Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hamdullah Suphi Tanrıöver (1885, İstanbul - 10 Haziran 1966, İstanbul), Türk edebiyatçı, yazar, öğretmen, milletvekili, siyasetçi. Kurtuluş Savaşı ve cumhuriyetin ilk yıllarında TBMM'de yaptığı coşkulu konuşmaları nedeniyle "Millî Hatip" ve "Cumhuriyet Hatibi" olarak tanınan bir siyaset adamı ve yazardır. Ayrıca İstiklâl Marşı'nı Türkiye Büyük Millet Meclisinde ilk okuyan kişidir.
| Hamdullah Suphi Tanrıöver | |
|---|---|
 | |
| Türkiye Millî Eğitim Bakanı | |
| Görev süresi 3 Mart 1925 - 19 Aralık 1925 | |
| Başbakan | Fethi Okyar |
| Yerine geldiği | Şükrü Saracoğlu |
| Yerine gelen | Mustafa Necati Uğural |
| TBMM Maarif Vekili | |
| Görev süresi 14 Aralık 1920 - 20 Kasım 1921 | |
| Başbakan | Fevzi Çakmak |
| Yerine geldiği | Rıza Nur |
| Yerine gelen | Mehmet Vehbi Bolak |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1., 2., 3., 7., 8., 9. ve 10. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 8 Mart 1943 - 11 Eylül 1957 | |
| Seçim bölgesi | 1943 - Mersin 1946 - İstanbul 1950 - Manisa 1954 - İstanbul |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 26 Mart 1931 | |
| Seçim bölgesi | 1920 - Antalya 1923 - İstanbul 1927 - İstanbul |
| Meclis-i Mebûsan 6. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 12 Ocak 1920 - 18 Mart 1920 | |
| Seçim bölgesi | 1919 – Antalya |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1885 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Haziran 1966 (81 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi (1923-1950) Demokrat Parti (1950-1955) Hürriyet Partisi (1955-1958) |
| Bitirdiği okul | Galatasaray Lisesi |
Tanrıöver önce Fecr-i Âti Hareketi içinde, daha sonra Millî Edebiyat toplulukları içinde yer aldı. Zamanla siyasi kimliği, şair ve yazar kimliğinin önüne geçti. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanında ve I, II, III, VII, VIII ve IX. dönem TBMM'de milletvekilli olarak bulundu. İki defa Millî Eğitim Bakanlığı yaptı. Siyasi yaşamının yanı sıra, Türk Ocaklarının başkanlığını yürüttü. Türk Ocaklarının kapatılmasından sonra 13 yıl Bükreş'te büyükelçilik görevinde bulundu. Yurda geri döndüğünde Türk Ocaklarını tekrar kurdu; ismi aralıklarla toplam 34 yıl başkanlık ettiği bu kurum ile özdeşleşmiştir.
İlk yılları ve eğitimi
Hamdullah Suphi Tanrıöver 1885 yılında İstanbul’un Aksaray semtindeki Abdüllatif Suphi Paşa Konağı'nda doğmuştur. Babası Tanzimat Dönemi bilim ve siyaset adamlarından Abdüllatif Suphi Paşa, annesi bir Çerkez kızı olan Ülfet Hanım’dır. Dedesi ilk Osmanlı Maarif Nazırı Abdurrahman Sami Paşa olup, babası Osmanlı devletinin 6. Maarif Nazırı olarak görev yapmıştır.
Çocukluğu yoğun bir kültür ortamında geçti. Yetiştiği konak divan edebiyatının son şairlerinin sık sık bir araya geldikleri bir toplantı yeri gibiydi. İlk şiirleri amcası Sezai Bey'in Paris'te çıkardığı Şura-yı Ummet gazetesinde yayımlandı.II. Abdülhamid'in iradesiyle parasız yatılı olarak Mekteb-i Sultanide (Galatasaray Lisesinde) öğrenim gördü.
