Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maria Goeppert-Mayer (d. 28 Haziran 1906 - ö. 20 Şubat 1972), Alman-Amerikalı fizikçi, fizik dalında atom çekirdeğinin çekirdek kabuğu modeli ile Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür. Marie Curie’den sonra Nobel Ödülü'ne layık görülen ikinci kadındır.
Maria Goeppert Mayer | |
|---|---|
 1963'te Mayer | |
| Doğum | Maria Göppert 28 Haziran 1906 Kattowitz, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 20 Şubat 1972 (65 yaşında) San Diego, California, ABD |
| Vatandaşlık | Almanya, ABD |
| Mezun olduğu okul(lar) | Göttingen Üniversitesi |
| Tanınma nedeni | Çekirdek kabuğu modeli |
| Evlilik | |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Ödüller | Nobel Fizik Ödülü (1963) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik |
| Çalıştığı kurum | Columbia Üniversitesi Argonne Ulusal Laboratuvarı Chicago Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Max Born |
| Doktora öğrencileri | |
| İmza | |
 | |
’nden mezun olan Maria Goeppert-Mayer, doktorasını atomlar tarafında soğurulan iki olası foton teorisi üzerine yazmıştır. Hazırladığı tezinin deneysel doğrulaması, o yıllarda uzak bir ihtimalken, lazerin geliştirilmesi bunu mümkün kılmıştır. Bugün iki foton soğurumu en-kesit ölçüm birimi, Goeppert-Mayer (GM) birimi ile tanımlanmaktadır. Maria Goeppert-Mayer, o sırada Johns Hopkins Üniversitesi'nde doçent olan ile evlenmiş ve Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşmiştir. Johns Hopkins Üniversitesi, o sırlarda çok katı olarak uygulanan “adam/eş kayırma” (nepotism) kuralları nedeni ile Maria Goeppert-Mayer’i akademisyen olarak işe almamış ancak asistan olarak bir iş vermiştir. Maria Goeppert-Mayer, konusunun en özgün makalesi olarak kabul edilen “çift beta bozunması” (double beta decay) makalesini 1935 yılında asistanken yazmıştır. 1937 yılında Columbia Üniversitesi’nde, ücretsiz bir pozisyonu kabul etmiştir. Columbia’da iken, II. Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi’nde, Edward Teller ile birlikte Los Alamos Laboratuvarları’nda süper bombanın geliştirilmesinde izotop ayrıştırma üzerine çalışmıştır. Savaştan sonra Şikago Üniversitesi’nde gönüllü docent olarak çalışmaya başlayan Maria Goeppert-Mayer, üniversite yakınlarındaki Argonne Ulusal Laboratuvarları’nda da uzman fizikçi olarak görev almıştır. 1960 yılında Kaliforniya Üniversitesi (San Diego) Fizik bölümünde profesör olan Goeppert-Mayer, nükleer kabukların yapısına yönelik bir matematiksel modeli konusundaki çalışması ile 1963 yılında Fizik dalında, Johannes Hans Daniel Jensen ve Eugene Wigner ile birlikte Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür.
İlk yılları
Maria Goeppert 28 Haziran 1906 yılında Prusya’nın Kattowitz (bugün Katowice) şehrinde Friederich Goeppert ve karısı Maria nee Wolf’un tek çocuğu olarak doğmuştur. 1910 yılında, ailesi altı nesildir profesör olan babası, Göttingen Üniversitesi’nden pediatrik profesörlük teklifi alınca ailesi ile birlikte Göttingen şehrine taşınmıştır. Babasına annesinden daha yakın olan Goeppert, bunu “Babam daha ilgi çekiciydi, her şey bir tarafa o bir bilim adamıydı” diye açıklamıştır. Maria Goeppert, eğitimini Göttingen’de bulunan, orta sınıf ailelerin kız çocuklarının devam ettiği Höhere Technische okulunda almıştır. Bu okul yükseköğrenimi teşvik etmesi ile ünlüdür. Maria Goeppert 1921 yılında, Suffragettes tarafından işletilen ve kız çocukları üniversiteye hazırlayan Frauenstudium devam etmiştir. 17 yaşında, normal süresinden bir yıl önce 3-4 kız ve otuz kadar erkek öğrenci ile birlikte, abitur olarak bilinen üniversiteye giriş sınavına girmiştir. Bu sınavı bütün kız öğrenciler ve sadece bir tek erkek öğrenci kazanmıştır.
