Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
1956 Macaristan ayaklanması veya Macaristan Halk Cumhuriyeti sonrası dönemle anıldığı isimle Macar Devrimi, 1956 yılında Macaristan'daki Sovyetler Birliği destekli stalinist hükûmete karşı başlatılan halk hareketidir.
| 1956 Macaristan ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Soğuk Savaş | |||||||
 Zsigmond Móricz Meydanı'nda protestocuların imha ettiği (T-34/85) model tank ve tankın üzerine çıkmış göstericiler. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Sovyetler Birliği  (Macar Devlet Güvenlik Müdürlüğü) |  Macar göstericiler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| İvan Konev | Imre Nagy | ||||||
| Güçler | |||||||
| 31,550 asker, 1,130 tank | 200.000+ gösterici, milis, isyancı ve onları destekleyen Macar askerleri | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| (Sadece Sovyet kayıpları) 722 ölü 1,251 yaralı | 2,500 ölü (yaklaşık) 13,000 yaralı (yaklaşık) | ||||||
Moskova'ya bağlılığıyla tanınan ve 1952'de Macaristan İşçi Partisi sekreterliğinin yanı sıra başbakanlığı da üstlenen Mátyás Rákosi, SSCB lideri Stalin'in ölümünden kısa bir süre sonra Temmuz 1953'te bu görevini İmre Nagy'ye bıraktı. Siyasi baskıları yumuşatarak bazı ekonomik reformlara girişen Nagy, Moskova'nın desteğini yitirince 1955 ilkbaharında görevden alınarak partiden atıldı. Rákosi eski konumunu elde ederek reformcu gelişmeyi durdurduysa da, Temmuz 1956'da bu kez bütün görevlerinden uzaklaştırıldı. Sovyet lideri Nikita Kruşçev'in bu tutumunun temelinde daha önce Rákosi'yle sürtüşen Yugoslavya lideri Tito'yla ilişkileri düzeltme amacı yatıyordu. Rákosi'nin yerini alan ilk iş olarak reformcu çizgiye ödün verilmeyeceğini açıkladı.
Ama Nagy döneminde temelleri atılan adımlar, SSCB'de Stalin'e karşı başlatılan kampanya ve Polonya'daki gelişmeler Macarlar arasında değişim isteğini güçlendirmiş bulunuyordu. 23 Ekim 1956'da Budapeşte'de öğrencilerin yetkililere bir dilekçe sunmak üzere düzenlediği yürüyüş halktan da geniş destek gördü. 'nün sert demeci üzerine polisin kalabalığa ateş açmasıyla barışçı gösteriler bir anda ayaklanmaya dönüştü. Ordu birliklerinin de ayaklanmacılara katılmasıyla halk silahlanmaya başladı. Ülkenin hemen her kentinde yerel konseyler ortaya çıktı. Köylüler kamulaştırılmış arazileri işgal etmeye girişti. Bürokrasi ve kolluk kuvvetleri hızla dağılmaya başladı. Yeniden iktidara gelen Nagy'nin üst üste verdiği ödünler, geçmişteki siyasi partilerin canlanarak neredeyse iktidara ortak olmasına yol açtı. Kilise de eski gücüne kavuştu.
Sovyet birliklerinin Macaristan'dan çekildiği sırada, Nagy 1 Kasım'da Varşova Paktı'ndan ayrılma kararını açıklayarak Birleşmiş Milletler aracılığıyla büyük devletlerin korumasını istedi. Bu gelişme üzerine takviye edilerek geri döndürülen Sovyet birlikleri Budapeşte'yi işgal etti; Nagy Yugoslavya'nın Budapeşte'deki büyükelçiliğine sığınırken, reformcu önderlerin çoğu tutuklandı. Bu sırada Nagy hükûmetinde görev almış János Kádár, karşıdevrimin bastırılmasından sonra reformlara gidilmesini öngören bir programla yeni bir hükûmet kurulduğunu açıkladı. Sovyet birliklerine karşı silahlı direniş bir gecede kırıldı. İşçilerin başlattığı genel grevin sona erdirilmesi ise birkaç haftayı aldı. Düzenin sağlanmasından sonra geniş çaplı tutuklamalara girişildi. Bu arada 150 bin kadar Macar yurt dışına kaçtı. Esti Budapest gazetesi kapatıldı.
Bu olaylardan sonra, Time dergisi 1956 yılında Macar halkını, "Macar Özgürlük Savaşçıları" olarak "Yılın Adamı" seçmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Sources vary widely on numbers of Soviet forces involved in the intervention. The UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) estimated 75,000-200,000 troops and 1,600-4,000 tanks [1] 25 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (p. 56, para. 183), but recently released Soviet archives (available in , Maksim Moshkow's Library) list the troop strength of the Soviet forces as 31,550, with 1,130 tanks and pieces.[2] 9 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ Åman, Anders. Architecture and Ideology in Eastern Europe During the Stalin Era. Cambridge, MA: The MIT P, 1992.
- ^ Györkei, Jenõ; Kirov, Alexandr; Horvath, Miklos (1999). Soviet Military Intervention in Hungary, 1956. New York: Central European University Press. s. 350. ISBN .
- ^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Chapter V footnote 8PDF (1.47 XGG0XEXEXEXE0CVB)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1956 Macaristan ayaklanmasi veya Macaristan Halk Cumhuriyeti sonrasi donemle anildigi isimle Macar Devrimi 1956 yilinda Macaristan daki Sovyetler Birligi destekli stalinist hukumete karsi baslatilan halk hareketidir 1956 Macaristan ayaklanmasiSoguk SavasZsigmond Moricz Meydani nda protestocularin imha ettigi T 34 85 model tank ve tankin uzerine cikmis gostericiler Tarih23 Ekim 10 Kasim 1956BolgeMacaristan Halk CumhuriyetiSonucAyaklanma bastirildi TaraflarSovyetler Birligi Macar Devlet Guvenlik Mudurlugu Macar gostericilerKomutanlar ve liderlerIvan KonevImre NagyGucler31 550 asker 1 130 tank200 000 gosterici milis isyanci ve onlari destekleyen Macar askerleriKayiplar Sadece Sovyet kayiplari 722 olu 1 251 yarali2 500 olu yaklasik 13 000 yarali yaklasik Moskova ya bagliligiyla taninan ve 1952 de Macaristan Isci Partisi sekreterliginin yani sira basbakanligi da ustlenen Matyas Rakosi SSCB lideri Stalin in olumunden kisa bir sure sonra Temmuz 1953 te bu gorevini Imre Nagy ye birakti Siyasi baskilari yumusatarak bazi ekonomik reformlara girisen Nagy Moskova nin destegini yitirince 1955 ilkbaharinda gorevden alinarak partiden atildi Rakosi eski konumunu elde ederek reformcu gelismeyi durdurduysa da Temmuz 1956 da bu kez butun gorevlerinden uzaklastirildi Sovyet lideri Nikita Kruscev in bu tutumunun temelinde daha once Rakosi yle surtusen Yugoslavya lideri Tito yla iliskileri duzeltme amaci yatiyordu Rakosi nin yerini alan ilk is olarak reformcu cizgiye odun verilmeyecegini acikladi 1956 Macar Devrimi anitiAyaklanmalar sirasinda yikilan Stalin Aniti nin bas kismi Ama Nagy doneminde temelleri atilan adimlar SSCB de Stalin e karsi baslatilan kampanya ve Polonya daki gelismeler Macarlar arasinda degisim istegini guclendirmis bulunuyordu 23 Ekim 1956 da Budapeste de ogrencilerin yetkililere bir dilekce sunmak uzere duzenledigi yuruyus halktan da genis destek gordu nun sert demeci uzerine polisin kalabaliga ates acmasiyla barisci gosteriler bir anda ayaklanmaya donustu Ordu birliklerinin de ayaklanmacilara katilmasiyla halk silahlanmaya basladi Ulkenin hemen her kentinde yerel konseyler ortaya cikti Koyluler kamulastirilmis arazileri isgal etmeye giristi Burokrasi ve kolluk kuvvetleri hizla dagilmaya basladi Yeniden iktidara gelen Nagy nin ust uste verdigi odunler gecmisteki siyasi partilerin canlanarak neredeyse iktidara ortak olmasina yol acti Kilise de eski gucune kavustu Sovyet birliklerinin Macaristan dan cekildigi sirada Nagy 1 Kasim da Varsova Pakti ndan ayrilma kararini aciklayarak Birlesmis Milletler araciligiyla buyuk devletlerin korumasini istedi Bu gelisme uzerine takviye edilerek geri dondurulen Sovyet birlikleri Budapeste yi isgal etti Nagy Yugoslavya nin Budapeste deki buyukelciligine siginirken reformcu onderlerin cogu tutuklandi Bu sirada Nagy hukumetinde gorev almis Janos Kadar karsidevrimin bastirilmasindan sonra reformlara gidilmesini ongoren bir programla yeni bir hukumet kuruldugunu acikladi Sovyet birliklerine karsi silahli direnis bir gecede kirildi Iscilerin baslattigi genel grevin sona erdirilmesi ise birkac haftayi aldi Duzenin saglanmasindan sonra genis capli tutuklamalara girisildi Bu arada 150 bin kadar Macar yurt disina kacti Esti Budapest gazetesi kapatildi Bu olaylardan sonra Time dergisi 1956 yilinda Macar halkini Macar Ozgurluk Savascilari olarak Yilin Adami secmistir Ayrica bakiniz1956 Macaristan ayaklanmasindaki 16 talepKaynakca Sources vary widely on numbers of Soviet forces involved in the intervention The UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary 1957 estimated 75 000 200 000 troops and 1 600 4 000 tanks 1 25 Mayis 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 56 para 183 but recently released Soviet archives available in Maksim Moshkow s Library list the troop strength of the Soviet forces as 31 550 with 1 130 tanks and pieces 2 9 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Aman Anders Architecture and Ideology in Eastern Europe During the Stalin Era Cambridge MA The MIT P 1992 Gyorkei Jeno Kirov Alexandr Horvath Miklos 1999 Soviet Military Intervention in Hungary 1956 New York Central European University Press s 350 ISBN 9639116351 UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary 1957 Chapter V footnote 8 PDF 1 47 XGG0XEXEXEXE0CVB