Kariyeri ve siyasal yaşamı
Okuldan 1904 yılında mezun oldu ve meslek olarak öğretmenliği seçti. Ayasofya Rüştiyesinde hitabet ve Fransızca, Darülmualliminde edebiyat, Darülfünunda Türk-İslam sanatı dersleri verdi. 1909 yılında Fecr-i Ati topluluğuna katıldı. 1911'de bu topluluktan ayrılarak Ziya Gökalp önderliğindeki Genç Kalemler çevresinde gelişen Millî Edebiyat akımına bağlandı. 1912 yılında milliyetçilik akımının İstanbul'daki merkezi olan Türk Ocağına girdi ve başkan oldu. Aralıklarla toplam 34 yıl bu kurumda başkanlık yaptı (1912-1931, 1949-1959, 1961-1966).
İstanbul'daki işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında hitabetin etkili örnekleri olarak gösterilen konuşmalar yaptı ve güçlü bir hatip olarak tanındı. Son Osmanlı Meclis-i Mebûsanı (1920) Antalya üyesi olarak seçildi; mecliste Misak-ı Milli lehine konuşmalar yaptı.Meclis-i Mebûsanın işgal güçleri tarafından kapatılmasından sonra, millî mücadeleye katılmak için Ankara'ya gitti. TBMM'nin ilk döneminde milletvekili olarak yer aldı. İlk kabinede Maarif Vekili olarak görev alıp, bu görevde bir yıl kaldı. Vekilliği sırasında milli marş için güfte yarışması açıldı. Mehmet Akif'in yarışmaya katılması için çaba harcadı ve İstiklâl Marşı'nı etkili sesi ile meclis kürsüsünde ilk defa okudu.
TBMM I ve II. dönemlerinde İstanbul milletvekili olarak yer aldı. 1925 yılında ikinci kez Millî Eğitim Bakanı oldu ve bu görevi 4 Mart - 19 Aralık 1925 tarihleri arasında yürüttü.
Bir yandan da Türk Ocakları Başkanlığını sürdürdü. Derneğin merkezini İstanbul'dan Ankara'ya taşıdı. Yeni devletin kültürel yönden teşkilatlanmasında ve Türk kültürünün yayılmasında Türk Ocaklarının büyük rolü oldu. 1931 yılında şube sayısı 278'e, üye sayısı ise 32 bine ulaştı. Siyasal bir güç niteliği kazanmaya başlayan kurum Atatürk'ün 25 Mart 1931 tarihli gazetelerde yayımlanan talimatı üzerine 10 Nisan'da kendisini feshetti.
Türk Ocaklarının kapanmasının ardından, 1931 yılında Bükreş büyükelçisi olarak atandı. 13 yıl sürdürdüğü bu görev sırasında Bükreş'te büyük bir Türk mezarlığı yapılmasını ve Gagavuz kasaba ve köylerinde Türkçe eğitim yapan okullar açılmasını sağladı. 1944 yılında büyükelçilikten emekliye ayrılıp siyasete geri döndü.
1945'te İçel, 1946'da İstanbul Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) milletvekili olarak yeniden TBMM'ye girdi. CHP içindeki kaynaşmalarda müfritlere karşı cephenin başında bulunup, sonunda partiden ayrıldı. 10 Mayıs 1949 tarihinde İstanbul'da yeniden açılan Türk Ocaklarının başkanı oldu.1950 seçimlerinde Demokrat Parti (DP) listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954 yılında yine DP'den İstanbul milletvekili seçildi. 1957 yılında Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimleri kaybetti.
Ölümü
Türk Ocakları başkanlığını yürütmeye devam ederken 10 Haziran 1966 tarihinde öldü. Edirnekapı Merkezefendi Mezarlığı’na defnedildi.
Eserleri
Tanrıöver'in birçok yazı ve şiiri vardır. Yazdığı eserlerden bazıları şunlardır:
- Namık Kemal Bey Mağusa’da (1909)
- (makaleleri, 1929)
- (hitabetleri, 1928-1931)
- Anadolu Millî Mücadelesi (1946)
Kaynakça
- ^ a b c . 10 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
- ^ . 3 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
- ^ (PDF). 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
- ^ . 6 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2010.
- ^ Ahmet Emin Yalman (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim. 4 (2 bas.). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş. ss. 1412 - 1418.
- ^ . 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2016.
- ^ . 26 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2016.