1924 yılının baharında Göttingen Üniversitesi’ne giren Maria Goeppert, üniversitede matematik çalışmıştır. Yüksek bir işsizlik sorunu yaşanan o dönemde, kız öğrenciler Göttingen üniversitesinde bir tane Emmy Noether isimli kadın matematik profesörü olmasına ragmen, sözde bir eksilik nedeni ile matematik öğretmenliğine yönlendirilmekte idi, ayrıca öğrencilerin pek çoğu alacağı öğretmenlik sertifikası ile ilgileniyordu. Matematik öğretmenliği sertifikası yerine fizikle ilgilenmeye başlayan Maria Goeppert, bu konuda doktora yapmaya karar Verdi. 1930’da tamamladığı doktora tezinde “atomların iki foton soğurulması olasılığı” teorisi üzerine tamamladı. Eugene Wigner daha sonra bu tezi, konuya yoğunlaşma ve netliğin mükemmel bir örneği olarak tanımlamıştır. Tez tamamlandığı sırada, deneysel olarak doğrulanması çok uzak bir ihtimal gibi görünmesine rağmen, lazerin geliştirilmesi ile1961 yılında ilk doğrulama deneylerine yuropyum yüklü bir kristalde iki fotonlu uyarılan floresans ölçülmesi ile imkân sağlamıştır. Maria Goeppert’in bu alandaki temel katkılarını onore etmek için iki foton emilim kesit alanının ölçü birimine Goepper-Mayer (GM) birimi adı verilmiştir. Bir GM 1x10-50 cm4 s foton-1’dir. Maria Goeppert’in doktora sınav jürisi, daha sonra üçü de Nobel alacak olan Max Born, James Franck ve Adolf Otto Reinhold Windaus’den oluşuyordu. Maria Goeppert, 19 Ocak 1930 yılında James Franck’ın asistanlarından, evlerinde kiracı olarak kalan Joseph Edward Mayer ile evlendi ve Johns Hopkins Üniversitesinde kimya docenti olarak görev yap J.E. Mayer’in işi gereği Amerika Birleşik Devletlerine yerleştiler. Çiftin Maria Ann ve Peter Conrad isimli iki çocuğu oldu.
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yaşamı
O yıllarda Amerika Birleşik Devletlerinde çok sıkı uygulanan “adam kayırma” kuralları gereği Maria Goeppert-Mayer’e Johns Hopkins Üniversitesi’nde öğretim üyeliği için bir pozisyon verilmedi; ancak fizik bölümünde Alman bilim adamları ile çalışmalara destek vermesi için bir asistanlık görevi verildi. Bu sayede çok az bir maaş, bir çalışma mekanı ve araştırma imkânlarına erişimi sağlanmış oldu. Bu sırda bazı dersler verdi ve 1935 yılında çift beta bozunumu başlıklı çok önemli bir makale yayınladı. Bazı okullar Maria Goeppert’e, pek çoğu “renklerin nedeni… gibi” “kadınsı” konuları içeren iş teklif ederken hem para vermeyi kabul etmemiş hem de tekliflerini bir lütufmuş gibi iletmişleridir. Sonunda Şikago Üniversitesi, ücret vermemesine rağmen, Maria Goeppert’e fizik bölümünde profesörlük kadrosu verecek kadar ciddiye almıştır. Kendisine oda verilmesine rağmen maaş ödenmemiştir. 