Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Latife Bekir Çeyrekbaşı veya Atatürk'ün verdiği soyadı ile Latife Işıkdoğdu (1901, İstanbul - 23 Eylül 1952, İstanbul), Osmanlı-Türk eğitimci, siyasetçi ve kadın hakları savunucusu.
| Latife Bekir Çeyrekbaşı | |
|---|---|
 | |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 5 Ağustos 1946 - 22 Mayıs 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1946 – İzmir |
| Kadınlar Halk Fırkası Başkanı | |
| Görev süresi 1928-1935 | |
| Görev süresi 1949-1950 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Latife Hanım 1901 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 23 Eylül 1952 (51 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği |
| Vatandaşlığı | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Milliyeti | Türk |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Evlilik(ler) | Bekir Vefa Çeyrekbaşı |
| Akraba(lar) | Abdüllatif Suphi Paşa (dedesi) Hamdullah Suphi Tanrıöver (amcası) Seniha Sami Moralı (halası) Sema Çeyrekbaşıoğlu (torunu) |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Mesleği | Öğretmen, siyasetçi, aktivist |
20. yüzyılın ilk yarısında Türkiye'deki feminist hareketin önde gelen isimlerinden biri olan Latife Bekir, 1923 yılında kurulan Kadınlar Halk Fırkası ve devamı olan (TKB) kurucu ve yönetim kadrosunda yer aldı. 1946 Genel Seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisinden (CHP) İzmir milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine girdi.
Dedesi Osmanlı Maârif-i Umûmiye nazırlarından Abdüllatif Suphi Paşa, amcası ise Cumhuriyet dönemi Milli Eğitim bakanlarından, yazar ve edebiyatçı Hamdullah Suphi Tanrıöver'dir. Torunu Sema Çeyrekbaşıoğlu ise tiyatro ve sinema oyuncusudur.
Yaşamı
İlk yılları ve eğitimi
Latife Hanım 1901 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da doğdu. Babası eski Maârif-i Umûmiye nazırlarından Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğlu, Orman ve Madenler Müdürü, Kocamemi ailesine mensup Yusuf Kâmil Bey, annesi ise İkinci Meşrutiyet döneminde Selanik ve İstanbul'da kadın derneklerinde faaliyetler yürüten Nesime Hanım'dır.
Latife Hanım evde Klasik Osmanlı-Türk edebiyatının yanı sıra, Arap ve Fars edebiyatı, fen ve dil dersleri alarak yetişti. Konakta dadısı ve mürebbiyesinden Fransızca, babası İzmir'de Ziraat Nezareti müfettişi görevindeyken ise, Rumca öğrendi.
Öğretmenlik kariyeri, sosyal ve siyasal çalışmaları
Latife Hanım iki yıl Konya Kız Muallim Mektebinde Fransızca öğretmeni olarak çalıştıktan sonra on yıl boyunca, aralarında Feriköy'deki Collège Sainte-Jeanne d'Are Fransız Ortaokulunun da bulunduğu, Fransız ve Rum okullarında Türkçe öğretmenliği yaptı.
Kadın hakları ve sosyal sorunlara gençlik yıllarından itibaren ilgi duydu. Henüz on yedi yaşında iken annesi Nesime Hanım'ın İttihat ve Terakki Cemiyetinin yardımıyla kurduğu Teali-i Vatan Osmanlı Hanımlar Cemiyeti katipliğini üstlendi.
Kadın hakları konusundaki faaliyetlerinin yanı sıra, yoksullar, çocuklar, dezavantajlı gruplar ve engelliler için birçok yardım ve hayır cemiyetinin kuruluşuna öncülük edip bu dernek ve vakıflarda çalıştı. Aralarında Hilal-i Ahmer, Hilal-i Ahdar, daha sonra adı Çocuk Esirgeme kurumu olacak olan Himaye-i Etfal Cemiyeti, Türk Maarif Cemiyeti (TED), Darüşşafaka, İzmir Yardımsevenler Derneği, Anneler Birliği ve Kadınlar Esirgeme Kurumu gibi birçok dernek ve kuruluşta çalıştı ve yönetim kadrolarında yer aldı.
İlk siyasi faaliyetlerini İstanbul'un Fatih ilçesindeki Horhor Caddesi üzerinde bulunan Abdüllatif Suphi Paşa Konağı'nda amcası Hamdullah Suphi Tanrıöver ile gerçekleştirdi. 1930'da kadınların belediye seçimlerine katılma hakkını almasıyla 1930 yerel seçimlerinde İstanbul Cemiyet-i Belediye (Belediye Meclisi) azalığına seçildi.
1946 genel seçimleri öncesinde İzmir Şehir Meclisi azalığı ve Yardım Sevenler Derneğinin başkanlığı yaptı. 1946 seçimlerinde 115.714 oy alarak Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden 8. Dönem İzmir milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine girdi. 12 Ağustos 1946-1950 tarihleri arasında TBMM Ekonomi Komisyonu üyeliğinde bulundu.
