Bir lityum-iyon veya Li-iyon pil, enerji depolamak için lityum iyonlarının tersine çevrilebilir indirgemesini kullanan şarj edilebilir pil türüdür. Geleneksel lityum iyon pilinin anodu (negatif elektrodu) genelde karbon'dan yapılan grafit'tir. Katot (pozitif elektrot) genellikle metal oksit'tir. Elektrolit genelde bir organik çözücü içindeki lityum tuz'udur.
Taşınabilir tüketici elektroniği ve elektrikli araçlarda en çok kullanılan pil türüdür. Ayrıca şebeke ölçeğinde enerji depolama ve askeri ve havacılık uygulamalarında önemli kullanımı vardır. Diğer şarjlı pil teknolojileriyle karşılaştırıldığında, Li-ion piller yüksek enerji yoğunluğuna, az kendi kendine boşalmaya sahiptir ve hafıza etkisi yoktur (ancak LFP hücrelerinde bildirilen küçük bir hafıza etkisi kötü yapılmış hücrelere kadar izlenmiştir).
Kimya, performans, maliyet ve güvenlik özellikleri, lityum iyon pil türlerine göre değişir. Ticari Li-ion pillerinin çoğu, aktif malzemeler olarak ara ekleme bileşiklerini kullanır. Anot veya negatif elektrot genellikle grafit'tir ancak silikon-karbon da giderek daha çok kullanılmaktadır. Hücreler, enerji veya güç yoğunluğuna öncelik verecek şekilde üretilebilir. Elde taşınan elektronik cihazlarda çoğunlukla birlikte yüksek enerji yoğunluğu sunan lityum polimer piller (elektrolit olarak bir polimer jel ile), lityum kobalt oksit (LiCoO2) katot malzemesi ve grafit anot kullanılır. Lityum demir fosfat (LiFePO4), lityum manganez oksit (LiMn2O4 spinel veya Li2MnO3-bazlı lityum açısından zengin katmanlı malzemeler, LMR-NMC) ve lityum nikel manganez kobalt oksit (LiNiMnCoO2 veya NMC) daha uzun ömürlü olabilir ve daha iyi hız kapasiteli olabilir. NMC ve türevleri araçlardan kaynaklanan sera gazı emisyonlarını azaltmak için (Yenilenebilir enerji ile birlikte) ana teknolojilerden biri olan elektrikli araçlarda yaygın kullanılır.
M. Stanley Whittingham, 1970'lerde interkalasyon elektrotları kavramını keşfetti ve güvenlik sorunlarından muzdarip olmasına ve asla ticarileştirilmemesine rağmen titanyum disülfit katodu ve lityum-alüminyum anodu temel alan ilk şarjlı lityum-iyon pili yaptı.John Goodenough, 1980 yılında lityum kobalt oksiti katot olarak kullanarak bu çalışmayı geliştirdi. 1991 yılında Yoshio Nishi liderliğindeki Sony ve Asahi Kasei ekibi tarafından ticarileştiren Lityum metal yerine karbonlu anotlu modern Li-ion pilin ilk prototipi 1985 yılında Akira Yoshino tarafından geliştirildi.
Lityum-iyon piller, hücreler yanıcı elektrolitlere sahip olduğundan ve hasar gördüğünde veya yanlış şarj edildiğinde patlamalara ve yangınlara yol açabileceğinden, uygun şekilde tasarlanıp üretilmediğinde güvenlik tehlikesi oluşturabilir. Güvenli lityum-iyon pillerin üretiminde birçok gelişme ilerleme kaydetmiştir. Lityum iyon tüm katı hal pilleri, yanıcı elektroliti ortadan kaldırmak için geliştirilmektedir. Uygun olmayan şekilde geri dönüştürülen piller, özellikle zehirli metallerden olmak üzere zehirli atık oluşturabilir ve yangın riski altındadır. Ayrıca, hem lityum hem de pillerde kullanılan diğer önemli stratejik mineraller, lityumun genellikle kurak bölgelerde su yoğun olması ve diğer minerallerin genellikle kobalt gibi ihtilaflı mineraller olması nedeniyle, madenden çıkarmada önemli sorunları vardır. Her iki çevresel sorun da bazı araştırmacıları mineral verimliliğini ve demir-hava pilleri gibi alternatifleri geliştirmeye teşvik etti.
Lityum-iyon piller için araştırma alanları, diğerlerinin yanı sıra kullanım ömrünün uzatılması, enerji yoğunluğunun artırılması, güvenliğin artırılması, maliyetin düşürülmesi ve şarj hızının artırılmasıdır. Tipik elektrolitte kullanılan organik çözücülerin yanıcılığı ve uçuculuğuna dayalı olarak güvenliği artırmanın yolu olarak yanıcı olmayan elektrolitler alanında araştırmalar devam etmektedir. Stratejiler arasında sulu lityum-iyon piller, seramik katı elektrolitler, polimer elektrolitler, iyonik sıvılar ve yoğun florlu sistemler bulunur.
