Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kayserili Halil Paşa veya Maraşlı Halil Paşa, 17 Kasım 1616-18 Ocak 1619 tarihleri arasında, I. Ahmed saltanatının son döneminde, I. Mustafa'nın ilk saltanatında ve II. Osman saltanatının ilk döneminde iki yıldan biraz fazla bir süre ve daha sonra IV. Murad saltanatı döneminde 1 Aralık 1626-6 Nisan 1628 tarihleri arasında bir buçuk yıla yakın bir süre olmak üzere, iki kez toplam üç yıl yedi ay yedi gün sadrazamlık yapmış devlet adamıdır.
| Kayserili Halil Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 1 Aralık 1626 - 6 Nisan 1628 | |
| Hükümdar | IV. Murad |
| Yerine geldiği | Hafız Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Hüsrev Paşa |
| Görev süresi 17 Kasım 1616 - 18 Ocak 1619 | |
| Hükümdar | I. Ahmed I. Mustafa II. Osman |
| Yerine geldiği | Öküz Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Öküz Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Maraş |
| Ölüm | 1629 İstanbul |
Yaşamı
Kahramanmaraş, "Zeytun" (günümüzde Süleymanlı) kasabasında doğmuş Ermeni asıllı devşirmelerdendir. Ağabeyi III. Murat'ın yakın danışmanlarından olan Beylerbeyi Mehmet Paşa idi. Eğitimini Sarayda Enderun okulunda tamamladı. Sarayda önce "doğancıbaşı", 1595 yılında da "Çarkacıbaşı" görevine atandı.
Saraydan çıkması Temmuz 1607'de "Maryol Hüseyin Paşa" yerine Yeniçeri Ağası olarak tayin edilmesi ile olmuştur. Bu görevde iken Celali isyanları'nın bastırılmasında bulunmuş; Kuyucu Murat Paşa'nın baş yardımcısı olarak bu başarıları ile Sadrazam Kuyucu Murat Paşa tarafından tutulmaya başlanmıştır. Kuyucu Murat Paşa Celaliler isyanı ile uğraşmayı bitirir bitirmez İstanbul'a gitmeden İran Serdar-ı Ekremi tayin edilmişti. Kuyucu Murat Paşa, kendinin İstanbul'a dönmesini istemeyenlerin başında kaptan-ı derya Hafız Ahmed Paşa'nın bulunduğunu öğrenmişti. Sadrazam olan ve İran cephesinde bulunan Kuyucu Murat Paşa kendi adamı olarak kabul ettiği Halil Paşa'yı 6 Şubat 1609'da Hafız Ahmed Paşa yerine Kaptan-ı Derya olarak tayin ettirmiştir.
Halil Paşa'ya Kaptan-ı Derya görevi Cezayir beylerbeyi unvanı da verilmiştir. Halil Paşa bu ilk kaptan-ı deryalık görevi sırasında ilk yılını Maltalı ve Floransalı korsanların Doğu Akdeniz'de Osmanlı ticaret gemilerine yaptıkları hücumları önlemeye çalışmakla geçirmiştir. Avrupalıların "Kırmızı Kalyon" Türklerin "Kara Cehennem" adını verdikleri ama asıl adı "de Fraissinet" olan Malta Şövalyeleri filosu komutanının 4 veya 5 kalyonluk bir filo ile Kıbrıs adası etrafında dolaşarak Mısır'dan gelecek ve Mısır vergilerini ve Mısır eşyalarını İstanbul'a taşıyan Türk ticaret gemilerine hücuma hazırlandığı haberini almıştı. Bu filonun üzerine gitti ve Maltalılar idaresinde bu kalyon filosu ile 2 gün süren bir deniz muharebesine girişti. Bu muharebede korsan Kara Cehennem'e karşı galip gelen Halil Paşa bu filonun kalyonlarının hepsini teslim alarak ve 500 esir, 2,000 tüfenk ve 160 top eline geçirdi. Bu savaşta Cezayir kaptanlarından Cafer Kaptan İspanyol Sicilya Valisi'nin oğlunu da esir aldı ve daha sonra bu çocuk Enderun'da yetiştirildi. Bu kalyonları ve ganimet mallarını Halil Paşa İstanbul'a getirdi. Bu başarısından dolayı kendisine vezirlik rütbesi verildi. Halil Paşa 1610 ve 1611 yıllarında da donanma ile Akdeniz seferleri yaptı ama bu seferlerde büyük deniz savaşlarına girişmedi. Ancak bu seferlerde irili ufaklı 50'den fazla gemiyi eline geçirmeyi başardı.
