Bildirgede Bu devrim ancak tum kadinlarin icler acisi durumlarinin ve toplumda kaybettikleri haklarinin tamamen farkina varmalari durumunda yururluge girecektir deniliyor Kadin ve Kadin Vatandas Haklari Bildirgesi Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi nin on yedi maddesini birebir takip ediyor Ciddi niyetine ragmen yazar Camille Naish tarafindan orijinal belgenin neredeyse bir parodisi olarak tanimlandi Eylem cagrisi De Gouges Deklarasyonu na su unlu alintiyla basliyor Erkekler adil olmayi becerebiliyor musunuz Bir kadin soruyor En azindan ona bu hakki vereceksiniz Soylesenize Size benim cinsiyetime baski yapma hakkini ne verdi Okuyucusunun dogayi ve onlari cevreleyen hayvanlarin kurallarini gozlemlemesini istiyor diger tum turlerde cinsiyetler bir arada var olurkenve baris icinde adil bir sekilde birbirlerine karisirken insanlarin neden ayni sekilde davranamayacagini soruyor ve giris bolumunde Ulusal Meclis in Bildirge yi Fransiz hukukunun bir parcasi olarak ilan etmesini talep ediyor Bildirgenin Onsozu Bildirgesinin onsozunde de Gouges Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi nin dilini yansitiyor ve kadinlarin da tipki erkekler gibi dogal devredilemez kutsal haklara sahip oldugunu ve bu haklari garanti altina alan siyasi kurumlarin devlet tarafindan kurulmasi gerektigini acikliyor Giris bolumunu soyle bitiriyor Guzellikte oldugu gibi dogum sancilari sirasinda cesarette ustun olan cinsiyet Yuce Varlik in huzurunda ve himayesi altinda asagidaki Kadin ve Kadin Yurttas Haklari ni tanir ve ilan eder Bildirgenin maddeleri I madde Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi nin ilk maddesi soyle diyor Insanlar ozgur ve haklar bakimindan esit dogarlar ve kalirlar Toplumsal ayrimlar yalnizca ortak faydaya dayanabilir Kadin ve Kadin Yurttas Haklari Bildirgesi nin ilk maddesi soyle yanit veriyor Kadin ozgur dogar ve haklar bakimindan erkekle esit kalir Toplumsal ayrimlar ancak ortak faydaya dayanabilir I ve II madde Madde II ve III Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi ndeki maddeleri beyanlarina hem kadinlari hem de erkekleri kapsayacak sekilde genisletmektedir IV madde Madde IV kadinin dogal haklarinin kullanilmasinin onundeki tek sinirin erkegin ona karsi ciktigi daimi tiranlik oldugunu ve bu sinirlarin doga ve akil yasalariyla yeniden duzenlenmesi gerektigini beyan etmektedir Bu aciklamasinda de Gouges erkeklerin kadinlarin dogal haklarina zalimce karsi ciktiklarini adil ve herkesin dogal haklarini koruyan bir toplum yaratmak icin bu sinirlarin siyasi bir orgutun yasalariyla yeniden duzenlenmesi gerektigini ozellikle belirtiyor V madde Madde V Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi nden farkli degildir VI madde Olympe de Gouges Insan ve Vatandas Haklari Bildirgesi ndeki yasama katilim hakkini genisleterek soyle diyor Kadinlar da dahil olmak uzere tum vatandaslar yeteneklerine gore ve yalnizca erdem ve yetenekleri disinda hicbir ayrim gozetilmeksizin tum kamu makamlarina gorevlere ve mesleklere esit sekilde kabul edilmelidir VII Maddeden IX maddeye kadar VII den IX a kadar olan Maddeler Insan Haklari Bildirgesi ndeki maddeleri beyanlarina hem kadinlari hem de erkekleri kapsayacak sekilde genisletiyor X madde X Maddede de Gouges Fransiz yasalarina gore kadinlarin tamamen cezalandirilabilir olmasina ragmen esit haklardan mahrum birakildigina dikkat cekiyor ve soyle diyor Kadinlarin daragacina cikma hakki vardir ayni zamanda konusmaci kursusune cikma hakkina da sahip olmalari gerekir Bu aciklama daha sonra cok iyi bilinecek ve genis kitlelere yayilacaktir XI madde De Gouges Madde XI de bir kadinin cocugunun cocuklarinin babasini tespit etmesine izin