Kapasite kaybı yaşamamak için bekleme voltajında (3.6 volt) bekletilmelidir. Tepe voltaj değeri 4.2'dir. Yaklaşık 500 döngüden sonra %10 kapasite azalması olur. Lityum polimer pillere göre daha güvenlidir. Anlık ve sürekli verebildikleri güce göre kullanım alanları değişir, buna ''C'' değeri denir. Örneğin 2000 mAh pilin c değeri 5 ise anlık verebildiği güç 10000 mAh'dır. (Ortalama olarak laptoplarda 2C 4/5/6 amper, scooter vb. araçlarda 5C 10 amper, matkaplarda, yoğun güç gereken yerlerde 10C 20 amper piller kullanılır.) Farklı lityum pil tasarımları ise lityum polimer pil (lithium polymer cell), lityum demir fosfat (LiFePO4) ve lityum titanat pil hücreleridir. Matkap, laptop, robot süpürge ve scooter gibi araçlarda 18650 olarak nitelenen pil vardır.
Tarihçe
Lityum pil ilk olarak Gilbert N. Lewis tarafından 1912 yılında icat edilmiştir. İlk yeniden doldurulamayan pil hücreleri ise 1970'lerin ilk yıllarında ortaya çıkmıştır. Yeniden doldurulabilir lityum iyon pillerin piyasaya sürülebilmeleri yaklaşık 20 yıllık bir çalışmadan sonra mümkün olmuştur. İlk ticari versiyon 1991 yılında John B. Goodnogh yönetimindeki çalışma grubu Sony tarafından bulunmuştur.
Türkiye'de de silindirik lityum iyon piller (18650) Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nın bir kuruluşu olan ASPİLSAN Enerji tarafından üretilmektedir.
Tasarım
Genel olarak, geleneksel bir lityum-iyon pilin negatif elektrotu karbon'dan yapılmış grafit'tir. Pozitif elektrot tipik olarak bir metaldir oksittir. Elektrolit, organik çözücü içindeki lityum tuz'udur.Anot (negatif elektrot) ve katot'un (pozitif elektrot) kısa devre yapması ayırıcı tarafından önlenir. Anot ve katot, akım toplayıcı adı verilen bir metal parçası ile harici elektroniklerden ayrılır. Elektrotların elektrokimyasal rolleri, hücreden geçen akımın yönüne bağlı olarak anot ve katot arasında tersine döner.
Ticari olarak kullanılan en yaygın anot grafit'tir ve tamamen lityumlanmış LiC6 durumunda maksimum 1339 C/g (372 mAh/g) kapasiteyle ilişkilidir. Katot genellikle katmanlı bir oksit (lityum kobalt oksit gibi), bir polianyon (lityum demir fosfat gibi) veya bir spinel (lityum mangan oksit gibi) üç malzemeden biridir. Daha deneysel malzemeler arasında grafen içeren elektrotlar bulunur ancak bunlar yüksek maliyetleri nedeniyle ticari olarak uygun olmaktan uzaktır.
Lityum pil (araştırma ödevi)
Genellikle geleneksel lityum iyon pilin negatif elektrotu karbon'dan yapılır. Pozitif elektrot genelde bir metal oksit’tir. Elektrolit, organik çözücüdeki lityum tuzudur. Elektrotların elektrokimyasal rolleri, pilden geçen akımın yönüne bağlı olarak anot ve katot arasında tersine döner.
En çok ticari kullanılan anot (negatif elektrot), grafit olup, LiC6'nın tamamen litlenmiş halinde, maksimum 1339 C/g (372 mAh/g) kapasitelidir.
Pozitif elektrot genellikle şu üç malzemeden biridir: katmanlı oksit (lityum kobalt oksit gibi), polianyon (lityum demir fosfat gibi) veya spinel (lityum manganez oksit gibi).Grafen elektrotlu malzemeler denenmektedir ancak bunlar yüksek maliyetleri nedeniyle ticari olarak uygulanabilir değildir.
Lityum suyla şiddetli şekilde reaksiyona girerek lityum hidroksit (LiOH) ve hidrojen gazı oluşturur. Bu nedenle genelde susuz elektrolit kullanılır ve sızdırmaz bir kap pil paketindeki nemi dışarıda tutar. Sulu olmayan elektrolit, etilen karbonat ve propilen karbonat gibi organik karbonatların karışımıdır ve kompleksleri lityum iyonlarını içerir. Etilen karbonat, negatif karbon anot üzerinde katı elektrolit ara fazı yapmak için gereklidir ancak oda sıcaklığında katı olduğundan etilen karbonatı çözmek için propilen karbonat eklenir.
Elektrolit tuzu iyonik iletkenlikle kimyasal ve elektrokimyasal kararlılığı iyi şekilde birleştiren lityum heksaflorofosfattır (LiPF6). Heksaflorofosfat, pozitif elektrot (katot) için kullanılan alüminyum akım toplayıcısını pasifleştirmek için gereklidir. Titanyum şerit, alüminyum akım toplayıcıya ultrasonik kaynak yapılarak birleştirilir.