Bu yıllarda Akdeniz'de Faslılar ve İspanyollara karşı bağımsızlık savaşları veren Hollandalılarla birlikte İspanya aleyhinde bir ittifak kurmak için faaliyetlerde bulundu. Bu ittifak için müzakerelerin açılması için 10 Temmuz 1610 tarihli Lahey'e Hollanda hükûmetine gönderdiği bir name Hollanda arşivlerinde bulunmaktadır.
Fakat Halil Paşa'nın hamisi olan Kuyucu Murat Paşa 1611'de öldü. Çok başarılı olan Mısır valisi Öküz Kara Mehmet Paşa İstanbul'a çağrılıp I. Ahmet'in çocuk yaşında kızı ile nikâh yapıldı ve saraya "damat" oldu. Sadrazam Gümülcineli Damat Nasuh Paşa da hem Kara Mehmet Paşa'yı ödüllendirmek hem de İstanbul'dan uzaklaştırmak isteğindeydi. Böylece 1612'de Halil Paşa Kaptan-ı Derya görevinden azledildi ve yerine Öküz Kara Mehmet Paşa'ya Kaptan-ı Deryalık görevi verildi.
Halil Paşa İstanbul'da vezirlik görevine devam etti. Bu görevde iken kendinin büyük katkı yaptığı İspanya'ya karşı Fas ve Hollanda ile ittifak konusunu da konuşmak üzere "Cornelius Haga" adlı bir Hollanda elçisi 17 Mart 1612'de İstanbul'a geldi. Halil Paşa ve diğer divan vezirleri ile görüşmeler yaptı ve Padişah huzuruna çıktı. Fakat Akdeniz'de İspanyollara karşı Osmanlı-Fas-Hollanda ittifakı konusunun sonuç verici olmayacağı aşikardı. Bir taraftan Osmanlı tarafındaki Halil Paşa'nın Osmanlı politikasına etkisi çok azalmıştı ve diğer taraftan Hollandalılar 1609'da İspanya ile bir ateşkes imzalamışlardı. Bu ateşkes ta 1621 sonuna kadar yürürlükte kalıp İspanya ve Hollanda arasında bir nebze barış sağladı.
1613'te Öküz Mehmet Paşa'nın yerine ikinci defa Kaptan-ı Derya görevine getirildi. Bu görevle Mayıs 1614'te 45 parça kadırga ile sefere çıktı. Bu seferde Malta adasına asker çıkarıp etrafı vurdu. Oradan sonra Trablusgarp'a yöneldi. Burada "Dayı" olan ve merkezden gönderilen Osmanlı valilerini eyalet işlerine karıştırmayan "Safer Dayı"'yı ele geçirip idam ettirdi. Bundan sonra İstanbul'a döndü.
1617'de Damat Halil Paşa Öküz Mehmet Paşa'nın azledilmesi üzerine sadrazamlık görevine getirildi. Bu sırada doğuda devam eden Şah Abbas'a karşı yapılmakta olan 1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı için serdar-ı ekrem tayin edildi ve doğuda cepheye gitti. Sadrazam İran cephesinde iken İstanbul'da sedaret kaymakamlığını Sofu Mehmed Paşa yapmaktaydı.
