Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ocak 2009) () |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2024) () |
Kerbelâ Olayı veya Kerbelâ Savaşı ya da Kerbelâ katliamı, 10 Ekim 680'de, bugünkü Irak sınırları içindeki Kerbelâ şehrinde, Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'ye bağlı küçük bir birlik ile Emevi halifesi I. Yezid'in ordusu arasında cereyan etmiştir. Hüseyin ve kafilesindeki herkes öldürülmüştür.
| Kerbelâ Olayı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İkinci Fitne | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Ümeyyeoğulları / Kureyş | Haşimoğulları / Kureyş | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Ömer bin Sa'd | Hüseyin bin Ali | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| En az 4.000-5.000 kişi | 72 kişiden daha fazla | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 88 kişi | 72 kişi | ||||||||
Muhammed'in kızı Fatıma'nın Muhammed’in kuzeni Ali'den olma oğlu İmam Hüseyin'in ölümü, Şiilerce her sene Aşûre Günü'nde yâd edilir. Sünnîler ise İslam'da matem yapılmaması kaidesine uyarak bu günleri ibadet yaparak ve Mevlid okutarak geçirirler.
Sude Ehühi
Muhammed'in 632 yılında ölmesinden sonra Müslüman toplumunun başına kimin geçeceği kaygısı baş gösterdi. Müslümanların bir kısmı ilk olarak Ebu Bekir'in halifeliğini kabul ettiler. Ebu Bekir'den sonra sırasıyla Ömer bin Hattab, Osman bin Affan ve Ali bin Ebu Talib halifeliğe geldiler.
İlk Fitne
Osman'ın 656 yılında asiler tarafından öldürülmesinden sonra Ali halife olarak başa geçti. Bunun üzerine Osman'ın amcasının oğlu Muaviye ile Talha, Zübeyr, Aişe ve Osman'ın bazı diğer akrabaları Ali'den katillerin bulunmasını ve onlardan kısas alınmasını istedi. Ali ise bir süre ortalığın yatışmasının beklenmesini istedi. Bunun üzerine Muaviye, Talha, Zübeyr ve Aişe Ali'ye darıldı. Daha sonra Talha ve Zübeyr bir ordu topladı. Bunu bir isyan kabul eden Ali ordusuyla olay yerine hareket etti. İlk başta savaş olmamasına rağmen iki tarafın askerlerinin sözlü atışması üzerine durum gerginleşti ve bir anda savaşa dönüştü. Savaşta sahabelerden Talha ve Zübeyr öldü. Aişe ise Ali tarafından Medine'ye gönderildi. Muaviye hilafetini ilan etti ve İslam Devleti, Ali ile Muaviye arasında ikiye bölündü.[]
Ali'nin ölümü
Ali yaklaşık 5 yıl halifelik yaptıktan sonra 661 yılında Hariciler'den Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem tarafından gerçekleştirilen bir suikastte hayatını kaybetti ve iktidar 20 yıllığına Muaviye'de kaldı.
Muaviye hayattayken oğlu Yezid'e biat etmeleri için taraftarları ve Hicaz ahalisinden biat istedi. Lakin taraftarları ve Hicaz ahalisi oğluna biat etmediler. Sebep olarak ise Hasan ile yaptığı anlaşmayı gösterdiler. Bunun üzerine Muaviye biat etme arzusundan vazgeçti.[] Muaviye 680 yılında ölünce Yezid başa geçti.
Yezid başa geçince ilk iş olarak Medine valisine bir mektup yazarak Hüseyin bin Ali'ye değil, kendisine itaat etmesini, aksi takdirde bunu canıyla ödeyeceğini bildirdi. Bu arada Hüseyin Kûfelilerden kendisine bağlılıklarını sunan mektuplar alıyordu. Kûfe'ye gelip halife olduğunu ilan ederse Hüseyin'i destekleyeceklerini söylüyorlardı. Hüseyin bu teklifleri ciddiye aldı ve Kûfe'deki taraftarlarının gerçekte olduğundan çok daha fazla olduğunu zannetti. Yaklaşık 70 taraftarı ve ailesi ile Kûfe'ye doğru yola çıktı.
Sayıca fazla olmayan Kûfeli taraftarları Yezid'in yandaşları tarafından bastırıldı. Hüseyin ve beraberindekiler Kerbelâ'da Yezid'in 4500'e yakın adamıyla karşılaştılar. Burada meydana gelen savaşta Hüseyin ve taraftarlarının hepsi öldürüldü ve ailesi esir alındı.