Lityum perklorat (LiClO4), lityum tetrafloroborat (LiBF4) ve lityum bis(triflorometansülfonil)imid gibi diğer tuzlar (LiC2F6NO4S2) şeritsiz ve düğme biçimli pillerin araştırmalarda kullanılır ancak genellikle alüminyum akım toplayıcı ile uyumlu olmadıklarından daha büyük pillerde kullanılamaz. Nikel şeritle nokta kaynakla birleştirilen bakır folyo, anot (negatif) akım toplayıcısı olarak kullanılır.
Malzeme seçimlerine göre, lityum iyon pilin voltajı, enerji yoğunluğu, ömrü ve güvenliği değişir. Hâlen performansı artırmak için nanoteknoloji kullanarak yeni mimarilerin kullanılması araştırılmaktadır. Nano ölçekli elektrot malzemeleri ve alternatif elektrot yapıları araştırma konularıdır.
Pillere yönelik artan talep, satıcıların ve akademisyenlerin lityum iyon pillerin enerji yoğunluğuna, çalışma sıcaklığına, güvenliğine, dayanıklılığına, şarj süresine, çıkış gücüne, kobalt gereksinimlerinin ortadan kaldırılmasına odaklanmaya, ve pilin teknoloji maliyetini azaltmaya yöneltti.
Avantajlar
Lityum iyon piller diğer kimyasallarla hazırlanan denklerine oranla sıklıkla çok daha hafiftirler. Bunun sebebi lityum iyon pillerin en üst seviyede doldurulabilme yoğunluklarıdır. Lityum iyon piller küçük ve taşınabilirdir. Lityum iyon piller için hafıza etkisi sorunu yoktur, dolayısıyla bu pilleri şarj etmek için tam olarak boşalmalarını beklemek gerekmez. Ayrıca yine aynı nedenden dolayı şarjı yarıda kesmek pil için olumsuz bir etki yaratmaz.
Dezavantajlar
Lityum iyon pillerin en belirgin kusuru kullanım ömürlerinin üretim tarihlerinden itibaren başlamasıdır. Üretildiklerinden sonra şarj edilseler de edilmeseler de ömürleri üretim tarihinden itibaren azalmaya başlamaktadır. Ancak bu kusur muhtemel müşterilere (topluma) pek duyurulmaz.
%100 seviyesindeki ve çoğunlukla 25 °C sıcaklıkta bulunan tam dolu tipik bir dizüstü bilgisayar pili, geri dönüşü olmayacak şekilde her yıl %20'sini kaybeder. Bu kapasite kaybı ürünün üretim tarihinden itibaren başlar ve pil hiç kullanılmasa bile devam eder. Değişik depolama/saklama dereceleri değişik pil ömrü kayıplarına yol açmaktadır. 0 °C'de %6, 25 °C'de %20 ve 40 °C'de %35 kayıpla karşılaşılabilir.
Eğer lityum iyon pil %40 dolu olarak depolanırsa/saklanırsa pil kapasitesindeki kayıp değerleri düşer. Bu değerler %40 dolu pilde 0 °C'de %2'ye, 25 °C'de %4'e, 40 °C'de ise %15'e düşer.
Eğer pil %0'a kadar boşaltılırsa bu durum "tam boşaltma" olarak adlandırılır ve bu durum pilin kapasitesini düşürür. Yaklaşık olarak 100 tam boşaltma pilin kapasitesinde %75 ila %80 arası bir kapasite kaybına yol açar. Dizüstü bilgisayarlarda ya da cep telefonlarında kullanıldığında bu kayıpların anlamı üç-beş yıllık bir kullanımın ardından pilin kapasitesinin kullanılamayacak kadar düşecek olmasıdır.
Lityum iyon piller hafıza etkisinden etkilenmezler ancak nikel metal hidrür ya da nikel kadmiyum piller kadar uzun ömürlü değildirler. Hatalı kullanıldıklarında çok tehlikeli olabilirler. İleri kimya bilgisi ve gelişmiş çalışmalar gerektirdiklerinden çoğunlukla daha pahalıdırlar.
Uyarılar
Lityum iyon piller yüksek ısıya ya da doğrudan güneş ışığına maruz bırakılırlarsa kolayca tutuşabilir ya da patlayabilir. Asla sıcak bir havada arabada bırakılmamalıdır.
Yeni teknolojiler
2005 yılında farklı firmalar tarafından yeni gelişmeler kaydedilmiştir. Prototip pillerde, var olan lityum iyon pillerin üç katına kadar fazla enerji depolanabilirken tam doldurma süresi de 8 dakikaya kadar düşürülmüştür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Silberberg, M. (2006). Chemistry: The Molecular Nature of Matter and Change, 4th Ed. New York (NY): McGraw-Hill Education. p. 935, .
