Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şuşa Devlet Tarihi ve Mimari Koruma Alanı (Azerice: Şuşa Dövlət Tarix - Memarlıq Qoruğu), bir Azerbaycan devlet koruma alanıdır. Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinin Şuşa Rayonu sınırları içinde yer alan koruma alanı Azerbaycan'ın geçici Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.
| Şuşa Devlet Tarih ve Mimari Koruma Alanı | |
|---|---|
| Azerice: Şuşa Dövlət Tarix - Memarlıq Qoruğu | |
 Şuşa, 1992 | |
| Devlet |  Azerbaycan |
| Bölge | Şuşa Rayonu |
| Şehir | Şuşa |
| Koordinatları | 39°45′5″K 46°44′9″D / 39.75139°K 46.73583°D |
| Kapladığı alan | 290 km² |
| Kuruluş tarihi | 10 Ağustos 1977 |
| Kontrol kuruluşu | Azerbaycan Cumhuriyeti, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti |
Tarihi
Kafkasya'daki istikrarsız siyasi koşulların bir sonucu olarak birkaç bağımsız hanlık ve saltanat ortaya çıktı. Eyaletler arası savaşların potansiyel tehlikeleri nedeniyle, savunma kaleleri inşa etmek bir zorunluluktu. Bu, Azerbaycan'da birçok kale şehrinin ortaya çıkmasına neden oldu. Yeni kurulan Karabağ Hanlığı hükümdarı Penah Ali Han, daha sonra Şuşa olarak yeniden adlandırılacak olan Panahabad kasabasını kurdu. Diğer kaleleri Bayat Kalesi (1747) ve Shahbulag Kalesi (1752) idi. 1805 yılında Kürekçay Antlaşması'na göre Rusların hanlığı devralmasından ve Gülistan Antlaşması ile Türkmençay Antlaşması'nın ardından sonra hanlık kaldırıldı ve başkent Şuşa 1841'de bir il merkezine dönüştürüldü. Şuşa bir dağ tepesinde yer almaktadır. Bazen yoğun ormanlarla çevrili üç sarp uçurumundan dolayı "Kayalık Şehir" olarak da adlandırılır. Gence'ye doğru kuzeye bakan ana giriş yolu Gence Kapısı idi. En yüksek rakım deniz seviyesinden 1.600 metre, en alçak kısım deniz seviyesinden 1.300 metre yüksekliktedir. Şehir, işgalcilerin her türlü ani saldırısını engelleyen çevredeki alanları net bir şekilde gören bir konumdadır.
Mimari ve doğal özellikler
Şuşa ve Kafkasya'daki diğer birçok kale, çevre ve mimarinin bir arada kullanıldığı koşullar ile inşa edildi. Şuşa üç aşamada inşa edildi. İlk aşamada, kalenin duvarları, kuleleri ve alt doğu kısmındaki dokuz semt (mahalle) inşa edildiğinde tarih 1753-1754'leri göstermekte idi. 1756-1805 yılları arasında gerçekleşen ikinci aşamada kentin yukarı doğu kesiminde sekiz, batı kesiminde on iki mahallenin inşası gerçekleştirildi. Bölgeye Rus İmparatorluğu tarafından el konulmasından sonra, Ermeni Mahallesi'nin kurulduğu platonun batı tarafında inşa çalışmaları devam etti. Şuşa 20. yüzyılda sınırlı kentsel yapıya sahip olduğundan, tarihi