Şiî ve Alevî Müslümanlığında bu olayın çok önemli yeri vardır. Onlara göre Ali'nin oğulları yenilmez savaşçılar, çok yüce şahsiyetler ve halifelik makamının haklı sahipleridir. Sünni Müslümanlığında da İslam peygamberi Muhammed'in torunları ve dört büyük halifeden birinin oğulları oldukları için en yüce sahabeler arasında ve dini liderler olarak kabul edilirler. Sünnilere göre de seçilmemiş ve zorla başa gelmiş bir halife tarafından katledilmişlerdir.
Klasik İslamî kaynaklar dışında
Birkaç bin piyade ve 500 okçudan oluşan bir güvenlik gücü[] Hüseyin bin Ali'nin taraftarlarının ve ailesinin etrafını sardı. Savaş Hüseyin ve tüm adamlarının ölümüyle sonuçlandı. Savaşın detayları konusunda tam bir fikir birliği yoktur. Gerçekler zamanla romantik ve ruhani detaylarla süslenmiştir.
Şiî kaynaklarına göre
Muhammed sağlığında Ali bin Ebu Talib ve sonrasında da oğullarını kendinden sonraki halifeler olarak atadı ancak iktidar baskıyla başkalarının eline geçti. Muaviye öldüğünde adil düzenin tekrar sağlanması için bir fırsat doğdu.
Muaviye'nin oğlu Yezid, Hüseyin'in iktidarda hak iddia etmesinden korkuyordu. Bu nedenle bir elçi göndererek kendisine itaat etmesini istedi. Hüseyin bu teklifi reddetmesinin bir görev olduğuna inanıyordu. Medine'den Mekke'ye doğru hac için yola çıktı.
Bu arada Kûfe'den kendisini destekleyeceklerine dair mektuplar aldı. Sancağını açıp hakkı olanı almak amacıyla yönünü Kûfe'ye çevirdi. Yolun bir kısmını aşmıştı ki Yezid'in Kûfe'ye Ubeydullah bin Ziyad'ı vali olarak atadığını ve Ubeydullah'ın Hüseyin'in amcasının oğlu olan elçisi 'i yakalayıp öldürttüğünü, beraberinde bir ordu gönderdiğini, Kufelilerin savaşmaktansa itaat etmeyi yeğlediklerini öğrendi.
Buna rağmen yoluna devam etti. Öldürüleceğini biliyordu ancak ölümünün Yezid'in kötülüğünü dünyaya ispat edeceğini düşünüyordu. Kûfe yakınlarındaki Kerbelâ'da kamp kurdu.
Kuşatma
Yezid'in valisi İbn-i Ziyad'ın 30 bin kişilik orduyu Hüseyin'in üzerine gönderdi. Askerler kampın etrafını sardılar ve Hüseyin ile görüşmelere başladılar.
Hüseyin, kuşatmanın kaldırılmasını, kendisi ile birlikte ailesi ve taraftarlarının da Irak'ı terk etmesine izin verilmesini istedi. Ordunun komutanı Ömer bin Sa'd bu teklifi makul buldu ve üstlerine iletti. Bu teklif İbn-i Ziyad'ın da hoşuna gitti ancak yönetimde söz sahibi olan Emevilerden Şimr bin Zi'l-Cevşen, Bahteri bin Rebia ve Şeys bin Rebia karşı çıktılar. Ömer bin Sa'd'a Hüseyin ve beraberindekileri öldürmesini, yoksa kendi canından olacağını söylediler.
Muharrem ayının 7'sinde Ömer bin Sa'd çemberi daralttı ve kampın su yollarını kesti.
Muharrem ayının 9'unda, kampın su kaynakları tükendi ve önlerinde sadece savaşmak ya da teslim olmak seçeneği kaldı. Hüseyin, Ömer bin Sa'd'a sabaha kadar ibadet etmek istediklerini söyledi ve bu nedenle mühleti uzatmasını istedi. Ömer bin Sa'd Hüseyin'in bu isteğini bir kez daha kabul etti.
Bu mühlet de sona erince Hüseyin adamlarına, teslim olmaya niyeti olmadığını, savaşacağını söyledi. Sayıca çok yetersiz oldukları için, kaybedecekleri aşikardı. Yine de hepsi ölmeyi tercih etti. Hüseyin herkesin kampı terk edip, gece karanlığından yararlanarak kaçmakta serbest olduğunu söyledi ancak hiçbiri yerinden kıpırdamadı.
Savaş
Ertesi sabah Hüseyin'in adamları düşman ordusunun ön saflarına yanaşıp teker teker düşman ordusundaki akrabaları ve arkadaşları ile konuştular. Savaşmamalarını istediler. Hüseyin düşman askerlerine uzun bir konuşma yaptı. Bu konuşma öylesine etkili oldu ki, Yezid'in generallerinden , devasa düşman ordusunu terk edip, Hüseyin'in bir avuç ordusuna katıldı.