Özel hayatı ve ölümü
1934 yılında TBMM'de Soyadı Kanunu'nun kabulünün ardından Mustafa Kemal Atatürk kendisine Türk kadınının üzerine ışık gibi doğduğunu söyleyerek "Işıkdoğdu" soyadını verdi.
1915'te İzmir'de Posta ve Telgraf Nezareti Müdür Vekili Bekir Vefa Bey ile evlendi. Bu evlilikten Sîret, Fikret, Nasır ve Necmi isminde çocukları dünyaya geldi.
Devlet hizmetinde sırasıyla İstanbul, İzmir ve Ankara Posta Umum Müdürü olarak görev yapan eşi, Osmanlı döneminde çeyrek vergisini toplayan kişi olmasından dolayı "Çeyrekbaşı" soyadını almıştı. Latife Hanım, eşinin siyasi kırgınlıkları ve Soyadı Kanunu'nun "soyadını aile reisi erkeklerin belirleyebileceğini" ifade eden 4. maddesi nedeniyle, evlendikten sonra "Çeyrekbaşı" soyadını kullanmayı tercih etti. Çiftin üç erkek çocuğu oldu.
Latife Hanım kanser nedeniyle 23 Eylül 1952 tarihinde 51 yaşında İstanbul'da öldü. Cenazesi 24 Eylül 1952'de evinden alınıp Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.
Kaynakça
- ^ Evrim Şencan GÜRTUNCA (23 Eylül 2021). "Türk kadın devriminde Latife Bekir Işıkdoğdu Çeyrekbaşı". Cumhuriyet. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2022.
- ^ a b c d e Mustafa Çufalı (2012). TÜRK PARLAMENTO TARİHİ VIII. DÖNEM (1946–1950) (PDF). Türkiye Büyük Millet Meclisi. s. 592. ISBN . 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ a b c d Zihnioğlu, Yaprak (1 Nisan 2021). Toplumsal Tarih: Sayı: 328. Tarih Vakfı. s. 70. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ a b Evrim ŞENCAN GÜRTUNCA (2020). . docplayer.biz.tr. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. ss. 55-84. 12 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ Şahin, Cemile (2010). Türk Parlamentosundaki Kadın Milletvekilleri (1935-2007) (PDF). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 15 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Haziran 2022.
- ^ Gizem Gümüş (2020). "Latife Bekir Çeyrekbaşı'nın Hayatı ve Faaliyetleri". İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi. s. 166. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Latife Bekir Ceyrekbasi veya Ataturk un verdigi soyadi ile Latife Isikdogdu 1901 Istanbul 23 Eylul 1952 Istanbul Osmanli Turk egitimci siyasetci ve kadin haklari savunucusu Latife Bekir CeyrekbasiTurkiye Buyuk Millet Meclisi 8 Donem MilletvekiliGorev suresi 5 Agustos 1946 22 Mayis 1950Secim bolgesi 1946 IzmirKadinlar Halk Firkasi BaskaniGorev suresi 1928 1935Gorev suresi 1949 1950Kisisel bilgilerDogum Latife Hanim 1901 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum 23 Eylul 1952 51 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeri Edirnekapi SehitligiVatandasligi Osmanli Imparatorlugu TurkiyeMilliyeti TurkPartisi Cumhuriyet Halk PartisiEvlilik ler Bekir Vefa CeyrekbasiAkraba lar Abdullatif Suphi Pasa dedesi Hamdullah Suphi Tanriover amcasi Seniha Sami Morali halasi Sema Ceyrekbasioglu torunu Cocuk lar 3Meslegi Ogretmen siyasetci aktivist 20 yuzyilin ilk yarisinda Turkiye deki feminist hareketin onde gelen isimlerinden biri olan Latife Bekir 1923 yilinda kurulan Kadinlar Halk Firkasi ve devami olan TKB kurucu ve yonetim kadrosunda yer aldi 1946 Genel Secimlerinde Cumhuriyet Halk Partisinden CHP Izmir milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisine girdi Dedesi Osmanli Maarif i Umumiye nazirlarindan Abdullatif Suphi Pasa amcasi ise Cumhuriyet donemi Milli Egitim bakanlarindan yazar ve edebiyatci Hamdullah Suphi Tanriover dir Torunu Sema Ceyrekbasioglu ise tiyatro ve sinema oyuncusudur YasamiIlk yillari ve egitimi Latife Hanim 1901 yilinda Osmanli Imparatorlugu nun baskenti Istanbul da dogdu Babasi eski Maarif i Umumiye nazirlarindan Abdullatif Suphi Pasa nin oglu Orman ve Madenler Muduru Kocamemi ailesine mensup Yusuf Kamil Bey annesi ise Ikinci Mesrutiyet doneminde Selanik ve Istanbul da kadin derneklerinde faaliyetler yuruten Nesime Hanim dir Latife Hanim evde Klasik