Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karabüyük Hanım sarayı veya Karabüyük Hanım kulesi, Şuşa şehrinin tarihi merkezinde bulunan tarihi bir saraydır. Kaynaklar, Şuşa Kalesinin topraklarında birkaç sarayın varlığı hakkında bilgi verse de, bunlardan sadece ikisi, Karabüyük Hanım sarayı ve Penah Ali Han sarayı günümüze kadar gelebilmiştir. Karabüyük Hanım sarayı'nın giriş kapısındaki kitabeden, hicrî takvimle 1182 (1768) yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.
| Karabüyük Hanım sarayı | |
|---|---|
 | |
| Yerel ad | |
| Konum | Şuşa, Azerbaycan |
Tarihi
Han'ın sarayının bulunduğu kaleler, Azerbaycan'ın feodal döneminin kale-şehirlerinin karakteristiğidir. 18. yüzyılın başlarından itibaren oluşmaya başlayan küçük feodal devletler olan hanlıkların mimari ve planlama açısından dominantı olan olan bu kalelerde, saray kompleksi ve diğer yardımcı binalar, hükümdarın ve ailesinin ikametgâhını, güvenliğini ve faaliyetlerini sağlamak için yerleştirildi. 16.-18. yüzyıllarda Azerbaycan'da hüküm süren kalelere İçeri gala, Bala gala veya Ark (örneğin Tebriz'de olduğu gibi) deniyordu.
Genellikle feodal şehirlerin inşası, hükümdarın sarayının inşasıyla başlardı. Şuşa kalesinin bulunduğu bölge eşsiz bir stratejik özelliğe sahip olduğundan, Penah Ali Han sarayı da dahil olmak üzere kale içindeki kulelerin yapımına Şuşa kalesinin yapımı ile aynı zamanda başlanmıştır. Mirza Adıgüzel bey'e göre Penahali Han döneminde Şuşa'da Han ailesinin üyeleri için "geniş binalar ve yüksek saraylar" inşa edilmiştir.
Şuşa Kalesi'nde inşa edilen saraylardan günümüze sadece iki tanesi gelebilmiştir, bunlardan biri kalenin güneydoğu tarafında yer alan Karabüyük Hanım sarayı, diğeri ise derin bir vadinin yanında kayanın kenarında yükselen Penah Ali Han sarayıdır. Karabüyük Hanım sarayı'nın giriş kapısındaki kitabeden, hicrî takvimle 1182 (1768) yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.
Mimari özellikleri
Şuşa Kalesi'ndeki sarayların benzersiz mimari özellikleri antik çağlardan beri gezginlerin ve şehir ziyaretçilerinin ilgisini çekmiştir. Örneğin, 19. yüzyılın ortalarında "Kafkasya" gazetesi şunları yazdı: "Şehirdeki çeşitli evler ve konutlar arasında Han ailesinin üyelerinin yaşadığı saraylar öne çıkıyor. Onlar benzersiz bir karaktere sahipler. Bu saraylar köşelerinde yuvarlak kuleli yüksek duvarlarla çevrilidirler."
Tarihi bilimeyen nazım plana göre Şuşa saraylarının hemen hemen hepsinin benzer bir konfigürasyona sahip olduğu tespit edilmiştir: dikdörtgen bir şekle sahip olan sarayların dört köşesine savunma kuleleri yerleştirilmiştir. İçeriden, bu surlara bitişik olarak, saray sakinlerine hizmet edenlerin ikametgâhı için binalar inşa edilmiştir. Şahbulag Kalesi'nin mimari özellikleri, Şuşa kalelerinin hacim-mekan çözümünü ve plan oluşumunu etkilemiştir.
Şahbulag kalesinde olduğu gibi bu sarayların girişleri de kuzey yönünde yer almaktadır. Doğrudan girişe karşı savunmak için, kapının önüne, Г şeklinde bir geçişe sahip prizmatik bir kapakla tamamlanmış bir kule dikilmiştir. Saray kompleksi içinde yer alan tek katlı konut ve hizmet binaları, yapının iç çevresi boyunca yer almaktadır. Oların çatılarından 1,5 metre yükseklikte bulunan kalenin duvarlarında mazgallar bulunmaktadır. Böylece konut binalarının çatıları savunma meydanları haline gelmişdi.