İbn Sa'd diğer adamlarının da saf değiştirmesinden korkup, Hüseyin'e ilk oku atarak savaşı başlattı. Savaş önce düello şeklinde cereyan etti. Hüseyin önce ile savaştı. Onu bir kılıç darbesiyle öldürdü. Sonra Arap âleminin korkulan savaşçısı 'yi de öldürdü.
Hüseyin'in taraftarlarından ilk olarak Hur, Habib bin Mezahir gibi Hüseyin'in ve babası Ali bin Ebu Talib'in yakın arkadaşları dövüştüler ve birer birer hayatlarını kaybettiler. Bunlardan sonra Hüseyin'in akrabaları dövüştüler. Ölenler arasında Hüseyin'in oğlu Ali el-Ekber, kardeşi Hasan'ın oğlu Kasım, tek taraftan kardeşi ve sancaktarı Abbas (Alemdar) da vardı. Bu arada Yezid'in ordusu da çok fazla kayıp vermişti.
Kadınlar ve çocuklar çadırlarda birbirlerine sarılmış, savaşın bitmesini bekliyorlardı. Hüseyin'in oğlu İmam Zeynelabidin de, savaşamayacak kadar hasta olduğu için çadırdaydı. Hüseyin diğer oğlu Ali Asgar henüz altı aylıktı ve susuzluktan ölmek üzereydi. Hüseyin oğlunu kucağına aldı ve Yezid'in ordusunun karşısına dikildi. Çocuğa bir yudum su vermelerini istedi. Ama , Ömer bin Sa'd'ın emri ile çocuğu okla vurdu. Boynundan vurulan bebek oracıkta can verdi.[]
Hüseyin'in ölümü
Hüseyin oğlunu gömdükten sonra tekrar düşmanın karşısına çıktı ve onları teslim olmaya davet etti. Birebir savaşta çok fazla kayıp veren Ömer bin Sa'd'ın ordusu 'in emriyle toplu hücuma geçti ve her taraftan ok ve mızraklar Hüseyin'in üzerine yağmaya başladı. veya Şimr bin Zi'l Cevşen kafasını kılıçla keserek Hüseyin'i öldürdü. Kafası mızrağa takıldı ve herkese gösterildi. Üzerindeki değerli eşyalar alındı ve yarı çıplak bırakıldı.[]
Sonrası
Ubeydullah bin Ziyad'ın emri üzerine Hüseyin'in cesedi atlara çiğnetildi.[] Daha sonra Yezid'in askerleri çadırlara girdiler ve kampı yağmalamaya başladılar. Ölen 72 kişinin cesedi köylüleri tarafından ertesi gün defnedildi.
Ertesi gün kadınlar ve çocuklar develerle yargılanmak üzere Kûfe üzerinden Şam'a götürüldüler. Çok kötü muamelelere tabi tutuldular. Açlık ve susuzluğun üzerine Hüseyin ve askerlerinin kaybının acısı da eklenmişti. Yezid'in bu kötülükleri yapmaktaki amacının Hüseyin'in destekçilerinin ne hallere düştüğünü gösterip, halkın desteğini kaybetmesini sağlamak olduğu söylenir.
Bununla birlikte Kerbelâ'dan Kûfe'ye ve Kûfe'den Şam'a yapılan yolculuklarda Hüseyin'in kız kardeşi ve oğlu Zeynelabidin her fırsatta Yezid'in neler yaptığını ve Kerbela'da işlenen suçları Müslümanlara anlattılar. Yezid'in mahkemesine çıkarıldığında Zeynep büyük bir cesaret örneği sergileyerek Yezid'in halifeliğinin geçersiz olduğunu ilan etti ve Hüseyin'in Yezid'e başkaldırısını övdü.
Tutuklular bir sene Şam'da tutuldular. Hüseyin'in 4 yaşındaki kızı acıya dayanamayarak öldü. Yerel halk tutukluları hapiste yalnız bırakmadı ve Zeynep bin Ali ile Ali bin Hüseyin her gelen ziyaretçiye Hüseyin'in haklı davasını anlattılar. Günümüz Suriye ve Irak'ına denk gelen topraklarda Yezid aleyhtarı oluşumlar baş göstermeye başladı. Durumdan endişelenen Yezid tutukluları serbest bırakarak Medine'ye gönderdi. Yaşananlar kulaktan kulağa yayıldı ve Kerbela Olayı günümüze kadar Aşurâ Günü'nde yâd edile geldi.