- ^ . 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2016.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Şükrü Saracoğlu | Türkiye Millî Eğitim Bakanı 3 Mart 1925 - 19 Aralık 1925 | Sonra gelen: Mustafa Necati Uğural |
| Önce gelen: Rıza Nur | TBMM Maarif Vekili 14 Aralık 1920 - 20 Kasım 1921 | Sonra gelen: Mehmet Vehbi Bolak |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hamdullah Suphi Tanriover 1885 Istanbul 10 Haziran 1966 Istanbul Turk edebiyatci yazar ogretmen milletvekili siyasetci Kurtulus Savasi ve cumhuriyetin ilk yillarinda TBMM de yaptigi coskulu konusmalari nedeniyle Milli Hatip ve Cumhuriyet Hatibi olarak taninan bir siyaset adami ve yazardir Ayrica Istiklal Marsi ni Turkiye Buyuk Millet Meclisinde ilk okuyan kisidir Hamdullah Suphi TanrioverTurkiye Milli Egitim BakaniGorev suresi 3 Mart 1925 19 Aralik 1925Basbakan Fethi OkyarYerine geldigi Sukru SaracogluYerine gelen Mustafa Necati UguralTBMM Maarif VekiliGorev suresi 14 Aralik 1920 20 Kasim 1921Basbakan Fevzi CakmakYerine geldigi Riza NurYerine gelen Mehmet Vehbi BolakTurkiye Buyuk Millet Meclisi 1 2 3 7 8 9 ve 10 Donem MilletvekiliGorev suresi 8 Mart 1943 11 Eylul 1957Secim bolgesi 1943 Mersin 1946 Istanbul 1950 Manisa 1954 IstanbulGorev suresi 23 Nisan 1920 26 Mart 1931Secim bolgesi 1920 Antalya 1923 Istanbul 1927 IstanbulMeclis i Mebusan 6 Donem MebusuGorev suresi 12 Ocak 1920 18 Mart 1920Secim bolgesi 1919 AntalyaKisisel bilgilerDogum 1885 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum 10 Haziran 1966 81 yasinda Istanbul TurkiyePartisi Cumhuriyet Halk Partisi 1923 1950 Demokrat Parti 1950 1955 Hurriyet Partisi 1955 1958 Bitirdigi okul Galatasaray Lisesi Tanriover once Fecr i Ati Hareketi icinde daha sonra Milli Edebiyat topluluklari icinde yer aldi Zamanla siyasi kimligi sair ve yazar kimliginin onune gecti Son Osmanli Meclis i Mebusaninda ve I II III VII VIII ve IX donem TBMM de milletvekilli olarak bulundu Iki defa Milli Egitim Bakanligi yapti Siyasi yasaminin yani sira Turk Ocaklarinin baskanligini yuruttu Turk Ocaklarinin kapatilmasindan sonra 13 yil Bukres te buyukelcilik gorevinde bulundu Yurda geri dondugunde Turk Ocaklarini tekrar kurdu ismi araliklarla toplam 34 yil baskanlik ettigi bu kurum ile ozdeslesmistir Ilk yillari ve egitimiHamdullah Suphi Tanriover 1885 yilinda Istanbul un Aksaray semtindeki Abdullatif Suphi Pasa Konagi nda dogmustur Babasi Tanzimat Donemi bilim ve siyaset adamlarindan Abdullatif Suphi Pasa annesi bir Cerkez kizi olan Ulfet Hanim dir Dedesi ilk Osmanli Maarif Naziri Abdurrahman Sami Pasa olup babasi Osmanli devletinin 6 Maarif Naziri olarak gorev yapmistir Cocuklugu yogun bir kultur ortaminda gecti Yetistigi konak divan edebiyatinin son sairlerinin sik sik bir araya geldikleri bir toplanti yeri gibiydi Ilk siirleri amcasi Sezai Bey in Paris te cikardigi Sura yi Ummet gazetesinde yayimlandi II Abdulhamid in iradesiyle parasiz yatili olarak Mekteb i Sultanide Galatasaray Lisesinde ogrenim gordu Kariyeri ve siyasal yasamiOkuldan 1904 yilinda mezun oldu ve meslek olarak ogretmenligi secti Ayasofya Rustiyesinde hitabet ve Fransizca Darulmualliminde edebiyat Darulfununda Turk Islam sanati dersleri verdi 1909 yilinda Fecr i Ati topluluguna katildi 1911 de bu topluluktan ayrilarak Ziya Gokalp onderligindeki Genc Kalemler cevresinde gelisen Milli Edebiyat akimina baglandi 1912 yilinda milliyetcilik akiminin Istanbul daki merkezi olan Turk