Kuzey yönünde yer alan ana giriş kapısı İbrahimhalil Han'ın sarayındaki gibi çözülmüş olsa da burada çıkıntı yapan prizmatik hacim iki katlıdır. İkinci katı, avlunun kenarlarında bulunan taş bir merdivene çıkar. Kompleksin sahibi ve ailesi saray binasının üst katında yaşıyordu. Odaların duvarları ve tonozlu tavanları duvar resimleri ile süslenmiştir. Odaların çevresinde 1.80 metre yükseklikte bir sarkıt tarafından desteklenen bir lamba yer almaktadır.
Saray kompleksini çevreleyen kale duvarlarının kuleleri iki kademelidir ve yükseldikçe daralır. Kuleler kubbeli bir çatıya sahiptir. Kulelerin birinci ve ikinci katlarında taş şömine ve nişlerin yer alması, kulelerin savunma özelliklerinin yanı sıra konut olarak da kullanıldığını göstermektedir.
Saray binasının hem tavanı hem de duvarları özenle ve düzgün bir şekilde yontulmuş küçük boyutlu taşlardan yapılmıştır. Plastik elementlerin işlenmesinde zarafet hissedilir.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yayınlar
- Авалов, Э. В. (1977). Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм.
- А. В. Саркисов, А. М. Ализаде (1950). О некоторых архитектурных памятниках Шуши (Памятники архитектуры Азербайджана (сборник материалов), т. II bas.). Москва-Баку.
- Фатуллаев, Ш. С. (1970). Памятники Шуши. Баку.
- Саламзаде, А. В. (1964). Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку.
- Дубровин, Н. (1886). История войны и владычества русских на Кавказе (т.3 bas.). СПб.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karabuyuk Hanim sarayi veya Karabuyuk Hanim kulesi Susa sehrinin tarihi merkezinde bulunan tarihi bir saraydir Kaynaklar Susa Kalesinin topraklarinda birkac sarayin varligi hakkinda bilgi verse de bunlardan sadece ikisi Karabuyuk Hanim sarayi ve Penah Ali Han sarayi gunumuze kadar gelebilmistir Karabuyuk Hanim sarayi nin giris kapisindaki kitabeden hicri takvimle 1182 1768 yilinda yapildigi anlasilmaktadir Karabuyuk Hanim sarayiYerel adKonumSusa AzerbaycanTarihiSarayi cevreleyen kalenin duvari Han in sarayinin bulundugu kaleler Azerbaycan in feodal doneminin kale sehirlerinin karakteristigidir 18 yuzyilin baslarindan itibaren olusmaya baslayan kucuk feodal devletler olan hanliklarin mimari ve planlama acisindan dominanti olan olan bu kalelerde saray kompleksi ve diger yardimci binalar hukumdarin ve ailesinin ikametgahini guvenligini ve faaliyetlerini saglamak icin yerlestirildi 16 18 yuzyillarda Azerbaycan da hukum suren kalelere Iceri gala Bala gala veya Ark ornegin Tebriz de oldugu gibi deniyordu Genellikle feodal sehirlerin insasi hukumdarin sarayinin insasiyla baslardi Susa kalesinin bulundugu bolge essiz bir stratejik ozellige sahip oldugundan Penah Ali Han sarayi da dahil olmak uzere kale icindeki kulelerin yapimina Susa kalesinin yapimi ile ayni zamanda baslanmistir Mirza Adiguzel bey e gore Penahali Han doneminde Susa da Han ailesinin uyeleri icin genis binalar ve yuksek saraylar insa edilmistir Susa Kalesi nde insa edilen saraylardan gunumuze sadece iki tanesi gelebilmistir bunlardan biri kalenin guneydogu tarafinda yer alan Karabuyuk Hanim sarayi digeri ise derin bir vadinin yaninda kayanin kenarinda yukselen Penah Ali Han sarayidir Karabuyuk Hanim sarayi nin giris