Sonuç
Kerbelâ'da yaşananlar her yıl Şiî ve Alevîler tarafından muharrem orucu tutmanın yanı sıra törenler şeklinde, bir kısım Sünni Müslümanlar tarafından da tören yapılmaksızın (yalnızca mevlid okunarak ve muharrem orucu tutularak) anılır. Yas tutma savaşın gerçekleştiği Muharrem ayının 10'unda (Aşure Günü) doruğa çıkar. Bu günde konuşmalar yapılır, yapılanlar tiyatro şeklinde canlandırılır ve ağıtlar yakılır. Hüseyin'in neden hayatını feda ettiği özellikle vurgulanır. Baskıya ve zulme teslim olmadığı belirtilir. Aynı şekilde Muhammed'in torunu Hüseyin'in Kerbelâ'da öldürülmesi hadisesi, Sünnilikte de üzücü bir olay olarak kabul edilip, Yezid Sünni cemaat içerisinde sıklıkla yerilse ve Sünnilikte isim olarak neredeyse hiç kullanılmasa da Ehli Sünnet inancında yas tutmak câiz olmadığı için Kerbela Olayı, Sünnilikte Şiâ'dakine benzer bir şekilde her yıl törenlerle anılmaz.
Ali bin Ebu Talib ile Muaviye arasında gerçekleşen Sıffin Savaşı sonrasında İslam Devleti ikiye bölünmüştü. Ali yönetiminde başkenti Kûfe olan ve Muaviye yönetiminde başkenti Şam olan iki devlet kurulmuştu. Ali'nin bir Harici tarafından öldürülmesi, daha sonra Hasan bin Ali'nin baskıyla halifeliği Muaviye'ye bırakmak zorunda kalması, en sonunda da Hüseyin bin Ali ve Yezid arasında gerçekleşen Kerbelâ Savaşı ile bu ayrım derinleşmiş ve İslam'da mezhep ayrılığının temel nedenlerinden biri olmuştur.
Filozof ve sosyolog İbn-i Haldun'a göre Hüseyin akıllı ve içtihat sahibidir. Yani ayet ve hadisleri anlamaya ve doğru şekilde yorumlamaya muktedirdir. Ona göre adaletli bir halife olmayan Yezid'in saflarında savaşmak caiz değildir. Hüseyin'e karşı asker göndermesi fâsıklığını kuvvetlendirir. Bu nedenle Hüseyin'in şehit, ve sevaplı olduğunu belirtir.
Kerbelâ Olayı; Alevî ve Şiî coğrafyada birçok edebi ve müzikal esere konu olmuş, mersiye gibi yeni türlerin doğuşuna neden olmuştur.[]
Kültür ve sanat alanına etkileri
Edebiyat
Lâmiî Çelebi, Maktel-i Âl-i Resul, TİEM 1958
- Algül, Hüseyin (2009). Kerbela. istanbul: Ensar Neşriyat. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yalsızuçanla, Sadık (2015). Kerbela, Kerbela Fatma’Nın Gözyaşı. istanbul: Palto Yayınevi. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Dede, Fırat (2002). Kerbela. Ankara: Yurt Kitap Yayın. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yıldız, Bekir (2006). Kerbela. istanbul: İskele Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Efendi, Hacı Nusretddin (2013). Kerbela Destanı. istanbul: Kurtuba Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Erenler, Sadık. Kerbela Çiçekleri 2. istanbul: Can Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Erenler, Sadık. Kerbela Çiçekleri 1. istanbul: Can Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Bardakçı, Vehbi (2012). Kerbela Aşkın Kanadığı Yer. istanbul: Ozan Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yağmur, Sinan (2012). Kerbela Aşk’a Belâ: Hz. Hüseyin. istanbul: Profil Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yıldız, Bekir (2012). ve Zalim ve inanmış ve Kerbela. istanbul: Everest Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Berktay, Ali (1996). Kerbela. istanbul: Mitos Boyut Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Sertoğlu, Murat (2004). Kerbelâ. istanbul. ISBN 2789009945205. Erişim tarihi: 03.07.2015.
Tiyatro oyunları
- Kerbela, Ali Berktay’ın yazıp, Ayşe Emel Mesci’nin yönettiği tiyatro oyunu. İlk olarak 2009’da Ankara Devlet Tiyatrosu’nda 100 kişilik ekiple sahnelendi. 5 yıl boyunca kapalı gişe sahnelenerek 2014-2015 sezonunda şehir tiyatrolarının 100. Yıl oyunu olarak İstanbul Şehir Tiyatroları repertuvarına alındı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kennedy, Hugh -- The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State, Routledge, 2001
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2015.
- ^ http://www.sorularlaislamiyet.com/article/16947/hz-muaviye-hakkinda-genis-bilgi-verir-misiniz-hz-muaviye-ye-ehl-i-sunnet-alimlerinin-ve-bilhassa-imami-azam-hazretlerinin-bakisi-nasildir-hakem-olayi-hz-muaviye-nin-haksiz-oldugunu-kanitlar-mi.html 29 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . m.youtube.com/watc...
- ^ a b Fuzuli, Hadikat'üs Süeda, 1971
- ^ a b Sarıçam İbrahim, Emevi-Haşimi İlişkileri, 1997
- ^ . devtiyatro.gov.tr. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015.