Bu sırada İstanbul'da çok önemli olaylar ortaya çıktı ama Sadrazam olan Damat Halil Paşa bunlara hiç etki yapamadı. Sultan I. Ahmet birden hastalanıp 22 Kasım 1617'de öldü. Sofu Mehmed Paşa ve saray ileri gelenleri sultanlığın "babadan-oğula geçme" sistemini kaldırarak yerine "ekber ve erşed" sistemini getirdiler. Buna göre III. Mehmed'in oğlu ve I. Ahmed'in kardeşi olan I. Mustafa'yı tahta çıkardılar. Fakat I. Mustafa üç ay kadar süren bir saltanattan sonra, akli dengesi yerinde olmaması nedeniyle, 26 Şubat 1618'de tahttan indirilip 15 yaşındaki I. Ahmed'in oğlu II. Osman tahta geçirildi. Temmuz 1618'de İstanbul'da Sadrazam Kaymakamı olan Sofu Mehmed Paşa azledildi ve Öküz Kara Mehmed Paşa İstanbul'da sadaret kaymakamlığına getirildi.
1618'de sadrazam ve serdar-ı ekrem olan Damat Halil Paşa, İran'da 1618'de Şah Abbas'ın boşalttığı Tebriz'i ele geçirdi. Ama oradan Erdebil'e yürümekte iken Pül-i Şikeste'de İran ordusunun bir pususuna düştü ve Osmanlı ordusu büyük bir bozguna uğradı. Bundan sonra İran'la, 26 Eylül 1618'de Serav Antlaşması imzalandı.Bu başarısızlığı üzerine II. Osman 18 Ocak 1619'da Damat Halil Paşa'yı sadrazamlık görevinden aldı.
Halil Paşa İstanbul'a dönüp Üsküdar'da Pir Aziz Mahmut Hüdai Efendi dergahına çekildi. Pir Aziz Mahmut Hüdai aracılığı ile II. Osman'nın I. Ahmet ölümü ile kendisine padişahlık verilmemesi dolayısıyla olan küskünlüğü giderildi.
1620 yılında Damat Halil Paşa üçüncü kez Kaptan-ı Derya olarak görevlendirildi.
Bu görevde iken Genç Osman olayı ile II. Osman'ın katli ve I. Mustafa'nın ikinci defa tahta çıkarılması ve bunlara dolayısıyla çıkan keşmekeş ve karışıklıklar sırasında I. Mustafa'nın annesi Valide Sultan 3 defa Damat Halil Paşa'ya sadrazamlık teklif etti. Ama Damat Halil Paşa bu anarşik durumda sadrazam olmayı reddetti. 1620 yılı sonlarına doğru kaptan-ı derya görevinden de azledildi.
Altı ay sonra 1621'de 4. kez kaptan-ı derya oldu. 1623'te bu görevden azledilerek yerine Topal Recep Paşa kaptan-ı deryalık görevine getirildi. Bu azilden sonra Halil Paşa Malkara'ya sürgüne gönderildi.
8 Şubat 1626'da yeni bir sadrazam tayin edilmesi için sadaret kaymakamı olan Topal Recep Paşa konağında bir toplandı buna devlet ricali vezirler ve ulemada katıldı. Bu toplantıda ilk defa bu devlet ricalinin oylaması ile bir sadrazam adayı seçildi. Müezzinzade Filibeli Hafız Ahmed Paşa sadrazamlıktan azledilerek yerine Damat Halil Paşa seçilmesi önerisi padişah IV. Murat'a sunuldu. Padişah bunu kabul ederek Halil Paşa 2. kez sadrazamlığa getirildi. Damat Halil Paşa kışın çok soğuk olmasına aldırmayarak alayla Üsküdar'a giderek o yaz İran'a sefer yapmak için hazırlıklara başlamak üzere orada ordugaha çekildi.
Halil Paşa orduyla İran cephesine hareket edip yolda iken Erzurum'da Abaza Mehmet Paşa'nın isyan etmiş olduğu haberini aldı. Bunun üzerine Damat Halil Paşa'nın ordu ile Abaza Mehmed Paşa isyanını bastırmak için Erzurum'a yürüdü. Erzurum'u 70 gün kuşatmaya aldı ama Abaza Mehmed Paşa'nın direnmesi dolayısıyla bu şehri almada başarısız kaldı. Doğuda kış mevsiminin erken gelmesi nedeniyle, kış harekâtına hazır olmadığı için, Damat Halil Paşa Erzurum kuşatmasını kaldırıp ordu ile Tokat ordugahına çekildi. Bu başarısızlığı dolayısıyla 16 yaşına girip ilk defa devlet kararları almaya yetişkin olduğu kabul edilen IV. Murat'ın ilk politik icraatı olarak 6 Nisan 1628'de Damat Halil Paşa sadrazamlıktan azledildi.