- ^ a b Li, Ao; Yuen, Anthony Chun Yin; Wang, Wei; De Cachinho Cordeiro, Ivan Miguel; Wang, Cheng; Chen, Timothy Bo Yuan; Zhang, Jin; Chan, Qing Nian; Yeoh, Guan Heng (January 2021). "A Review on Lithium-Ion Battery Separators towards Enhanced Safety Performances and Modelling Approaches". Molecules (İngilizce). 26 (2): 478. doi:10.3390/molecules26020478 . ISSN 1420-3049. (PMC) 7831081 $2. (PMID) 33477513.
- ^ . 25 Temmuz 2022. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lain, Michael J.; Brandon, James; Kendrick, Emma (December 2019). "Design Strategies for High Power vs. High Energy Lithium Ion Cells". Batteries (İngilizce). 5 (4): 64. doi:10.3390/batteries5040064 .
Commercial lithium ion cells are now optimized for either high energy density or high power density. There is a trade off in cell design between the power and energy requirements.
- ^ Mauger, A; Julien, C.M. (28 Haziran 2017). "Critical review on lithium-ion batteries: are they safe? Sustainable?" (PDF). Ionics. 23 (8): 1933-1947. doi:10.1007/s11581-017-2177-8. 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;E-electric20200604
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . Project Drawdown (İngilizce). 9 Şubat 2020. 1 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022.
- ^ Zhang, Runsen; Fujimori, Shinichiro (19 Şubat 2020). "The role of transport electrification in global climate change mitigation scenarios". Environmental Research Letters (İngilizce). 15 (3): 034019. Bibcode:2020ERL....15c4019Z. doi:10.1088/1748-9326/ab6658 . ISSN 1748-9326. 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ . The Research Foundation for the State University of New York. 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019.
- ^ . . Nobel Foundation. 2019. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2020.
- ^ . National Academy of Engineering. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019.
- ^ Review: A review of lithium-ion battery safety concerns: The issues, strategies, and testing standards 7 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Elsevier Journal of Energy Chemistry Volume 59, August 2021, Pages 83-99. DOI:10.1016/j.jechem.2020.10.017 - ^ Eftekhari, Ali (2017). "Lithium-Ion Batteries with High Rate Capabilities". ACS Sustainable Chemistry & Engineering. 5 (3): 2799-2816. doi:10.1021/acssuschemeng.7b00046.
- ^ . eepower.com (İngilizce). 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ Hopkins, Gina (16 Kasım 2017). "Watch: Cuts and dunks don't stop new lithium-ion battery - Futurity". Futurity. 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Temmuz 2018.
- ^ Chawla, N.; Bharti, N.; Singh, S. (2019). "Recent Advances in Non-Flammable Electrolytes for Safer Lithium-Ion Batteries". Batteries. 5: 19. doi:10.3390/batteries5010019 .
- ^ Yao, X.L.; Xie, S.; Chen, C.; Wang, Q.S.; Sun, J.; Wang, Q.S.; Sun, J. (2004). "Comparative study of trimethyl phosphite and trimethyl phosphate as electrolyte additives in lithium ion batteries". Journal of Power Sources. 144: 170-175. doi:10.1016/j.jpowsour.2004.11.042.
- ^ Fergus, J.W. (2010). "Ceramic and polymeric solid electrolytes for lithium-ion batteries". Journal of Power Sources. 195 (15): 4554-4569. Bibcode:2010JPS...195.4554F. doi:10.1016/j.jpowsour.2010.01.076.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;:3
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b G. Shao et al.: Polymer-Derived SiOC Integrated with a Graphene Aerogel As a Highly Stable Li-Ion Battery Anode ACS Appl. Mater. Interfaces 2020, 12, 41, 46045–46056
- ^ a b Thackeray, M. M.; Thomas, J. O.; Whittingham, M. S. (2011). "Science and Applications of Mixed Conductors for Lithium Batteries". MRS Bulletin. 25 (3): 39-46. doi:10.1557/mrs2000.17.
- ^ a b El-Kady, Maher F.; Shao, Yuanlong; Kaner, Richard B. (July 2016). "Graphene for batteries, supercapacitors and beyond". Nature Reviews Materials. 1 (7): 16033. Bibcode:2016NatRM...116033E. doi:10.1038/natrevmats.2016.33.
- ^ MSDS: National Power Corp Lithium Ion Batteries 26 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF). tek.com; Tektronix Inc., 7 May 2004. Retrieved 11 June 2010.
- ^ Xu, Kang (1 Ekim 2004). "Nonaqueous Liquid Electrolytes for Lithium-Based Rechargeable Batteries". Chemical Reviews. 104 (10): 4303-4418. doi:10.1021/cr030203g. (PMID) 15669157.
- ^ Joyce, C.; Trahy, L.; Bauer, S.; Dogan, F.; Vaughey, J. (2012). "Metallic Copper Binders for Lithium-Ion Battery Silicon Electrodes". Journal of the Electrochemical Society. 159 (6): 909-914. doi:10.1149/2.107206jes.