- ^ . ibb.gov.tr. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015.
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
- (İngilizce)
- Kerbela'yı Anma 8 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Ocak 2009 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kerbela Olayi haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kerbela Olayi veya Kerbela Savasi ya da Kerbela katliami 10 Ekim 680 de bugunku Irak sinirlari icindeki Kerbela sehrinde Muhammed in torunu Huseyin bin Ali ye bagli kucuk bir birlik ile Emevi halifesi I Yezid in ordusu arasinda cereyan etmistir Huseyin ve kafilesindeki herkes oldurulmustur Kerbela OlayiIkinci FitneTarih10 Ekim 680BolgeKerbela IrakSebepHilafetSonucEmevi zaferiTaraflarUmeyyeogullari KureysHasimogullari KureysKomutanlar ve liderlerOmer bin Sa dHuseyin bin AliGuclerEn az 4 000 5 000 kisi72 kisiden daha fazlaKayiplar88 kisi72 kisi Muhammed in kizi Fatima nin Muhammed in kuzeni Ali den olma oglu Imam Huseyin in olumu Siilerce her sene Asure Gunu nde yad edilir Sunniler ise Islam da matem yapilmamasi kaidesine uyarak bu gunleri ibadet yaparak ve Mevlid okutarak gecirirler Sude EhuhiMuhammed in 632 yilinda olmesinden sonra Musluman toplumunun basina kimin gececegi kaygisi bas gosterdi Muslumanlarin bir kismi ilk olarak Ebu Bekir in halifeligini kabul ettiler Ebu Bekir den sonra sirasiyla Omer bin Hattab Osman bin Affan ve Ali bin Ebu Talib halifelige geldiler Ilk Fitne Osman in 656 yilinda asiler tarafindan oldurulmesinden sonra Ali halife olarak basa gecti Bunun uzerine Osman in amcasinin oglu Muaviye ile Talha Zubeyr Aise ve Osman in bazi diger akrabalari Ali den katillerin bulunmasini ve onlardan kisas alinmasini istedi Ali ise bir sure ortaligin yatismasinin beklenmesini istedi Bunun uzerine Muaviye Talha Zubeyr ve Aise Ali ye darildi Daha sonra Talha ve Zubeyr bir ordu topladi Bunu bir isyan kabul eden Ali ordusuyla olay yerine hareket etti Ilk basta savas olmamasina ragmen iki tarafin askerlerinin sozlu atismasi uzerine durum gerginlesti ve bir anda savasa donustu Savasta sahabelerden Talha ve Zubeyr oldu Aise ise Ali tarafindan Medine ye gonderildi Muaviye hilafetini ilan etti ve Islam Devleti Ali ile Muaviye arasinda ikiye bolundu kaynak belirtilmeli Ali nin olumu Ali yaklasik 5 yil halifelik yaptiktan sonra 661 yilinda Hariciler den Abd ur Rahman Ibn i Mulcem tarafindan gerceklestirilen bir suikastte hayatini kaybetti ve iktidar 20 yilligina Muaviye de kaldi Muaviye hayattayken oglu Yezid e biat etmeleri icin taraftarlari ve Hicaz ahalisinden biat istedi Lakin taraftarlari ve Hicaz ahalisi ogluna biat etmediler Sebep olarak ise Hasan ile yaptigi anlasmayi gosterdiler Bunun uzerine Muaviye biat etme arzusundan vazgecti kaynak belirtilmeli Muaviye 680 yilinda olunce Yezid basa gecti Yezid basa gecince ilk is olarak Medine valisine bir mektup yazarak Huseyin bin Ali ye degil kendisine itaat etmesini aksi takdirde bunu caniyla odeyecegini bildirdi Bu arada Huseyin Kufelilerden kendisine bagliliklarini sunan mektuplar aliyordu Kufe ye gelip halife oldugunu ilan ederse Huseyin i destekleyeceklerini soyluyorlardi Huseyin bu teklifleri ciddiye aldi ve Kufe deki taraftarlarinin gercekte oldugundan cok daha fazla oldugunu zannetti Yaklasik 70 taraftari ve ailesi ile Kufe ye dogru yola cikti Sayica fazla olmayan Kufeli taraftarlari Yezid in yandaslari tarafindan bastirildi Huseyin ve beraberindekiler Kerbela da Yezid in 4500 e yakin adamiyla karsilastilar Burada meydana gelen savasta Huseyin ve taraftarlarinin hepsi olduruldu ve ailesi esir alindi Sii ve Alevi Muslumanliginda bu olayin cok onemli yeri vardir Onlara gore Ali nin ogullari yenilmez savascilar cok