Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karaharman Deniz Muharebesi, Osmanlı Devleti'nin Karadeniz sahillerini yağmalayan Kazaklar'a karşı 1625 yılında yürüttüğü ve Osmanlı Donanması'nın zaferiyle sonuçlanan deniz harekâtı.
| Karaharman Deniz Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Osmanlı Donanmasının Karadeniz'de Kazaklarla mücadelesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu | Kazak Hetmanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Topal Recep Paşa | ?? | ||||||||
| Güçler | |||||||||
|
| ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
| ||||||||
Harekâtın sebepleri
16. yüzyılın sonlarından itibaren Zaparog Kazakları Karadeniz’deki Osmanlı yerleşimlerine cüretkâr taarruzlarda bulunuyorlardı. Nitekim, 1594, 1601 ve 1606’da Akkerman, 1602 ve 1606’da Kili, 1614’te Kefe, 1614 ve 1625’te Trabzon ve 1614’te Sinop Kazakların saldırı ve yağmalamalarıyla karşılaştı. Kazaklar, 1615, 1620 ve 1624 yıllarında İstanbul’un Karadeniz kıyılarına da saldırdıkları gibi, 20 Temmuz 1624'te Boğaz'dan da içeri girerek Yeniköy'ü yağmaladılar. Söz konusu yağma, yeniçerilerin bölgeye gönderilmesiyle durdurulabilmişti.
Bu saldırılar İstanbul’da hem korku yaydı hem de bu saldırılar yüzünden kıtlık tehlikesi baş gösterdi. Kazak saldırıları sonucu Özi boylarında, Doğu Bulgaristan ve Anadolu kıyılarındaki halk yerleşim yerlerini bırakarak iç bölgelere çekilmeye başladı.
Osmanlı Donanması Kazak saldırıları karşısında caydırıcılık ve mukabele amacıyla Karadeniz kıyılarında devriye gezmeye başladı. Ancak kadırga tipi büyük gemiler, Kazakların küçük ve süratli şaykaları karşısında yavaş ve etkisiz kalabiliyordu. Özellikle rüzgârsız havalarda şaykalar, Osmanlı donanmasındaki gemileri çevirerek büyük zararlar verebiliyorlardı (Şayka, kolayca hareket edebilen, omurgası derin olmayan ve güverte etrafını çevreleyen, gemiyi dalgalardan mürettebatı ise silah atışlarından koruyan yüksekçe bir kemeri bulunan, kürekle yol alan deniz aracıydı. Yaklaşık 50 kişi taşırdı).
İstanbul'daki kıtlığın sebebi, başkentin Akkerman ve Özi civarlarında yetiştirilen hayvanlardan sağlanan ete ve Kili ile Akkerman vasıtasıyla Boğdan'dan gelen buğdaya bağımlı olmasıydı. Bu yüzden Osmanlılar bu bölgeleri Kazak saldırılarından korumak için büyük çaba gösterdiler. Osmanlılar, Kazak saldırılarını önlemek için Özi Nehri’nin ağzına kaleler inşa ettiler.
Bununla birlikte, Kazakların denize çıkışları ve yağma seferleri engellenemedi. II. Osman'ın Kazakları himaye eden Lehistan'a karşı 1621 tarihli Hotin Seferi de arzulanan sonuçları getirmedi. 1624 yılında Kazakların Boğaziçi'ne girerek Yeniköy'ü bile yağmalaması, Osmanlı Devleti'nin Kazaklara karşı daha ön alıcı bir tutum benimsemelerine neden oldu ve donanmanın şaykaları Özi'de denize çıkış noktasında karşılayıp imha edilmesi amaçlandı.
Muharebe
Kazaklarla muharebe etmek üzere Kaptan-ı Derya Topal Recep Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması İstanbul'dan Karadeniz'e açıldı. Varna--Balçık-Mankalya---Kili-Akkerman yoluyla Özi civarındaki Kılburun'a doğru yelken açtı. Kılburun'a varıldığında, sahil boyunca yaklaşık 300 Kazak şaykasının Trabzon'a doğru gitmekte oldukları görüldüğü haber alındı. Topal Recep Paşa bunları takip etmeyi arzu etse de Özi ahalisi bunların kısa süre içinde geri döneceklerini ve donanmanın uzaklaşmaması gerektiğini söylediler.
Altı hafta hareketsiz vakit geçirildikten sonra, Kazakların yeniden İstanbul'a hücum edebilecekleri endişesiyle Donanma Rumeli sahillerinde devriye gezmeye başladı. Bugün Romanya sınırlarında olan Köstence yakınlarındaki 'ın 7-8 deniz mili açıklarındayken gözcüler Kazakların yaklaştığını haber verdiler. Donanmayı teşkil eden 43 kadırgadan yalnız 21'i Kaptan-ı Derya'nın yakınındaydı. Diğerleri kısmen hasarlıydı ve geride kalmışlardı.
Kazaklar denizin sakinliğinden faydalanarak, müteferrik gemilerin üzerine kürek kuvvetiyle hücum ettiler.