- ^ . Cobra. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Chen, Mingyi; Liu, Jiahao; He, Yaping; Yuen, Richard; Wang, Jian (1 Ekim 2017). "Study of the fire hazards of lithium-ion batteries at different pressures". Applied Thermal Engineering (İngilizce). 125: 1061-1074. doi:10.1016/j.applthermaleng.2017.06.131. ISSN 1359-4311.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bir lityum iyon veya Li iyon pil enerji depolamak icin lityum iyonlarinin tersine cevrilebilir indirgemesini kullanan sarj edilebilir pil turudur Geleneksel lityum iyon pilinin anodu negatif elektrodu genelde karbon dan yapilan grafit tir Katot pozitif elektrot genellikle metal oksit tir Elektrolit genelde bir organik cozucu icindeki lityum tuz udur Bir lityum iyon pilCesitli kullanim alanlarina gore lityum iyon piller Tasinabilir tuketici elektronigi ve elektrikli araclarda en cok kullanilan pil turudur Ayrica sebeke olceginde enerji depolama ve askeri ve havacilik uygulamalarinda onemli kullanimi vardir Diger sarjli pil teknolojileriyle karsilastirildiginda Li ion piller yuksek enerji yogunluguna az kendi kendine bosalmaya sahiptir ve hafiza etkisi yoktur ancak LFP hucrelerinde bildirilen kucuk bir hafiza etkisi kotu yapilmis hucrelere kadar izlenmistir Kimya performans maliyet ve guvenlik ozellikleri lityum iyon pil turlerine gore degisir Ticari Li ion pillerinin cogu aktif malzemeler olarak ara ekleme bilesiklerini kullanir Anot veya negatif elektrot genellikle grafit tir ancak silikon karbon da giderek daha cok kullanilmaktadir Hucreler enerji veya guc yogunluguna oncelik verecek sekilde uretilebilir Elde tasinan elektronik cihazlarda cogunlukla birlikte yuksek enerji yogunlugu sunan lityum polimer piller elektrolit olarak bir polimer jel ile lityum kobalt oksit LiCoO2 katot malzemesi ve grafit anot kullanilir Lityum demir fosfat LiFePO4 lityum manganez oksit LiMn2O4 spinel veya Li2MnO3 bazli lityum acisindan zengin katmanli malzemeler LMR NMC ve lityum nikel manganez kobalt oksit LiNiMnCoO2 veya NMC daha uzun omurlu olabilir ve daha iyi hiz kapasiteli olabilir NMC ve turevleri araclardan kaynaklanan sera gazi emisyonlarini azaltmak icin Yenilenebilir enerji ile birlikte ana teknolojilerden biri olan elektrikli araclarda yaygin kullanilir M Stanley Whittingham 1970 lerde interkalasyon elektrotlari kavramini kesfetti ve guvenlik sorunlarindan muzdarip olmasina ve asla ticarilestirilmemesine ragmen titanyum disulfit katodu ve lityum aluminyum anodu temel alan ilk sarjli lityum iyon pili yapti John Goodenough 1980 yilinda lityum kobalt oksiti katot olarak kullanarak bu calismayi gelistirdi 1991 yilinda Yoshio Nishi liderligindeki Sony ve Asahi Kasei ekibi tarafindan ticarilestiren Lityum metal yerine karbonlu anotlu modern Li ion pilin ilk prototipi 1985 yilinda Akira Yoshino tarafindan gelistirildi Lityum iyon piller hucreler yanici elektrolitlere sahip oldugundan ve hasar gordugunde veya yanlis sarj edildiginde patlamalara ve yanginlara yol acabileceginden uygun sekilde tasarlanip uretilmediginde guvenlik tehlikesi olusturabilir Guvenli lityum iyon pillerin uretiminde bircok gelisme ilerleme kaydetmistir Lityum iyon tum kati hal pilleri yanici elektroliti ortadan kaldirmak icin gelistirilmektedir Uygun olmayan sekilde geri donusturulen piller ozellikle zehirli metallerden olmak uzere zehirli atik olusturabilir ve yangin riski altindadir Ayrica hem lityum hem de pillerde kullanilan diger onemli stratejik mineraller lityumun genellikle kurak bolgelerde su yogun olmasi ve diger minerallerin genellikle kobalt gibi ihtilafli mineraller olmasi nedeniyle madenden cikarmada onemli sorunlari vardir Her iki cevresel sorun da bazi arastirmacilari mineral verimliligini ve demir hava pilleri gibi alternatifleri gelistirmeye tesvik etti Lityum iyon piller icin arastirma alanlari digerlerinin yani sira kullanim omrunun uzatilmasi enerji yogunlugunun artirilmasi guvenligin artirilmasi maliyetin dusurulmesi ve sarj hizinin artirilmasidir Tipik elektrolitte kullanilan organik cozuculerin yaniciligi ve ucuculuguna dayali olarak guvenligi artirmanin yolu olarak yanici olmayan elektrolitler alaninda arastirmalar devam etmektedir Stratejiler arasinda sulu lityum iyon piller