1963 yılında İsviçre Akademisi kendisini profesyonel olarak alınabilecek en büyük ödüle layık görüldüğünü duyurduğunda San Diego gazetesi bunu San Diegolu anne Nobel Ödülü’nü kazandı. Johns Hopkins Üniversitesi’nde Kuantum Fiziğine çok az ilgi vardı, yine de Maria Goeppert Karl Herzfeld ile çalışma imkânı buldu ve birlikte birkaç makale yazdılar. Ayrıca 1931, 1932 ve 1933 yaz aylarında Göttingen’e dönen Goepprt, Drf. Born ile çalışıp Handbuch der Physik kitabı için makale yazmıştır. Bu süreç NSDAP’nin iktidara gelmesi ve aralarında Born ve Franck’in bulunduğu akademisyenlerin işlerini kaybetmeleri ile sona ermiştir. Goeppert-Mayer ve Herzfeld sığınmacı yardım etkinliklerine katılmıştır. Joe Mayer 1937 yılında işinden atıldı. Joe Mayer bunu Fizik Bilimleri Dekanının Goeppert-Mayer’in laboratuvarda olmasının tetiklediği, kadınlar olan nefretinin bir sonucu olduğuna yormuştur. Herzfeld bu görüşü doğrulamaktadır ve Goeppert-Mayer, Franck ve Herzfeld’in Johns Hopkins Üniversitesi’nde oluşunun, üniversitede “çok fazla” Alman bilim insanının oluğu gibi bir fikir oluşturduğunu eklemektedir. Ayrıca öğrenciler Joe Mayer’in çok fazla modern fizik öğrettiği için kendisinden şikayetçi olmuşlardır. Joe Mayer, Fizik Bölüm başkanı George Pegram’ın Maria Goeppert’in ücret ödemenden sadece bir ofis verdiği Columbia Üniversitesi’nde bir pozisyon buldu. Maria daha sonra 1939 yılında Columbia Üniversitesi’ne gelen gelen Harold Urey ve Enrico Fermi ile çok iyi arkadaşlıklar kurdu. Fermi, Maria’dan daha önce araştırılmamış olan transuranik elementlerin değerlilik kabuklarını araştırmasını istedi. Thomas-Fermi modelini kullanarak, bu maddelerin de eser elementler gibi bir seri oluşturacağını ortaya koydu ve bu daha sonra doğrulandı.
Manhattan Projesi
Maria Goeppert,1941 yılının Aralık ayında ücret ödenerek yaptığı ilk profesyonel işine; Sarah Lawrence Koleji’nde bilim eğitmenliğine başladı. 1942 yılında Amerika Birleşik Devletleri 2.Dünya Savaşı’na katılınca Maria Manhattan Projesi’nde göreve aldı. Columbia Üniversitesi’nin Alışım Malzemeleri Geliştirme laboratuvarında, Harold C. Urey’in araştırma grubunda yarı zamanlı araştırmacı olarak çalıştı. Üzerinde çalıştığı proje Uranyum 235’I doğal uranyumdan ayırmak için metot geliştirmekti. Bu sırada uranyum hekzaflorid’in kimyasal ve fiziksel özelliklerini araştırdı ve ayrıştırmayı fotokimyasal olarak yapmanın yöntemlerini inceledi. O dönemde yapılamaz olarak görülen bu yöntem daha sonra lazerin geliştirilmesi ile lazerle uyararak ayrıştırma yöntemi olarak kullanılmıştır. Arkadaşı Edward Teller sayesinde Opaklık Projesi’nde göreve alan Maria, savaş dönemi programlarından biri olan termonükleer silahlar kapsamında, Teller’in “süper bombası”nın geliştirilmesine destek veren yüksek sıcaklıklarda maddenin özellikleri ve radyasyon özelliklerini araştırdı. 1945 yılının Şubat ayında kocası Joe Mayer, Pasifik Savaşı’na yollanınca, Maria çocuklarını New York’ta bırakarak Teller’in Los Alamostaki Laboratuvarı’na katıldı. Joe Mayer Haziran 1945’te Pasifik’ten beklenenden önce dönünce birlikte New York’a döndüler.
