Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kayaç, bir veya birden fazla mineralin birleşmesinden oluşan katı ve doğal bir maddedir. Kayaçları inceleyen bilim dalına Petrografi adı verilir. İnsanlar kayaçları geçmişten bu yana çeşitli alanlarda kullanmış ve ondan yararlanmıştır. Örneğin, eskiden av ve savaş aleti yapmak için obsidyen kullanılırdı. Kayaçlar aynı zamanda mutfak gereçleri, süs eşyası, ulaşım ve enerji üretimi gibi daha birçok farklı alanda kullanılır.
Türleri
Kayaçlar oluşum şekillerine göre üçe ayrılır. Bunlar magmatik (katılaşım) kayaçlar, tortul (sedimenter) kayaçlar ve başkalaşım (metaformik) kayaçlarıdır. Magmatik kayaçlar kendi arasında yüzey kayaçları ve derinlik kayaçları olmak üzere ikiye ayrılır. Tortul kayaçlar ise üçe ayrılır. Bunlar; fiziksel (kırıntılı) tortul kayaçlar, kimyasal tortul kayaçlar ve organik tortul kayaçlardır.
Magmatik (Katılaşım) kayaçlar
Magmanın yerkabuğunun içinde veya yeryüzüne çıkarak soğumasıyla oluşan kayaçlardır. Bu kayaçlara volkanik kayaçlar veya püskürük kayaçlar da denir.
Derinlik kayaçları
Bu tür kayaçlar yerkabuğunun boşluklarında bulunan magmanın yavaş yavaş soğumasıyla oluşur. Bu soğuma olayı yavaş gerçekleştiği için bu kayaçların kristalleri iri taneli ve sert bir yapıdadır. Derinlik kayaçlarına örnek olarak granit, siyenit ve gabro verilebilir.
Yüzey kayaçları
Yüzey kayaçları magmanın yeryüzüne çıkıp soğumasıyla oluşur. Yüzeyde hızlı soğumalarından dolayı kristalleri küçük taneli ve (bazıları) camsı özelliktedir. Yüzey kayaçlarına örnek olarak andezit, bazalt ve obsidyeni verebiliriz.
Tortul kayaçlar
Dış kuvvetlerin etkisiyle parçalanan kayaçların kum gibi küçük parçalar halinde veya suda çözünmüş halde taşınan maddeler göl, deniz gibi yerlerde birikir ve sertleşerek tortul kayaçları oluşturur. Bu kayaçlar tabakalıdır ve içlerinde fosil bulundurma olasılıkları oldukça yüksektir.
Fiziksel tortul kayaçlar
Kayaçların fiziksel şekilde ufalanması sonucu oluşan kil, kum ve çakıl gibi materyaller ortaya çıkar. Bu materyaller daha sonra doğal bir çimento ile birleşir ve fiziksel tortul kayaçlar oluşur. Örneğin; kum taşı, çakıl taşı ve fiziksel tortul kayaç örnekleridir.
Kimyasal tortul kayaçlar
Kayaçların içerisindeki bazı mineraller suda çözünür ve daha sonra suyun buharlaşmasıyla çökelir. Çökelen mineraller üst üste birikerek kimyasal tortul kayaçları oluşturur. Kalker (kireç taşı), traverten ve kaya tuzu bu kayaçlara örnektir.
Organik tortul kayaçlar
Organik tortul kayaçlar bitki ve hayvan kalıntılarının belli alanlarda birikmesi ve sıkışmasıyla oluşur. Örneğin; kömür, tebeşir ve mercan kalkeri organik tortul kayaçlardır.
Başkalaşım (Metaformik) kayaçları
Tortul ve magmatik kayaçların yerkabuğunun derin noktalarında yüksek sıcaklık ve basınç altında mineral ve yapısal özelliklerinin değişmesiyle oluşurlar. Kum taşı kuvarsite, kalker mermere ve granit ise gnays taşına dönüşür.