mimari planlı kompozisyonunu korudu. Şuşa'da birçok medrese, cami, doğal kaynak ve hamam bulunmaktadır. Mahalledeki camiler evler gibi dik açılıdır. Cami binaları yerel beyaz taşlardan, minareler ise pişmiş tuğlalarla inşa edilmiştir. Şuşa'nın en tanınmış camileri arasında Yukarı Gövher Ağa Camii ve Aşağı Gövher Ağa Camii bulunmaktadır. Şuşa uluslararası ticaret merkezlerinden biriydi ve zengin bir yerdi. Bu nedenle Kahraman Mirsiyab Ağa Kervansarayı gibi birçok kervansaray yer almaktaydı. Kentin çok güzel sokakları, meydanları, camileri, türbeleri, kiliseleri, kaynakları, kale duvarları, müzeleri (Şuşa Tarih Müzesi gibi) ve sarayları (Penah Ali Han'ınki gibi) vardır. İbrahim Halil Han, Gövher Ağa, Hurşidbanu Natevan, Kara Büyük Hanım, Üzeyir Hacıbeyov, Bülbül ve Cabbar Karyağdıoğlu gibi isimlerin evleri de burada yer almaktaydı. 18-19. yüzyıl Azerbaycan müziğinin, kültürünün ve mimari mükemmelliğinin merkezi olarak kabul edilir. Şuşa yakınlarındaki bir Taş Devri mağarası da bölgenin eski zamanlardan beri eski medeniyetler tarafından yerleşim gördüğünü ispatlamaktadır. Mağaradaki arkeolojik keşifler sırasında Paleolitik, Mezolitik, Eneolitik ve Bronz ve Demir çağlarına ait aletler ve seramik kaplar bulunmuştur. Maden suyu ile zenginleştirilmiş Şuşa kaynakları, Şuşa'nın aşağı kesimlerindeki Taşaltı Vadisi'nden Taşaltı ve Halfalı nehir yataklarına akar.
10 Ağustos 1977'de kasaba ve çevresi 280. numaralı kararla Azerbaycan Cumhuriyeti'nin tarihi ve mimari koruma alanı ilan edildi.
Güncel durum
1920 Katliamı
Şuşa Kasabası, 1920'lere kadar Şuşa katliamına kadar en büyük Karabağ şehriydi. Okullar, kiliseler, evler, dükkanlar, vb. binalar yağmalandı. 1960'larda şehrin Ermeni kesiminin geri kalan bölümlerinin çoğu buldozerle yıkılmış, Kruşçev dönemine ait apartman kompleksleri gibi binalar inşa edilmiştir.
Ermeni işgali
Şuşa, 8 Mayıs 1992'de Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Ermeni askeri ve Karabağ milis kuvvetleri tarafından işgal edildi. Savaş Ermeni zaferiyle sona erdi, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti bağımsızlık kazandı ve Mayıs 1994'te Azerbaycan'ın yedi bölgesi ilhak edildi. Mamayi, Mardinli, Yeni Mahalle camileri ve medreseleri, Natavan büstleri, U. Hajibeyov, Bulbul, M. P. Vagif Türbesi gibi Azerbaycan mimari anıtlarının çoğu yıkıldı ve Yukarı Gövher Ağa, Aşağı Gövhar Ağaa, Saatli Camileri gibi birçok cami terk edildi. İşgalden sonra harap bir halde bulunan Ghazançetsots Katedrali gibi diğer birçok bina onarıldı. Artsakh ve Ermenistan fonu gibi fonlar yeniden inşa çabalarına katkıda bulundu.