Ocagina girdi ve baskan oldu Araliklarla toplam 34 yil bu kurumda baskanlik yapti 1912 1931 1949 1959 1961 1966 Istanbul daki isgalci guclere karsi duzenlenen acik hava toplantilarinda hitabetin etkili ornekleri olarak gosterilen konusmalar yapti ve guclu bir hatip olarak tanindi Son Osmanli Meclis i Mebusani 1920 Antalya uyesi olarak secildi mecliste Misak i Milli lehine konusmalar yapti Meclis i Mebusanin isgal gucleri tarafindan kapatilmasindan sonra milli mucadeleye katilmak icin Ankara ya gitti TBMM nin ilk doneminde milletvekili olarak yer aldi Ilk kabinede Maarif Vekili olarak gorev alip bu gorevde bir yil kaldi Vekilligi sirasinda milli mars icin gufte yarismasi acildi Mehmet Akif in yarismaya katilmasi icin caba harcadi ve Istiklal Marsi ni etkili sesi ile meclis kursusunde ilk defa okudu Ataturk ve TanrioverHamdullah Suphi Tanriover in Merkezefendi Mezarligi nda yer alan anit mezari Istanbul TBMM I ve II donemlerinde Istanbul milletvekili olarak yer aldi 1925 yilinda ikinci kez Milli Egitim Bakani oldu ve bu gorevi 4 Mart 19 Aralik 1925 tarihleri arasinda yuruttu Bir yandan da Turk Ocaklari Baskanligini surdurdu Dernegin merkezini Istanbul dan Ankara ya tasidi Yeni devletin kulturel yonden teskilatlanmasinda ve Turk kulturunun yayilmasinda Turk Ocaklarinin buyuk rolu oldu 1931 yilinda sube sayisi 278 e uye sayisi ise 32 bine ulasti Siyasal bir guc niteligi kazanmaya baslayan kurum Ataturk un 25 Mart 1931 tarihli gazetelerde yayimlanan talimati uzerine 10 Nisan da kendisini feshetti Turk Ocaklarinin kapanmasinin ardindan 1931 yilinda Bukres buyukelcisi olarak atandi 13 yil surdurdugu bu gorev sirasinda Bukres te buyuk bir Turk mezarligi yapilmasini ve Gagavuz kasaba ve koylerinde Turkce egitim yapan okullar acilmasini sagladi 1944 yilinda buyukelcilikten emekliye ayrilip siyasete geri dondu 1945 te Icel 1946 da Istanbul Cumhuriyet Halk Partisi CHP milletvekili olarak yeniden TBMM ye girdi CHP icindeki kaynasmalarda mufritlere karsi cephenin basinda bulunup sonunda partiden ayrildi 10 Mayis 1949 tarihinde Istanbul da yeniden acilan Turk Ocaklarinin baskani oldu 1950 secimlerinde Demokrat Parti DP listesinden bagimsiz Manisa milletvekili 1954 yilinda yine DP den Istanbul milletvekili secildi 1957 yilinda Hurriyet Partisi adayi olarak katildigi secimleri kaybetti OlumuTurk Ocaklari baskanligini yurutmeye devam ederken 10 Haziran 1966 tarihinde oldu Edirnekapi Merkezefendi Mezarligi na defnedildi EserleriTanriover in bircok yazi ve siiri vardir Yazdigi eserlerden bazilari sunlardir Namik Kemal Bey Magusa da 1909 makaleleri 1929 hitabetleri 1928 1931 Anadolu Milli Mucadelesi 1946 Kaynakca a b c 10 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2010 3 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2010 PDF 13 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2010 6 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2010 Ahmet Emin Yalman 1997 Yakin Tarihte Gorduklerim ve Gecirdiklerim 4 2 bas Istanbul Pera Turizm ve Ticaret A S ss 1412 1418 3 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2016 26 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2016 17 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2016 Siyasi goreviOnce gelen Sukru Saracoglu Turkiye Milli Egitim Bakani 3 Mart 1925 19 Aralik 1925 Sonra gelen Mustafa Necati UguralOnce gelen Riza Nur TBMM Maarif Vekili 14 Aralik 1920 20 Kasim 1921 Sonra gelen Mehmet Vehbi Bolak