seramik kati elektrolitler polimer elektrolitler iyonik sivilar ve yogun florlu sistemler bulunur Kapasite kaybi yasamamak icin bekleme voltajinda 3 6 volt bekletilmelidir Tepe voltaj degeri 4 2 dir Yaklasik 500 donguden sonra 10 kapasite azalmasi olur Lityum polimer pillere gore daha guvenlidir Anlik ve surekli verebildikleri guce gore kullanim alanlari degisir buna C degeri denir Ornegin 2000 mAh pilin c degeri 5 ise anlik verebildigi guc 10000 mAh dir Ortalama olarak laptoplarda 2C 4 5 6 amper scooter vb araclarda 5C 10 amper matkaplarda yogun guc gereken yerlerde 10C 20 amper piller kullanilir Farkli lityum pil tasarimlari ise lityum polimer pil lithium polymer cell lityum demir fosfat LiFePO4 ve lityum titanat pil hucreleridir Matkap laptop robot supurge ve scooter gibi araclarda 18650 olarak nitelenen pil vardir TarihceDikdortgen A amp TB 1050 mA h prizmatik Lityum iyon hucre serisi LGQ863448H Lityum pil ilk olarak Gilbert N Lewis tarafindan 1912 yilinda icat edilmistir Ilk yeniden doldurulamayan pil hucreleri ise 1970 lerin ilk yillarinda ortaya cikmistir Yeniden doldurulabilir lityum iyon pillerin piyasaya surulebilmeleri yaklasik 20 yillik bir calismadan sonra mumkun olmustur Ilk ticari versiyon 1991 yilinda John B Goodnogh yonetimindeki calisma grubu Sony tarafindan bulunmustur Turkiye de de silindirik lityum iyon piller 18650 Turk Silahli Kuvvetlerini Guclendirme Vakfi nin bir kurulusu olan ASPILSAN Enerji tarafindan uretilmektedir TasarimKapatmadan once silindirik hucre 18650 Lityum iyon pil izleme elektronigi asiri sarj ve derin desarj korumasi Olcek icin alkalin AA iceren 18650 boyutunda bir lityum iyon hucresi 18650 ornegin dizustu bilgisayarlarda veya EA lar da kullanilir Genel olarak geleneksel bir lityum iyon pilin negatif elektrotu karbon dan yapilmis grafit tir Pozitif elektrot tipik olarak bir metaldir oksittir Elektrolit organik cozucu icindeki lityum tuz udur Anot negatif elektrot ve katot un pozitif elektrot kisa devre yapmasi ayirici tarafindan onlenir Anot ve katot akim toplayici adi verilen bir metal parcasi ile harici elektroniklerden ayrilir Elektrotlarin elektrokimyasal rolleri hucreden gecen akimin yonune bagli olarak anot ve katot arasinda tersine doner Ticari olarak kullanilan en yaygin anot grafit tir ve tamamen lityumlanmis LiC6 durumunda maksimum 1339 C g 372 mAh g kapasiteyle iliskilidir Katot genellikle katmanli bir oksit lityum kobalt oksit gibi bir polianyon lityum demir fosfat gibi veya bir spinel lityum mangan oksit gibi uc malzemeden biridir Daha deneysel malzemeler arasinda grafen iceren elektrotlar bulunur ancak bunlar yuksek maliyetleri nedeniyle ticari olarak uygun olmaktan uzaktir Lityum pil arastirma odevi Lityum iyon pil izleme elektronik devresi asiri sarj ve derin desarj korumasi Alkalin AA olcusuyle bir 18650 boyutlu lityum iyon pili 18650 dizustu bilgisayarlarda veya EV lerde kullanilir Genellikle geleneksel lityum iyon pilin negatif elektrotu karbon dan yapilir Pozitif elektrot genelde bir metal oksit tir Elektrolit organik cozucudeki lityum tuzudur Elektrotlarin elektrokimyasal rolleri pilden gecen akimin yonune bagli olarak anot ve katot arasinda tersine doner En cok ticari kullanilan anot negatif elektrot grafit olup LiC6 nin tamamen litlenmis halinde maksimum 1339 C g 372 mAh g kapasitelidir Pozitif elektrot genellikle su uc malzemeden biridir katmanli oksit lityum kobalt oksit gibi polianyon lityum demir fosfat gibi veya spinel lityum manganez oksit gibi Grafen elektrotlu malzemeler denenmektedir ancak bunlar yuksek maliyetleri nedeniyle ticari olarak uygulanabilir degildir Lityum suyla siddetli sekilde reaksiyona girerek lityum hidroksit LiOH ve hidrojen gazi olusturur Bu nedenle genelde susuz elektrolit kullanilir ve sizdirmaz bir kap pil paketindeki nemi disarida tutar Sulu olmayan elektrolit etilen karbonat ve propilen karbonat gibi organik karbonatlarin karisimidir ve kompleksleri lityum iyonlarini icerir Etilen karbonat negatif karbon anot uzerinde kati elektrolit ara fazi yapmak icin gereklidir ancak oda sicakliginda kati oldugundan etilen karbonati cozmek icin propilen karbonat eklenir Elektrolit tuzu iyonik iletkenlikle kimyasal ve elektrokimyasal kararliligi iyi sekilde