Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doksan Beş Tez ya da özgün adıyla Endüljansların Kudretine ve Yararına Dair İfşaatlarla İlgili Münazara (Latince: Disputatio pro declaratione virtutis indulgentiarum), kilise vaizleri tarafından Endüljans (günahların affedildiğini gösterir belge) satışına karşı, 1517'de Martin Luther tarafından yazılmış ve Protestan Reform'un başlamasına sebep olduğu iddia edilen akademik şerh, doksan beş maddelik eleştiri.
Günah Affı Belgesi (Endüljans) satışını ve satışa izin veren Katolik Kilisesi ile Papa'nın tutumunu eleştiren doksan beş tez; Katolik Kilisesi'nin Avrupa'daki siyasi gücünün zayıflamasında önemli bir etken olarak kabul edilir.
Yayımlanması
Wittenberg Üniversitesi'nde, 'din ahlakı' bölümünde öğretim görevlisi olan Rahip Martin Luther, Endüljans hakkındaki eleştirisini 31 Mart 1517 tarihinde Mainz Şehri Başpiskoposu Brandenbuglu Albert'e gönderir. Tezin yazım tarihi olarak kabul edilen bu tarih, aynı zamanda Protestan Reformu'nun da başlangıcı kabul edilmekte ve her yıl 31 Mart, Reform Günü olarak anılmaktadır.
Doksan Beş Tezin Brandenburglu Albert'e mektup olarak gönderilmesinden sonra, Wittenberg kiliseleri ile Üniversite'ye de gönderildiği ve ayrıca Wittenberg'deki All Saint's (Tüm Azizler) Kilisesi (Schlosskirce-Kale Kilise) kapısına asılarak halka yayımlandığı iddia edilmektedir.
Tezlerin İçeriği
Hristiyanların öldükten sonra Araf'ta, işledikleri günahların cezasından kurtulmaları için satılan Endüljans Belgesi aleyhine, Luther;
- ilk tezinde Matta İncili 4:17'deki İsa'nın "Tövbe edin" sözüne gönderme yaparak, tövbenin Hristiyan'ın kendi içinde yaşadığı bir mücadele olduğunu söyler;
- 20, 21 ve 22. tezlerinde, böylesi genel bir tövbe kabulünün bizzat Tanrı tarafından yapılabileceğini iddia ederek, Katolik Kilisesi ve Papa'yı yetkisi dışına çıkmakla eleştirir;
- 35. ve 36. tezlerinde, Endüljans Belgesinin, Hristiyanların gerçek bir pişmanlıkla tövbe etmelerinin önünü kapattığını ve günah işlemekten çekinmemelerine sebep olduğunu savunur;
- 41-47. tezleri arasında, Hristiyanlar için bağışlanmayı dilemenin, Endüljans Belgesi'nden daha az bir değerde görülmeye başlandığından bahsetmiştir.
- 94. ve 95. tezi ile eleştirisini sonlandırır:
94.) Hristiyanlara; cezalar, ölümler ve cehennemden geçerek başları olan Mesih’i takip etme hususunda gayretkeş olmaları öğütlenmeli
95.) ve yalancı bir ruhani teminatla kendilerini teselli edecekleri yerde, pek çok ıstırap yaşayarak Göklerin Melekutu’na varmaları hususundan emin olmaları gerektiği söylenmelidir.
Etkisi
Özellikle Endüljans vaizi Johan Tetzel ile girişilen yazılı tartışma (pamphlet war) ile birlikte, 'Doksanbeş Tez'in etkisi ve Luther'in ünü daha büyük hızla yayıldı. Kilise Yöneticileri Luther'i aforoz edilebileceği bildiriminde bulundular. Luther, 1521'de görevinden istifa etti.
Kilise iktidarına karşı olan bölgesel güç sahibi otoriteler ile Luther'in Kilise eleştirisinin hareketlendirdiği halkın, 'Endüljans karşıtlığı' adı altında birleşerek Protestan Reformu'nu başlattığı kabul edilmektedir. Avrupa'daki güç, mülk ve iktidar sahiplerini değiştiren bir hareketin başlangıç belgesi olarak kabul edilir.
Coğrafi keşifler ile artan ticaretin oluşturduğu yeni ekonomik durum sonucu maddi olarak sarsılan kimi soylular ile Kilise arasında mülk ve iktidar çekişmeleri yaşanmaya başlandığı bir dönemde yayınlanmış olan Doksan Beş Tez; soyluların mülk ve iktidar taleplerinin halk düzeyinde karşılık bulmasına yardımcı olmuştur. Belgenin halk içerisinde bu etkinliği kazanabilmesiyle, toplum içi bölünmenin derinleştiği ve uzun yıllar -dini savaş görünümünde- iktidar savaşları yaşanmasında, önemli bir etken olduğu kabul edilmektedir.
Kaynakça
- ^ "bbc, Tarihsel figür Luther Martin makalesi (İngilizce)". 21 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2017.
- ^ a b c "95 Tez hakkında, Leppin Wengert (ingilizce-pdf)" (PDF). 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2017.