Joe Mayer, Şubat 1946 yılında Chicago Üniversitesi kimya bölümünde ve yeni kurulan Nükleer Çalışmalar Enstitüsü’nde profesör olarak görev aldı. Maria ise Fizik Bölümü’nde gönüllü doçent olarak çalışma imkanı bulmuştu. Dr. Teller’in üniversitede bir pozisyon kabul etmesi ile birlikte Opaklık Projesi’ndeki görevine devam etme imkanı bulmuştu.1 Temmuz 1946 yılında Argonne Laboratuvarları kurulunca kendisine kuramsal fizik biriminde uzman fizikçi olarak yarı zamanlı görev alması teklif edildiğinde “Nükleer fizik konusunda hiçbir şey bilmiyorum.” demiştir. Aberdeen Maryland’de kurulmuş olan Aberdeen Proving Ground's araştırma merkezinin ENIAC bilgisayarını sıvı metal soğutmalı reaktörünün kritik problemlerini monte karlo metodu kullanarak çözmek için programlamıştır.
Çekirdek kabuğu modeli
Maria, 1940’lı yılların sonlarına doğru Şikago’da ve Argonne Laboratuvarları’nda çalışırken nükleer kabuk yapısının matematiksel modelini geliştirmiş ve 1950 yılında yayımlamıştır. Geliştirdiği model neden belli sayıdaki nükleonların özellikle dengeli yapılanmalar oluşturduğunu açıklamıştır. Eugene Wagner’in büyülü rakamlar olarak tanımladığı bu sayılar: 2, 8, 20, 28, 50 82 ve 126. Enrico Fermi’nin sorduğu “Eksenel döngü eşleşmesi olduğunu gösteren bir belirti var mı?” sorusu çalışmalara başlaması için kritik bir bakış açısı sunmuştur. Maria bunun gerçek olduğunu anlamış ve çekirdeğin kapalı kabuklardan ve birbiri ile eşleşen nötron ve protonlardan oluştunu geliştirmiştir. Geliştirdiği fikrini aşağıdaki gibi açıklamıştır: Vals yapan dansçılarla dolu bir oda düşünün, bütün dansçıların etrafında daireler çizerek hareket etmektedirler ve her daire kendi içinde sınırlıdır. Bu dairesel döngü içine bir saat yönünde diğeri saat yönünün tersine hareket eden iki çift dansçı yerleştirebilirsiniz. Şimdi bir varyasyon daha ekleyelim; bu dansçıların dairesel yörüngeleri üzerinde hareket ederken, kendi etraflarında da döndüklerini ve salındıklarını düşünün, ancak bu dönme işlemini saat yönünde hareket edenlerin bazıları saat yönünün tersine diğerleri tersine yaparken; saat yönünün tersine hareket edenlerin bazıları saat yönünde diğerleri aynı hareketi tersine yapmaktadır.
Ölümü ve Anısı
Maria Goeppert-Mayer 1960 yılında Kaliforniya Üniversitesi’nde (San Diego) Fizik Bölümü’ne profesör olarak atanmıştır. San Diego’ya gelişinden hemen sonra bir kalp krizi geçirmesine rağmen uzun yıllar ders vermeye devam etmiştir. Bir yıl önce kendisini komaya sokan bir kalp krizini takiben 20 Şubat 1972 yılında San Diego’da ölmüştür. Mezarı San Diego’daki El Camino Anıt Parkı’ndadır. Ölümünden sonra Amerikan Fizikçiler Topluluğu tarafından kariyerlerinin başlangıcında olan genç kadın araştırmacılara Maria Goeppert Mayer Ödülü verilmeye başlandı. Bu ödül, kazanan, doktorasını almış kariyerlerinin başlangıcında olan kadın araştırmacıya para ödülü ve çalışmasını dört saygın kuruluşta konuşmacı olarak anlatmak için olanak, sağlamaktadır. Geçmişte çalıştığı iki üniversite de Maria Goeppert’i onurlandırmaktadır. Argonne Ulusal Laboratuvarı, Maria Goeppert anısına her yıl başarılı genç kadın bilim insanına veya mühendise ödül verirken, Kaliforniya Üniversitesi (San Diego) her yıl yapılan Maria Goeppert-Mayer Sempozyumunda kadın araştırmacıları bir araya getirip güncel bilim konularını tartışmaktadır. Venüs gezegeni üzerinde 32 kilometre çaplı bir kratere Goeppert-Mayer krateri denmiştir. 