Bundan sonra Halil Paşa emekli yapıldı ve İstanbul'da yaşamaya başladı. 1629'da bu şehirde öldü. Üsküdar'da şeyh olan Aziz Mahmud Hüdayi Efendi dergahı yanında yaptırmış olduğu türbesine defnedildi.
Değerlendirme
Halil Paşa, Uzunçarşılı'ya göre
Orta derecede bir hükûmet başkanı olup, iki defaki sadaretinde başarılı bir iş göremedi... Dört defa tayin edildiği Kaptan-ı Deryalıkta yüz ağartmıştır.
Yaşayıp görev yaptığı dönemlerde Genç Osman olayları anarşisi devirlerinin tehlikelerinden mürşidi olan Şeyh Aziz Mahmud Hüdayi'nın koruyup desteklemesi ile kurtulmuştur.
İkinci defa sadaretinde İran seferine çıktığını Üsküdar'da mürşidi olan Şeyh Aziz Mahmud Hüdayi'ye bildirmek için gittiğinde Şeyh ona "A beyim bir defa daha serdar olmuş idin" deyip daha önceki serdarlığı sırasındaki başarısızlığını öne sürüp yeni görevinde de başarısız olacağını ima etmiştir. Damat Halil Paşa buna çok üzülüp Şeyh'in huzurundan hüzünlü olarak ayrılmıştı.
Eserleri
Fatih'te Millet Kütüphanesi civarında camii, çeşme ve sebili vardı. Üsküdar'da Hüdai Efendi Dergahı yakındaki "Kapıcı Tekkesi"'ni de Damat Halil Paşa yaptırmıştır. Hüdayi Dergahı yakında olan türbesi, çeşmesi ve sebili Sultan Ahmet Camii mimarı Sedefkâr Mehmet Ağa'nın eseridir.
Hakkında Vasafi tarafından yazılmış Tarih-i Halil Paşa adlı tercüme-i hali ve yine aynı yazar tarafından hazırlanmış ve muhaberelerini anlatan Gazaname-i Halil Paşa adlı yazma eserler İstanbul kütüphanelerinden Esat Efendi kütüphanesinde bulunmaktadır.
Popüler kültürdeki yeri
Star TV'de yayınlanan Muhteşem Yüzyıl Kösem adlı dizide Halil Paşa karakterini Şener Savaş canlandırmaktadır.
Kaynakça
- ^ Bu nedenle Maraşlı Halil Paşa olarak da isimlendirilmektedir. Ama 1931-36 edissonu Birinci İslam Ansiklopedisi tarafından "Kayserili Hali Paşa" olarak anılmaktadır. Houtsma, M. Th (1993). "First encyclopaedia of Islam: 1913-1936" (İngilizce). BRİLL. s. 185. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j k Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010)
- ^ Aydın, M.," Halil Paşa İbn Pirî Vakfiyesi., Vakıflar Dergisi, Sayı:37, YılːHaziran 2012. URL:http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/939/Ayd%C4%B1n.pdf?sequence=1 22 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2017-02-21
- ^ Namia Tarihi C.2 say,402
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi, say..