Kaynakça
- ^ Granit, Erga (13 Ocak 2020). "Gabro Nedir? Gabbro taşı Kullanımı". Erga Granit. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
- ^ "Coğrafya 10. Sınıf Ders Anlatım Sunuları | OGM Materyal". ogmmateryal.eba.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
- ^ . Milliyet. 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
- ^ . Sabah. 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kayac bir veya birden fazla mineralin birlesmesinden olusan kati ve dogal bir maddedir Kayaclari inceleyen bilim dalina Petrografi adi verilir Insanlar kayaclari gecmisten bu yana cesitli alanlarda kullanmis ve ondan yararlanmistir Ornegin eskiden av ve savas aleti yapmak icin obsidyen kullanilirdi Kayaclar ayni zamanda mutfak gerecleri sus esyasi ulasim ve enerji uretimi gibi daha bircok farkli alanda kullanilir Bir Gabro OrnegiTurleriKayaclar olusum sekillerine gore uce ayrilir Bunlar magmatik katilasim kayaclar tortul sedimenter kayaclar ve baskalasim metaformik kayaclaridir Magmatik kayaclar kendi arasinda yuzey kayaclari ve derinlik kayaclari olmak uzere ikiye ayrilir Tortul kayaclar ise uce ayrilir Bunlar fiziksel kirintili tortul kayaclar kimyasal tortul kayaclar ve organik tortul kayaclardir Magmatik Katilasim kayaclar Magmanin yerkabugunun icinde veya yeryuzune cikarak sogumasiyla olusan kayaclardir Bu kayaclara volkanik kayaclar veya puskuruk kayaclar da denir Derinlik kayaclari Bu tur kayaclar yerkabugunun bosluklarinda bulunan magmanin yavas yavas sogumasiyla olusur Bu soguma olayi yavas gerceklestigi icin bu kayaclarin kristalleri iri taneli ve sert bir yapidadir Derinlik kayaclarina ornek olarak granit siyenit ve gabro verilebilir Yuzey kayaclari Yuzey kayaclari magmanin yeryuzune cikip sogumasiyla olusur Yuzeyde hizli sogumalarindan dolayi kristalleri kucuk taneli ve bazilari camsi ozelliktedir Yuzey kayaclarina ornek olarak andezit bazalt ve obsidyeni verebiliriz Tortul kayaclar Dis kuvvetlerin etkisiyle parcalanan kayaclarin kum gibi kucuk parcalar halinde veya suda cozunmus halde tasinan maddeler gol deniz gibi yerlerde birikir ve sertleserek tortul kayaclari olusturur Bu kayaclar tabakalidir ve iclerinde fosil bulundurma olasiliklari oldukca yuksektir Fiziksel tortul kayaclar Kayaclarin fiziksel sekilde ufalanmasi sonucu olusan kil kum ve cakil gibi materyaller ortaya cikar Bu materyaller daha sonra dogal bir cimento ile birlesir ve fiziksel tortul kayaclar olusur Ornegin kum tasi cakil tasi ve fiziksel tortul kayac ornekleridir Kimyasal tortul kayaclar Kayaclarin icerisindeki bazi mineraller suda cozunur ve daha sonra suyun buharlasmasiyla cokelir Cokelen mineraller ust uste birikerek kimyasal tortul kayaclari olusturur Kalker kirec tasi traverten ve kaya tuzu bu kayaclara ornektir Organik tortul kayaclar Organik tortul kayaclar bitki ve hayvan kalintilarinin belli alanlarda birikmesi ve sikismasiyla olusur Ornegin komur tebesir ve mercan kalkeri organik tortul kayaclardir Baskalasim Metaformik kayaclari Tortul ve magmatik kayaclarin yerkabugunun derin noktalarinda yuksek sicaklik ve basinc altinda mineral ve yapisal ozelliklerinin degismesiyle olusurlar Kum tasi kuvarsite kalker mermere ve granit ise gnays tasina donusur Kaynakca Granit Erga 13 Ocak 2020 Gabro Nedir Gabbro tasi Kullanimi Erga Granit 16 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2022 Cografya 10 Sinif Ders Anlatim Sunulari OGM Materyal ogmmateryal eba gov tr Erisim tarihi 16 Aralik 2022 Milliyet 28 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2022 Sabah 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2022