verilmesi gerektigini beyan eder Tarihciler bunun de Gouges in gayri mesru bir cocuk olarak yetistirilmesiyle ilgili olabilecegine ve kadinlarin gayri mesru cocuklarin babalarindan destek talep etmelerine olanak tanidigina inaniyor XII madde Bu madde kadinlara yonelik bu haklarin beyan edilmesinin topluma buyuk bir fayda sagladigini ve yalnizca korunanlara fayda saglamadigini aciklamaktadir Biyografisini yazan Olivier Blanc a gore de Gouges Gercegin Dostlari Dernegi nin kendisine tavsiyesine ragmen bu maddenin erkeklere bu Bildirge nin desteklenmesinden elde edecekleri faydayi aciklamak icin dahil edildigini ileri surdu XIII maddeden XVI maddeye kadar XIII den XVI ya kadar olan maddeler Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi ndeki maddeleri beyanlarina hem kadinlari hem de erkekleri kapsayacak sekilde genisletmektedir XVI madde Bildirge nin on yedinci maddesi evlilik icinde cinsel esitligi vurgular ve evlilik esnasinda kadin ile erkek kanun onunde esit sayilir Bu bosanma durumunda mallarin taraflar arasinda esit olarak paylastirilacagi ve kadinlarin mallarina erkeklerin mallarina el konulmadigi gibi sebepsiz yere el konulamayacagi anlamina gelir Bildirgenin ek metni De Gouges Bildirge nin sonsozune carpici bir ifadeyle giris yapiyor Kadin uyan Aklin tok sesi evren boyunca yankilaniyor Haklarini tani Ilk paragrafta kadinlara Devrim den ne kazandiklarini dusunmeleri icin yalvariyor daha fazla horlanma daha fazla asagilama Erkeklerle kadinlarin her seyi ortaklastigini ve kadinlarin mantik bayragi altinda birlesmeleri gerektigini savunuyor Kadinlarin karsilastiklari her turlu engelin ustesinden gelme ve toplumda ilerleme gucune sahip olduklarini ilan ediyor Devaminda evliligin guven ve askin mezari oldugunu belirterek erkekleri kadin egitiminin cercevesini olustururken ahlaken dogru olani dusunmeye cagirdigini soyluyor De Gouges daha sonra Rousseau dan esinlenerek kadin ve erkekler icin bir toplumsal sozlesme cercevesi cizer ve evlilik icindeki yasal sonuclarin ve esitligin ayrintilarina girer Bircok acidan Rousseau nun Toplum Sozlesmesi ni vatandasin cinsiyete dayali kavramini ortadan kaldiran ve her iki tarafin da gelismesi icin gerekli kosullari yaratan bir odaga sahip olacak sekilde yeniden bicimlendirir De Gouges un gunlugune gore hukumeti zayiflatan sey surdurulmesi imkansiz olan kati toplumsal hiyerarsilerdir Hukumeti iyilestiren sey ise guclerin esit dagilimi ve paylasilan erdemdir Bu onun anayasal monarsiye olan devam eden onayi ile de tutarlidir Evlilikler esit haklara sahip ortaklarin gonullu birligi olacak mulkiyeti ve cocuklari birlikte idare edecek ve anlasarak paylastiracaklardir Bu birliktelikten dogan tum cocuklar hangi yataktan gelirlerse gelsinler anne ve babalarinin isimlerini tasima hakkina sahiptir Deklarasyona tepkilerDevrim in bircok radikal ogesi Kadin ve Kadin Vatandas Haklari Bildirgesi ne yanit olarak de Gouges u hemen hainlikle sucladi Bildirgenin Kralice ye hitaben yazildigini goren Jakobenler Robespierre onderliginde de Gouges u ve jirondenlerdeki muttefiklerini kralci olmakla sucladilar De Gouges uc hukumet bicimi bunlara Anayasal Monarsi de dahil arasinda bir halk oylamasi talep eden bir notu asmaya calistiktan sonra Jakobenler onu hizla yargilayip ihanetle suclu buldular De Gouges Giyotinle idama mahkum edildi ve Jakoben Teror Donemi nde Fransa Devleti nin bircok siyasi dusmanindan biri haline geldi Olumu sirasinda Paris basini onu artik zararsiz biri olarak gormezden gelemedi Gazeteciler ve yazarlar Fransa icin sundugu programlarin ve planlarin akil disi oldugunu savunurken bunlari onerirken bir devlet kadini olmak istedigini de vurguladilar Feuille du Salut public gazetesinin