Önemli yerler
- Cıdır Ovası
- Yukarı Govhar Ağa Camii
- Aşağı Gövher Ağa Camii
- Çöl Kale Camii
- Saatli Camii
- Seyidli Camii
- Kuyuluk Camii
- Yeni Mahalle Camii
- Mamayi Camii
- Hoca Marjanlı Camii
- Mardinli Camii
- Hacı Haydar Türbesi
- Çukur Mahalle Camii
- Vagif Türbesi
- Kahraman Mirsiyab Ağa Kervansarayı
- Gence Kapısı
- Şuşa Tarih Müzesi
- Karabağ Devlet Tarih Müzesi
- Uzeyir Hajibeyov Ev Müzesi
- Bülbül Evi Müzesi
- Şuşa Müzik Dram Tiyatrosu
- İbrahim Han Kalesi
- Penah Han Kalesi
- Gizi Han Pınarı
- Isa Pınarı
- Şuşa Realni Okulu
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d "UNESCO World Heritage - Susha historical and architectural reserve". 2 Ocak 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ a b . 4 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ a b . 24 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ . 2007. ISBN . 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ "Armenian vandalism against monuments of Azerbaijan". 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ "Maddi və mənəvi həyatın güzgüsü". 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ . 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Susa Devlet Tarihi ve Mimari Koruma Alani Azerice Susa Dovlet Tarix Memarliq Qorugu bir Azerbaycan devlet koruma alanidir Azerbaycan in Karabag bolgesinin Susa Rayonu sinirlari icinde yer alan koruma alani Azerbaycan in gecici Dunya Mirasi listesinde yer almaktadir Susa Devlet Tarih ve Mimari Koruma AlaniAzerice Susa Dovlet Tarix Memarliq QoruguSusa 1992Devlet AzerbaycanBolge Susa RayonuSehir SusaKoordinatlari 39 45 5 K 46 44 9 D 39 75139 K 46 73583 D 39 75139 46 73583Kapladigi alan 290 km Kurulus tarihi 10 Agustos 1977Kontrol kurulusu Azerbaycan Cumhuriyeti de facto Daglik Karabag CumhuriyetiTarihiKafkasya daki istikrarsiz siyasi kosullarin bir sonucu olarak birkac bagimsiz hanlik ve saltanat ortaya cikti Eyaletler arasi savaslarin potansiyel tehlikeleri nedeniyle savunma kaleleri insa etmek bir zorunluluktu Bu Azerbaycan da bircok kale sehrinin ortaya cikmasina neden oldu Yeni kurulan Karabag Hanligi hukumdari Penah Ali Han daha sonra Susa olarak yeniden adlandirilacak olan Panahabad kasabasini kurdu Diger kaleleri Bayat Kalesi 1747 ve Shahbulag Kalesi 1752 idi 1805 yilinda Kurekcay Antlasmasi na gore Ruslarin hanligi devralmasindan ve Gulistan Antlasmasi ile Turkmencay Antlasmasi nin ardindan sonra hanlik kaldirildi ve baskent Susa 1841 de bir il merkezine donusturuldu Susa bir dag tepesinde yer almaktadir Bazen yogun ormanlarla cevrili uc sarp ucurumundan dolayi Kayalik Sehir olarak da adlandirilir Gence ye dogru kuzeye bakan ana giris yolu Gence Kapisi idi En yuksek rakim deniz seviyesinden 1 600 metre en alcak kisim deniz seviyesinden 1 300 metre yuksekliktedir Sehir isgalcilerin her turlu ani saldirisini engelleyen cevredeki alanlari net bir sekilde goren bir konumdadir Mimari ve dogal ozelliklerSusa ve Kafkasya daki diger bircok kale cevre ve mimarinin bir arada kullanildigi kosullar ile insa edildi Susa uc asamada insa edildi Ilk asamada kalenin duvarlari kuleleri ve alt dogu kismindaki dokuz semt mahalle insa edildiginde tarih 1753 1754 leri gostermekte idi 1756 1805 yillari arasinda gerceklesen ikinci asamada kentin yukari dogu kesiminde sekiz bati kesiminde on iki mahallenin insasi gerceklestirildi Bolgeye Rus Imparatorlugu tarafindan el konulmasindan sonra Ermeni Mahallesi nin kuruldugu platonun bati tarafinda insa calismalari devam etti Susa 20 yuzyilda sinirli kentsel yapiya sahip oldugundan tarihi mimari planli kompozisyonunu korudu Susa da bircok medrese cami dogal kaynak ve hamam bulunmaktadir