2011 yılında Amerika Birleşik Devletleri posta pullarının 3. Amerikan Bilim Adamları serisinde Melvin Calvin, Asa Gray, ve Severo Ochoa ile birlikte yer almıştır. Makaleleri San Diego’daki Geisel Kütüphanesi’nde yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Nobel Prize - Biyografi16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- James, Ioan (2015). "Maria Goeppert-Mayer (1906-1972)". Büyük Fizikçiler: Galileo'dan Yukava'ya. Sibel Erduman tarafından çevrildi (2. bas.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. s. 489. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Maria Goeppert Mayer d 28 Haziran 1906 o 20 Subat 1972 Alman Amerikali fizikci fizik dalinda atom cekirdeginin cekirdek kabugu modeli ile Nobel Fizik Odulu ne layik gorulmustur Marie Curie den sonra Nobel Odulu ne layik gorulen ikinci kadindir Maria Goeppert Mayer1963 te MayerDogumMaria Goppert 28 Haziran 1906 1906 06 28 Kattowitz Alman ImparatorluguOlum20 Subat 1972 65 yasinda San Diego California ABDVatandaslikAlmanya ABDMezun oldugu okul lar Gottingen UniversitesiTaninma nedeniCekirdek kabugu modeliEvlilikCocuk lar 2OdullerNobel Fizik Odulu 1963 KariyeriDaliFizikCalistigi kurumColumbia Universitesi Argonne Ulusal Laboratuvari Chicago UniversitesiDoktora danismaniMax BornDoktora ogrencileriImza nden mezun olan Maria Goeppert Mayer doktorasini atomlar tarafinda sogurulan iki olasi foton teorisi uzerine yazmistir Hazirladigi tezinin deneysel dogrulamasi o yillarda uzak bir ihtimalken lazerin gelistirilmesi bunu mumkun kilmistir Bugun iki foton sogurumu en kesit olcum birimi Goeppert Mayer GM birimi ile tanimlanmaktadir Maria Goeppert Mayer o sirada Johns Hopkins Universitesi nde docent olan ile evlenmis ve Amerika Birlesik Devletleri ne yerlesmistir Johns Hopkins Universitesi o sirlarda cok kati olarak uygulanan adam es kayirma nepotism kurallari nedeni ile Maria Goeppert Mayer i akademisyen olarak ise almamis ancak asistan olarak bir is vermistir Maria Goeppert Mayer konusunun en ozgun makalesi olarak kabul edilen cift beta bozunmasi double beta decay makalesini 1935 yilinda asistanken yazmistir 1937 yilinda Columbia Universitesi nde ucretsiz bir pozisyonu kabul etmistir Columbia da iken II Dunya Savasi sirasinda Manhattan Projesi nde Edward Teller ile birlikte Los Alamos Laboratuvarlari nda super bombanin gelistirilmesinde izotop ayristirma uzerine calismistir Savastan sonra Sikago Universitesi nde gonullu docent olarak calismaya baslayan Maria Goeppert Mayer universite yakinlarindaki Argonne Ulusal Laboratuvarlari nda da uzman fizikci olarak gorev almistir 1960 yilinda Kaliforniya Universitesi San Diego Fizik bolumunde profesor olan Goeppert Mayer nukleer kabuklarin yapisina yonelik bir matematiksel modeli konusundaki calismasi ile 1963 yilinda Fizik dalinda Johannes Hans Daniel Jensen ve Eugene Wigner ile birlikte Nobel Fizik Odulu ne layik gorulmustur Ilk yillariMaria Goeppert 28 Haziran 1906 yilinda Prusya nin Kattowitz bugun Katowice sehrinde Friederich Goeppert ve karisi Maria nee Wolf un tek cocugu olarak dogmustur 1910 yilinda ailesi alti nesildir profesor olan babasi Gottingen Universitesi nden pediatrik profesorluk teklifi alinca ailesi ile birlikte Gottingen sehrine tasinmistir Babasina annesinden daha yakin olan Goeppert bunu Babam daha ilgi cekiciydi her sey bir tarafa o bir bilim adamiydi