Osmanli Turk edebiyatinin yani sira Arap ve Fars edebiyati fen ve dil dersleri alarak yetisti Konakta dadisi ve murebbiyesinden Fransizca babasi Izmir de Ziraat Nezareti mufettisi gorevindeyken ise Rumca ogrendi Ogretmenlik kariyeri sosyal ve siyasal calismalari Latife Hanim iki yil Konya Kiz Muallim Mektebinde Fransizca ogretmeni olarak calistiktan sonra on yil boyunca aralarinda Ferikoy deki College Sainte Jeanne d Are Fransiz Ortaokulunun da bulundugu Fransiz ve Rum okullarinda Turkce ogretmenligi yapti Kadin haklari ve sosyal sorunlara genclik yillarindan itibaren ilgi duydu Henuz on yedi yasinda iken annesi Nesime Hanim in Ittihat ve Terakki Cemiyetinin yardimiyla kurdugu Teali i Vatan Osmanli Hanimlar Cemiyeti katipligini ustlendi Kadin haklari konusundaki faaliyetlerinin yani sira yoksullar cocuklar dezavantajli gruplar ve engelliler icin bircok yardim ve hayir cemiyetinin kurulusuna onculuk edip bu dernek ve vakiflarda calisti Aralarinda Hilal i Ahmer Hilal i Ahdar daha sonra adi Cocuk Esirgeme kurumu olacak olan Himaye i Etfal Cemiyeti Turk Maarif Cemiyeti TED Darussafaka Izmir Yardimsevenler Dernegi Anneler Birligi ve Kadinlar Esirgeme Kurumu gibi bircok dernek ve kurulusta calisti ve yonetim kadrolarinda yer aldi Ilk siyasi faaliyetlerini Istanbul un Fatih ilcesindeki Horhor Caddesi uzerinde bulunan Abdullatif Suphi Pasa Konagi nda amcasi Hamdullah Suphi Tanriover ile gerceklestirdi 1930 da kadinlarin belediye secimlerine katilma hakkini almasiyla 1930 yerel secimlerinde Istanbul Cemiyet i Belediye Belediye Meclisi azaligina secildi 1946 genel secimleri oncesinde Izmir Sehir Meclisi azaligi ve Yardim Sevenler Derneginin baskanligi yapti 1946 secimlerinde 115 714 oy alarak Cumhuriyet Halk Partisi CHP listesinden 8 Donem Izmir milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisine girdi 12 Agustos 1946 1950 tarihleri arasinda TBMM Ekonomi Komisyonu uyeliginde bulundu Ozel hayati ve olumu 1934 yilinda TBMM de Soyadi Kanunu nun kabulunun ardindan Mustafa Kemal Ataturk kendisine Turk kadininin uzerine isik gibi dogdugunu soyleyerek Isikdogdu soyadini verdi 1915 te Izmir de Posta ve Telgraf Nezareti Mudur Vekili Bekir Vefa Bey ile evlendi Bu evlilikten Siret Fikret Nasir ve Necmi isminde cocuklari dunyaya geldi Devlet hizmetinde sirasiyla Istanbul Izmir ve Ankara Posta Umum Muduru olarak gorev yapan esi Osmanli doneminde ceyrek vergisini toplayan kisi olmasindan dolayi Ceyrekbasi soyadini almisti Latife Hanim esinin siyasi kirginliklari ve Soyadi Kanunu nun soyadini aile reisi erkeklerin belirleyebilecegini ifade eden 4 maddesi nedeniyle evlendikten sonra Ceyrekbasi soyadini kullanmayi tercih etti Ciftin uc erkek cocugu oldu Latife Hanim kanser nedeniyle 23 Eylul 1952 tarihinde 51 yasinda Istanbul da oldu Cenazesi 24 Eylul 1952 de evinden alinip Edirnekapi Sehitligi ne defnedildi Kaynakca Evrim Sencan GURTUNCA 23 Eylul 2021 Turk kadin devriminde Latife Bekir Isikdogdu Ceyrekbasi Cumhuriyet 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2022 a b c d e Mustafa Cufali 2012 TURK PARLAMENTO TARIHI VIII DONEM 1946 1950 PDF Turkiye Buyuk Millet Meclisi s 592 ISBN 978975 6226988 1 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2022 a b c d Zihnioglu Yaprak 1 Nisan 2021 Toplumsal Tarih Sayi 328 Tarih Vakfi s 70 2 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2022 a b Evrim SENCAN GURTUNCA 2020 docplayer biz tr Uluslararasi Tarih ve Sosyal Arastirmalar Dergisi ss 55 84 12 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2022 Sahin Cemile 2010 Turk Parlamentosundaki Kadin Milletvekilleri 1935 2007 PDF Erzurum Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 15 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Haziran 2022 Gizem Gumus 2020 Latife Bekir Ceyrekbasi nin Hayati ve Faaliyetleri Izmir Izmir Katip Celebi Universitesi s 166 1 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2024