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.370-373
- Kültür Bakanlığı web sitesi, Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi[], Erişim tarihi:12.12.2011
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hafız Ahmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 1 Aralık 1626 - 6 Nisan 1628 | Sonra gelen: Hüsrev Paşa |
| Önce gelen: Öküz Mehmed Paşa | Osmanlı Sadrazamı 17 Kasım 1616 - 18 Ocak 1619 | Sonra gelen: Öküz Mehmed Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Niğdeli Mustafa Paşa | Kaptan-ı Derya 1621 - 5 Ocak 1623 | Sonra gelen: Topal Recep Paşa |
| Önce gelen: Kara Davut Paşa | Kaptan-ı Derya Kasım 1619 - 1621 | Sonra gelen: Niğdeli Mustafa Paşa |
| Önce gelen: Öküz Mehmed Paşa | Kaptan-ı Derya 24 Kasım 1613 - 8 Şubat 1617 | Sonra gelen: İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa |
| Önce gelen: Hafız Ahmed Paşa | Kaptan-ı Derya 1609 - Ekim 1611 | Sonra gelen: Öküz Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kayserili Halil Pasa veya Marasli Halil Pasa 17 Kasim 1616 18 Ocak 1619 tarihleri arasinda I Ahmed saltanatinin son doneminde I Mustafa nin ilk saltanatinda ve II Osman saltanatinin ilk doneminde iki yildan biraz fazla bir sure ve daha sonra IV Murad saltanati doneminde 1 Aralik 1626 6 Nisan 1628 tarihleri arasinda bir bucuk yila yakin bir sure olmak uzere iki kez toplam uc yil yedi ay yedi gun sadrazamlik yapmis devlet adamidir Kayserili Halil PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 1 Aralik 1626 6 Nisan 1628Hukumdar IV MuradYerine geldigi Hafiz Ahmed PasaYerine gelen Husrev PasaGorev suresi 17 Kasim 1616 18 Ocak 1619Hukumdar I Ahmed I Mustafa II OsmanYerine geldigi Okuz Mehmed PasaYerine gelen Okuz Mehmed PasaKisisel bilgilerDogum MarasOlum 1629 IstanbulYasamiKahramanmaras Zeytun gunumuzde Suleymanli kasabasinda dogmus Ermeni asilli devsirmelerdendir Agabeyi III Murat in yakin danismanlarindan olan Beylerbeyi Mehmet Pasa idi Egitimini Sarayda Enderun okulunda tamamladi Sarayda once dogancibasi 1595 yilinda da Carkacibasi gorevine atandi Saraydan cikmasi Temmuz 1607 de Maryol Huseyin Pasa yerine Yeniceri Agasi olarak tayin edilmesi ile olmustur Bu gorevde iken Celali isyanlari nin bastirilmasinda bulunmus Kuyucu Murat Pasa nin bas yardimcisi olarak bu basarilari ile Sadrazam Kuyucu Murat Pasa tarafindan tutulmaya baslanmistir Kuyucu Murat Pasa Celaliler isyani ile ugrasmayi bitirir bitirmez Istanbul a gitmeden Iran Serdar i Ekremi tayin edilmisti Kuyucu Murat Pasa kendinin Istanbul a donmesini istemeyenlerin basinda kaptan i derya Hafiz Ahmed Pasa nin bulundugunu ogrenmisti Sadrazam olan ve Iran cephesinde bulunan Kuyucu Murat Pasa kendi adami olarak kabul ettigi Halil Pasa yi 6 Subat 1609 da Hafiz Ahmed Pasa yerine Kaptan i Derya olarak tayin ettirmistir Halil Pasa ya Kaptan i Derya gorevi Cezayir beylerbeyi unvani da verilmistir Halil Pasa bu ilk kaptan i deryalik gorevi sirasinda ilk yilini Maltali ve Floransali korsanlarin Dogu Akdeniz de Osmanli ticaret gemilerine yaptiklari hucumlari onlemeye calismakla gecirmistir Avrupalilarin Kirmizi Kalyon Turklerin Kara Cehennem adini verdikleri ama asil adi de Fraissinet olan Malta Sovalyeleri filosu