Lejyoner hastalığı

Legionella, lejyoner hastalığına sebep olan bakterilerin yer aldığı bakteri cinsidir. Legionellaceae familyası sadece Legionella cinsinden ibarettir ve bu cinse ait bugüne kadar bildirilmiş 62 tür bulunmaktadır. En iyi bilinen türü olan Legionella pneumophila, gram negatif, kokobasil formunda (bazı besiyerlerinde uzun filamentler şeklinde), optimum üreme sıcaklığı 20-42 °C olan bir bakteridir.Ribozomal RNA analizi çalışmaları Legionellaceae familyasının Gamma Proteobacteria şubesine dahil olduğunu göstermiştir.

Legionella
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem: Bacteria Şube: Proteobacteria Sınıf: Gammaproteobacteria Takım: Familya: Cins: Legionella Brenner et al. 1979
Tip tür
Legionella pneumophila Brenner et al. 1979
Türler
Legionella pneumophila

Hayat Döngüsü

Legionella türleri doğada pek çok sucul ekosistemde ve nemli ortamlarda yaygın olarak bulunmaktadırlar. Doğal su ortamlarında genellikle, protozoalar ve özellikle amip türlerinde hücre içi parazit olarak ve/veya farklı mikroorganizmalarla birlikte biyofilmlerde yaşamaktadırlar. Fakat serbest plantonik formda olanları da görülmüştür. Protozoalarda hücre içi parazitlik Legionella türleri için rahat bir üreme ortamı ve ekstrem çevre koşullarına dayanıklılık sağlamaktadır. Çünkü amipler besin kıtlığı veya olumsuz çevre şartlarında kist oluşturarak hayatta kalabilmektedirler.

Hücre içi parazit olarak yaşayan Legionella'ların serbest formdakilere göre patojenitelerinin arttığı bilinmektedir. Zaten insanlarda hastalık yapabilme mekanizmaları da, parazit olarak yaşama yetenekleriyle ilgilidir. İnsan vücuduna giren bakteriler, amiplere yapısal olarak benzeyen makrofaj hücreleri tarafından fagosite edilirler ve bu hücrelerin içerisinde çoğalarak dokulara yayılırlar

İnsan Yapımı Su Sistemlerinde Legionella

Doğada çok yaygın olarak bulunmalarına karşın, doğal su ekosistemleri hastalık veya salgın kaynağı olarak bir, iki istisna dışında bildirilmemiştir. Lejyoner hastalığı vakalarının neredeyse tamamının epidemiyolojik kaynağı insan yapımı su sistemleridir. Yapay içme kullanma, soğutma ve sıcak su sistemlerinde Legionella türleri yaygın olarak bulunmaktadır. Bu sistemlerde tutunabilmeleri açısından biyofilmler öne çıkmaktadır. Biyofilmler pek çok mikroorganizmanın bir arada yaşayabildiği,  daha kolay besin bulabildiği ve olumsuz çevre şartlarına karşı koruma sağlayan oluşumlardır. Özellikle büyük binaların eski, uzun ve bol ölü nokta içeren su boruları, büyük su tankları ve soğutma kuleleri biyofilm oluşumu ve buralarda Legionella kolonizasyonu açısından idealdir yerlerdir. Bu durum yapılan dezenfeksiyon çalışmalarının verimliliğini de düşürmektedir. Bu nedenle Legionellozis vakaları en fazla oteller, yurtlar, hastaneler gibi büyük ve çok fazla insan tarafından kullanılan binalarda ortaya çıkmaktadır.   

Lejyoner hastalığı

Lejyoner hastalığı (legionellozis) etkeni Legionella cinsi bakteriler olan, %10–15 vaka/ölüm oranına sahip ciddi bir akciğer hastalığıdır. Hastalık önce grip benzeri bir tablo ile başlayarak, devamında kuru öksürük ile zatürreye (pnömoni) ilerler. Eğer tedavi edilmezse, semptomlar hızla kötüleşir ve solunum yetmezliği, şok, çoklu organ yetmezlikleri ve sonunda ölüm ile sonuçlanabilir. Hastalığın sadece grip belirtileri ile seyreden hafif formuna Pontiac ateşi adı verilmektedir.