Mahalledeki camiler evler gibi dik acilidir Cami binalari yerel beyaz taslardan minareler ise pismis tuglalarla insa edilmistir Susa nin en taninmis camileri arasinda Yukari Govher Aga Camii ve Asagi Govher Aga Camii bulunmaktadir Susa uluslararasi ticaret merkezlerinden biriydi ve zengin bir yerdi Bu nedenle Kahraman Mirsiyab Aga Kervansarayi gibi bircok kervansaray yer almaktaydi Kentin cok guzel sokaklari meydanlari camileri turbeleri kiliseleri kaynaklari kale duvarlari muzeleri Susa Tarih Muzesi gibi ve saraylari Penah Ali Han inki gibi vardir Ibrahim Halil Han Govher Aga Hursidbanu Natevan Kara Buyuk Hanim Uzeyir Hacibeyov Bulbul ve Cabbar Karyagdioglu gibi isimlerin evleri de burada yer almaktaydi 18 19 yuzyil Azerbaycan muziginin kulturunun ve mimari mukemmelliginin merkezi olarak kabul edilir Susa yakinlarindaki bir Tas Devri magarasi da bolgenin eski zamanlardan beri eski medeniyetler tarafindan yerlesim gordugunu ispatlamaktadir Magaradaki arkeolojik kesifler sirasinda Paleolitik Mezolitik Eneolitik ve Bronz ve Demir caglarina ait aletler ve seramik kaplar bulunmustur Maden suyu ile zenginlestirilmis Susa kaynaklari Susa nin asagi kesimlerindeki Tasalti Vadisi nden Tasalti ve Halfali nehir yataklarina akar 10 Agustos 1977 de kasaba ve cevresi 280 numarali kararla Azerbaycan Cumhuriyeti nin tarihi ve mimari koruma alani ilan edildi Guncel durum1920 Katliami Susa Kasabasi 1920 lere kadar Susa katliamina kadar en buyuk Karabag sehriydi Okullar kiliseler evler dukkanlar vb binalar yagmalandi 1960 larda sehrin Ermeni kesiminin geri kalan bolumlerinin cogu buldozerle yikilmis Kruscev donemine ait apartman kompleksleri gibi binalar insa edilmistir Ermeni isgali Susa 8 Mayis 1992 de Daglik Karabag Savasi sirasinda Ermeni askeri ve Karabag milis kuvvetleri tarafindan isgal edildi Savas Ermeni zaferiyle sona erdi Daglik Karabag Cumhuriyeti bagimsizlik kazandi ve Mayis 1994 te Azerbaycan in yedi bolgesi ilhak edildi Mamayi Mardinli Yeni Mahalle camileri ve medreseleri Natavan bustleri U Hajibeyov Bulbul M P Vagif Turbesi gibi Azerbaycan mimari anitlarinin cogu yikildi ve Yukari Govher Aga Asagi Govhar Agaa Saatli Camileri gibi bircok cami terk edildi Isgalden sonra harap bir halde bulunan Ghazancetsots Katedrali gibi diger bircok bina onarildi Artsakh ve Ermenistan fonu gibi fonlar yeniden insa cabalarina katkida bulundu Onemli yerlerCidir Ovasi Yukari Govhar Aga Camii Asagi Govher Aga Camii Col Kale Camii Saatli Camii Seyidli Camii Kuyuluk Camii Yeni Mahalle Camii Mamayi Camii Hoca Marjanli Camii Mardinli Camii Haci Haydar Turbesi Cukur Mahalle Camii Vagif Turbesi Kahraman Mirsiyab Aga Kervansarayi Gence Kapisi Susa Tarih Muzesi Karabag Devlet Tarih Muzesi Uzeyir Hajibeyov Ev Muzesi Bulbul Evi Muzesi Susa Muzik Dram Tiyatrosu Ibrahim Han Kalesi Penah Han Kalesi Gizi Han Pinari Isa Pinari Susa Realni OkuluAyrica bakinizAzerbaycan Mimarisi Azerbaycan Ulusal ParklariKaynakca a b c d UNESCO World Heritage Susha historical and architectural reserve 2 Ocak 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Agustos 2010 a b 4 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2010 a b 24 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2010 2007 ISBN 978 9952 8091 4 5 9 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2010 Armenian vandalism against monuments of Azerbaijan 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Agustos 2010 Maddi ve menevi heyatin guzgusu 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Agustos 2010 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2010 Arsivlenmis kopya 14 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2020