- ^ a b c d e 95 Tez çevirisi, Kaan Ökten, Maltepe Üniversitesi[]
- ^ a b (PDF). 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
- ^ (PDF). 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
Ayrıca bakınız
- Augsburg Barışı 1555
- Seksen Yıl Savaşı 1568 - 1648
- Otuz Yıl Savaşı 1618 - 1648
- Vestfalya Antlaşması 1648
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Doksan Bes Tez ya da ozgun adiyla Enduljanslarin Kudretine ve Yararina Dair Ifsaatlarla Ilgili Munazara Latince Disputatio pro declaratione virtutis indulgentiarum kilise vaizleri tarafindan Enduljans gunahlarin affedildigini gosterir belge satisina karsi 1517 de Martin Luther tarafindan yazilmis ve Protestan Reform un baslamasina sebep oldugu iddia edilen akademik serh doksan bes maddelik elestiri 1517 Nurnberg basimi nusha Berlin Eyalet Kutuphanesinde Gunah Affi Belgesi Enduljans satisini ve satisa izin veren Katolik Kilisesi ile Papa nin tutumunu elestiren doksan bes tez Katolik Kilisesi nin Avrupa daki siyasi gucunun zayiflamasinda onemli bir etken olarak kabul edilir YayimlanmasiSchlosskirche kapisi kale kilise Wittenberg1521 tarihli bir enduljans belgesi Wittenberg Universitesi nde din ahlaki bolumunde ogretim gorevlisi olan Rahip Martin Luther Enduljans hakkindaki elestirisini 31 Mart 1517 tarihinde Mainz Sehri Baspiskoposu Brandenbuglu Albert e gonderir Tezin yazim tarihi olarak kabul edilen bu tarih ayni zamanda Protestan Reformu nun da baslangici kabul edilmekte ve her yil 31 Mart Reform Gunu olarak anilmaktadir Doksan Bes Tezin Brandenburglu Albert e mektup olarak gonderilmesinden sonra Wittenberg kiliseleri ile Universite ye de gonderildigi ve ayrica Wittenberg deki All Saint s Tum Azizler Kilisesi Schlosskirce Kale Kilise kapisina asilarak halka yayimlandigi iddia edilmektedir Tezlerin IcerigiHristiyanlarin oldukten sonra Araf ta isledikleri gunahlarin cezasindan kurtulmalari icin satilan Enduljans Belgesi aleyhine Luther ilk tezinde Matta Incili 4 17 deki Isa nin Tovbe edin sozune gonderme yaparak tovbenin Hristiyan in kendi icinde yasadigi bir mucadele oldugunu soyler 20 21 ve 22 tezlerinde boylesi genel bir tovbe kabulunun bizzat Tanri tarafindan yapilabilecegini iddia ederek Katolik Kilisesi ve Papa yi yetkisi disina cikmakla elestirir 35 ve 36 tezlerinde Enduljans Belgesinin Hristiyanlarin gercek bir pismanlikla tovbe etmelerinin onunu kapattigini ve gunah islemekten cekinmemelerine sebep oldugunu savunur 41 47 tezleri arasinda Hristiyanlar icin bagislanmayi dilemenin Enduljans Belgesi nden daha az bir degerde gorulmeye baslandigindan bahsetmistir 94 ve 95 tezi ile elestirisini sonlandirir 94 Hristiyanlara cezalar olumler ve cehennemden gecerek baslari olan Mesih i takip etme hususunda gayretkes olmalari ogutlenmeli 95 ve yalanci bir ruhani teminatla kendilerini teselli edecekleri yerde pek cok istirap yasayarak Goklerin Melekutu na varmalari hususundan emin olmalari gerektigi soylenmelidir EtkisiDoksan Bes Tez in brosur pamphlet olarak basilmis hali 1517 Basel Basimi Ozellikle Enduljans vaizi Johan Tetzel ile girisilen yazili tartisma pamphlet war ile birlikte Doksanbes Tez in etkisi ve Luther in unu daha buyuk hizla yayildi Kilise Yoneticileri Luther i aforoz edilebilecegi bildiriminde bulundular Luther 1521 de gorevinden istifa etti Kilise iktidarina karsi olan bolgesel guc sahibi otoriteler ile Luther in Kilise elestirisinin hareketlendirdigi halkin Enduljans karsitligi adi altinda birleserek Protestan Reformu nu baslattigi kabul edilmektedir Avrupa daki guc mulk ve iktidar sahiplerini degistiren bir hareketin baslangic belgesi olarak kabul edilir Cografi kesifler ile artan ticaretin olusturdugu yeni ekonomik durum sonucu maddi olarak sarsilan kimi soylular ile Kilise arasinda mulk ve iktidar cekismeleri yasanmaya baslandigi bir donemde yayinlanmis olan Doksan Bes Tez soylularin mulk ve iktidar taleplerinin halk duzeyinde karsilik bulmasina yardimci olmustur Belgenin halk icerisinde bu etkinligi kazanabilmesiyle toplum ici bolunmenin derinlestigi ve uzun yillar dini savas gorunumunde iktidar savaslari yasanmasinda onemli bir etken oldugu kabul edilmektedir Kaynakca bbc Tarihsel figur Luther Martin makalesi Ingilizce 21 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2017 a b c 95 Tez hakkinda Leppin Wengert ingilizce pdf PDF 26 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Subat 2017 a b c d e 95 Tez cevirisi Kaan Okten Maltepe Universitesi olu kirik baglanti a b PDF 29 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2020 PDF 29 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2020 Ayrica bakinizAugsburg Barisi 1555 Seksen Yil Savasi 1568 1648 Otuz Yil Savasi 1618 1648 Vestfalya Antlasmasi 1648