kapisindaki kitabeden hicri takvimle 1182 1768 yilinda yapildigi anlasilmaktadir Mimari ozellikleriSusa Kalesi ndeki saraylarin benzersiz mimari ozellikleri antik caglardan beri gezginlerin ve sehir ziyaretcilerinin ilgisini cekmistir Ornegin 19 yuzyilin ortalarinda Kafkasya gazetesi sunlari yazdi Sehirdeki cesitli evler ve konutlar arasinda Han ailesinin uyelerinin yasadigi saraylar one cikiyor Onlar benzersiz bir karaktere sahipler Bu saraylar koselerinde yuvarlak kuleli yuksek duvarlarla cevrilidirler Sarayin planiSusa nin tarihi merkezinin planinda Karabuyuk Hanim sarayi in yeri Tarihi bilimeyen nazim plana gore Susa saraylarinin hemen hemen hepsinin benzer bir konfigurasyona sahip oldugu tespit edilmistir dikdortgen bir sekle sahip olan saraylarin dort kosesine savunma kuleleri yerlestirilmistir Iceriden bu surlara bitisik olarak saray sakinlerine hizmet edenlerin ikametgahi icin binalar insa edilmistir Sahbulag Kalesi nin mimari ozellikleri Susa kalelerinin hacim mekan cozumunu ve plan olusumunu etkilemistir Sahbulag kalesinde oldugu gibi bu saraylarin girisleri de kuzey yonunde yer almaktadir Dogrudan girise karsi savunmak icin kapinin onune G seklinde bir gecise sahip prizmatik bir kapakla tamamlanmis bir kule dikilmistir Saray kompleksi icinde yer alan tek katli konut ve hizmet binalari yapinin ic cevresi boyunca yer almaktadir Olarin catilarindan 1 5 metre yukseklikte bulunan kalenin duvarlarinda mazgallar bulunmaktadir Boylece konut binalarinin catilari savunma meydanlari haline gelmisdi Kuzey yonunde yer alan ana giris kapisi Ibrahimhalil Han in sarayindaki gibi cozulmus olsa da burada cikinti yapan prizmatik hacim iki katlidir Ikinci kati avlunun kenarlarinda bulunan tas bir merdivene cikar Kompleksin sahibi ve ailesi saray binasinin ust katinda yasiyordu Odalarin duvarlari ve tonozlu tavanlari duvar resimleri ile suslenmistir Odalarin cevresinde 1 80 metre yukseklikte bir sarkit tarafindan desteklenen bir lamba yer almaktadir Saray kompleksini cevreleyen kale duvarlarinin kuleleri iki kademelidir ve yukseldikce daralir Kuleler kubbeli bir catiya sahiptir Kulelerin birinci ve ikinci katlarinda tas somine ve nislerin yer almasi kulelerin savunma ozelliklerinin yani sira konut olarak da kullanildigini gostermektedir Saray binasinin hem tavani hem de duvarlari ozenle ve duzgun bir sekilde yontulmus kucuk boyutlu taslardan yapilmistir Plastik elementlerin islenmesinde zarafet hissedilir Ayrica bakinizSusa Devlet Tarih ve Mimari Koruma Alani Azerbaycan MimarisiKonuyla ilgili yayinlarAvalov E V 1977 Arhitektura goroda Shushi i problemy sohraneniya ego istoricheskogo oblika Baku Elm A V Sarkisov A M Alizade 1950 O nekotoryh arhitekturnyh pamyatnikah Shushi Pamyatniki arhitektury Azerbajdzhana sbornik materialov t II bas Moskva Baku Fatullaev Sh S 1970 Pamyatniki Shushi Baku Salamzade A V 1964 Arhitektura Azerbajdzhana XVI XIX vv Baku Dubrovin N 1886 Istoriya vojny i vladychestva russkih na Kavkaze t 3 bas SPb Kaynakca a b c d e f Avalov 1977 s 25 a b Avalov 1977 s 23 Salamzade A V 1964 Arhitektura Azerbajdzhana XVI XIX vv Baku s 96 Adigezal bek Mirza 1950 Karabah name Baku s 63 Gazeta Kavkaz 58 Tiflis 1857 a b c d Sarkisov Alizade 1950 s 122