yuce sahsiyetler ve halifelik makaminin hakli sahipleridir Sunni Muslumanliginda da Islam peygamberi Muhammed in torunlari ve dort buyuk halifeden birinin ogullari olduklari icin en yuce sahabeler arasinda ve dini liderler olarak kabul edilirler Sunnilere gore de secilmemis ve zorla basa gelmis bir halife tarafindan katledilmislerdir Klasik Islami kaynaklar disindaBirkac bin piyade ve 500 okcudan olusan bir guvenlik gucu kaynak belirtilmeli Huseyin bin Ali nin taraftarlarinin ve ailesinin etrafini sardi Savas Huseyin ve tum adamlarinin olumuyle sonuclandi Savasin detaylari konusunda tam bir fikir birligi yoktur Gercekler zamanla romantik ve ruhani detaylarla suslenmistir Sii kaynaklarina goreMuhammed sagliginda Ali bin Ebu Talib ve sonrasinda da ogullarini kendinden sonraki halifeler olarak atadi ancak iktidar baskiyla baskalarinin eline gecti Muaviye oldugunde adil duzenin tekrar saglanmasi icin bir firsat dogdu Muaviye nin oglu Yezid Huseyin in iktidarda hak iddia etmesinden korkuyordu Bu nedenle bir elci gondererek kendisine itaat etmesini istedi Huseyin bu teklifi reddetmesinin bir gorev olduguna inaniyordu Medine den Mekke ye dogru hac icin yola cikti Bu arada Kufe den kendisini destekleyeceklerine dair mektuplar aldi Sancagini acip hakki olani almak amaciyla yonunu Kufe ye cevirdi Yolun bir kismini asmisti ki Yezid in Kufe ye Ubeydullah bin Ziyad i vali olarak atadigini ve Ubeydullah in Huseyin in amcasinin oglu olan elcisi i yakalayip oldurttugunu beraberinde bir ordu gonderdigini Kufelilerin savasmaktansa itaat etmeyi yeglediklerini ogrendi Buna ragmen yoluna devam etti Oldurulecegini biliyordu ancak olumunun Yezid in kotulugunu dunyaya ispat edecegini dusunuyordu Kufe yakinlarindaki Kerbela da kamp kurdu Kusatma Yezid in valisi Ibn i Ziyad in 30 bin kisilik orduyu Huseyin in uzerine gonderdi Askerler kampin etrafini sardilar ve Huseyin ile gorusmelere basladilar Huseyin kusatmanin kaldirilmasini kendisi ile birlikte ailesi ve taraftarlarinin da Irak i terk etmesine izin verilmesini istedi Ordunun komutani Omer bin Sa d bu teklifi makul buldu ve ustlerine iletti Bu teklif Ibn i Ziyad in da hosuna gitti ancak yonetimde soz sahibi olan Emevilerden Simr bin Zi l Cevsen Bahteri bin Rebia ve Seys bin Rebia karsi ciktilar Omer bin Sa d a Huseyin ve beraberindekileri oldurmesini yoksa kendi canindan olacagini soylediler Muharrem ayinin 7 sinde Omer bin Sa d cemberi daraltti ve kampin su yollarini kesti Muharrem ayinin 9 unda kampin su kaynaklari tukendi ve onlerinde sadece savasmak ya da teslim olmak secenegi kaldi Huseyin Omer bin Sa d a sabaha kadar ibadet etmek istediklerini soyledi ve bu nedenle muhleti uzatmasini istedi Omer bin Sa d Huseyin in bu istegini bir kez daha kabul etti Bu muhlet de sona erince Huseyin adamlarina teslim olmaya niyeti olmadigini savasacagini soyledi Sayica cok yetersiz olduklari icin kaybedecekleri asikardi Yine de hepsi olmeyi tercih etti Huseyin herkesin kampi terk edip gece karanligindan yararlanarak kacmakta serbest oldugunu soyledi ancak hicbiri yerinden kipirdamadi Savas Ertesi sabah Huseyin in adamlari dusman ordusunun on saflarina yanasip teker teker dusman ordusundaki akrabalari ve arkadaslari ile konustular Savasmamalarini istediler Huseyin dusman askerlerine uzun bir konusma yapti Bu konusma oylesine etkili oldu ki Yezid in generallerinden devasa dusman ordusunu terk edip Huseyin in bir avuc ordusuna katildi Ibn Sa d diger adamlarinin da saf degistirmesinden korkup Huseyin e ilk oku atarak savasi baslatti Savas once duello seklinde cereyan etti Huseyin once ile savasti Onu bir kilic darbesiyle oldurdu Sonra Arap aleminin korkulan savascisi yi de oldurdu Huseyin in