Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lala Mustafa Paşa (Lala Kara Mustafa Paşa; y. 1500 – 7 Ağustos 1580), III. Murad saltanatında 28 Nisan 1580 ile 7 Ağustos 1580 tarihleri arasında üç ay dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
| Lala Mustafa Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 28 Nisan 1580 - 7 Ağustos 1580 | |
| Hükümdar | III. Murad |
| Yerine geldiği | Semiz Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Koca Sinan Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | y. 1500 Sokolovići, Bosna Sancağı |
| Ölüm | 7 Ağustos 1580 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
İlk büyük başarısını 1570 yılındaki Kıbrıs serdarlığı sırasında gösterdiğinden "Kıbrıs Fatihi" olarak anılır. 1578'de başlattığı "İran Seferi" serdarlığında gösterdiği başarılar nedeniyle de Şirvan ve Gürcistan fâtihi olarak bilinir. "Lala" unvanı, şehzadeliğinde II. Selim’e lalalık etmiş olmasından kaynaklanır.
Yaşamı
Lala Mustafa Paşa, 1500'lerde, Sokollu Mehmed Paşa gibi Boşnak bir ailenin oğlu olarak doğdu. Ağabeyi Deli Hüsrev Paşa'nın desteğiyle I. Selim devrinde saraya girdi.Berber olarak çalışırken, I. Süleyman'ın dikkatini çekti ve daha sonra çeşnigir ve mirahorluk yaptı. 1555'te Damat Rüstem Paşa’nın sadrazam olmasından sonra saraydan uzaklaştırıldı; Filistin-Safed Sancakbeyi oldu.
1556'da, Manisa Valisi Şehzade Selim'in lalalığına tayin edildi. Bu görevi sırasında Şehzade Selim ile Şehzade Bayezid'in arasındaki rekabetin ortaya çıkmasına neden olduğu ve Bayezid'in isyanında önemli rol oynadığı düşünülür. Daha önce Bayezid'in hizmetinde bulunmuş olan Lala Mustafa onu babasına Selim'i kötüleyen mektuplar yazmaya teşvik etmiş; iki kardeşin arasının açılması üzerine ortamı yatıştırmak için Selim'i Konya'ya, Bayezid'i Amasya'ya atayan Kanuni; Lala Mustafa Paşa'yı Selim'in yanına göndermişti. Başlangıçta Kütahya'dan ayrılmak istemeyen Bayezid, Amasya'ya gitmek zorunda kalınca yolda asker topladı; kardeşi Selim'in topladığı ordu ile 1559'da Konya'da çarpıştı. Bu çarpışmada Lala Mustafa Paşa, Bayezid'a karşı savaştı. Bayezid yenilerek, Amasya'ya kaçmak zorunda kaldı.
Lala Mustafa Paşa 14 Eylül 1560’ta önce Pojega sancakbeyi, sonra da Van Beylerbeyi'ne getirildi.
Yemen Seferi (1568)
Erzurum, Halep ve Şam beylerbeyliklerinde de bulunan Lala Mustafa Paşa, II. Selim devrinde 1567’de Yemen’de Zeydi imamlarından Topal Mutahhar’ın isyân çıkarması üzerine, vezir olarak oraya gönderildi. Mısır’da Yemen harekâtının hazırlıkları ile meşgulken, yerine Koca Sinan Paşa tayin edilip İstanbul’a çağrıldı ve altıncı vezir olarak Divân'a girdi.
Kıbrıs'ın fethi (1570-1571)
1570 yılında Venedikliler’in elindeki Kıbrıs adasındaki Rum halktan gelen yardım talebi üzerine Kıbrıs'a sefere yapılması gündeme geldiğinde Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa’nın karşı çıkmasına rağmen Kıbrıs Seferini destekledi. Piyale Paşa komutasındaki donanma ile birlikte komutasındaki yaya 60.000 kişiden oluşan Osmanlı Ordusunu, 2 Temmuz 1570'te Limasol'a çıkardı. 15 Eylül 1570 tarihinde Lala Mustafa Paşa, tören ile Lefkoşa şehrine girdi. 15 Eylül 1571’de adadan ayrıldı ve İstanbul'a döndü.
İran seferi (1578-1579)
III. Murad devrinde, 1578 yılında Safevîlerle savaş başlayınca İran cephesi Seraskerliğine atandı. Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 5 Nisan 1578'de sefere çıktıktan sonra, Çıldır Muharebesi'nde Tokmak Han komutasındaki Safevî ordusunu bozguna uğratarak Tiflis'e girdi. Gürcistan ve Şirvan'ı aldı. Ardından, komutayı Özdemiroğlu Osman Paşa'ya bırakarak İstanbul'a döndü. İbrahim Peçevi, onun İran Seferi hakkında;
İranlılar, ondan yedikleri dayağı hiçbir serdârdan yemediler!
demiştir.
Sadrazamlığı
30 Eylül 1579’da Sokollu Mehmet Paşa'nın ölümüyle ikinci vezir, yeni Sadrazam Şemsi Ahmet Paşa'nın kısa süre sonra ölümü ile 28 Nisan 1580'de sadrazam oldu. 3 ay 9 gün sonra 7 Ağustos 1580'de İstanbul'da öldü.
Evlilikleri
İlk evliliğini Memlük Hükümdarı Kansu Gavri’nin oğlu Mehmed Beyin kızı Fatma Hatun ile yaptı. Bu evliliğinden olan oğlu Mehmed Paşa, babasının vefatından beş yıl önce Halep Beylerbeyi iken vefat etti.
İkinci evliliğini Kanuni Sultan Süleyman Hanın oğlu, Şehzade Mehmed’in kızı Hümaşah Sultan ile yaptı. Bu evliliğinden de Sultanzade Abdülbaki Bey isimli bir oğlu oldu.
Hayır eserleri
Kıbrıs ve Kafkasya fetihlerindeki ganimet hissesi olmak üzere, elde ettiği serveti hayır işleriyle harcadı.
- Konya’da Şehzade Selim’in lalasıyken Ilgın’da cami, bedesten, kervansaraydan oluşan "Lala Mustafa Paşa Külliyesi"'ni;
- Erzurum’da beylerbeyi iken 1562-63'te Lala Mustafa Camii, mektep ve hamamdan oluşan "Lala Mustafa Paşa Külliyesi"'ni;
- Şam’da beylerbeyi iken 360 odalı Lala Paşa Hanı ve Hamamı, tekke;
- Suriye'nin Kuneytra şehrinde câmi ve imaret;
- Kıbrıs'ın fethinden sonra Lefkoşa’da açtığı Hz. Ömer Camii'ne vakıflar;
- İran Seferi sırasında Kars’ta,
- Tiflis’te camiler yaptırmıştır.
- Hicaz bölgesinde Mekke ve Medîne’de bâzı hizmetleri vardır.
Paşanın kabri Eyüp Sultan Camii müştemilatında bulunmaktadır. Latin harfleriyle yazılan mezar taşında "Kıbrıs Fatihi" ifadesi yer almaktadır.
Resim galerisi
-
![image]()
Lala Mustafa Paşa'nın Eyüp'te bulunan türbesi ve mezar taşı -
![image]()
Lala Mustafa Paşa'nın Eyüp Sultan Camii müştemilatında bulunan kabrinin yanına yerleştirilen tabela -
![image]()
Lala Mustafa Paşa (sol) ve Kılıç Ali Paşa (sağ) -
![image]()
Lala Mustafa Paşa'nın Tiflis'e girişi - Nusretname'den -
![image]()
Lala Mustafa Paşa'nın Mevlana Celaleddin Rumi türbesini ziyareti - Nusretname'den
Popüler Kültür
2013 yılında Muhteşem Yüzyıl dizisinde Macit Koper canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ "Lala Mustafa Paşa". www.kimkimdir.gen.tr. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2010.
- ^ "Fahri Unan, Kanuni Devri Şehzade Mücadeleleri ve Bunun Osmanlı Siyasi ve Sosyal Tarihi Bakımından Önemi, Erişim tarihi:04.01.2012". 17 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2012.
- ^ "Sadık Ilgaz, Osmanlı'nın Lala Mustafa Paşa ile imtihanı, Semerkand Dergisi, Sayı 132, Aralık 2009". 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2012.
- ^ a b c d Eker, Aydın (1994). Yeni Rehber Ansiklopedisi. Türkiye Gazetesi. ss. C. 12 209. ISBN.
- ^ "Lala Mustafa Paşa". www.biyografi.info. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2010.
- ^ Hacı Osman Yıldırım, Hasan Çağlar, Vahdettin Atik, a.g.e., s. 51.
- ^ Hürriyet ansiklopedik yıllığı. Hürriyet Yayıncılık. 1975. s. 198. ISBN.
- ^ Küçükdağ, Yavuz (2005). Türk tasavvuf araştırmaları. Kultur ve. s. 209. ISBN.
- ^ Ibrahim Peçevi Efendi (haz. Bekir Sıtkı Baykal) (1999), Peçevi Tarihi (2 Cilt), İstanbul:Kültür ve Turizm Bakanlığı)
- ^ a b Çobanoğlu, Ahmet Vefa, "Lala Mustafa Paşa Külliyesi" (2003) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:27 Sayfa:74-75 İstanbul:TDV Yayınları. Online:[1] 26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "TDV1" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
Dış kaynaklar
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971), Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010)
- Yalçınkaya, M. Alaaddin, "Mustafa Paşa (Lala)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi, C.2 s.312-313, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Lala Mustafa Paşa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Kütükoğlu, Bekir, "Lala Mustafa Paşa" (2003) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:27 Sayfa:73-74, İstanbul:TDV Yayınları. Online:[2] 26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları. (Google books: [3]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Şemsi Ahmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 28 Nisan 1580- 7 Ağustos 1580 | Sonra gelen: Koca Sinan Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lala Mustafa Pasa Lala Kara Mustafa Pasa y 1500 7 Agustos 1580 III Murad saltanatinda 28 Nisan 1580 ile 7 Agustos 1580 tarihleri arasinda uc ay dokuz gun sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Lala Mustafa PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 28 Nisan 1580 7 Agustos 1580Hukumdar III MuradYerine geldigi Semiz Ahmed PasaYerine gelen Koca Sinan PasaKisisel bilgilerDogum y 1500 Sokolovici Bosna SancagiOlum 7 Agustos 1580 Istanbul Osmanli Imparatorlugu Ilk buyuk basarisini 1570 yilindaki Kibris serdarligi sirasinda gosterdiginden Kibris Fatihi olarak anilir 1578 de baslattigi Iran Seferi serdarliginda gosterdigi basarilar nedeniyle de Sirvan ve Gurcistan fatihi olarak bilinir Lala unvani sehzadeliginde II Selim e lalalik etmis olmasindan kaynaklanir YasamiLala Mustafa Pasa 1500 lerde Sokollu Mehmed Pasa gibi Bosnak bir ailenin oglu olarak dogdu Agabeyi Deli Husrev Pasa nin destegiyle I Selim devrinde saraya girdi Berber olarak calisirken I Suleyman in dikkatini cekti ve daha sonra cesnigir ve mirahorluk yapti 1555 te Damat Rustem Pasa nin sadrazam olmasindan sonra saraydan uzaklastirildi Filistin Safed Sancakbeyi oldu 1556 da Manisa Valisi Sehzade Selim in lalaligina tayin edildi Bu gorevi sirasinda Sehzade Selim ile Sehzade Bayezid in arasindaki rekabetin ortaya cikmasina neden oldugu ve Bayezid in isyaninda onemli rol oynadigi dusunulur Daha once Bayezid in hizmetinde bulunmus olan Lala Mustafa onu babasina Selim i kotuleyen mektuplar yazmaya tesvik etmis iki kardesin arasinin acilmasi uzerine ortami yatistirmak icin Selim i Konya ya Bayezid i Amasya ya atayan Kanuni Lala Mustafa Pasa yi Selim in yanina gondermisti Baslangicta Kutahya dan ayrilmak istemeyen Bayezid Amasya ya gitmek zorunda kalinca yolda asker topladi kardesi Selim in topladigi ordu ile 1559 da Konya da carpisti Bu carpismada Lala Mustafa Pasa Bayezid a karsi savasti Bayezid yenilerek Amasya ya kacmak zorunda kaldi Lala Mustafa Pasa 14 Eylul 1560 ta once Pojega sancakbeyi sonra da Van Beylerbeyi ne getirildi Yemen Seferi 1568 Erzurum Halep ve Sam beylerbeyliklerinde de bulunan Lala Mustafa Pasa II Selim devrinde 1567 de Yemen de Zeydi imamlarindan Topal Mutahhar in isyan cikarmasi uzerine vezir olarak oraya gonderildi Misir da Yemen harekatinin hazirliklari ile mesgulken yerine Koca Sinan Pasa tayin edilip Istanbul a cagrildi ve altinci vezir olarak Divan a girdi Kibris in fethi 1570 1571 1570 yilinda Venedikliler in elindeki Kibris adasindaki Rum halktan gelen yardim talebi uzerine Kibris a sefere yapilmasi gundeme geldiginde Sadrazam Sokullu Mehmet Pasa nin karsi cikmasina ragmen Kibris Seferini destekledi Piyale Pasa komutasindaki donanma ile birlikte komutasindaki yaya 60 000 kisiden olusan Osmanli Ordusunu 2 Temmuz 1570 te Limasol a cikardi 15 Eylul 1570 tarihinde Lala Mustafa Pasa toren ile Lefkosa sehrine girdi 15 Eylul 1571 de adadan ayrildi ve Istanbul a dondu Iran seferi 1578 1579 Lala Mustafa Pasa Iran seferine cikarken 1578 NusretnameLala Mustafa Pasa Safevi ordusuna karsi kazandigi Cildir zaferi 1578 sonrasinda Nusretname III Murad devrinde 1578 yilinda Safevilerle savas baslayinca Iran cephesi Seraskerligine atandi Mustafa Pasa komutasindaki Osmanli ordusu 5 Nisan 1578 de sefere ciktiktan sonra Cildir Muharebesi nde Tokmak Han komutasindaki Safevi ordusunu bozguna ugratarak Tiflis e girdi Gurcistan ve Sirvan i aldi Ardindan komutayi Ozdemiroglu Osman Pasa ya birakarak Istanbul a dondu Ibrahim Pecevi onun Iran Seferi hakkinda Iranlilar ondan yedikleri dayagi hicbir serdardan yemediler demistir Sadrazamligi 30 Eylul 1579 da Sokollu Mehmet Pasa nin olumuyle ikinci vezir yeni Sadrazam Semsi Ahmet Pasa nin kisa sure sonra olumu ile 28 Nisan 1580 de sadrazam oldu 3 ay 9 gun sonra 7 Agustos 1580 de Istanbul da oldu Evlilikleri Ilk evliligini Memluk Hukumdari Kansu Gavri nin oglu Mehmed Beyin kizi Fatma Hatun ile yapti Bu evliliginden olan oglu Mehmed Pasa babasinin vefatindan bes yil once Halep Beylerbeyi iken vefat etti Ikinci evliligini Kanuni Sultan Suleyman Hanin oglu Sehzade Mehmed in kizi Humasah Sultan ile yapti Bu evliliginden de Sultanzade Abdulbaki Bey isimli bir oglu oldu Hayir eserleriKibris ve Kafkasya fetihlerindeki ganimet hissesi olmak uzere elde ettigi serveti hayir isleriyle harcadi Konya da Sehzade Selim in lalasiyken Ilgin da cami bedesten kervansaraydan olusan Lala Mustafa Pasa Kulliyesi ni Erzurum da beylerbeyi iken 1562 63 te Lala Mustafa Camii mektep ve hamamdan olusan Lala Mustafa Pasa Kulliyesi ni Sam da beylerbeyi iken 360 odali Lala Pasa Hani ve Hamami tekke Suriye nin Kuneytra sehrinde cami ve imaret Kibris in fethinden sonra Lefkosa da actigi Hz Omer Camii ne vakiflar Iran Seferi sirasinda Kars ta Tiflis te camiler yaptirmistir Hicaz bolgesinde Mekke ve Medine de bazi hizmetleri vardir Pasanin kabri Eyup Sultan Camii mustemilatinda bulunmaktadir Latin harfleriyle yazilan mezar tasinda Kibris Fatihi ifadesi yer almaktadir Resim galerisiLala Mustafa Pasa nin Eyup te bulunan turbesi ve mezar tasi Lala Mustafa Pasa nin Eyup Sultan Camii mustemilatinda bulunan kabrinin yanina yerlestirilen tabela Lala Mustafa Pasa sol ve Kilic Ali Pasa sag Lala Mustafa Pasa nin Tiflis e girisi Nusretname den Lala Mustafa Pasa nin Mevlana Celaleddin Rumi turbesini ziyareti Nusretname denPopuler Kultur2013 yilinda Muhtesem Yuzyil dizisinde Macit Koper canlandirmistir Kaynakca Lala Mustafa Pasa www kimkimdir gen tr 29 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2010 Fahri Unan Kanuni Devri Sehzade Mucadeleleri ve Bunun Osmanli Siyasi ve Sosyal Tarihi Bakimindan Onemi Erisim tarihi 04 01 2012 17 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2012 Sadik Ilgaz Osmanli nin Lala Mustafa Pasa ile imtihani Semerkand Dergisi Sayi 132 Aralik 2009 25 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2012 a b c d Eker Aydin 1994 Yeni Rehber Ansiklopedisi Turkiye Gazetesi ss C 12 209 ISBN Lala Mustafa Pasa www biyografi info 29 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2010 Haci Osman Yildirim Hasan Caglar Vahdettin Atik a g e s 51 Hurriyet ansiklopedik yilligi Hurriyet Yayincilik 1975 s 198 ISBN Kucukdag Yavuz 2005 Turk tasavvuf arastirmalari Kultur ve s 209 ISBN Ibrahim Pecevi Efendi haz Bekir Sitki Baykal 1999 Pecevi Tarihi 2 Cilt Istanbul Kultur ve Turizm Bakanligi ISBN 975 17 1109 6 a b Cobanoglu Ahmet Vefa Lala Mustafa Pasa Kulliyesi 2003 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 27 Sayfa 74 75 Istanbul TDV Yayinlari Online 1 26 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi TDV1 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Dis kaynaklarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 Yalcinkaya M Alaaddin Mustafa Pasa Lala 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 312 313 Istanbul Yapi Kredi Kultur Yayincilik A S ISBN 975 08 0071 01 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Lala Mustafa Pasa ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kutukoglu Bekir Lala Mustafa Pasa 2003 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 27 Sayfa 73 74 Istanbul TDV Yayinlari Online 2 26 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tektas Nazim 2009 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Kitaplari ISBN 9789758845000 Google books 3 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Semsi Ahmed Pasa Osmanli Sadrazami 28 Nisan 1580 7 Agustos 1580 Sonra gelen Koca Sinan Pasa