diye aciklamistir Maria Goeppert egitimini Gottingen de bulunan orta sinif ailelerin kiz cocuklarinin devam ettigi Hohere Technische okulunda almistir Bu okul yuksekogrenimi tesvik etmesi ile unludur Maria Goeppert 1921 yilinda Suffragettes tarafindan isletilen ve kiz cocuklari universiteye hazirlayan Frauenstudium devam etmistir 17 yasinda normal suresinden bir yil once 3 4 kiz ve otuz kadar erkek ogrenci ile birlikte abitur olarak bilinen universiteye giris sinavina girmistir Bu sinavi butun kiz ogrenciler ve sadece bir tek erkek ogrenci kazanmistir 1924 yilinin baharinda Gottingen Universitesi ne giren Maria Goeppert universitede matematik calismistir Yuksek bir issizlik sorunu yasanan o donemde kiz ogrenciler Gottingen universitesinde bir tane Emmy Noether isimli kadin matematik profesoru olmasina ragmen sozde bir eksilik nedeni ile matematik ogretmenligine yonlendirilmekte idi ayrica ogrencilerin pek cogu alacagi ogretmenlik sertifikasi ile ilgileniyordu Matematik ogretmenligi sertifikasi yerine fizikle ilgilenmeye baslayan Maria Goeppert bu konuda doktora yapmaya karar Verdi 1930 da tamamladigi doktora tezinde atomlarin iki foton sogurulmasi olasiligi teorisi uzerine tamamladi Eugene Wigner daha sonra bu tezi konuya yogunlasma ve netligin mukemmel bir ornegi olarak tanimlamistir Tez tamamlandigi sirada deneysel olarak dogrulanmasi cok uzak bir ihtimal gibi gorunmesine ragmen lazerin gelistirilmesi ile1961 yilinda ilk dogrulama deneylerine yuropyum yuklu bir kristalde iki fotonlu uyarilan floresans olculmesi ile imkan saglamistir Maria Goeppert in bu alandaki temel katkilarini onore etmek icin iki foton emilim kesit alaninin olcu birimine Goepper Mayer GM birimi adi verilmistir Bir GM 1x10 50 cm4 s foton 1 dir Maria Goeppert in doktora sinav jurisi daha sonra ucu de Nobel alacak olan Max Born James Franck ve Adolf Otto Reinhold Windaus den olusuyordu Maria Goeppert 19 Ocak 1930 yilinda James Franck in asistanlarindan evlerinde kiraci olarak kalan Joseph Edward Mayer ile evlendi ve Johns Hopkins Universitesinde kimya docenti olarak gorev yap J E Mayer in isi geregi Amerika Birlesik Devletlerine yerlestiler Ciftin Maria Ann ve Peter Conrad isimli iki cocugu oldu Amerika Birlesik Devletleri ndeki yasamiO yillarda Amerika Birlesik Devletlerinde cok siki uygulanan adam kayirma kurallari geregi Maria Goeppert Mayer e Johns Hopkins Universitesi nde ogretim uyeligi icin bir pozisyon verilmedi ancak fizik bolumunde Alman bilim adamlari ile calismalara destek vermesi icin bir asistanlik gorevi verildi Bu sayede cok az bir maas bir calisma mekani ve arastirma imkanlarina erisimi saglanmis oldu Bu sirda bazi dersler verdi ve 1935 yilinda cift beta bozunumu baslikli cok onemli bir makale yayinladi Bazi okullar Maria Goeppert e pek cogu renklerin nedeni gibi kadinsi konulari iceren is teklif ederken hem para vermeyi kabul etmemis hem de tekliflerini bir lutufmus gibi iletmisleridir Sonunda Sikago Universitesi ucret vermemesine ragmen Maria Goeppert e fizik bolumunde profesorluk kadrosu verecek kadar ciddiye almistir Kendisine oda verilmesine ragmen maas odenmemistir 1963 yilinda Isvicre Akademisi kendisini profesyonel olarak alinabilecek en buyuk odule layik goruldugunu duyurdugunda San Diego gazetesi bunu San Diegolu anne Nobel Odulu nu kazandi Johns Hopkins Universitesi nde Kuantum Fizigine cok az ilgi vardi yine de Maria