komutaninin 4 veya 5 kalyonluk bir filo ile Kibris adasi etrafinda dolasarak Misir dan gelecek ve Misir vergilerini ve Misir esyalarini Istanbul a tasiyan Turk ticaret gemilerine hucuma hazirlandigi haberini almisti Bu filonun uzerine gitti ve Maltalilar idaresinde bu kalyon filosu ile 2 gun suren bir deniz muharebesine giristi Bu muharebede korsan Kara Cehennem e karsi galip gelen Halil Pasa bu filonun kalyonlarinin hepsini teslim alarak ve 500 esir 2 000 tufenk ve 160 top eline gecirdi Bu savasta Cezayir kaptanlarindan Cafer Kaptan Ispanyol Sicilya Valisi nin oglunu da esir aldi ve daha sonra bu cocuk Enderun da yetistirildi Bu kalyonlari ve ganimet mallarini Halil Pasa Istanbul a getirdi Bu basarisindan dolayi kendisine vezirlik rutbesi verildi Halil Pasa 1610 ve 1611 yillarinda da donanma ile Akdeniz seferleri yapti ama bu seferlerde buyuk deniz savaslarina girismedi Ancak bu seferlerde irili ufakli 50 den fazla gemiyi eline gecirmeyi basardi Bu yillarda Akdeniz de Faslilar ve Ispanyollara karsi bagimsizlik savaslari veren Hollandalilarla birlikte Ispanya aleyhinde bir ittifak kurmak icin faaliyetlerde bulundu Bu ittifak icin muzakerelerin acilmasi icin 10 Temmuz 1610 tarihli Lahey e Hollanda hukumetine gonderdigi bir name Hollanda arsivlerinde bulunmaktadir Fakat Halil Pasa nin hamisi olan Kuyucu Murat Pasa 1611 de oldu Cok basarili olan Misir valisi Okuz Kara Mehmet Pasa Istanbul a cagrilip I Ahmet in cocuk yasinda kizi ile nikah yapildi ve saraya damat oldu Sadrazam Gumulcineli Damat Nasuh Pasa da hem Kara Mehmet Pasa yi odullendirmek hem de Istanbul dan uzaklastirmak istegindeydi Boylece 1612 de Halil Pasa Kaptan i Derya gorevinden azledildi ve yerine Okuz Kara Mehmet Pasa ya Kaptan i Deryalik gorevi verildi Halil Pasa Istanbul da vezirlik gorevine devam etti Bu gorevde iken kendinin buyuk katki yaptigi Ispanya ya karsi Fas ve Hollanda ile ittifak konusunu da konusmak uzere Cornelius Haga adli bir Hollanda elcisi 17 Mart 1612 de Istanbul a geldi Halil Pasa ve diger divan vezirleri ile gorusmeler yapti ve Padisah huzuruna cikti Fakat Akdeniz de Ispanyollara karsi Osmanli Fas Hollanda ittifaki konusunun sonuc verici olmayacagi asikardi Bir taraftan Osmanli tarafindaki Halil Pasa nin Osmanli politikasina etkisi cok azalmisti ve diger taraftan Hollandalilar 1609 da Ispanya ile bir ateskes imzalamislardi Bu ateskes ta 1621 sonuna kadar yururlukte kalip Ispanya ve Hollanda arasinda bir nebze baris sagladi 1613 te Okuz Mehmet Pasa nin yerine ikinci defa Kaptan i Derya gorevine getirildi Bu gorevle Mayis 1614 te 45 parca kadirga ile sefere cikti Bu seferde Malta adasina asker cikarip etrafi vurdu Oradan sonra Trablusgarp a yoneldi Burada Dayi olan ve merkezden gonderilen Osmanli valilerini eyalet islerine karistirmayan Safer Dayi yi ele gecirip idam ettirdi Bundan sonra Istanbul a dondu 1617 de Damat Halil Pasa Okuz Mehmet Pasa nin azledilmesi uzerine sadrazamlik gorevine getirildi Bu sirada doguda devam eden Sah Abbas a karsi yapilmakta olan 1603 1618 Osmanli Safevi Savasi icin serdar i ekrem tayin edildi ve doguda cepheye gitti Sadrazam Iran cephesinde iken Istanbul da sedaret kaymakamligini Sofu Mehmed Pasa yapmaktaydi Bu sirada Istanbul da cok onemli olaylar ortaya cikti ama Sadrazam olan Damat Halil Pasa bunlara hic etki yapamadi Sultan I Ahmet birden hastalanip 22 Kasim 1617 de oldu Sofu Mehmed Pasa ve saray ileri gelenleri sultanligin babadan ogula gecme sistemini kaldirarak yerine ekber ve ersed sistemini getirdiler Buna gore III Mehmed in oglu ve I Ahmed in kardesi olan I Mustafa yi tahta cikardilar Fakat I Mustafa uc ay kadar suren bir saltanattan sonra akli dengesi yerinde olmamasi nedeniyle 26 Subat 1618 de tahttan indirilip 15 yasindaki I Ahmed in oglu II Osman tahta gecirildi Temmuz 1618 de Istanbul da Sadrazam Kaymakami olan Sofu Mehmed Pasa azledildi ve Okuz Kara Mehmed Pasa Istanbul da sadaret kaymakamligina getirildi 1618 de sadrazam ve serdar i ekrem olan Damat Halil Pasa Iran da 1618 de Sah Abbas in bosalttigi Tebriz i ele gecirdi Ama oradan Erdebil e yurumekte iken Pul i Sikeste de Iran ordusunun bir pususuna dustu ve Osmanli ordusu buyuk bir bozguna ugradi Bundan sonra Iran la 26 Eylul 1618 de Serav Antlasmasi imzalandi Bu basarisizligi uzerine II Osman 18 Ocak 1619 da Damat Halil Pasa yi sadrazamlik gorevinden aldi Halil Pasa Istanbul a donup Uskudar da Pir Aziz Mahmut Hudai Efendi dergahina cekildi Pir Aziz Mahmut Hudai araciligi ile II Osman nin I Ahmet olumu ile kendisine padisahlik verilmemesi dolayisiyla olan kuskunlugu giderildi 1620 yilinda Damat Halil Pasa ucuncu kez Kaptan i Derya olarak gorevlendirildi Bu gorevde iken Genc Osman olayi ile II Osman in katli ve I Mustafa nin ikinci defa tahta cikarilmasi ve bunlara dolayisiyla cikan kesmekes ve karisikliklar sirasinda I Mustafa nin annesi Valide Sultan 3 defa Damat Halil Pasa ya sadrazamlik teklif etti Ama Damat Halil Pasa bu anarsik durumda sadrazam olmayi reddetti 1620 yili sonlarina dogru kaptan i derya gorevinden de azledildi Alti ay sonra 1621 de 4 kez kaptan i derya oldu 1623 te bu gorevden azledilerek yerine Topal Recep Pasa kaptan i deryalik gorevine getirildi Bu azilden sonra Halil Pasa Malkara ya surgune gonderildi 8 Subat 1626 da yeni bir sadrazam tayin edilmesi icin sadaret kaymakami olan Topal Recep Pasa konaginda bir toplandi buna devlet ricali vezirler ve ulemada katildi Bu toplantida ilk defa bu devlet ricalinin oylamasi ile bir sadrazam adayi secildi Muezzinzade Filibeli Hafiz Ahmed Pasa sadrazamliktan azledilerek yerine Damat Halil Pasa secilmesi onerisi padisah IV Murat a sunuldu Padisah bunu kabul ederek Halil Pasa 2 kez sadrazamliga getirildi Damat Halil Pasa kisin cok soguk olmasina aldirmayarak alayla Uskudar a giderek o yaz Iran a sefer yapmak icin hazirliklara baslamak uzere orada ordugaha cekildi Halil Pasa orduyla Iran cephesine hareket edip yolda iken Erzurum da Abaza Mehmet Pasa nin isyan etmis oldugu haberini aldi Bunun uzerine Damat Halil Pasa nin ordu ile Abaza Mehmed Pasa isyanini bastirmak icin Erzurum a yurudu Erzurum u 70 gun kusatmaya aldi ama Abaza Mehmed Pasa nin direnmesi dolayisiyla bu sehri almada basarisiz kaldi Doguda kis mevsiminin erken gelmesi nedeniyle kis harekatina hazir olmadigi icin Damat Halil Pasa Erzurum kusatmasini kaldirip ordu ile Tokat ordugahina cekildi Bu basarisizligi dolayisiyla 16 yasina girip ilk defa devlet kararlari