Etkeni

Legionella türlerinden sadece 20 tanesinin bu hastalığın etkeni olduğu, bunlardan Legionella pneumophila türünün ise tüm tespit edilen vakaların neredeyse tamamına yakınından sorumlu olduğu bildirilmiştir. Örneğin 2011 yılında Avrupa’da görülen tüm lejyoner hastalığı vakalarının %96’sının etkeni L. pneumophila olarak bildirilmiştir.L. pneumophila 15 farklı içermektedir. Bu serogruplar içerisinde hasta numunelerinde en çok karşılaşılanı serogrup 1’dir.

Bulaşma yolları

Doğada sularda yaşayan bir bakterinin insan akciğerine bulaşarak hastalık oluşturabilmesi için ya bakteri içeren su damlalarının havada aerosol olarak asılı kalması ve bu aerosollerin insanlar tarafından solunması ya da bakteri içeren suların direkt aspire edilmesi gerekmektedir. Bakteri içeren aerosol oluşumuna neden olan, dolayısıyla lejyoner hastalığı için enfeksiyon kaynağı olabilen durumlar, suyun püskürtülerek havaya karıştığı ekipmanlardır; soğutma sistemleri, duş başlıkları, dekoratif veya serinletme amaçlı su fıskiyeleri vb. Legionella havada asılı aerosoller içinde yaklaşık 2 saat süreyle hayatta kalabilmektedir. Burada soğutma sistemi olarak bahsedilen su ve soğutma kulesi içeren, otel, hastane gibi büyük binalarda kullanılan merkezi sistemlerdir. Split klimalar su içermediklerinden bu tanıma girmemektedirler. Hastalık insandan insana bulaş göstermemektedir.

Tanı ve Tedavi

Hastalığın tedavisi makrolid ve grubu antibiyotiklerle mümkündür, fakat penisilinlere karşı dirençlidirler. Pnömoni teşhisi konulan hastalarda ayırıcı tanı yapılmadan penisilin tedavisi uygulanması veya ayırıcı tanısının yapılamaması sebebiyle hastalığın tedavi edilemediği durumlar ortaya çıkabilmektedir. Tanıda altın standart bakteri kültüründe üreyen Legionella’ların tespitidir. Fakat Legionella cinsi bakteriler rutin balgam kültürü için kullanılan besiyerlerinde üreyemezler. Legionella kültürü için aminoasit (L-sistein ve glisin), demir ve tampon madde ilavesi içeren BCYE (buffered charcoal yeast extract) besiyeri kullanılmaktadır.  Legionella pneumophila BCYE besiyerinde ürediğinde buzlu cam olarak tabir edilen karakteristik bir koloni görünümüne sahiptir. Hastalığın tanısında idrar antijen testi de kullanılmaktadır.

Sürveyans

Hastalığın kontrol altına alınması amacıyla özel sürveyans çalışması yürütülmektedir. Sürveyans Avrupa Bulaşıcı Hastalık Kontrol Merkezi (ECDC) kontrolünde tüm üye ülkelerin işbirliği ile gerçekleşmektedir.

Türkiye'de ilk olarak 2001 yılında genelge ile başlayan çalışmalar, 2015 yılında yayımlanan Lejyoner Hastalığı Kontrol Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile sürmektedir. İlk ve en önemli salgın kaynakları oteller olduğu için seyahat ilişkili hastalık olarak bilinmektedir. Yönetmelik ile hastaneler de sürveyansa dahil edilmiştir Vaka görülen konaklama tesislerinden ve vaka olsun olmasın hastanelerden su numuneleri alınarak Halk Sağlığı Laboratuvar’larında Legionella açısından analiz edilmektedir.

Avrupa ülkelerinde konaklama tesisinde kalmış kişilerde hastalık tespit edildiğinde hemen ECDC’ye bildirim yapılmakta, ilgili konaklama tesisinde su sisteminin dezenfeksiyonu ve Legionella tespiti için su analizi yapılmaktadır. Tesiste vaka görüldüğü halde, gerekli önlemleri almayan veya yetersiz önlem alan işletmeler ECDC internet sitesinde  ilan edilmektedir.  

Hastalığın Tarihçesi

21-24 Temmuz 1976 tarihinde Birleşik Devletler Philadelphia şehrinde düzenlenen American Legion kongresinin sonrasında, kongreye katılanlar arasında ateşli pnömoni benzeri bir hastalık başladığı tespit edilmiştir. İlk ölüm 27 Temmuz’da gerçekleşmiş ve tüm vakaların kaynağının The Bellevue-Stratford Hotel olduğu görülmüştür. Salgın sonunda hastalanan 182 kişiden 29’u ölmüş ancak laboratuvar çalışmalarında etken izole edilememiştir. Basın olaydan “Philly killer”, “Killer fever” ve “Legion fever” gibi isimlerle bahsetmiştir. Hastalığın nedeni olan bakteri 1977 Ocak ayında CDC tarafından gram (-) bir basil olarak bildirilmiş ve ilk görüldüğü olaya ve hastalık yaptığı dokuya ithafen  Legionella pneumophila olarak adlandırılmıştır. Ayrıca daha eski salgınlara ait saklanan numunelerin incelenmesiyle, bazı eski salgınlardan da Legionella türlerinin sorumlu olduğu ortaya çıkmıştır.

• L.pneumophila kolonileri buzlu cam görünümü-1
• L.pneumophila kolonileri buzlu cam görünümü-2
• BCYE besiyerinde L.pneumophila kolonileri
• L.pneumophila Gram boyama
• L.pneumophila Scanning Elektron Mikroskobu görüntüsü

Kaynakça

1. ^ ^{a b} . lpsn.dsmz.de (İngilizce). 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
2. ^ ^{a b c} Brenner, Don J.; Steigerwalt, Arnold G.; McDADE, Joseph E. (1 Nisan 1979). "Classification of the Legionnaires' Disease Bacterium: Legionella pneumophila, genus novum, species nova, of the Family Legionellaceae, familia nova". Annals of Internal Medicine. 90 (4): 656-658. doi:10.7326/0003-4819-90-4-656. ISSN 0003-4819. 
3. ^ "Ratcliff, R.M., Lanser, J.A., Manning, P.A. ve Heuzenroeder, M.W. (1998) Sequence based classification scheme for the genus Legionella targeting the mip gene, J. Clin. Microbiol., 36: 1560-1567." (PDF). 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
4. ^ "Diederen, B.M.W. (2008) Legionella spp. and Legionnaires' disease, J. Infect., 56: 1 12." 22 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
5. ^ Fry, Norman K; Warwick, Simon; Saunders, Nicholas A.; Embley, T. Martin (1991). "The use of 16S ribosomal RNA analyses to investigate the phylogeny of the family Legionellaceae". Microbiology,. 137 (5): 1215-1222. doi:10.1099/00221287-137-5-1215. ISSN 1350-0872. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
6. ^ "Fliermans, C.B., Cherry, W.B., Orrison, L.H., Smith, S.J., Tison, D.L. ve Pope, D.H. (1981) Ecological distribution of Legionella pneumophila, Appl. Environ. Microbiol., 41: 9-16" (PDF). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). 
7. ^ "Kwaik, Y.A., Gao, L.Y., Stone, B.J., Venkataraman, C. ve Harb, O.S. (1998) Invasion of protozoa by Legionella pneumophila and its role in bacterial ecology and pathogenesis, Appl. Environ. Microbiol., 64: 3127–3133" (PDF). 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). 
8. ^ ^{a b} Declerck, Priscilla (2010). "Biofilms: the environmental playground of Legionella pneumophila". Environmental Microbiology (İngilizce). 12 (3): 557-566. doi:10.1111/j.1462-2920.2009.02025.x. ISSN 1462-2920. ^[]
9. ^ "Mekkour, M., Driss, E.K.B., Tai, J. ve Cohen, N. (2013) Legionella pneumophila: An environmental organism and accidental pathogen, International Journal of Science and Technology, 2: 187-196" (PDF). 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). 
10. ^ Richards, Ashley M.; Dwingelo, Juanita E. Von; Price, Christopher T.; Kwaik, Yousef Abu (15 Mayıs 2013). "Cellular microbiology and molecular ecology of Legionella–amoeba interaction". Virulence. 4 (4): 307-314. doi:10.4161/viru.24290. ISSN 2150-5594. (PMC) 3710333 $2. (PMID) 23535283. KB1 bakım: PMC biçimi ()
11. ^ Cirillo, Jeffrey D.; Cirillo, Suat L. G.; Yan, Ling; Bermudez, Luiz E.; Falkow, Stanley; Tompkins, Lucy S. (1 Eylül 1999). Barbieri, J. T. (Ed.). "Intracellular Growth in Acanthamoeba castellanii Affects Monocyte Entry Mechanisms and Enhances Virulence of Legionella pneumophila". Infection and Immunity (İngilizce). 67 (9): 4427-4434. doi:10.1128/IAI.67.9.4427-4434.1999. ISSN 1098-5522. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
12. ^ Hoffman, Paul S. (1997). "Invasion of Eukaryotic Cells by Legionella Pneumophila: A Common Strategy for all Hosts?". Canadian Journal of Infectious Diseases (İngilizce). doi:10.1155/1997/571250. (PMC) 3327351 $2. (PMID) 22514486. 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
13. ^ Ruf, B.; Schürmann, D.; Horbrach, I.; Seodel, K.; Pohle, H. D. (1988). "Nosocomial legionella pneumonia: demonstration of potable water as the source of infection". Epidemiology & Infection (İngilizce). 101 (3): 647-654. doi:10.1017/S0950268800029526. ISSN 1469-4409. (PMC) 2249416 $2. (PMID) 3215293. 16 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
14. ^ Borella, Paola; Montagna, M. Teresa; Romano-Spica, Vincenzo; Stampi, Serena; Stancanelli, Giovanna; Triassi, Maria; Neglia, Rachele; Marchesi, Isabella; Fantuzzi, Guglielmina; Tatò, Daniela; Napoli, Christian. "Legionella Infection Risk from Domestic Hot Water". Emerging Infectious Diseases. 10 (3): 457-464. doi:10.3201/eid1003.020707. ISSN 1080-6040. (PMC) 3322798 $2. (PMID) 15109413. 28 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
15. ^ Hruba, L. (2009). "The colonization of hot water systems by Legionella". Annals of Agricultural and Environmental Medicine (İngilizce). 16 (1): 115-119. ISSN 1232-1966. 
16. ^ Hall-Stoodley, Luanne; Stoodley, Paul. "Biofilm formation and dispersal and the transmission of human pathogens". Trends in Microbiology. 13 (1): 7-10. doi:10.1016/j.tim.2004.11.004. ISSN 0966-842X. 
17. ^ Mouchtouri, Varvara; Velonakis, Emmanuel; Tsakalof, Andreas; Kapoula, Christina; Goutziana, Georgia; Vatopoulos, Alkiviadis; Kremastinou, Jenny; Hadjichristodoulou, Christos (1 Mart 2007). "Risk Factors for Contamination of Hotel Water Distribution Systems by Legionella Species". Applied and Environmental Microbiology (İngilizce). 73 (5): 1489-1492. doi:10.1128/AEM.02191-06. ISSN 0099-2240. (PMC) 1828777 $2. (PMID) 17261527. 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
18. ^ ^{a b} Organization, World Health (2007). Legionella and the Prevention of Legionellosis (İngilizce). World Health Organization. ISBN . 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
19. ^ Fields, Barry S.; Benson, Robert F.; Besser, Richard E. (2002). "Legionella and Legionnaires' Disease: 25 Years of Investigation". Clinical Microbiology Reviews (İngilizce). 15 (3): 506-526. doi:10.1128/CMR.15.3.506-526.2002. ISSN 0893-8512. (PMC) 118082 $2. (PMID) 12097254. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
20. ^ Muder, Robert R.; Victor, L. Yu (15 Ekim 2002). "Infection Due to Legionella Species Other Than L. pneumophila". Clinical Infectious Diseases (İngilizce). 35 (8): 990-998. doi:10.1086/342884. ISSN 1058-4838. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
21. ^ Yu, Victor L.; Plouffe, Joseph F.; Pastoris, Maddalena Castellani; Stout, Janet E.; Schousboe, Mona; Widmer, Andreas; Summersgill, James; File, Thomas; Heath, Christopher M.; Paterson, David L.; Chereshsky, Annette (1 Temmuz 2002). "Distribution of Legionella Species and Serogroups Isolated by Culture in Patients with Sporadic Community-Acquired Legionellosis: An International Collaborative Survey". The Journal of Infectious Diseases (İngilizce). 186 (1): 127-128. doi:10.1086/341087. ISSN 0022-1899. 
22. ^ Beauté, Julien; Network, on behalf of the European Legionnaires’ Disease Surveillance (6 Temmuz 2017). "Legionnaires' disease in Europe, 2011 to 2015". Eurosurveillance (İngilizce). 22 (27): 30566. doi:10.2807/1560-7917.ES.2017.22.27.30566. ISSN 1560-7917. (PMC) 5508329 $2. (PMID) 28703097. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
23. ^ Doleans, A.; Aurell, H.; Reyrolle, M.; Lina, G.; Freney, J.; Vandenesch, F.; Etienne, J.; Jarraud, S. (1 Ocak 2004). "Clinical and Environmental Distributions of Legionella Strains in France Are Different". Journal of Clinical Microbiology (İngilizce). 42 (1): 458-460. doi:10.1128/JCM.42.1.458-460.2004. ISSN 0095-1137. (PMC) 321724 $2. (PMID) 14715805. KB1 bakım: PMC biçimi ()
24. ^ Guyard, Cyril; Low, Donald E. (1 Temmuz 2011). "Legionella infections and travel associated legionellosis". Travel Medicine and Infectious Disease (İngilizce). 9 (4): 176-186. doi:10.1016/j.tmaid.2010.05.006. ISSN 1477-8939. 
25. ^ Hambleton, P.; Broster, M. G.; Dennis, P. J.; Henstridge, R.; Fitzgeorge, R.; Conlan, J. W. (1983). "Survival of virulent Legionella pneumophila in aerosols". Epidemiology & Infection (İngilizce). 90 (3): 451-460. doi:10.1017/S0022172400029090. ISSN 0022-1724. (PMC) 2134264 $2. (PMID) 6863914. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021. KB1 bakım: PMC biçimi ()
26. ^ "Feeley, J.C., Gibson, R.J., Gorman, G.W., Langford, N.C., Rasheed, J.K., Mackel, D.C. ve Baine, W.B. (1979) Charcoal-Yeast extract agar: primary isolation medium for Legionella pneumophila, J.Clin. Microbiol., 10: 437-441" (PDF). 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
27. ^ . www.resmigazete.gov.tr. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
28. ^ . European Centre for Disease Prevention and Control (İngilizce). 21 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
29. ^ Fraser, David W.; Tsai, Theodore R.; Orenstein, Walter; Parkin, William E.; Beecham, H. James; Sharrar, Robert G.; Harris, John; Mallison, George F.; Martin, Stanley M.; McDade, Joseph E.; Shepard, Charles C. (1977). "Legionnaires' Disease: Description of an Epidemic of Pneumonia". New England Journal of Medicine (İngilizce). 297 (22): 1189-1197. doi:10.1056/NEJM197712012972201. ISSN 0028-4793. 
30. ^ Chandler, Francis W.; Hicklin, Martin D.; Blackmon, John A. (1 Aralık 1977). "Demonstration of the Agent of Legionnaires' Disease in Tissue". New England Journal of Medicine (İngilizce). 297 (22): 1218-1220. doi:10.1056/NEJM197712012972206. ISSN 0028-4793. 
31. ^ McDade, Joseph E.; Shepard, Charles C.; Fraser, David W.; Tsai, Theodore R.; Redus, Martha A.; Dowdle, Walter R.; the Laboratory Investigation Team* (1977). "Legionnaires' Disease: Isolation of a Bacterium and Demonstration of Its Role in Other Respiratory Disease". New England Journal of Medicine (İngilizce). 297 (22): 1197-1203. doi:10.1056/NEJM197712012972202. ISSN 0028-4793. 
32. ^ TERRANOVA, W (1978). "1974 OUTBREAK OF LEGIONNAIRES' DISEASE DIAGNOSED IN 1977 Clinical and Epidemiological Features". The Lancet. 312 (8081): 122-124. doi:10.1016/s0140-6736(78)91507-6. ISSN 0140-6736. 
33. ^ McDADE, Joseph E.; Brenner, Don J.; Bozeman, F. Marilyn (1 Nisan 1979). "Legionnaires' Disease Bacterium Isolated in 1947". Annals of Internal Medicine. 90 (4): 659-661. doi:10.7326/0003-4819-90-4-659. ISSN 0003-4819. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2021.