Goeppert Karl Herzfeld ile calisma imkani buldu ve birlikte birkac makale yazdilar Ayrica 1931 1932 ve 1933 yaz aylarinda Gottingen e donen Goepprt Drf Born ile calisip Handbuch der Physik kitabi icin makale yazmistir Bu surec NSDAP nin iktidara gelmesi ve aralarinda Born ve Franck in bulundugu akademisyenlerin islerini kaybetmeleri ile sona ermistir Goeppert Mayer ve Herzfeld siginmaci yardim etkinliklerine katilmistir Joe Mayer 1937 yilinda isinden atildi Joe Mayer bunu Fizik Bilimleri Dekaninin Goeppert Mayer in laboratuvarda olmasinin tetikledigi kadinlar olan nefretinin bir sonucu olduguna yormustur Herzfeld bu gorusu dogrulamaktadir ve Goeppert Mayer Franck ve Herzfeld in Johns Hopkins Universitesi nde olusunun universitede cok fazla Alman bilim insaninin olugu gibi bir fikir olusturdugunu eklemektedir Ayrica ogrenciler Joe Mayer in cok fazla modern fizik ogrettigi icin kendisinden sikayetci olmuslardir Joe Mayer Fizik Bolum baskani George Pegram in Maria Goeppert in ucret odemenden sadece bir ofis verdigi Columbia Universitesi nde bir pozisyon buldu Maria daha sonra 1939 yilinda Columbia Universitesi ne gelen gelen Harold Urey ve Enrico Fermi ile cok iyi arkadasliklar kurdu Fermi Maria dan daha once arastirilmamis olan transuranik elementlerin degerlilik kabuklarini arastirmasini istedi Thomas Fermi modelini kullanarak bu maddelerin de eser elementler gibi bir seri olusturacagini ortaya koydu ve bu daha sonra dogrulandi Manhattan ProjesiMaria Goeppert 1941 yilinin Aralik ayinda ucret odenerek yaptigi ilk profesyonel isine Sarah Lawrence Koleji nde bilim egitmenligine basladi 1942 yilinda Amerika Birlesik Devletleri 2 Dunya Savasi na katilinca Maria Manhattan Projesi nde goreve aldi Columbia Universitesi nin Alisim Malzemeleri Gelistirme laboratuvarinda Harold C Urey in arastirma grubunda yari zamanli arastirmaci olarak calisti Uzerinde calistigi proje Uranyum 235 I dogal uranyumdan ayirmak icin metot gelistirmekti Bu sirada uranyum hekzaflorid in kimyasal ve fiziksel ozelliklerini arastirdi ve ayristirmayi fotokimyasal olarak yapmanin yontemlerini inceledi O donemde yapilamaz olarak gorulen bu yontem daha sonra lazerin gelistirilmesi ile lazerle uyararak ayristirma yontemi olarak kullanilmistir Arkadasi Edward Teller sayesinde Opaklik Projesi nde goreve alan Maria savas donemi programlarindan biri olan termonukleer silahlar kapsaminda Teller in super bombasi nin gelistirilmesine destek veren yuksek sicakliklarda maddenin ozellikleri ve radyasyon ozelliklerini arastirdi 1945 yilinin Subat ayinda kocasi Joe Mayer Pasifik Savasi na yollaninca Maria cocuklarini New York ta birakarak Teller in Los Alamostaki Laboratuvari na katildi Joe Mayer Haziran 1945 te Pasifik ten beklenenden once donunce birlikte New York a donduler Joe Mayer Subat 1946 yilinda Chicago Universitesi kimya bolumunde ve yeni kurulan Nukleer Calismalar Enstitusu nde profesor olarak gorev aldi Maria ise Fizik Bolumu nde gonullu docent olarak calisma imkani bulmustu Dr Teller in universitede bir pozisyon kabul etmesi ile birlikte Opaklik Projesi ndeki gorevine devam etme imkani bulmustu 1 Temmuz 1946 yilinda Argonne Laboratuvarlari kurulunca kendisine kuramsal fizik biriminde uzman fizikci olarak yari zamanli gorev almasi teklif edildiginde Nukleer fizik konusunda hicbir sey bilmiyorum demistir Aberdeen Maryland de kurulmus olan Aberdeen Proving