almaya yetiskin oldugu kabul edilen IV Murat in ilk politik icraati olarak 6 Nisan 1628 de Damat Halil Pasa sadrazamliktan azledildi Bundan sonra Halil Pasa emekli yapildi ve Istanbul da yasamaya basladi 1629 da bu sehirde oldu Uskudar da seyh olan Aziz Mahmud Hudayi Efendi dergahi yaninda yaptirmis oldugu turbesine defnedildi DegerlendirmeHalil Pasa Uzuncarsili ya gore Orta derecede bir hukumet baskani olup iki defaki sadaretinde basarili bir is goremedi Dort defa tayin edildigi Kaptan i Deryalikta yuz agartmistir Yasayip gorev yaptigi donemlerde Genc Osman olaylari anarsisi devirlerinin tehlikelerinden mursidi olan Seyh Aziz Mahmud Hudayi nin koruyup desteklemesi ile kurtulmustur Ikinci defa sadaretinde Iran seferine ciktigini Uskudar da mursidi olan Seyh Aziz Mahmud Hudayi ye bildirmek icin gittiginde Seyh ona A beyim bir defa daha serdar olmus idin deyip daha onceki serdarligi sirasindaki basarisizligini one surup yeni gorevinde de basarisiz olacagini ima etmistir Damat Halil Pasa buna cok uzulup Seyh in huzurundan huzunlu olarak ayrilmisti EserleriFatih te Millet Kutuphanesi civarinda camii cesme ve sebili vardi Uskudar da Hudai Efendi Dergahi yakindaki Kapici Tekkesi ni de Damat Halil Pasa yaptirmistir Hudayi Dergahi yakinda olan turbesi cesmesi ve sebili Sultan Ahmet Camii mimari Sedefkar Mehmet Aga nin eseridir Hakkinda Vasafi tarafindan yazilmis Tarih i Halil Pasa adli tercume i hali ve yine ayni yazar tarafindan hazirlanmis ve muhaberelerini anlatan Gazaname i Halil Pasa adli yazma eserler Istanbul kutuphanelerinden Esat Efendi kutuphanesinde bulunmaktadir Populer kulturdeki yeriStar TV de yayinlanan Muhtesem Yuzyil Kosem adli dizide Halil Pasa karakterini Sener Savas canlandirmaktadir Kaynakca Bu nedenle Marasli Halil Pasa olarak da isimlendirilmektedir Ama 1931 36 edissonu Birinci Islam Ansiklopedisi tarafindan Kayserili Hali Pasa olarak anilmaktadir Houtsma M Th 1993 First encyclopaedia of Islam 1913 1936 Ingilizce BRILL s 185 ISBN 9004097961 a b c d e f g h i j k Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 Aydin M Halil Pasa Ibn Piri Vakfiyesi Vakiflar Dergisi Sayi 37 YilːHaziran 2012 URL http acikerisim fsm edu tr 8080 xmlui bitstream handle 11352 939 Ayd C4 B1n pdf sequence 1 22 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2017 02 21 Namia Tarihi C 2 say 402Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi say Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 370 373 Kultur Bakanligi web sitesi Osmanli Imparatorlugu Kronolojisi olu kirik baglanti Erisim tarihi 12 12 2011Siyasi goreviOnce gelen Hafiz Ahmed Pasa Osmanli Sadrazami 1 Aralik 1626 6 Nisan 1628 Sonra gelen Husrev PasaOnce gelen Okuz Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 17 Kasim 1616 18 Ocak 1619 Sonra gelen Okuz Mehmed PasaAskeri goreviOnce gelen Nigdeli Mustafa Pasa Kaptan i Derya 1621 5 Ocak 1623 Sonra gelen Topal Recep PasaOnce gelen Kara Davut Pasa Kaptan i Derya Kasim 1619 1621 Sonra gelen Nigdeli Mustafa PasaOnce gelen Okuz Mehmed Pasa Kaptan i Derya 24 Kasim 1613 8 Subat 1617 Sonra gelen Istankoylu Celebi Guzelce Ali PasaOnce gelen Hafiz Ahmed Pasa Kaptan i Derya 1609 Ekim 1611 Sonra gelen Okuz Mehmed Pasa