taraftarlarindan ilk olarak Hur Habib bin Mezahir gibi Huseyin in ve babasi Ali bin Ebu Talib in yakin arkadaslari dovustuler ve birer birer hayatlarini kaybettiler Bunlardan sonra Huseyin in akrabalari dovustuler Olenler arasinda Huseyin in oglu Ali el Ekber kardesi Hasan in oglu Kasim tek taraftan kardesi ve sancaktari Abbas Alemdar da vardi Bu arada Yezid in ordusu da cok fazla kayip vermisti Kadinlar ve cocuklar cadirlarda birbirlerine sarilmis savasin bitmesini bekliyorlardi Huseyin in oglu Imam Zeynelabidin de savasamayacak kadar hasta oldugu icin cadirdaydi Huseyin diger oglu Ali Asgar henuz alti aylikti ve susuzluktan olmek uzereydi Huseyin oglunu kucagina aldi ve Yezid in ordusunun karsisina dikildi Cocuga bir yudum su vermelerini istedi Ama Omer bin Sa d in emri ile cocugu okla vurdu Boynundan vurulan bebek oracikta can verdi kaynak belirtilmeli Huseyin in olumu Huseyin oglunu gomdukten sonra tekrar dusmanin karsisina cikti ve onlari teslim olmaya davet etti Birebir savasta cok fazla kayip veren Omer bin Sa d in ordusu in emriyle toplu hucuma gecti ve her taraftan ok ve mizraklar Huseyin in uzerine yagmaya basladi veya Simr bin Zi l Cevsen kafasini kilicla keserek Huseyin i oldurdu Kafasi mizraga takildi ve herkese gosterildi Uzerindeki degerli esyalar alindi ve yari ciplak birakildi kaynak belirtilmeli Sonrasi Ubeydullah bin Ziyad in emri uzerine Huseyin in cesedi atlara cignetildi kaynak belirtilmeli Daha sonra Yezid in askerleri cadirlara girdiler ve kampi yagmalamaya basladilar Olen 72 kisinin cesedi koyluleri tarafindan ertesi gun defnedildi Ertesi gun kadinlar ve cocuklar develerle yargilanmak uzere Kufe uzerinden Sam a goturulduler Cok kotu muamelelere tabi tutuldular Aclik ve susuzlugun uzerine Huseyin ve askerlerinin kaybinin acisi da eklenmisti Yezid in bu kotulukleri yapmaktaki amacinin Huseyin in destekcilerinin ne hallere dustugunu gosterip halkin destegini kaybetmesini saglamak oldugu soylenir Bununla birlikte Kerbela dan Kufe ye ve Kufe den Sam a yapilan yolculuklarda Huseyin in kiz kardesi ve oglu Zeynelabidin her firsatta Yezid in neler yaptigini ve Kerbela da islenen suclari Muslumanlara anlattilar Yezid in mahkemesine cikarildiginda Zeynep buyuk bir cesaret ornegi sergileyerek Yezid in halifeliginin gecersiz oldugunu ilan etti ve Huseyin in Yezid e baskaldirisini ovdu Tutuklular bir sene Sam da tutuldular Huseyin in 4 yasindaki kizi aciya dayanamayarak oldu Yerel halk tutuklulari hapiste yalniz birakmadi ve Zeynep bin Ali ile Ali bin Huseyin her gelen ziyaretciye Huseyin in hakli davasini anlattilar Gunumuz Suriye ve Irak ina denk gelen topraklarda Yezid aleyhtari olusumlar bas gostermeye basladi Durumdan endiselenen Yezid tutuklulari serbest birakarak Medine ye gonderdi Yasananlar kulaktan kulaga yayildi ve Kerbela Olayi gunumuze kadar Asura Gunu nde yad edile geldi Kerbela da bulunan Imam Huseyin Turbesi SonucKerbela da yasananlar her yil Sii ve Aleviler tarafindan muharrem orucu tutmanin yani sira torenler seklinde bir kisim Sunni Muslumanlar tarafindan da toren yapilmaksizin yalnizca mevlid okunarak ve muharrem orucu tutularak anilir Yas tutma savasin gerceklestigi Muharrem ayinin 10 unda Asure Gunu doruga cikar Bu gunde konusmalar yapilir yapilanlar tiyatro seklinde canlandirilir ve agitlar yakilir Huseyin in neden hayatini feda ettigi ozellikle vurgulanir Baskiya ve zulme teslim olmadigi belirtilir Ayni sekilde Muhammed in torunu Huseyin in Kerbela da oldurulmesi hadisesi Sunnilikte de uzucu bir olay olarak kabul edilip Yezid Sunni cemaat icerisinde siklikla yerilse ve Sunnilikte isim olarak neredeyse hic kullanilmasa da Ehli Sunnet inancinda yas tutmak caiz olmadigi icin Kerbela Olayi Sunnilikte Sia dakine benzer bir sekilde her yil torenlerle anilmaz Ali bin Ebu Talib ile Muaviye arasinda gerceklesen Siffin Savasi sonrasinda Islam Devleti ikiye bolunmustu Ali yonetiminde baskenti Kufe olan ve Muaviye yonetiminde baskenti Sam olan iki devlet kurulmustu Ali nin bir Harici tarafindan oldurulmesi daha sonra Hasan bin Ali nin baskiyla halifeligi Muaviye ye birakmak zorunda kalmasi en sonunda da Huseyin bin Ali ve Yezid arasinda gerceklesen Kerbela Savasi ile bu ayrim derinlesmis ve Islam da mezhep ayriliginin temel nedenlerinden biri olmustur Filozof ve sosyolog Ibn i Haldun a gore Huseyin akilli ve ictihat sahibidir Yani ayet ve hadisleri anlamaya ve dogru sekilde yorumlamaya muktedirdir Ona gore adaletli bir halife olmayan Yezid in saflarinda savasmak caiz degildir Huseyin e karsi asker gondermesi fasikligini kuvvetlendirir Bu nedenle Huseyin in sehit ve sevapli oldugunu belirtir Kerbela Olayi Alevi ve Sii cografyada bircok edebi ve muzikal esere konu olmus mersiye gibi yeni turlerin dogusuna neden olmustur kaynak belirtilmeli Kultur ve sanat alanina etkileriEdebiyat Deveci halka Kerbela da tanik oldugu olaylari anlatiyor Lamii Celebi Maktel i Al i Resul TIEM 1958Algul Huseyin 2009 Kerbela istanbul Ensar Nesriyat ISBN 9789944704892 Erisim tarihi 03 07 2015 Yalsizucanla Sadik 2015 Kerbela Kerbela Fatma Nin Gozyasi istanbul Palto Yayinevi ISBN 9786059971768 Erisim tarihi 03 07 2015 Dede Firat 2002 Kerbela Ankara Yurt Kitap Yayin ISBN 9789757076513 Erisim tarihi 03 07 2015 Yildiz Bekir 2006 Kerbela istanbul Iskele Yayincilik ISBN 9789759099954 Erisim tarihi 03 07 2015 Efendi Haci Nusretddin 2013 Kerbela Destani istanbul Kurtuba Yayincilik ISBN 9786054577262 Erisim tarihi 03 07 2015 Erenler Sadik Kerbela Cicekleri 2 istanbul Can Yayinlari ISBN 9789756358801 Erisim tarihi 03 07 2015 Erenler Sadik Kerbela Cicekleri 1 istanbul Can Yayinlari ISBN 9786054039142 Erisim tarihi 03 07 2015 Bardakci Vehbi 2012 Kerbela Askin Kanadigi Yer istanbul Ozan Yayincilik ISBN 9786054723034 Erisim tarihi 03 07 2015 Yagmur Sinan 2012 Kerbela Ask a Bela Hz Huseyin istanbul Profil Yayincilik ISBN 9789759963330 Erisim tarihi 03 07 2015 Yildiz Bekir 2012 ve Zalim ve inanmis ve Kerbela istanbul Everest Yayinlari ISBN 9786051414881 Erisim tarihi 03 07 2015 Berktay Ali 1996 Kerbela istanbul Mitos Boyut Yayinlari ISBN 9789758106097 Erisim tarihi 03 07 2015 Sertoglu Murat 2004 Kerbela istanbul ISBN 2789009945205 Erisim tarihi 03 07 2015 Tiyatro oyunlari Kerbela Ali Berktay in yazip Ayse Emel Mesci nin yonettigi tiyatro oyunu Ilk olarak 2009 da Ankara Devlet Tiyatrosu nda 100 kisilik ekiple sahnelendi 5 yil boyunca kapali gise sahnelenerek 2014 2015 sezonunda sehir tiyatrolarinin 100 Yil oyunu olarak Istanbul Sehir Tiyatrolari repertuvarina alindi Ayrica bakinizSiffin Savasi Ikinci FitneKaynakca Kennedy Hugh The Armies of the Caliphs Military and Society in the Early Islamic State Routledge 2001 Arsivlenmis kopya 21 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2015 http www sorularlaislamiyet com article 16947 hz muaviye hakkinda genis bilgi verir misiniz hz muaviye ye ehl i sunnet alimlerinin ve bilhassa imami azam hazretlerinin bakisi nasildir hakem olayi hz muaviye nin haksiz oldugunu kanitlar mi html 29 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde m youtube com watc a b Fuzuli Hadikat us Sueda 1971 a b Saricam Ibrahim Emevi Hasimi Iliskileri 1997 devtiyatro gov tr 21 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2015 ibb gov tr 20 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2015 Dis baglantilar Ingilizce Ingilizce Kerbela yi Anma 8 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce