Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında tüm Kafkaslar ile Güney Azerbaycan'da cereyan eden ve Osmanlıların zaferiyle sonuçlanan savaş.
| Osmanlı-Safevî Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-İran Savaşları | |||||||||
 Çıldır Muharebesi (1578)/Şecaatname | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Safevî Devleti | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| III. Murad Lala Mustafa Paşa Koca Sinan Paşa Özdemiroğlu Osman Paşa Serdar Ferhat Paşa Yusuf Sinan Paşa | Muhammed Hüdabende Şah Abbas | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| azamî 80-100.000 | azamî 80-100.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 50-60.000 | 130-150.000 | ||||||||
Osmanlı padişahı III. Murat'ın (1574-1595) saltanatının ilk yıllarında Şah Tahmasb'ın ölümü (1576) sonrasında İran tahtında meydana gelen karışıklıklar Osmanlı-Safevî sınırında ihlallere ve çatışmalara yol açtı. 1578 yılında başlayan savaşta Osmanlı orduları Hazar Denizi'ne ulaşırken, 1583'e kadar savaş Kafkaslar'da kilitlendi. Aynı yıl Özdemiroğlu Osman Paşa'nın Meşaleler zaferiyle Şirvan'da egemenliğini pekiştiren Osmanlılar cepheyi güneye doğru genişleterek 1585'te Tebriz'i, 1587'de Luristan'ı ve 1588'de Gence'yi ele geçirerek Safevîleri yenilgiye uğrattılar. 1590 yılında imzalanan Ferhat Paşa Antlaşması'yla Osmanlı İmparatorluğu doğuda en geniş sınırlarına ulaştı.
Savaş öncesi
İran'da Şah Tahmasb'ın ölmesiyle beraber onun oğlu İsmail, Safevi şahı olmuştur. Şah II. İsmail, Osmanlı Devleti ile Safeviler arasında imzalanmış olan 1555 Amasya Antlaşması'na riayet etmemiştir. Ayrıca bazı Osmanlı emirlerini kendi tarafına çekmiştir. Bu yüzden Osmanlı Devleti, Van Beylerbeyliği'ne emir vererek bölgede huzurun sağlanmasını istemiştir. İran'ın Luristan valisinin Osmanlı Devleti'ne sığınmasıyla ilişkiler iyice gerginleşmiştir.
Bu dönemde Safevi şahı II. İsmail'in zehirlenerek öldürülmesiyle beraber İran'da taht kavgaları başlamıştır. İran'daki karışıklıklardan faydalanılması gerektiğini belirten Van beylerbeyi, Safeviler'in zararlı faaliyetlerinin önlenmesi amacıyla bu devlete savaş ilan edilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin; Kafkasya'ya ulaşmak istemesi, İran'ı Kuzeyden de baskı altına almak ve Orta Asya Türk dünyasıyla bağlantı kurmak istemesi nedenleriyle Sultan III. Murad, 1578 yılında İran'daki Safevî Devleti'ne savaş ilan etmiştir. Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa; bu savaşa engel olmak istemiştir çünkü İran'ın geniş bir coğrafya olduğu ve burada tutunmanın zor olduğunu, Safevîler'e karşı galip gelinse dahi Şiî İran halkının itaat altına alınamayacağını belirtmiştir. Buna rağmen Sokullu, padişah üzerindeki etkisinin azalmasından ve o dönem devlet idaresinde etkili olan Sinan Paşa ile Lala Mustafa Paşa'nın İran seferine başkomutan olmak istemesi nedeniyle bu savaşa engel olamamıştır. Sokullu'nun haklı olduğu sonradan da anlaşılmıştır. Nitekim III. Murad, kendisi ordunun başında sefere çıkacak kabiliyette olmadığından Lala Mustafa Paşa'yı, orduya serdar tayin etmiş ve savaş ilan etmiştir. Lala Mustafa Paşa, 5 Nisan 1578'de orduyla beraber Üsküdar'a geçmiştir. Aşkale'ye varınca da Karaman, Maraş, Erzurum ve Diyarbakır beylerbeylik kuvvetleriyle asıl orduyu birleştirmiştir.
Savaş
Osmanlı taarruzu (1578)
Osmanlı ordusu 1 Temmuz 1578'de Aşkale yakınlarındaki Cinis köyüne ordugâhını kurduktan sonra öncü birlikler ileri harekâtlarına başladı ve ilk çatışmalar başladı. Temmuz'un ilk günlerinde Kars Sancakbeyi Yusuf Bey Osmanlı sınırını aşan Safevîlerin Ahilkelek Sancakbeyi Mahmud Han'ın ordusunu 'nde mağlup etti. Daha güneyde ise Van Beylerbeyi da Emîr Han'ın ordusunu bozguna uğrattı. Lala Mustafa Paşa ise büyük bir orduyla ilerleyen 'ın üzerine Özdemiroğlu Osman Paşa komutasında bir kolordu verdi. Bu kolordu 9 Ağustos 1578 tarihinde Çıldır Muharebesi'nde Safevî ordusunu büyük bir yenilgiye uğrattı (bu zafer Osmanlıların bu savaş sırasında kazandıkları seri başarıların başlangıcı oldu).
Bu muharebenin ardından bölgedeki Safevî direnci büyük oranda kırıldı ve Osmanlı ordusu herhangi bir direnişle karşılaşmadan Ahilkelek'i aldıktan sonra Gürcistan içinde ileri harekâtını sürdürerek 24 Ağustos 1578'de Safevîlere bağlı Gürcü Kartli Krallığı'nın başkenti Tiflis'e girdi. Bir haftalık dinlenme ve yeni ele geçirilen bu bölgenin idarî düzenlemelerinin yapılmasının ardından Osmanlı ordusu Eylül başında bir sonraki hedefi olan Şirvan'a doğru harekete geçti. Bu süreçte (Kartli Krallığı gibi Amasya Antlaşması uyarınca Safevî hakimiyetine bırakılmış olan) daha doğudaki Gürcü krallığı olan Kaheti de Osmanlılara tâbiyetini bildirdi ve Kaheti Kralı birlikleriyle Osmanlı ordusuna katıldı. Lala Mustafa Paşa Tifliskalesini tahkim ettikten sonra, 30 Ağustos'ta ordusunun başında harekete geçti. Kaheti Krallığı'nın sınırını da teşkil eden Kabur Nehri kıyısına gelindiğinde, Kaheti Kralı II. Aleksandre 1 Eylül günü Lala Mustafa Paşa'nın otağına geldi ve 5.000 askeriyle itaatini bildirdi. Askeri törenle karşılanan krala ülkesinin beylerbeyliği cizye karşılığı bağlandı.
Kral II. Aleksandre de Şirvan'a doğru ilerleyen Osmanlı ordusuna yol boyunca zahire ve erzak tedarik ederek Şirvan sınırını teşkil eden Kanık Nehrine kadar orduya refakat etti (8 Eylül). Ertesi gün ise Osmanlı ordusu Koyungeçidi Muharebesi'nde bu defa komutasındaki ikinci bir İran ordusunu mağlup etti. İranlıların kesin yenilgisiyle Osmanlıların önünde Şirvan'a kadar direnebilecek bir birlik kalmadı. Zaferden sonra Osmanlı ordusu ileri harekâtını sürdürürken, önden gönderilen birliklerin Şeki'yi fethettikleri haberi geldi. İori nehrini aşan Osmanlı ordusu 15 Eylül'de Ereş'e girdi ve burada bir kale inşa etti. Osmanlı ordusunun ana kısmı Ereş'te konaklarken, doğuya doğru ilerleyen bir Osmanlı kolordusu da önce Şamahı'yı, ardından ise Derbent'i ele geçirdi ve Dağıstan'a girerek Hazar Denizi'ne ulaştı. 16 Ekim'de ise Dağıstan'daki Kumuk Şamhalı Osmanlılara tâbi olduğunu bildirdi. Lala Mustafa Paşa ise Özdemiroğlu Osman Paşa'nın emrine birlikler vererek 12 Ekim'den itibaren kışlamak üzere Osmanlı ordusuyla birlikte Erzurum'a doğru çekilmeye başladı.
Safevîlerin karşı saldırısı (1578-1579)
Çok kısa bir süre içinde Çıldır ve Koyungeçidi Muharebesi muharebelerinde ağır mağlubiyetler alarak Gürcistan, Şirvan ve Dağıstan'ı kaybeden Safevîler ise süratle karşı taarruz hazırlıklarına başladılar. Nitekim, Osmanlı ordusunun kışlamak üzere çekilmesinden bir ay sonra Şamahı'yı hedef alan Safevî karşı saldırısı başladı. komutasındaki Safevî ordusunun Şamahı'da konuşlanmış Osmanlı garnizonuna yönelik ilk taarruzu 9-11 Kasım 1578'de I. Şamahı Muharebesi'nde İranlıların bir kez daha ağır yenilgisiyle sonuçlandı. Bu muharebenin üçüncü gününde kuzeyden gelen komutasındaki 16.000 kişilik Kırım birliği zaferin Osmanlılarca kazanılmasını sağlarken, Kırım ordusunun ilk kez Osmanlı ordusuyla ortak bir harekât icra etmiş oldu.
Safevî Devleti, üçüncü ağır mağlubiyetine rağmen Şirvan ve Gürcistan'ı geri alma mücadelesinden vazgeçmedi. 'ın yenilgisinden kurtulan yaklaşık 10.000 asker Karabağ ve Gence bölgesinde saldırı hazırlığı yapan ’nın yanına ulaştı. Gerek Şamahı'da mevzilenen Özdemiroğlu Osman Paşa gerek yağma akınına çıkmış Kırım kuvvetlerinin konumu hakkında bilgi toplayan , Safevîlerin o zamana kadar topladığı en büyük kuvvet olan 80.000 kişilik bir orduyla Şamahı'ya yürüdü ve 24 Kasım'da Şamahı'yı kuşattı. 24-26 Kasım'daki II. Şamahı Muharebesi'nde Özdemiroğlu Osman Paşa'nın 6-8.000 askeri 80.000 kişilik Safevî ordusuna direnirken, desteğe çağrılan Adil Giray'ın üzerine giden Safevî ordusuna yenilip esir düşmesi üzerine, Osman Paşa da üzerindeki baskının hafiflemesinden faydalanarak 27 Kasım'da Şamahı'yı tahliye etti ve 30 Kasım-7 Aralık arası Demirkapı'ya ulaştı. Demirkapı'daki erzak ve zahire kıtlığı nedeniyle, Osmanlı askerlerinin bir bölümü Tabesaran ve Kaytak ülkelerinde kışladı.
Safevî ordusu ise Kırım birliğini yendikten sonra yeniden Şamahı üzerine yürüdüyse de, bu defa Van Beylerbeyi ’nın İran topraklarına girerek Tebriz'e ilerlemesi üzerine, İran Şahı tarafından Tebriz'e çağrıldı. Bunun sonucunda, Safevîler de Şirvan'ı tahliye ederken, Demirkapı'daki Osmanlı birliğinin üzerindeki İran baskısı kalktı.
Bununla birlikte, Safevîler Osmanlı ordusu 1579 ilkbaharında kışlaklarından çıkarak yeniden sefer düzeni almadan önce bu defa Tiflis'i kuşattılar (30 Mart). Ancak, gerek komutasındaki garnizonun dirençli savunması gerek Sokolluzade Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı takviye birliğinin kaleye yaklaşması neticesinde yenilgi halinde geri çekildiler (1 Ağustos).
Düşük yoğunluklu savaş ve barış girişimleri (1579-1582)
1579 sefer mevsiminde Osmanlılar Erzurum'da yaklaşık 80.000 kişilik bir ordu topladılarsa da yaz boyunca Tiflis'in kuşatmadan kurtarılması (1 Ağustos) haricinde önemli askerî harekâtlara girişmediler ve ele geçirdikleri topraklardaki egemenliklerini kuvvetlendirmeye çalıştılar. Bu çerçevede, Kılıç Ali Paşa komutasındaki Osmanlı donanması Gürcistan kıyılarına gelerek 26 Temmuz'da Poti kalesini inşa etti. Serdar-ı ekrem Lala Mustafa Paşa da Kars'ta 27 günde çok kuvvetli bir kalenin yapımını tamamlattı (23 Ağustos). 27 Ağustos'ta Demirkapı'ya gelen Mehmed Bey yeni teşkil edilen Hazar Kaptanlığı'nın ilk kaptanı oldu. Eylül ayında ise Lala Mustafa Paşa Tiflis kalesindeki Osmanlı garnizonunu takviye etti.
Sonbaharda ise Anadolu Beylerbeyi Cafer Paşa Revan'a 20.000 esir aldıkları başarılı bir akın düzenlediler (6 Ekim). Safevî komutan ise çatışmadan kaçınarak güneye çekildi. 7 Ekim'de ise Kırım Hanı II. Mehmed Giray komutasındaki Kırım ordusu ise Demirkapı'da Özdemiroğlu Osman Paşa'yla birleşerek Şirvan'a taarruz etti. Bakü'yü geri alan Osmanlılar 'nde komutasındaki Safevî ordusunu mağlup ederek 26 Ekim'de Şamahı'ya girdiler ve 1578 Aralık ayından beri İranlıların elindeki Şirvan'ı geri aldılar.
Özdemiroğlu Osman Paşa, Serdar-ı ekrem Lala Mustafa Paşa'ya büyük Kırım ordusu henüz Şirvan'dayken, Erzurum'daki Osmanlı ordusunun kendisiyle Gence'de buluşarak İran'ın kalbine yürüyerek savaşı kesin bir sonuçla bitirmeyi önerdiyse de, Mustafa Paşa bu teklifi kabul etmeyerek 28 Ekim 1579'da Pasinler Ovası'nda orduya kışlama emri verdi. Lala Mustafa Paşa'nın bu kararında, Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa'nın (15 yıllık sadrazamlığı sonrasında) 11 Ekim 1579'da bir suikast sonucu öldürülmesi sonucunda, aklının İstanbul'daki sadrazamlık mücadelesinde olması etkili olmuştu. 1579 yaz mevsiminde elindeki büyük orduya rağmen büyük çaplı bir hücuma girişmemekle ve Kars kalesinin inşasıyla oyalanmakla eleştirilen Lala Mustafa Paşa 7 Ocak 1580'de İran cephesi Seraskerliğinden azledildi ve yerine Yemen Seferi'nde olduğu gibi baş rakibi Koca Sinan Paşa atandı. Buna mukabil, Mustafa Paşa 28 Nisan'da sadrazamlığa getirildiyse de, sadrazamlık mührünün Koca Sinan Paşa'ya verilmesi üzerine 7 Ağustos 1580'de (kederinden ya da kendini zehirleyerek) öldü.
Sinan Paşa ise 1580 sefer mevsimi boyunca Osmanlı ordusuna esaslı bir harekât düzenlettirmedi ve Mustafa Paşa'nın ölümünün ardından sadrazamlığa getirildi. Öte yandan, 1580 sefer mevsiminde tarafların esaslı askerî harekâtlara girişmemelerinin nedenlerinden biri de yürütülmekte olan barış müzakereleriydi. İran Şahı Şah Muhammed başkent Kazvin'den Revan'a gelmişti ve elçisi Maksud Bey aracılığıyla barış girişiminde bulunmuştu. İran tarafının, işgal edilen İran topraklarının iadesi ve savaştan önceki sınırlara (Amasya Antlaşması (1555) sınırları) dönülmesi teklifi Osmanlılarca reddedildi.
1581 yılı Safevîlerin Şirvan'ı geri almak amacıyla Ocak ayında komutasında 18.000 kişilik bir orduyu Kura Nehri civarına göndermeleriyle açıldı. Özdemiroğlu Osman Paşa'nın maiyetine gönderilmiş Gazi Giray komutasındaki 5.000 kişilik Kırım birliği bir bu orduyu dağıtarak Şirvan üzerindeki İran tehlikesini bertaraf etti. Selman Han topladığı yeni bir orduyla bu defa da, Bakü Sancakbeyi Ahmed Bey'in etkili direnişi karşısında yenilgiye uğrayarak çekildi. Sadrazam Koca Sinan Paşa ise 14 Nisan'da başkente dönme izni alarak 22 Temmuz 1581'de İstanbul'a ulaştı.
1582 yılı da Safevîlerin barış girişimleriyle başladı. 29 Mart'ta İstanbul'a gelen 7 Nisan'da III. Murad'ın huzuruna çıktı ve Gürcistan ile üzerindeki Osmanlı hâkimiyetinin tanınması karşılığında Şirvan'ın iadesini talep etti. Ancak, bu teklif de Osmanlılarca reddedildi.
Osmanlıların zaferleri (1583)
1583 yılında ordu serdarlığına Ferhat Paşa getirilmiş ve 60.000 kişilik bir kuvvetle İstanbul'dan yola çıkmıştır. Bunu öğrenen Safevîler'in Gence valisi İmam Kulu Han; bu kuvvetler gelmeden Özdemiroğlu Osman Paşa'nın kuvvetlerini yenme amacıyla 50.000 kişilik bir kuvvetle Şirvan ile Dağıstan arasındaki Samur Irmağı'nın güney kıyısına gelmiş ve oradan da Bilasa Ovası'na inmiştir. Bu ovada üç gün üç gece süren, gecelerde meşale yakılarak muharebeye devam edilmesinden dolayı Meşaleler Muharebesi adını alan bu savaşta İmam Kulu Han, 7.000 kayıp vermiş ve ordusunun geri kalan kısmının dağılması sebebiyle çekilmiştir. Meşaleler Savaşı'yla Özdemiroğlu Osman Paşa, çok büyük bir zafer kazanmıştır. Bu sırada bölgeye yaklaşan Ferhat Paşa'da zafer haberini almış ve önce Revan'ı, ardından da Bakü'yü fethetmiştir.[]
1583 yılı Irak cephesinde de Osmanlılar açısından önemli kazanımlara sahne oldu. Bağdat beylerbeyi Elvendzâde Ali Paşa, 7 Kasım 1583 tarihli Dizful Muharebesi'nde Safevîler'i mağlup edince; Batı İran'daki Şafiî olan aşiretler ve beyler, teker teker gelip Osmanlı Devleti'ne bağlılıklarını bildirdiler.
Tebriz çevresindeki savaşlar (1585-1586)
Kafkasya ve Şirvan'da hakimiyetini tesis eden Osmanlı İmparatorluğu 1585 yılında eski Safevî başkenti Tebriz'i hedef aldılar. Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 21 Eylül 1585'te komutasındaki Safevî ordusunu Alvar Muharebesi'nde mağlup ederek 25 Eylül 1585'te Tebriz'i ele geçirdi.
Osmanlılar 29 Eylül'de başladıkları kalenin inşasını 14 Ekim'de tamamlandılar. Özdemiroğlu Osman Paşa'nın; Safevîlerin Tebriz'e yönelik baskısını ve baskın girişimlerini bertaraf etmek amacıyla gönderdiği Cağaloğlu Sinan Paşa komutasındaki birlikler 16 ve 24 Ekim'de Safevî ordusunu bölgeden uzaklaştırmakta başarılı olamazken, Osmanlı ordusunda kışın yaklaşması üzerine Tebriz'de İranlıların karşı saldırısına karşı garnizon bırakılarak kışlamak üzere Doğu Anadolu'ya çekilinmesi fikri ağırlık kazandı. Bunun üzerine, eski Trablusşam Beylerbeyi yaklaşık 20-30.000 askerle Tebriz'de bırakılarak kışlaklara çekilmek üzere Osmanlı ordusu Tebriz'den çıkarken komutasındaki Safevî ordusu yeniden saldırdı. Buna mukabil, düzenli bir şekilde ilerleyen Osmanlı ordusu önce 28 Ekim'de Şenbigazan Muharebesi'nde Safevîleri yendi. 30 Ekim'de ise bir süredir ağır hasta olan Özdemiroğlu Osman Paşa öldü. Aynı gece Safevî ordusu bir kez daha taarruz ettiyse de bu defa Mayan Muharebesi'nde (komutayı Osman Paşa'dan devralan) Cağaloğlu Sinan Paşa'ya karşı yenilgiye uğradı. Safevîlerin yenilgisi üzerine Osmanlı ordusu taciz ya da baskın tehlikesi olmadan önce Van, ardından ise Bitlis'e ulaşrak kışlaklara dağıldı. Kasım 1585'te ise Safevî ordusunun Tebriz etrafına yerleşmesiyle yaklaşık on ay süren abluka başladı. Ancak, 1586 yazında Osmanlı ordusunun bölgeye yeniden gelme ihtimali üzerine Safevîler kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldılar.
Osmanlı-Gürcü mücadelesi (1579-1586)
Osmanlıların Luristan Seferi (1587)
30 Ekim 1587 tarihinde, Irak cephesinde Çağalazâde Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri, Hemedan Safevî valisi Korkmaz Han'ın emrindeki kuvvetlerle Câmâsâb Çayı kenarında yaptıkları meydan muharebesini kazanmışlar ve Safevîler'e ağır kayıplar verdirerek Korkmaz Han'ı esir etmişlerdir.[]
Osmanlıların Gence Seferi (1588)
1588 yılında yeni Şah Abbas komutasındaki Safevî ordusu doğusunda giderek büyüyen tehlikeye odaklanmak zorunda kaldı. Özbek Hanı Abdullah'ın Meşhed'i kuşatması üzerine Kazvin'den çıkarak Horasan üzerine yürüyen Şah Abbas batı cephesinde Osmanlıları hareket alanı bırakmak zorunda kalmıştı. Bu bağlamda, 21 Temmuz'da Erzurum'dan hareket eden Serdar Ferhat Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Kars-Gori-Tiflis üzerinden Safevîlerin ellerinde kalan en batıdaki kale olan Gence üzerine yürüdü. Safevîlerce savaşmaksızın tahliye edilen Gence kalesi 1 Eylül 1588'de Osmanlıların eline geçti. Gence merkezli kurulan eyaletin beylerbeyliğine Gori Muhafızı getirildi. 3 Eylül'de daha kuvvetli bir şekilde inşa edilen Gence kalesi 9 Ekim'de bitti. 15 Ekim'de Osmanlı ordusu şehirden ayrıldı ve 8 Kasım'da Erzurum'a ulaştı.
Öte yandan, cephedeki tek askerî çarpışma Aras nehri kıyılarında meydana geldi. Ziyadoğlu Mehmed Han komutasında 30.000 kişilik bir Safevî ordusunun Gence'ye saldırma ihtimaline karşı Cafer Paşa komutasında bir kolordu İranlıların üzerine sevkedildi. 29 Eylül'de meydana gelen Safevî ordusu ağır bir yenilgiye uğrarken, ordunun yarısı (muharebede ve geri çekilme sırasında Aras nehrinde boğularak) öldü.
Aynı yıl Nahçıvan da iki kez el değiştirdi. 1586 yılında halkın kendi isteğiyle Osmanlılara bağlanan Nahçıvan 1588 başında Safevî komutan Dulkadirlu Şahkulu Han tarafından yeniden Safevî topraklarına katılmıştı. 1588 yazındaki harekâtıyla Nahçıvan'ı yeniden ele geçirmeyi başardı.
Osmanlıların Gürcüler üzerinde hâkimiyet kurması (1587-1589)
1587 yılında Sadrazam Serdar Ferhat Paşa Osmanlı İmparatorluğu'nun Gürcistan topraklarındaki egemenliğini tahkim etmeye çalıştı. 30 Temmuz 1587'de Erzurum'dan Gürcü topraklarına giren Osmanlı ordusu 11 Eylül'de Gori'ye ulaştı ve 13 Eylül'de inşasına başladığı kaleyi 10 Ekim'de bitirdi. Burası bir merkezi olarak teşkilatlandırılırken Varazaoğlu Mahmud Paşa beylerbeyi oldu. Trabzon Beylerbeyi komutasında bir garnizon da kalede konuşlandırıldı. Keza merkezli bir eyalet de kuruldu ve beylerbeyliğine getirildi. 7 Ekim'de Gori'den ayrılan Osmanlı ordusu 30 Ekim'de kışlamak üzere Erzurum'a döndü.
1588 yılında Serdar Ferhat Paşa'nın Gence seferi sırasında Osmanlı ordusu Gori ve Tiflis üzerinden geçerek Gürcistan üzerindeki egemenliğini pekiştirdi. Aynı yıl Ferhat Paşa I. Simon'la bir anlaşma imzaladı ve Kartli Krallığı'nın tâbiyetini kabul etti.
1589 yılında ise, Osmanlı padişahı III. Murad, her yıl 100.000 altın sikke haraç vermesi karşılığında Osmanlı idaresindeki kaleler dışındaki Kartli topraklarını I. Simon'a bıraktı. Ayrıca, Kaheti Krallığı'nın yurtluk-ocaklık statüsü kaldırılarak, Kutayis merkezli Kutayis-Kaheti Eyaleti kuruldu.
Barış müzakereleri ve Ferhad Paşa Antlaşması (1589-1590)
1589 yılı sonu itibarıyla Safevî Devleti'nin Osmanlılarla savaşı sürdürebilecek gücü bir hayli azaldı ve kaybettiği geniş toprakları (590.000 kilometrekare) geri alma umudunu yitirdi. Öte yandan, doğuda Şeybanî hanedanının yönettiği Buhara Hanlığı'nın tehdidi giderek büyüyordu. Nitekim, Buhara Hükümdarı 'ın aynı yıl Meşhed'i kuşatıp ele geçirmesi Safevîleri iki ateş arasında bıraktı.
Bu yüzden Şah Abbas, Osmanlı Devleti'nden barış istemiştir. Şah Abbas; yeğeni Haydar Mirza'yı bir elçi heyetiyle beraber sulh rehinesi olarak Osmanlı Devleti'ne göndermiştir. 14 Ekim 1589 tarihinde Hasankale'deki umumi karargahta Ferhat Paşa tarafından karşılanan Safevî şehzadesi, 28 Ocak 1590'da İstanbul'a gelmiştir. Sulh heyeti başkanı Mehdî Kul Han, Sultan III. Murad tarafından kabul edilmiştir. Konuşmasına izin verilince Şah Abbas'ın tüm Osmanlı fütûhatını tanıdığını, o zaman için fiilen tarafların elinde bulunan yerlerin aynı devlette kalması şartıyla sulh istediğini belirtip, Şah Abbas’ın; Osmanlı padişahının saltanat süren kulları arasında bulunduğunu söylemiştir.[]
21 Mart 1590 tarihinde, Osmanlı Devleti ile Safevîler arasında Ferhat Paşa Antlaşması imzalanmıştır. Duraklama Dönemi'nin ilk antlaşması olan Ferhat Paşa Antlaşması ile iki taraf arasında 12 yıldır süren savaşlar sona erdirilmiş; başta Tebriz şehri olmak üzere tüm Azerbaycan, Gürcistan, Karabağ, Dağıstan, Şirvan, Luristan ve Şehrizor Osmanlı Devleti'ne bırakılmış ve İslam peygamberi Muhammed, Dört Halife'den Ebu Bekir, Hattab oğlu Ömer, Osman bin Affan ile Muhammed'in zevcesi Aişe hakkında Şiî İran halkının kötü söz söylememesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca bu antlaşmayla beraber Osmanlı Devleti; doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
Kaynakça
- ^ "Safevi devletinin 2. kralı I. Tahmasib". www.anl.az. 29 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ a b "3. Murad Dönemi Fetihler - osmanlipadisahlari.gen.tr". 5 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2015.
- ^ "1578-1590 TARİHLİ OSMANLI-SAFEVÎ SAVAŞI". *. İlker Külbilge. Aralık 2018. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ . 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2012.
- ^ "Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451--1590)", M. Fahrettin Kırzıoğlu, Türk Tarih Kurumu, Ankara (1998), s.291-292
- ^ "Habeşistan'dan Kafkasya'ya Bir Osmanlı Paşası: Özdemiroğlu Osman Paşa", Çetin Sungur, Hacettepe Üniversitesi, Ankara (2012), s.76
- ^ "Osmanlı Devleti ve Kafkasya", M. Sadık Bilge, Eren Yayınları, İstanbul (2005), s.63
- ^ "Türkiye Tarihi", Yılmaz Öztuna, Hayat Kitapları, İstanbul (1965), c.7, s.257
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi, Joseph von Hammer, c.7, s.74-75
- ^ "Türkiye Tarihi", Yılmaz Öztuna, Hayat Kitapları, İstanbul (1965), c.7, s.259-260
- ^ "Türkiye Tarihi", Yılmaz Öztuna, Hayat Kitapları, İstanbul (1965), c.7, s.261
- ^ Zafer-nâme-i Ali Paşa (Transkript ve Değerlendirme)", Hamza Üzümcü, Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar (2008), s.23
- ^ "Acem Serhaddinde Cafer Paşalar: Tebriz ve Şirvan Eyaletlerinin Muhafazası (1583-1591)", Emirhan Özçelik, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 18, İstanbul (2021), s. 171
- ^ "Osmanlı-Safevî Mücadelesinde Askerî Harekât Alanı ve Muharebeler (1578-1590), Turgay Koçak, 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul (2016), s.80
- ^ "Türkiye Tarihi", Yılmaz Öztuna, Hayat Yayınları, İstanbul (1965), c.8, s.10
- ^ "Osmanlı Devleti ve Kafkasya", M. Sadık Bilge, Eren Yayınları, İstanbul (2005), s.65
- ^ "Türkiye Tarihi", Yılmaz Öztuna, Hayat Yayınları, İstanbul (1965), c.8, s.7
- ^ "Ferhat Paşa Antlaşması Önemi ve Maddeleri". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1578 1590 Osmanli Safevi Savasi Osmanli Imparatorlugu ile Safevi Devleti arasinda tum Kafkaslar ile Guney Azerbaycan da cereyan eden ve Osmanlilarin zaferiyle sonuclanan savas Osmanli Safevi SavasiOsmanli Iran SavaslariCildir Muharebesi 1578 SecaatnameTarih1578 1590BolgeKars Gurcistan Azerbaycan Guney Azerbaycan ve LuristanSonucOsmanli zaferi Ferhat Pasa AntlasmasiCografi DegisikliklerKars Gurcistan Dagistan Ermenistan Azerbaycan Guney Azerbaycan Luristan ve Huzistan Osmanli topraklarina katildiTaraflarOsmanli ImparatorluguSafevi DevletiKomutanlar ve liderlerIII Murad Lala Mustafa Pasa Koca Sinan Pasa Ozdemiroglu Osman Pasa Serdar Ferhat Pasa Yusuf Sinan PasaMuhammed Hudabende Sah AbbasGuclerazami 80 100 000azami 80 100 000Kayiplar50 60 000130 150 000 Osmanli padisahi III Murat in 1574 1595 saltanatinin ilk yillarinda Sah Tahmasb in olumu 1576 sonrasinda Iran tahtinda meydana gelen karisikliklar Osmanli Safevi sinirinda ihlallere ve catismalara yol acti 1578 yilinda baslayan savasta Osmanli ordulari Hazar Denizi ne ulasirken 1583 e kadar savas Kafkaslar da kilitlendi Ayni yil Ozdemiroglu Osman Pasa nin Mesaleler zaferiyle Sirvan da egemenligini pekistiren Osmanlilar cepheyi guneye dogru genisleterek 1585 te Tebriz i 1587 de Luristan i ve 1588 de Gence yi ele gecirerek Safevileri yenilgiye ugrattilar 1590 yilinda imzalanan Ferhat Pasa Antlasmasi yla Osmanli Imparatorlugu doguda en genis sinirlarina ulasti Savas oncesiIran da Sah Tahmasb in olmesiyle beraber onun oglu Ismail Safevi sahi olmustur Sah II Ismail Osmanli Devleti ile Safeviler arasinda imzalanmis olan 1555 Amasya Antlasmasi na riayet etmemistir Ayrica bazi Osmanli emirlerini kendi tarafina cekmistir Bu yuzden Osmanli Devleti Van Beylerbeyligi ne emir vererek bolgede huzurun saglanmasini istemistir Iran in Luristan valisinin Osmanli Devleti ne siginmasiyla iliskiler iyice gerginlesmistir Bu donemde Safevi sahi II Ismail in zehirlenerek oldurulmesiyle beraber Iran da taht kavgalari baslamistir Iran daki karisikliklardan faydalanilmasi gerektigini belirten Van beylerbeyi Safeviler in zararli faaliyetlerinin onlenmesi amaciyla bu devlete savas ilan edilmesi gerektigini belirtmistir Ayrica Osmanli Devleti nin Kafkasya ya ulasmak istemesi Iran i Kuzeyden de baski altina almak ve Orta Asya Turk dunyasiyla baglanti kurmak istemesi nedenleriyle Sultan III Murad 1578 yilinda Iran daki Safevi Devleti ne savas ilan etmistir Sadrazam Sokullu Mehmed Pasa bu savasa engel olmak istemistir cunku Iran in genis bir cografya oldugu ve burada tutunmanin zor oldugunu Safeviler e karsi galip gelinse dahi Sii Iran halkinin itaat altina alinamayacagini belirtmistir Buna ragmen Sokullu padisah uzerindeki etkisinin azalmasindan ve o donem devlet idaresinde etkili olan Sinan Pasa ile Lala Mustafa Pasa nin Iran seferine baskomutan olmak istemesi nedeniyle bu savasa engel olamamistir Sokullu nun hakli oldugu sonradan da anlasilmistir Nitekim III Murad kendisi ordunun basinda sefere cikacak kabiliyette olmadigindan Lala Mustafa Pasa yi orduya serdar tayin etmis ve savas ilan etmistir Lala Mustafa Pasa 5 Nisan 1578 de orduyla beraber Uskudar a gecmistir Askale ye varinca da Karaman Maras Erzurum ve Diyarbakir beylerbeylik kuvvetleriyle asil orduyu birlestirmistir SavasOsmanli taarruzu 1578 Cildir Muharebesi 1578 Osmanli ordusu 1 Temmuz 1578 de Askale yakinlarindaki Cinis koyune ordugahini kurduktan sonra oncu birlikler ileri harekatlarina basladi ve ilk catismalar basladi Temmuz un ilk gunlerinde Kars Sancakbeyi Yusuf Bey Osmanli sinirini asan Safevilerin Ahilkelek Sancakbeyi Mahmud Han in ordusunu nde maglup etti Daha guneyde ise Van Beylerbeyi da Emir Han in ordusunu bozguna ugratti Lala Mustafa Pasa ise buyuk bir orduyla ilerleyen in uzerine Ozdemiroglu Osman Pasa komutasinda bir kolordu verdi Bu kolordu 9 Agustos 1578 tarihinde Cildir Muharebesi nde Safevi ordusunu buyuk bir yenilgiye ugratti bu zafer Osmanlilarin bu savas sirasinda kazandiklari seri basarilarin baslangici oldu Osmanli ordusu Tiflis te 1578 Bu muharebenin ardindan bolgedeki Safevi direnci buyuk oranda kirildi ve Osmanli ordusu herhangi bir direnisle karsilasmadan Ahilkelek i aldiktan sonra Gurcistan icinde ileri harekatini surdurerek 24 Agustos 1578 de Safevilere bagli Gurcu Kartli Kralligi nin baskenti Tiflis e girdi Bir haftalik dinlenme ve yeni ele gecirilen bu bolgenin idari duzenlemelerinin yapilmasinin ardindan Osmanli ordusu Eylul basinda bir sonraki hedefi olan Sirvan a dogru harekete gecti Bu surecte Kartli Kralligi gibi Amasya Antlasmasi uyarinca Safevi hakimiyetine birakilmis olan daha dogudaki Gurcu kralligi olan Kaheti de Osmanlilara tabiyetini bildirdi ve Kaheti Krali birlikleriyle Osmanli ordusuna katildi Lala Mustafa Pasa Tifliskalesini tahkim ettikten sonra 30 Agustos ta ordusunun basinda harekete gecti Kaheti Kralligi nin sinirini da teskil eden Kabur Nehri kiyisina gelindiginde Kaheti Krali II Aleksandre 1 Eylul gunu Lala Mustafa Pasa nin otagina geldi ve 5 000 askeriyle itaatini bildirdi Askeri torenle karsilanan krala ulkesinin beylerbeyligi cizye karsiligi baglandi Koyungecidi Muharebesi 1578 Kral II Aleksandre de Sirvan a dogru ilerleyen Osmanli ordusuna yol boyunca zahire ve erzak tedarik ederek Sirvan sinirini teskil eden Kanik Nehrine kadar orduya refakat etti 8 Eylul Ertesi gun ise Osmanli ordusu Koyungecidi Muharebesi nde bu defa komutasindaki ikinci bir Iran ordusunu maglup etti Iranlilarin kesin yenilgisiyle Osmanlilarin onunde Sirvan a kadar direnebilecek bir birlik kalmadi Zaferden sonra Osmanli ordusu ileri harekatini surdururken onden gonderilen birliklerin Seki yi fethettikleri haberi geldi Iori nehrini asan Osmanli ordusu 15 Eylul de Eres e girdi ve burada bir kale insa etti Osmanli ordusunun ana kismi Eres te konaklarken doguya dogru ilerleyen bir Osmanli kolordusu da once Samahi yi ardindan ise Derbent i ele gecirdi ve Dagistan a girerek Hazar Denizi ne ulasti 16 Ekim de ise Dagistan daki Kumuk Samhali Osmanlilara tabi oldugunu bildirdi Lala Mustafa Pasa ise Ozdemiroglu Osman Pasa nin emrine birlikler vererek 12 Ekim den itibaren kislamak uzere Osmanli ordusuyla birlikte Erzurum a dogru cekilmeye basladi Safevilerin karsi saldirisi 1578 1579 Aras Han Muharebesi 1578 Cok kisa bir sure icinde Cildir ve Koyungecidi Muharebesi muharebelerinde agir maglubiyetler alarak Gurcistan Sirvan ve Dagistan i kaybeden Safeviler ise suratle karsi taarruz hazirliklarina basladilar Nitekim Osmanli ordusunun kislamak uzere cekilmesinden bir ay sonra Samahi yi hedef alan Safevi karsi saldirisi basladi komutasindaki Safevi ordusunun Samahi da konuslanmis Osmanli garnizonuna yonelik ilk taarruzu 9 11 Kasim 1578 de I Samahi Muharebesi nde Iranlilarin bir kez daha agir yenilgisiyle sonuclandi Bu muharebenin ucuncu gununde kuzeyden gelen komutasindaki 16 000 kisilik Kirim birligi zaferin Osmanlilarca kazanilmasini saglarken Kirim ordusunun ilk kez Osmanli ordusuyla ortak bir harekat icra etmis oldu Adil Giray in Mollahasan da Hamza Mirza ya yenilgisi Safevi Devleti ucuncu agir maglubiyetine ragmen Sirvan ve Gurcistan i geri alma mucadelesinden vazgecmedi in yenilgisinden kurtulan yaklasik 10 000 asker Karabag ve Gence bolgesinde saldiri hazirligi yapan nin yanina ulasti Gerek Samahi da mevzilenen Ozdemiroglu Osman Pasa gerek yagma akinina cikmis Kirim kuvvetlerinin konumu hakkinda bilgi toplayan Safevilerin o zamana kadar topladigi en buyuk kuvvet olan 80 000 kisilik bir orduyla Samahi ya yurudu ve 24 Kasim da Samahi yi kusatti 24 26 Kasim daki II Samahi Muharebesi nde Ozdemiroglu Osman Pasa nin 6 8 000 askeri 80 000 kisilik Safevi ordusuna direnirken destege cagrilan Adil Giray in uzerine giden Safevi ordusuna yenilip esir dusmesi uzerine Osman Pasa da uzerindeki baskinin hafiflemesinden faydalanarak 27 Kasim da Samahi yi tahliye etti ve 30 Kasim 7 Aralik arasi Demirkapi ya ulasti Demirkapi daki erzak ve zahire kitligi nedeniyle Osmanli askerlerinin bir bolumu Tabesaran ve Kaytak ulkelerinde kisladi Safevi ordusu ise Kirim birligini yendikten sonra yeniden Samahi uzerine yuruduyse de bu defa Van Beylerbeyi nin Iran topraklarina girerek Tebriz e ilerlemesi uzerine Iran Sahi tarafindan Tebriz e cagrildi Bunun sonucunda Safeviler de Sirvan i tahliye ederken Demirkapi daki Osmanli birliginin uzerindeki Iran baskisi kalkti Bununla birlikte Safeviler Osmanli ordusu 1579 ilkbaharinda kislaklarindan cikarak yeniden sefer duzeni almadan once bu defa Tiflis i kusattilar 30 Mart Ancak gerek komutasindaki garnizonun direncli savunmasi gerek Sokolluzade Hasan Pasa komutasindaki Osmanli takviye birliginin kaleye yaklasmasi neticesinde yenilgi halinde geri cekildiler 1 Agustos Dusuk yogunluklu savas ve baris girisimleri 1579 1582 Ozdemiroglu Osman Pasa Demirkapi da 1579 sefer mevsiminde Osmanlilar Erzurum da yaklasik 80 000 kisilik bir ordu topladilarsa da yaz boyunca Tiflis in kusatmadan kurtarilmasi 1 Agustos haricinde onemli askeri harekatlara girismediler ve ele gecirdikleri topraklardaki egemenliklerini kuvvetlendirmeye calistilar Bu cercevede Kilic Ali Pasa komutasindaki Osmanli donanmasi Gurcistan kiyilarina gelerek 26 Temmuz da Poti kalesini insa etti Serdar i ekrem Lala Mustafa Pasa da Kars ta 27 gunde cok kuvvetli bir kalenin yapimini tamamlatti 23 Agustos 27 Agustos ta Demirkapi ya gelen Mehmed Bey yeni teskil edilen Hazar Kaptanligi nin ilk kaptani oldu Eylul ayinda ise Lala Mustafa Pasa Tiflis kalesindeki Osmanli garnizonunu takviye etti Sonbaharda ise Anadolu Beylerbeyi Cafer Pasa Revan a 20 000 esir aldiklari basarili bir akin duzenlediler 6 Ekim Safevi komutan ise catismadan kacinarak guneye cekildi 7 Ekim de ise Kirim Hani II Mehmed Giray komutasindaki Kirim ordusu ise Demirkapi da Ozdemiroglu Osman Pasa yla birleserek Sirvan a taarruz etti Baku yu geri alan Osmanlilar nde komutasindaki Safevi ordusunu maglup ederek 26 Ekim de Samahi ya girdiler ve 1578 Aralik ayindan beri Iranlilarin elindeki Sirvan i geri aldilar Ozdemiroglu Osman Pasa Serdar i ekrem Lala Mustafa Pasa ya buyuk Kirim ordusu henuz Sirvan dayken Erzurum daki Osmanli ordusunun kendisiyle Gence de bulusarak Iran in kalbine yuruyerek savasi kesin bir sonucla bitirmeyi onerdiyse de Mustafa Pasa bu teklifi kabul etmeyerek 28 Ekim 1579 da Pasinler Ovasi nda orduya kislama emri verdi Lala Mustafa Pasa nin bu kararinda Sadrazam Sokollu Mehmed Pasa nin 15 yillik sadrazamligi sonrasinda 11 Ekim 1579 da bir suikast sonucu oldurulmesi sonucunda aklinin Istanbul daki sadrazamlik mucadelesinde olmasi etkili olmustu 1579 yaz mevsiminde elindeki buyuk orduya ragmen buyuk capli bir hucuma girismemekle ve Kars kalesinin insasiyla oyalanmakla elestirilen Lala Mustafa Pasa 7 Ocak 1580 de Iran cephesi Seraskerliginden azledildi ve yerine Yemen Seferi nde oldugu gibi bas rakibi Koca Sinan Pasa atandi Buna mukabil Mustafa Pasa 28 Nisan da sadrazamliga getirildiyse de sadrazamlik muhrunun Koca Sinan Pasa ya verilmesi uzerine 7 Agustos 1580 de kederinden ya da kendini zehirleyerek oldu Sinan Pasa ise 1580 sefer mevsimi boyunca Osmanli ordusuna esasli bir harekat duzenlettirmedi ve Mustafa Pasa nin olumunun ardindan sadrazamliga getirildi Ote yandan 1580 sefer mevsiminde taraflarin esasli askeri harekatlara girismemelerinin nedenlerinden biri de yurutulmekte olan baris muzakereleriydi Iran Sahi Sah Muhammed baskent Kazvin den Revan a gelmisti ve elcisi Maksud Bey araciligiyla baris girisiminde bulunmustu Iran tarafinin isgal edilen Iran topraklarinin iadesi ve savastan onceki sinirlara Amasya Antlasmasi 1555 sinirlari donulmesi teklifi Osmanlilarca reddedildi 1581 yili Safevilerin Sirvan i geri almak amaciyla Ocak ayinda komutasinda 18 000 kisilik bir orduyu Kura Nehri civarina gondermeleriyle acildi Ozdemiroglu Osman Pasa nin maiyetine gonderilmis Gazi Giray komutasindaki 5 000 kisilik Kirim birligi bir bu orduyu dagitarak Sirvan uzerindeki Iran tehlikesini bertaraf etti Selman Han topladigi yeni bir orduyla bu defa da Baku Sancakbeyi Ahmed Bey in etkili direnisi karsisinda yenilgiye ugrayarak cekildi Sadrazam Koca Sinan Pasa ise 14 Nisan da baskente donme izni alarak 22 Temmuz 1581 de Istanbul a ulasti 1582 yili da Safevilerin baris girisimleriyle basladi 29 Mart ta Istanbul a gelen 7 Nisan da III Murad in huzuruna cikti ve Gurcistan ile uzerindeki Osmanli hakimiyetinin taninmasi karsiliginda Sirvan in iadesini talep etti Ancak bu teklif de Osmanlilarca reddedildi Osmanlilarin zaferleri 1583 Mesaleler Muharebesi 1583 1583 yilinda ordu serdarligina Ferhat Pasa getirilmis ve 60 000 kisilik bir kuvvetle Istanbul dan yola cikmistir Bunu ogrenen Safeviler in Gence valisi Imam Kulu Han bu kuvvetler gelmeden Ozdemiroglu Osman Pasa nin kuvvetlerini yenme amaciyla 50 000 kisilik bir kuvvetle Sirvan ile Dagistan arasindaki Samur Irmagi nin guney kiyisina gelmis ve oradan da Bilasa Ovasi na inmistir Bu ovada uc gun uc gece suren gecelerde mesale yakilarak muharebeye devam edilmesinden dolayi Mesaleler Muharebesi adini alan bu savasta Imam Kulu Han 7 000 kayip vermis ve ordusunun geri kalan kisminin dagilmasi sebebiyle cekilmistir Mesaleler Savasi yla Ozdemiroglu Osman Pasa cok buyuk bir zafer kazanmistir Bu sirada bolgeye yaklasan Ferhat Pasa da zafer haberini almis ve once Revan i ardindan da Baku yu fethetmistir kaynak belirtilmeli 1583 yili Irak cephesinde de Osmanlilar acisindan onemli kazanimlara sahne oldu Bagdat beylerbeyi Elvendzade Ali Pasa 7 Kasim 1583 tarihli Dizful Muharebesi nde Safeviler i maglup edince Bati Iran daki Safii olan asiretler ve beyler teker teker gelip Osmanli Devleti ne bagliliklarini bildirdiler Tebriz cevresindeki savaslar 1585 1586 Ozdemiroglu Osman Pasa Tebriz seferinde Kafkasya ve Sirvan da hakimiyetini tesis eden Osmanli Imparatorlugu 1585 yilinda eski Safevi baskenti Tebriz i hedef aldilar Ozdemiroglu Osman Pasa komutasindaki Osmanli ordusu 21 Eylul 1585 te komutasindaki Safevi ordusunu Alvar Muharebesi nde maglup ederek 25 Eylul 1585 te Tebriz i ele gecirdi Ozdemiroglu Osman Pasa komutasindaki Osmanli ordusunu takip eden Safevi ordusu Osmanlilar 29 Eylul de basladiklari kalenin insasini 14 Ekim de tamamlandilar Ozdemiroglu Osman Pasa nin Safevilerin Tebriz e yonelik baskisini ve baskin girisimlerini bertaraf etmek amaciyla gonderdigi Cagaloglu Sinan Pasa komutasindaki birlikler 16 ve 24 Ekim de Safevi ordusunu bolgeden uzaklastirmakta basarili olamazken Osmanli ordusunda kisin yaklasmasi uzerine Tebriz de Iranlilarin karsi saldirisina karsi garnizon birakilarak kislamak uzere Dogu Anadolu ya cekilinmesi fikri agirlik kazandi Bunun uzerine eski Trablussam Beylerbeyi yaklasik 20 30 000 askerle Tebriz de birakilarak kislaklara cekilmek uzere Osmanli ordusu Tebriz den cikarken komutasindaki Safevi ordusu yeniden saldirdi Buna mukabil duzenli bir sekilde ilerleyen Osmanli ordusu once 28 Ekim de Senbigazan Muharebesi nde Safevileri yendi 30 Ekim de ise bir suredir agir hasta olan Ozdemiroglu Osman Pasa oldu Ayni gece Safevi ordusu bir kez daha taarruz ettiyse de bu defa Mayan Muharebesi nde komutayi Osman Pasa dan devralan Cagaloglu Sinan Pasa ya karsi yenilgiye ugradi Safevilerin yenilgisi uzerine Osmanli ordusu taciz ya da baskin tehlikesi olmadan once Van ardindan ise Bitlis e ulasrak kislaklara dagildi Kasim 1585 te ise Safevi ordusunun Tebriz etrafina yerlesmesiyle yaklasik on ay suren abluka basladi Ancak 1586 yazinda Osmanli ordusunun bolgeye yeniden gelme ihtimali uzerine Safeviler kusatmayi kaldirmak zorunda kaldilar Osmanli Gurcu mucadelesi 1579 1586 Osmanlilarin Luristan Seferi 1587 30 Ekim 1587 tarihinde Irak cephesinde Cagalazade Sinan Pasa komutasindaki Osmanli kuvvetleri Hemedan Safevi valisi Korkmaz Han in emrindeki kuvvetlerle Camasab Cayi kenarinda yaptiklari meydan muharebesini kazanmislar ve Safeviler e agir kayiplar verdirerek Korkmaz Han i esir etmislerdir kaynak belirtilmeli Osmanlilarin Gence Seferi 1588 Sark Serdari Ferhat Pasa III Murad in huzurunda 1588 yilinda yeni Sah Abbas komutasindaki Safevi ordusu dogusunda giderek buyuyen tehlikeye odaklanmak zorunda kaldi Ozbek Hani Abdullah in Meshed i kusatmasi uzerine Kazvin den cikarak Horasan uzerine yuruyen Sah Abbas bati cephesinde Osmanlilari hareket alani birakmak zorunda kalmisti Bu baglamda 21 Temmuz da Erzurum dan hareket eden Serdar Ferhat Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Kars Gori Tiflis uzerinden Safevilerin ellerinde kalan en batidaki kale olan Gence uzerine yurudu Safevilerce savasmaksizin tahliye edilen Gence kalesi 1 Eylul 1588 de Osmanlilarin eline gecti Gence merkezli kurulan eyaletin beylerbeyligine Gori Muhafizi getirildi 3 Eylul de daha kuvvetli bir sekilde insa edilen Gence kalesi 9 Ekim de bitti 15 Ekim de Osmanli ordusu sehirden ayrildi ve 8 Kasim da Erzurum a ulasti Ote yandan cephedeki tek askeri carpisma Aras nehri kiyilarinda meydana geldi Ziyadoglu Mehmed Han komutasinda 30 000 kisilik bir Safevi ordusunun Gence ye saldirma ihtimaline karsi Cafer Pasa komutasinda bir kolordu Iranlilarin uzerine sevkedildi 29 Eylul de meydana gelen Safevi ordusu agir bir yenilgiye ugrarken ordunun yarisi muharebede ve geri cekilme sirasinda Aras nehrinde bogularak oldu Ayni yil Nahcivan da iki kez el degistirdi 1586 yilinda halkin kendi istegiyle Osmanlilara baglanan Nahcivan 1588 basinda Safevi komutan Dulkadirlu Sahkulu Han tarafindan yeniden Safevi topraklarina katilmisti 1588 yazindaki harekatiyla Nahcivan i yeniden ele gecirmeyi basardi Osmanlilarin Gurculer uzerinde hakimiyet kurmasi 1587 1589 1587 yilinda Sadrazam Serdar Ferhat Pasa Osmanli Imparatorlugu nun Gurcistan topraklarindaki egemenligini tahkim etmeye calisti 30 Temmuz 1587 de Erzurum dan Gurcu topraklarina giren Osmanli ordusu 11 Eylul de Gori ye ulasti ve 13 Eylul de insasina basladigi kaleyi 10 Ekim de bitirdi Burasi bir merkezi olarak teskilatlandirilirken Varazaoglu Mahmud Pasa beylerbeyi oldu Trabzon Beylerbeyi komutasinda bir garnizon da kalede konuslandirildi Keza merkezli bir eyalet de kuruldu ve beylerbeyligine getirildi 7 Ekim de Gori den ayrilan Osmanli ordusu 30 Ekim de kislamak uzere Erzurum a dondu 1588 yilinda Serdar Ferhat Pasa nin Gence seferi sirasinda Osmanli ordusu Gori ve Tiflis uzerinden gecerek Gurcistan uzerindeki egemenligini pekistirdi Ayni yil Ferhat Pasa I Simon la bir anlasma imzaladi ve Kartli Kralligi nin tabiyetini kabul etti 1589 yilinda ise Osmanli padisahi III Murad her yil 100 000 altin sikke harac vermesi karsiliginda Osmanli idaresindeki kaleler disindaki Kartli topraklarini I Simon a birakti Ayrica Kaheti Kralligi nin yurtluk ocaklik statusu kaldirilarak Kutayis merkezli Kutayis Kaheti Eyaleti kuruldu Baris muzakereleri ve Ferhad Pasa Antlasmasi 1589 1590 Ferhat Pasa 1589 yili sonu itibariyla Safevi Devleti nin Osmanlilarla savasi surdurebilecek gucu bir hayli azaldi ve kaybettigi genis topraklari 590 000 kilometrekare geri alma umudunu yitirdi Ote yandan doguda Seybani hanedaninin yonettigi Buhara Hanligi nin tehdidi giderek buyuyordu Nitekim Buhara Hukumdari in ayni yil Meshed i kusatip ele gecirmesi Safevileri iki ates arasinda birakti Sah Abbas Bu yuzden Sah Abbas Osmanli Devleti nden baris istemistir Sah Abbas yegeni Haydar Mirza yi bir elci heyetiyle beraber sulh rehinesi olarak Osmanli Devleti ne gondermistir 14 Ekim 1589 tarihinde Hasankale deki umumi karargahta Ferhat Pasa tarafindan karsilanan Safevi sehzadesi 28 Ocak 1590 da Istanbul a gelmistir Sulh heyeti baskani Mehdi Kul Han Sultan III Murad tarafindan kabul edilmistir Konusmasina izin verilince Sah Abbas in tum Osmanli futuhatini tanidigini o zaman icin fiilen taraflarin elinde bulunan yerlerin ayni devlette kalmasi sartiyla sulh istedigini belirtip Sah Abbas in Osmanli padisahinin saltanat suren kullari arasinda bulundugunu soylemistir kaynak belirtilmeli 21 Mart 1590 tarihinde Osmanli Devleti ile Safeviler arasinda Ferhat Pasa Antlasmasi imzalanmistir Duraklama Donemi nin ilk antlasmasi olan Ferhat Pasa Antlasmasi ile iki taraf arasinda 12 yildir suren savaslar sona erdirilmis basta Tebriz sehri olmak uzere tum Azerbaycan Gurcistan Karabag Dagistan Sirvan Luristan ve Sehrizor Osmanli Devleti ne birakilmis ve Islam peygamberi Muhammed Dort Halife den Ebu Bekir Hattab oglu Omer Osman bin Affan ile Muhammed in zevcesi Aise hakkinda Sii Iran halkinin kotu soz soylememesi kararlastirilmistir Ayrica bu antlasmayla beraber Osmanli Devleti dogudaki en genis sinirlarina ulasmistir Kaynakca Safevi devletinin 2 krali I Tahmasib www anl az 29 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2022 a b 3 Murad Donemi Fetihler osmanlipadisahlari gen tr 5 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2015 1578 1590 TARIHLI OSMANLI SAFEVI SAVASI Ilker Kulbilge Aralik 2018 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2022 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2012 Osmanlilar in Kafkas Elleri ni Fethi 1451 1590 M Fahrettin Kirzioglu Turk Tarih Kurumu Ankara 1998 s 291 292 Habesistan dan Kafkasya ya Bir Osmanli Pasasi Ozdemiroglu Osman Pasa Cetin Sungur Hacettepe Universitesi Ankara 2012 s 76 Osmanli Devleti ve Kafkasya M Sadik Bilge Eren Yayinlari Istanbul 2005 s 63 Turkiye Tarihi Yilmaz Oztuna Hayat Kitaplari Istanbul 1965 c 7 s 257 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 7 s 74 75 Turkiye Tarihi Yilmaz Oztuna Hayat Kitaplari Istanbul 1965 c 7 s 259 260 Turkiye Tarihi Yilmaz Oztuna Hayat Kitaplari Istanbul 1965 c 7 s 261 Zafer name i Ali Pasa Transkript ve Degerlendirme Hamza Uzumcu Kocatepe Universitesi Afyonkarahisar 2008 s 23 Acem Serhaddinde Cafer Pasalar Tebriz ve Sirvan Eyaletlerinin Muhafazasi 1583 1591 Emirhan Ozcelik Fatih Sultan Mehmet Universitesi Ilmi Arastirmalar Insan ve Toplum Bilimleri Dergisi Sayi 18 Istanbul 2021 s 171 Osmanli Safevi Mucadelesinde Askeri Harekat Alani ve Muharebeler 1578 1590 Turgay Kocak 29 Mayis Universitesi Istanbul 2016 s 80 Turkiye Tarihi Yilmaz Oztuna Hayat Yayinlari Istanbul 1965 c 8 s 10 Osmanli Devleti ve Kafkasya M Sadik Bilge Eren Yayinlari Istanbul 2005 s 65 Turkiye Tarihi Yilmaz Oztuna Hayat Yayinlari Istanbul 1965 c 8 s 7 Ferhat Pasa Antlasmasi Onemi ve Maddeleri 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2015