Osmanlı Donanmasındaki her bir kadırga 20-30 şaykayla mücadele etmek zorundaydı. Her şaykada ise 50 Kazak bulunuyordu. Kazaklar üç fenerinden tanıyarak Topal Recep Paşa'nın kadırgasına taarruz ettiler. Büyük direğe kadar ulaşmalarına rağmen, kadırganın kıç tarafındaki topların ateşlenip geminin etrafındaki kayıkların batırılmasıyla gemi kadırga ele geçirilmekten kurtuldu. Tersane kethüdası Memi Bey'in kadırgası ise Kazakların eline geçmekten kıl payı kurtuldu.
Bununla birlikte, muharebe sırasında kopan rüzgar ve Osmanlı Donanması'nın top ateşi Kazak şaykalarını dağıttı ve Kazak taarruzunu püskürttü. Gün boyunca süren muharebede, şaykaların 70'i batırıldı, 172'si ele geçirildi. Ayrıca, 781 Kazak esir edildi.
Donanma İstanbul yolunda Balçık açıklarında fırtınaya tutularak dört gemisini kaybetse de 1625 Kasım ayının ilk günlerinde başkente muzaffer bir şekilde girdi.
Sonuçlar
Karaharman Deniz Muharebesi, Osmanlı Donanması'nın Kazaklara karşı denizde vurduğu en büyük darbe oldu. Bu tarihten itibaren Kazakların Karadeniz kıyılarındaki Osmanlı kentlerine yönelik tehdidi ciddi anlamda azaldı. Bununla birlikte, Kazakların savaşçı gücü de kırılamadı. Nitekim, Rusya ve Lehistan'ın himayesinde Kuzey Karadeniz steplerinde mevcudiyetini koruyan Kazaklar 1637 yılında bir baskınla Azak Kalesini ele geçirmeyi başardılar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Hürriyet, 26 Ekim 2005". 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
- ^ . 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
- ^ ""Encyclopedia of the Ottoman Empire", Gábor A ́goston, Bruce Alan Masters, Infobase Publishing (2010), s. 145". 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2017.
- ^ (PDF). 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2017.
Dış bağlantılar
- İslam Ansiklopedisi, "Murad IV" maddesi, İslam Araştırmaları Vakfı, İstanbul (2006), c. 31, s. 18128 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karaharman Deniz Muharebesi Osmanli Devleti nin Karadeniz sahillerini yagmalayan Kazaklar a karsi 1625 yilinda yuruttugu ve Osmanli Donanmasi nin zaferiyle sonuclanan deniz harekati Karaharman Deniz MuharebesiOsmanli Donanmasinin Karadeniz de Kazaklarla mucadelesiTarih5 Ekim 1625Bolgeaciklari KaradenizSebepOsmanli Devleti nin Karadeniz kiyilarini yagmalayan Kazaklar i engellemek istemesiSonucKesin Osmanli zaferiTaraflarOsmanli ImparatorluguKazak HetmanligiKomutanlar ve liderlerTopal Recep Pasa GuclerOsmanli Imparatorlugu 43 kadirgaKazak Hetmanligi 300 sayka 15 000 savasciKayiplarOsmanli Imparatorlugu gemi kaybi yokKazak Hetmanligi 70 sayka batti 172 sayka esir cok sayida olu 781 esirHarekatin sebepleri16 yuzyilin sonlarindan itibaren Zaparog Kazaklari Karadeniz deki Os manli yerlesimlerine curetkar taarruzlarda bulunuyorlardi Nitekim 1594 1601 ve 1606 da Akkerman 1602 ve 1606 da Kili 1614 te Kefe 1614 ve 1625 te Trabzon ve 1614 te Sinop Kazaklarin saldiri ve yagmalamalariyla karsilasti Kazaklar 1615 1620 ve 1624 yillarinda Istanbul un Karadeniz kiyilarina da sal dirdiklari gibi 20 Temmuz 1624 te Bogaz dan da iceri girerek Yenikoy u yagmaladilar Soz konusu yagma yenicerilerin bolgeye gonderilmesiyle durdurulabilmisti Bu saldirilar Istanbul da hem korku yaydi hem de bu saldirilar yuzunden kitlik tehli kesi bas gosterdi Kazak saldirilari sonucu Ozi boylarinda Dogu Bulgaristan ve Anadolu kiyilarindaki halk yerle sim yerlerini birakarak ic bolgelere cekilmeye basladi Osmanli Donanmasi Kazak saldirilari karsisinda caydiricilik ve mukabele amaciyla Karadeniz kiyilarinda devriye gezmeye basladi Ancak kadirga tipi buyuk gemiler Kazaklarin kucuk ve suratli saykalari karsisinda yavas ve etkisiz kalabiliyordu Ozellikle ruzgarsiz havalarda saykalar Os manli do nan masindaki gemileri cevirerek buyuk zararlar vere biliyorlardi Sayka kolayca hareket edebilen omurgasi derin olmayan ve guverte etrafini cevreleyen gemiyi dalgalardan murettebati ise silah atislarindan koruyan