birlestiren lityum heksaflorofosfattir LiPF6 Heksaflorofosfat pozitif elektrot katot icin kullanilan aluminyum akim toplayicisini pasiflestirmek icin gereklidir Titanyum serit aluminyum akim toplayiciya ultrasonik kaynak yapilarak birlestirilir Lityum perklorat LiClO4 lityum tetrafloroborat LiBF4 ve lityum bis triflorometansulfonil imid gibi diger tuzlar LiC2F6NO4S2 seritsiz ve dugme bicimli pillerin arastirmalarda kullanilir ancak genellikle aluminyum akim toplayici ile uyumlu olmadiklarindan daha buyuk pillerde kullanilamaz Nikel seritle nokta kaynakla birlestirilen bakir folyo anot negatif akim toplayicisi olarak kullanilir Malzeme secimlerine gore lityum iyon pilin voltaji enerji yogunlugu omru ve guvenligi degisir Halen performansi artirmak icin nanoteknoloji kullanarak yeni mimarilerin kullanilmasi arastirilmaktadir Nano olcekli elektrot malzemeleri ve alternatif elektrot yapilari arastirma konularidir Pillere yonelik artan talep saticilarin ve akademisyenlerin lityum iyon pillerin enerji yogunluguna calisma sicakligina guvenligine dayanikliligina sarj suresine cikis gucune kobalt gereksinimlerinin ortadan kaldirilmasina odaklanmaya ve pilin teknoloji maliyetini azaltmaya yoneltti AvantajlarLityum iyon piller diger kimyasallarla hazirlanan denklerine oranla siklikla cok daha hafiftirler Bunun sebebi lityum iyon pillerin en ust seviyede doldurulabilme yogunluklaridir Lityum iyon piller kucuk ve tasinabilirdir Lityum iyon piller icin hafiza etkisi sorunu yoktur dolayisiyla bu pilleri sarj etmek icin tam olarak bosalmalarini beklemek gerekmez Ayrica yine ayni nedenden dolayi sarji yarida kesmek pil icin olumsuz bir etki yaratmaz DezavantajlarLityum iyon pillerin en belirgin kusuru kullanim omurlerinin uretim tarihlerinden itibaren baslamasidir Uretildiklerinden sonra sarj edilseler de edilmeseler de omurleri uretim tarihinden itibaren azalmaya baslamaktadir Ancak bu kusur muhtemel musterilere topluma pek duyurulmaz 100 seviyesindeki ve cogunlukla 25 C sicaklikta bulunan tam dolu tipik bir dizustu bilgisayar pili geri donusu olmayacak sekilde her yil 20 sini kaybeder Bu kapasite kaybi urunun uretim tarihinden itibaren baslar ve pil hic kullanilmasa bile devam eder Degisik depolama saklama dereceleri degisik pil omru kayiplarina yol acmaktadir 0 C de 6 25 C de 20 ve 40 C de 35 kayipla karsilasilabilir Eger lityum iyon pil 40 dolu olarak depolanirsa saklanirsa pil kapasitesindeki kayip degerleri duser Bu degerler 40 dolu pilde 0 C de 2 ye 25 C de 4 e 40 C de ise 15 e duser Eger pil 0 a kadar bosaltilirsa bu durum tam bosaltma olarak adlandirilir ve bu durum pilin kapasitesini dusurur Yaklasik olarak 100 tam bosaltma pilin kapasitesinde 75 ila 80 arasi bir kapasite kaybina yol acar Dizustu bilgisayarlarda ya da cep telefonlarinda kullanildiginda bu kayiplarin anlami uc bes yillik bir kullanimin ardindan pilin kapasitesinin kullanilamayacak kadar dusecek olmasidir Lityum iyon piller hafiza etkisinden etkilenmezler ancak nikel metal hidrur ya da nikel kadmiyum piller kadar uzun omurlu degildirler Hatali kullanildiklarinda cok tehlikeli olabilirler Ileri kimya bilgisi ve gelismis calismalar gerektirdiklerinden cogunlukla daha pahalidirlar UyarilarLityum iyon piller yuksek isiya ya da dogrudan gunes isigina maruz birakilirlarsa kolayca tutusabilir ya da patlayabilir Asla sicak bir havada arabada birakilmamalidir Yeni teknolojiler2005 yilinda farkli firmalar tarafindan yeni gelismeler kaydedilmistir Prototip pillerde var olan lityum iyon pillerin uc katina kadar fazla enerji depolanabilirken tam doldurma suresi de 8 dakikaya kadar dusurulmustur Ayrica bakinizPil Lityum pil Lityum hava pili Nikel kadmiyum pilKaynakca a b c Silberberg M 2006 Chemistry The Molecular Nature of Matter and Change 4th Ed New York NY McGraw Hill Education p 935 0077216504 a b Li Ao Yuen Anthony Chun Yin Wang Wei De Cachinho Cordeiro Ivan Miguel Wang Cheng Chen Timothy Bo Yuan Zhang Jin Chan Qing Nian Yeoh Guan Heng January 2021 A Review on Lithium Ion Battery Separators towards Enhanced Safety Performances and Modelling Approaches Molecules Ingilizce 26 2 478 doi 10 3390 molecules26020478 ISSN 1420 3049 PMC 7831081 2 PMID 33477513 25 Temmuz 2022 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lain Michael J Brandon James Kendrick Emma December 2019 Design Strategies for High Power vs High Energy Lithium Ion Cells Batteries Ingilizce 5 4 64 doi 10 3390 batteries5040064 Commercial lithium ion cells are now optimized for either high energy density or high power density There is a trade off in cell design between the power and energy requirements Mauger A Julien C M 28 Haziran 2017 Critical review on lithium ion batteries are they safe Sustainable PDF Ionics 23 8 1933 1947 doi 10 1007 s11581 017 2177 8 2 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Mart 2023 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi E electric20200604 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Project Drawdown Ingilizce 9 Subat 2020 1 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mart 2022 Zhang Runsen Fujimori Shinichiro 19 Subat 2020 The role of transport electrification in global climate change mitigation scenarios Environmental Research Letters Ingilizce 15 3 034019 Bibcode 2020ERL 15c4019Z doi 10 1088 1748 9326 ab6658 ISSN 1748 9326 2 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2023 The Research Foundation for the State University of New York 30 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2019 Nobel Foundation 2019 9 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ocak 2020 National Academy of Engineering 11 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2019 Review A review of lithium ion battery safety concerns The issues strategies and testing standards 7 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Elsevier Journal of Energy Chemistry Volume 59 August 2021 Pages 83 99 DOI 10 1016 j jechem 2020 10 017 Eftekhari Ali 2017 Lithium Ion Batteries with High Rate Capabilities ACS Sustainable Chemistry amp Engineering 5 3 2799 2816 doi 10 1021 acssuschemeng 7b00046 eepower com Ingilizce 9 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Kasim 2022 Hopkins Gina 16 Kasim 2017 Watch Cuts and dunks don t stop new lithium ion battery Futurity Futurity 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Temmuz 2018 Chawla N Bharti N Singh S 2019 Recent Advances in Non Flammable Electrolytes for Safer Lithium Ion Batteries Batteries 5 19 doi 10 3390 batteries5010019 Yao X L Xie S Chen C Wang Q S Sun J Wang Q S Sun J 2004 Comparative study of trimethyl phosphite and trimethyl phosphate as electrolyte additives in lithium ion batteries Journal of Power Sources 144 170 175 doi 10 1016 j jpowsour 2004 11 042 Fergus J W 2010 Ceramic and polymeric solid electrolytes for lithium ion batteries Journal of Power Sources 195 15 4554 4569 Bibcode 2010JPS 195 4554F doi 10 1016 j jpowsour 2010 01 076 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 3 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b G Shao et al Polymer Derived SiOC Integrated with a Graphene Aerogel As a Highly Stable Li Ion Battery Anode ACS Appl Mater Interfaces 2020 12 41 46045 46056 a b Thackeray M M Thomas J O Whittingham M S 2011 Science and Applications of Mixed Conductors for Lithium Batteries MRS Bulletin 25 3 39 46 doi 10 1557 mrs2000 17 a b El Kady Maher F Shao Yuanlong Kaner Richard B July 2016 Graphene for batteries supercapacitors and beyond Nature Reviews Materials 1 7 16033 Bibcode 2016NatRM 116033E doi 10 1038 natrevmats 2016 33 MSDS National Power Corp Lithium Ion Batteries 26 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF tek com Tektronix Inc 7 May 2004 Retrieved 11 June 2010 Xu Kang 1 Ekim 2004 Nonaqueous Liquid Electrolytes for Lithium Based Rechargeable Batteries Chemical Reviews 104 10 4303 4418 doi 10 1021 cr030203g PMID 15669157 Joyce C Trahy L Bauer S Dogan F Vaughey J 2012 Metallic Copper Binders for Lithium Ion Battery Silicon Electrodes Journal of the Electrochemical Society 159 6 909 914 doi 10 1149 2 107206jes Cobra 21 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 3 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Chen Mingyi Liu Jiahao He Yaping Yuen Richard Wang Jian 1 Ekim 2017 Study of the fire hazards of lithium ion batteries at different pressures Applied Thermal Engineering Ingilizce 125 1061 1074 doi 10 1016 j applthermaleng 2017 06 131 ISSN 1359 4311