bildirdigine gore sucu cinsiyetine ait erdemleri unutmasiydi Jakoben Paris ortaminda feminizmi ve politikaya karismasi tehlikeli bir kombinasyon olarak goruldu Diger ulkelerdeki tepkiler Birlesik Krallik Mary Wollstonecraft 1792 de Kadin Haklarinin Savunusu adli eserini yazdi Bu eser Olympe de Gouges un Kadin ve Kadin Vatandas Haklari Bildirgesi nden ve Charles Maurice de Talleyrand Perigord un kadinlarin sadece ev ici isler icin egitilmesi gerektigiyle ilgili Fransa Ulusal Meclisi ne yaptigi Konusmasi na yanit verme isteginden ilham aldi Wollstonecraft eserinde cinsel cifte standartlari elestirdi ve erkekleri kadinlari asiri duygusalliga tesvik etmekle sucladi Wollstonecraft yasamin belirli alanlarinda cinsiyetler arasinda esitlik cagrisinda bulunuyor ancak De Gouges in aksine kadin ve erkeklerin esit oldugunu acikca ifade etmiyordu Cinsiyet esitligine iliskin muglak ifadeleri Wollstonecraft in modern bir feminist olarak siniflandirilmasini zorlastirdi Kadin Haklari 1792 Ingiltere sinde nispeten iyi karsilandi ABD Amerika Birlesik Devletleri nde Kadin ve Kadin Vatandas Haklari Bildirgesi nin yayinlanmasinin hemen bir etkisi olmamasina ragmen Elizabeth Cady Stanton ve digerleri tarafindan 1848 yilinda duzenlenen Seneca Falls Kongresinde yazilan Duygular Bildirgesi nin modellenmesinde yaygin olarak kullanildi Duygular Bildirgesi Kadin Haklari Bildirgesi ne cok benzer sekilde Amerika Birlesik Devletleri Bagimsizlik Bildirgesi tarzinda yazilmistir AnalizHenry Fuseli nin 1807 tarihli The Debutante adli tablosu toplumsal erkek kurallarinin kurbani olan bir kadini konu aliyor Duvara bagli dikis dikmeye zorlanmis ve guvernorler tarafindan gozetleniyor Resim Mary Wollstonecraft in Kadin Haklarinin Savunmasi ndaki goruslerini yansitiyor De Gouges Deklarasyonu nda guclu ve alayci bir tonda militan bir ruha sahiptir De Gouges e gore ozgurlugun en onemli sekli ifade ozgurlugu hakkiydi hayati boyunca bu hakkini kullanmisti Kursuye erisim de baska bir sorundu ve bu sorunun kadin haklari ve oy hakki konusundaki tartismanin on siralarina konulmasini istedi Aydinlanma Cagi nin insanlarin dogal haklara sahip oldugu ya da Amerika Bagimsizlik Bildirgesi nde yer aldigi gibi devredilemez haklara sahip oldugu dusuncesi dogal cinsel esitsizlik inanciyla bazen doganin kurucu ilkeleri olarak adlandirilir dogrudan celisir Fransiz Bildirgesi nde yer alan esitlik haklari de Gouges e gore daha genis kapsamli bir uygulamaya sahip olmalidir Eger haklar dogal ve bu haklar bedenlerin dogasinda var olan seylerse o zaman cinsiyet veya irk gibi farkliliklar gozetmeksizin tum bedenler bu haklara layiktir De Gouges toplumun donusturulmesi icin halkin egitiminin onemini vurgulayan dusunur Jean Jacques Rousseau ile genel anlamda hemfikirdi Ancak cinsiyet konusundaki bakis acisi Rousseau dan cok daha ileriydi De Gouges toplumun kadinlari egitmekteki basarisizliginin hukumetteki yolsuzlugun tek basina sebebi oldugunu savundu Rousseau nun toplumsal sozlesme kavramindan dogrudan esinlenen de Gouges evlilikte esit mulkiyet haklari esit anne baba ve miras haklarinin saglanmasinin uyumlu bir toplum insa etmenin tek yolu oldugunu ilan etti Fransa Devrimi sirasinda evlilik siyasi somurunun merkeziydi De Gouges Toplumsal Sozlesme sinde evliligi guven ve askin mezari ve surekli tiranligin yasandigi yer olarak tanimlar Kurumsallasmis cinsiyet esitsizliginin en yaygin yeri olan evlilik kadinlarin guvenilmezlik ve aldatma kabiliyetinin gelismesine yol acan kosullari yaratmistir De Gouges un Toplumsal Sozlesme si incelendiginde dunya capindaki hareketlerle bircok benzerlik ortaya cikar Mary Wollstonecraft in 1792 de Kadin Haklarinin Gerekcelendirlmesi nde evliligi aciklamasiyla benzer sekilde de Gouges de kadinlarin icinde bulunduklari gucsuz konumun bir sonucu olarak gelisen kadinlarin kurnazligi ve zayifligina isaret eder De Gouges tipki Wollstonecraft gibi toplumsal ve egitimsel eksikliklerle mucadele etmeye calisir Kadinlari egitmeyi ihmal eden ve sonra da bu eksikligi tam vatandaslik haklarini reddetmenin nedeni olarak gosteren kisir donguye karsi cikarlar Her ikisi de kadinlarin yolsuzlugunun ve zayif akilliliginin ortaya cikan sonucunun toplum sorunlarinin ana kaynagi oldugunu ve cozumun de yine bu sorunda yattigini gorur Kaynakca a b c Lauren Paul Gordon 2003 The evolution of international human rights visions seen 2nd ed Philadelphia University of Pennsylvania Press ISBN 978 0 8122 1854 1 a b Williams Helen Maria 2001 Letters written in France in the Summer 1790 to a friend in England containing various anecdotes relative to the French Revolution Broadview literary texts Peterborough Ont Orchard Park NY Broadview Press ISBN 978 1 55111 255 8 Lefebvre Georges 1971 The French Revolution 1 From its origins to 1793 Reprinted Londra Routledge and Kegan Paul ISBN 978 0 7100 7181 1 Jansen Sharon L The Monstrous Regiment of Women 8 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2024 a b c d e Naish Camille 1991 Death comes to the maiden sex and execution 1431 1933 London New York Routledge ISBN 978 0 415 05585 7 a b Harth Erica 1992 Cartesian women versions and subversions of rational discourse in the old regime Reading women writing Ithaca Cornell University Press ISBN 978 0 8014 2715 2 Moore Lisa L Brooks Joanna Wigginton Caroline Ed 2012 Transatlantic feminisms in the age of revolutions Oxford New York Oxford University Press ISBN 978 0 19 974348 3 Smart Annie K 2011 Citoyennes women and the ideal of citizenship in eighteenth century France Newark Lanham Md University of Delaware Press Co published with Rowman amp Littlefield Pub Group ISBN 978 1 61149 354 2 OCLC 744295340 Jones Colin 4 Subat 2014 The Longman Companion to the French Revolution doi 10 4324 9781315836416 Roger Celestin Eliane DalMolin and Isabelle Courtivron Eds 2016 Beyond French Feminisms Debates on Women Culture and Politics in France 1980 2001 Springer ss 44 45 ISBN 978 1 137 09514 5 8 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2024 a b c d e f g h i j k l www gethynjones com Gethyn Jones Web Design Olympe de Gouges Plays amp Texts olympedegouges eu Ingilizce 20 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2024 Olympe de Gouges The Declaration of the Rights of Woman September 1791 revolution chnm org 14 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2024 a b Blanc Olivier 1981 Olympe de Gouges Paris Syros ISBN 978 2 901968 54 2 von Guttner Darius 2015 The French Revolution Fransiz Devrimi Nelson Cengage ss 34 35 Dickenson Donna 1993 Margaret Fuller writing a woman s life New York St Martin s Press ISBN 978 0 312 09145 3 Craciun Adriana Ed 23 Ekim 2013 Mary Wollstonecraft s A Vindication of the Rights of Woman doi 10 4324 9781315812182 Elizabeth Cady Stanton Susan B Anthony Matilda Joslyn Gage Ida Husted Harper 1881 Kadin Oy Hakki Tarihi 1848 1861 1 Cilt Fowler amp Wells s 74 Internet Encyclopedia of Philosophy An encyclopedia of philosophy articles written by professional philosophers Ingilizce 12 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2024 Hesse Carla 31 Aralik 2001 The Other Enlightenment Princeton University Press ISBN 978 0 691 18842 3 H Lessnoff Michael 1990 Social Contract Theory New York University Press abbreviated as New York U Wollstonecraft Mary Todd Janet M 1989 The works of Mary Wollstonecraft New York NY New York Univ Press ISBN 978 0 8147 9225 4