Ground s arastirma merkezinin ENIAC bilgisayarini sivi metal sogutmali reaktorunun kritik problemlerini monte karlo metodu kullanarak cozmek icin programlamistir Cekirdek kabugu modeliMaria Goeppert Mayer VI Gustaf Adolf ile Nobel toreninde birlikte yururken 1963 Maria 1940 li yillarin sonlarina dogru Sikago da ve Argonne Laboratuvarlari nda calisirken nukleer kabuk yapisinin matematiksel modelini gelistirmis ve 1950 yilinda yayimlamistir Gelistirdigi model neden belli sayidaki nukleonlarin ozellikle dengeli yapilanmalar olusturdugunu aciklamistir Eugene Wagner in buyulu rakamlar olarak tanimladigi bu sayilar 2 8 20 28 50 82 ve 126 Enrico Fermi nin sordugu Eksenel dongu eslesmesi oldugunu gosteren bir belirti var mi sorusu calismalara baslamasi icin kritik bir bakis acisi sunmustur Maria bunun gercek oldugunu anlamis ve cekirdegin kapali kabuklardan ve birbiri ile eslesen notron ve protonlardan olustunu gelistirmistir Gelistirdigi fikrini asagidaki gibi aciklamistir Vals yapan danscilarla dolu bir oda dusunun butun danscilarin etrafinda daireler cizerek hareket etmektedirler ve her daire kendi icinde sinirlidir Bu dairesel dongu icine bir saat yonunde digeri saat yonunun tersine hareket eden iki cift dansci yerlestirebilirsiniz Simdi bir varyasyon daha ekleyelim bu danscilarin dairesel yorungeleri uzerinde hareket ederken kendi etraflarinda da donduklerini ve salindiklarini dusunun ancak bu donme islemini saat yonunde hareket edenlerin bazilari saat yonunun tersine digerleri tersine yaparken saat yonunun tersine hareket edenlerin bazilari saat yonunde digerleri ayni hareketi tersine yapmaktadir Olumu ve AnisiMaria Goeppert Mayer 1960 yilinda Kaliforniya Universitesi nde San Diego Fizik Bolumu ne profesor olarak atanmistir San Diego ya gelisinden hemen sonra bir kalp krizi gecirmesine ragmen uzun yillar ders vermeye devam etmistir Bir yil once kendisini komaya sokan bir kalp krizini takiben 20 Subat 1972 yilinda San Diego da olmustur Mezari San Diego daki El Camino Anit Parki ndadir Olumunden sonra Amerikan Fizikciler Toplulugu tarafindan kariyerlerinin baslangicinda olan genc kadin arastirmacilara Maria Goeppert Mayer Odulu verilmeye baslandi Bu odul kazanan doktorasini almis kariyerlerinin baslangicinda olan kadin arastirmaciya para odulu ve calismasini dort saygin kurulusta konusmaci olarak anlatmak icin olanak saglamaktadir Gecmiste calistigi iki universite de Maria Goeppert i onurlandirmaktadir Argonne Ulusal Laboratuvari Maria Goeppert anisina her yil basarili genc kadin bilim insanina veya muhendise odul verirken Kaliforniya Universitesi San Diego her yil yapilan Maria Goeppert Mayer Sempozyumunda kadin arastirmacilari bir araya getirip guncel bilim konularini tartismaktadir Venus gezegeni uzerinde 32 kilometre capli bir kratere Goeppert Mayer krateri denmistir 2011 yilinda Amerika Birlesik Devletleri posta pullarinin 3 Amerikan Bilim Adamlari serisinde Melvin Calvin Asa Gray ve Severo Ochoa ile birlikte yer almistir Makaleleri San Diego daki Geisel Kutuphanesi nde yer almaktadir Ayrica bakinizNobel Fizik OduluDis baglantilarNobel Prize Biyografi16 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaJames Ioan 2015 Maria Goeppert Mayer 1906 1972 Buyuk Fizikciler Galileo dan Yukava ya Sibel Erduman tarafindan cevrildi 2 bas Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari s 489 ISBN 9786053608325