yuksekce bir kemeri bulunan kurekle yol alan deniz araciydi Yaklasik 50 kisi tasirdi Istanbul daki kitligin sebebi baskentin Akkerman ve Ozi civarla rinda yetistirilen hayvanlardan saglanan ete ve Kili ile Akkerman vasitasiyla Bogdan dan gelen bugdaya bagimli olmasiydi Bu yuzden Osmanlilar bu bolgeleri Kazak saldirilarindan ko rumak icin buyuk caba gosterdiler Osmanlilar Kazak saldirilarini onlemek icin Ozi Nehri nin agzina kaleler insa ettiler Bununla birlikte Kazaklarin denize cikislari ve yagma seferleri engellenemedi II Osman in Kazaklari himaye eden Lehistan a karsi 1621 tarihli Hotin Seferi de arzulanan sonuclari getirmedi 1624 yilinda Kazaklarin Bogazici ne girerek Yenikoy u bile yagmalamasi Osmanli Devleti nin Kazaklara karsi daha on alici bir tutum benimsemelerine neden oldu ve donanmanin saykalari Ozi de denize cikis noktasinda karsilayip imha edilmesi amaclandi MuharebeKazak saykalari Vasily Surikov un eseri 1906 Kazaklarin 1616 yilinda Kefe ye saldirilari Kazaklarla muharebe etmek uzere Kaptan i Derya Topal Recep Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi Istanbul dan Karadeniz e acildi Varna Balcik Mankalya Kili Akkerman yoluyla Ozi civarindaki Kilburun a dogru yelken acti Kilburun a varildiginda sahil boyunca yaklasik 300 Kazak saykasinin Trabzon a dogru gitmekte olduklari goruldugu haber alindi Topal Recep Pasa bunlari takip etmeyi arzu etse de Ozi ahalisi bunlarin kisa sure icinde geri doneceklerini ve donanmanin uzaklasmamasi gerektigini soylediler Alti hafta hareketsiz vakit gecirildikten sonra Kazaklarin yeniden Istanbul a hucum edebilecekleri endisesiyle Donanma Rumeli sahillerinde devriye gezmeye basladi Bugun Romanya sinirlarinda olan Kostence yakinlarindaki in 7 8 deniz mili aciklarindayken gozculer Kazaklarin yaklastigini haber verdiler Donanmayi teskil eden 43 kadirgadan yalniz 21 i Kaptan i Derya nin yakinindaydi Digerleri kismen hasarliydi ve geride kalmislardi Kazaklar denizin sakinliginden faydalanarak muteferrik gemilerin uzerine kurek kuvvetiyle hucum ettiler Osmanli Donanmasindaki her bir kadirga 20 30 saykayla mucadele etmek zorundaydi Her saykada ise 50 Kazak bulunuyordu Kazaklar uc fenerinden taniyarak Topal Recep Pasa nin kadirgasina taarruz ettiler Buyuk direge kadar ulasmalarina ragmen kadirganin kic tarafindaki toplarin ateslenip geminin etrafindaki kayiklarin batirilmasiyla gemi kadirga ele gecirilmekten kurtuldu Tersane kethudasi Memi Bey in kadirgasi ise Kazaklarin eline gecmekten kil payi kurtuldu Bununla birlikte muharebe sirasinda kopan ruzgar ve Osmanli Donanmasi nin top atesi Kazak saykalarini dagitti ve Kazak taarruzunu puskurttu Gun boyunca suren muharebede saykalarin 70 i batirildi 172 si ele gecirildi Ayrica 781 Kazak esir edildi Donanma Istanbul yolunda Balcik aciklarinda firtinaya tutularak dort gemisini kaybetse de 1625 Kasim ayinin ilk gunlerinde baskente muzaffer bir sekilde girdi SonuclarKaraharman Deniz Muharebesi Osmanli Donanmasi nin Kazaklara karsi denizde vurdugu en buyuk darbe oldu Bu tarihten itibaren Kazaklarin Karadeniz kiyilarindaki Osmanli kentlerine yonelik tehdidi ciddi anlamda azaldi Bununla birlikte Kazaklarin savasci gucu de kirilamadi Nitekim Rusya ve Lehistan in himayesinde Kuzey Karadeniz steplerinde mevcudiyetini koruyan Kazaklar 1637 yilinda bir baskinla Azak Kalesini ele gecirmeyi basardilar Ayrica bakinizKazaklar Azak Seferi 1641 1642 Kaynakca Hurriyet 26 Ekim 2005 16 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2017 15 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2017 Encyclopedia of the Ottoman Empire Gabor A goston Bruce Alan Masters Infobase Publishing 2010 s 145 15 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2017 PDF 15 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2017 Dis baglantilarIslam Ansiklopedisi Murad IV maddesi Islam Arastirmalari Vakfi Istanbul 2006 c 31 s 18128 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde