Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Matyas Korvinus (Macarca: Hunyadi Mátyás ya da Corvin Mátyás, 23 Şubat 1443, Kaloşvar – 6 Nisan 1490, Viyana), 1458'de 15 yaşından ölümüne kadar Macaristan'ın ve Hırvatistan'ın kralı olmuştur. Matthias'ın annesi Macar soylu ailesinden gelen Erzsébet Szilagyi idi. Askeri eğitimini babasının gözetiminde alan Matthias seferler düzenlenmeye başladığında yaşı sadece on iki idi. 1456 yılında Belgrad Kuşatmasında şövalye unvanını almıştır. Çok sayıda askeri sefere çıktıktan sonra Bohemya Kralı (1469) ve Avusturya Dükü (1487) oldu.
| Matyas Korvinus | |
|---|---|
 | |
| Andrea Mantegna tarafından yapılmış bir portresi. | |
| Macaristan Krallığı Kralı & Hırvatistan Krallığı Kralı | |
| Görev süresi 1458-1490 | |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | II. Vladislaus |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 23 Şubat 1443 Kaloşvar, Macaristan Krallığı (şimdi Cluj, Romanya) |
| Ölüm | 6 Nisan 1490 (47 yaşında) Viyana, Avusturya Arşidüklüğü |
| İmzası |  |
Tahta Çıkışı
Babası kral naibi Hünyadi Yanoş'un 1457'de ölümünden sonra, kendinden 12 yaş büyük abisi Ladislaus Hunyadi ile birlikte, dönemin kralı Ladislaus V tarafından hapse atılmıştır. Abisinin aynı yıl içerisinde gerçekleşen idamından alev alan bir ayaklanma sonucunda Kral Ladislaus V, Macaristan'dan kaçmak zorunda kaldı ve Prag'da sebebi belli olmayan bir şekilde öldü. Bu beklenmeyen ölümün sonrasında dayısı Michael Szilágyi krallık zümrelerini ikna etti ve bu çabasının sonucunda 24 Ocak 1458 tarihinde Matthias yeni kral olarak duyuruldu. Dayısının vasiliğinde göreve başlayan Matthias, iki hafta içerisinde hükûmetin kontrolünü ele geçirdi.
Saltanat Dönemi
Matthias, ülkeye hakim olmaya çalışan III. Friedrich'e karşı ve Yukarı Macaristan'ın (şimdiki adıyla Slovakya) hakimiyeti için Çeklere karşı savaşlar vermiştir. Bu sırada ise Osmanlı İmparatorluğu, Sırbistan ve Bosna Krallığı'nı ele geçirip Macaristan'ın Güney sınırındaki tampon devletleri toprağına katmıştır. 1463'te Macaristan Krallığı ile Kutsal Roma İmparatorluğu arasında yapılan Wiener Neustadt Barış Anlaşması ile III. Friedrich ile arasında olan savaşı bitirmiş ve veraset gibi bazı konularda karşı tarafa koz vermiş olsa da, karşılığında Kral olmanın yasal koşullarından biri olan Kutsal Macaristan Tacı'nı almıştır. 29 Nisan 1464 tarihindeki taç giyme töreninin ardından Osmanlı'nın Bosna tarafında ele geçirdiği bazı kaleleri yeniden himayesi altına almıştır. Lakin Hristiyan devletler tarafından destek alamayınca bu konudaki uğraşlarına ara vermiştir.
Bir takım yeni vergiler koyan Matthias, bunların haricinde beklenmedik vergiler de topluyordu. Bu, 1467'de Transilvanya'da bir ayaklanmaya sebep olmuştur. Söz konusu ayaklanma bastırılmıştır. Matthias, bunu takip eden senede Bohemya Kralı 'e savaş ilan etmiş ve Moravya, Silezya ve Lausitz'i fethetmiştir. Katolik zümreler onu 1469 yılında Bohemya Kralı ilan etmiş olsa da Hussite lordlar (Hussite: Jan Hus'un öğretilerini takip eden kimse) 1471'de liderleri George Poděbrady'nin ölümüne rağmen direnmeye devam etmiştir. Matthias bu olaylar silsilesi ile bir süre uğraştıktan sonra doğu tarafındaki Osmanlı işgaline karşı koymak için 1474'te Boğdan Prensi III. Ştefan'a takviye destek vermiştir. 1476 Osmanlı'nın önemli bir sınır kalesi sayılan Šabac'ı ele geçirdikten sonra 1479'da II. Vladislaus ile Olomouc Barış Anlaşması'nı imzalamış ve 1468'de başlamış Bohemya savaşı Macaristan'ın toprak kazancı ile sona ermiştir. 1477-1488 yılları arasında III. Friedrich'e karşı savaşa girmiş ve aşağı Avusturya'nın çoğunu topraklarına katmıştır. Bu fetihler sonucunda 1485'te Viyana ele geçirilmiş ve 1490 yılında Matthias'ın ölümüne kadar başkent olarak kalmıştır.
Yenilikler
Rönesans hükümdarı olarak, Orta Çağ Avrupası'nın ilk profesyonel ordularından biri olan Siyah Macaristan Ordusu'nu kurmuştur. Yeni bir hukuk sistemi yanında sosyal değişikliklere de imza atan Matthias; baronların gücünü azaltmış ve kişinin sosyal durumdan ziyade yetenekleri ile meslek alanında ilerlemesini istemiştir. Sanat ve bilim alanında ise Rönesans'ın en ünlü kütüphanelerinden biri olan Bibliotheca Corviniana kütüphanesini kurmuştur. Onun sanata verdiği önem sayesinde Macaristan İtalya'da başladığı kabul gören Rönesans hareketini ilk benimseyen ülkelerden biri olmuştur.
Ölümü
Gut hastalığına yakalanan Matthias, 1489'un Mart ayından sonra yürüyemez hale gelmiş, tahtırevan ile ulaşım sağlamaya başlamıştı. 1490 yılında Viyana'da Palmiye Pazarı etkinliğinde çürük bir incir tattıktan sonra bayılmış, ertesi gün konuşamaz hale gelmiş ve onu takip eden günde ise (6 Nisan 1490) hayata gözlerini yummuştur. Ölüm nedeni kaynaktan kaynağa zehirlenme ve kalp krizi olarak değişmektedir. Cenaze töreni Aziz Stefan Katedrali (Viyana)'da yapılan Matyas Korvinus'un mezarı şu anda harabe haline gelmiş Székesfehérvár Katedrali'nde bulunmaktaydı.
Ailesi
Eşleri
- Elizabeth Celje
- Catherine Poděbrady - George Poděbrady'nin kızı
- Beatrice Naples
Çocukları
Mirası
Her ne kadar arkasında bir Avrupa süper gücü bırakmış olsa da, fethettiği topraklar ölümünü takip eden birkaç ay içerisinde kaybedilmiştir. Otorite ise tahtta hak iddia eden Maximilian (Kutsal Roma imparatoru), II. Vladislaus, John Corvinus ve John Albert'in çekişmeleri sonucunda sarsılmıştır. II. Vladislaus, Matthias'ın dul eşi Beatrice Naples'e evlenme, insanlara Matthias'ın getirdiği vergileri kaldırma sözü vererek tahta oturmuştur.
Matthias, ağır vergiler yüzünden halkın bir kısmının nefretini üzerinde toplasa da, ardından kılık değiştirip halkın arasında adaleti sağlamaya çalışması gibi bazı hikâyeler çıkmıştır. Adaletli oluşunu ise bir Macar deyişi olan "Matthias gitti, adalet bitti." sözü özetlemektedir. Halen bazı hikâyelerde "ideal" kral olarak rol almaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Várdy, Steven Béla (2017). Historical dictionary of Hungary. Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN .
- ^ Molnár, Miklós (2001). A concise history of Hungary. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN .
- ^ "BELGRAD-I DÂRÜ'L-CİHÂD" (PDF). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2011. 21 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Kasım 2020.
- ^ a b Kubinyi, András. Matthias rex. Budapeşte. ISBN . OCLC 236054839.
- ^ "Elizabeth of Celje", Wikipedia (İngilizce), 13 Eylül 2020, erişim tarihi: 3 Kasım 2020
- ^ "Catherine of Poděbrady", Wikipedia (İngilizce), 14 Eylül 2020, 15 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Kasım 2020
- ^ "Beatrice of Naples", Wikipedia (İngilizce), 1 Ağustos 2020, erişim tarihi: 3 Kasım 2020
- ^ a b Cartledge, Bryan, Sir. (2011). The will to survive : a history of Hungary. Londra: Hurst & Company. ISBN . OCLC 729834718.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Matyas Korvinus Macarca Hunyadi Matyas ya da Corvin Matyas 23 Subat 1443 Kalosvar 6 Nisan 1490 Viyana 1458 de 15 yasindan olumune kadar Macaristan in ve Hirvatistan in krali olmustur Matthias in annesi Macar soylu ailesinden gelen Erzsebet Szilagyi idi Askeri egitimini babasinin gozetiminde alan Matthias seferler duzenlenmeye basladiginda yasi sadece on iki idi 1456 yilinda Belgrad Kusatmasinda sovalye unvanini almistir Cok sayida askeri sefere ciktiktan sonra Bohemya Krali 1469 ve Avusturya Duku 1487 oldu Matyas KorvinusAndrea Mantegna tarafindan yapilmis bir portresi Macaristan Kralligi Krali amp Hirvatistan Kralligi KraliGorev suresi 1458 1490Yerine geldigiYerine gelen II VladislausKisisel bilgilerDogum 23 Subat 1443 1443 02 23 Kalosvar Macaristan Kralligi simdi Cluj Romanya Olum 6 Nisan 1490 47 yasinda Viyana Avusturya ArsidukluguImzasiTahta CikisiBabasi kral naibi Hunyadi Yanos un 1457 de olumunden sonra kendinden 12 yas buyuk abisi Ladislaus Hunyadi ile birlikte donemin krali Ladislaus V tarafindan hapse atilmistir Abisinin ayni yil icerisinde gerceklesen idamindan alev alan bir ayaklanma sonucunda Kral Ladislaus V Macaristan dan kacmak zorunda kaldi ve Prag da sebebi belli olmayan bir sekilde oldu Bu beklenmeyen olumun sonrasinda dayisi Michael Szilagyi krallik zumrelerini ikna etti ve bu cabasinin sonucunda 24 Ocak 1458 tarihinde Matthias yeni kral olarak duyuruldu Dayisinin vasiliginde goreve baslayan Matthias iki hafta icerisinde hukumetin kontrolunu ele gecirdi Saltanat DonemiMatthias ulkeye hakim olmaya calisan III Friedrich e karsi ve Yukari Macaristan in simdiki adiyla Slovakya hakimiyeti icin Ceklere karsi savaslar vermistir Bu sirada ise Osmanli Imparatorlugu Sirbistan ve Bosna Kralligi ni ele gecirip Macaristan in Guney sinirindaki tampon devletleri topragina katmistir 1463 te Macaristan Kralligi ile Kutsal Roma Imparatorlugu arasinda yapilan Wiener Neustadt Baris Anlasmasi ile III Friedrich ile arasinda olan savasi bitirmis ve veraset gibi bazi konularda karsi tarafa koz vermis olsa da karsiliginda Kral olmanin yasal kosullarindan biri olan Kutsal Macaristan Taci ni almistir 29 Nisan 1464 tarihindeki tac giyme toreninin ardindan Osmanli nin Bosna tarafinda ele gecirdigi bazi kaleleri yeniden himayesi altina almistir Lakin Hristiyan devletler tarafindan destek alamayinca bu konudaki ugraslarina ara vermistir Bir takim yeni vergiler koyan Matthias bunlarin haricinde beklenmedik vergiler de topluyordu Bu 1467 de Transilvanya da bir ayaklanmaya sebep olmustur Soz konusu ayaklanma bastirilmistir Matthias bunu takip eden senede Bohemya Krali e savas ilan etmis ve Moravya Silezya ve Lausitz i fethetmistir Katolik zumreler onu 1469 yilinda Bohemya Krali ilan etmis olsa da Hussite lordlar Hussite Jan Hus un ogretilerini takip eden kimse 1471 de liderleri George Podebrady nin olumune ragmen direnmeye devam etmistir Matthias bu olaylar silsilesi ile bir sure ugrastiktan sonra dogu tarafindaki Osmanli isgaline karsi koymak icin 1474 te Bogdan Prensi III Stefan a takviye destek vermistir 1476 Osmanli nin onemli bir sinir kalesi sayilan Sabac i ele gecirdikten sonra 1479 da II Vladislaus ile Olomouc Baris Anlasmasi ni imzalamis ve 1468 de baslamis Bohemya savasi Macaristan in toprak kazanci ile sona ermistir 1477 1488 yillari arasinda III Friedrich e karsi savasa girmis ve asagi Avusturya nin cogunu topraklarina katmistir Bu fetihler sonucunda 1485 te Viyana ele gecirilmis ve 1490 yilinda Matthias in olumune kadar baskent olarak kalmistir YeniliklerRonesans hukumdari olarak Orta Cag Avrupasi nin ilk profesyonel ordularindan biri olan Siyah Macaristan Ordusu nu kurmustur Yeni bir hukuk sistemi yaninda sosyal degisikliklere de imza atan Matthias baronlarin gucunu azaltmis ve kisinin sosyal durumdan ziyade yetenekleri ile meslek alaninda ilerlemesini istemistir Sanat ve bilim alaninda ise Ronesans in en unlu kutuphanelerinden biri olan Bibliotheca Corviniana kutuphanesini kurmustur Onun sanata verdigi onem sayesinde Macaristan Italya da basladigi kabul goren Ronesans hareketini ilk benimseyen ulkelerden biri olmustur OlumuGut hastaligina yakalanan Matthias 1489 un Mart ayindan sonra yuruyemez hale gelmis tahtirevan ile ulasim saglamaya baslamisti 1490 yilinda Viyana da Palmiye Pazari etkinliginde curuk bir incir tattiktan sonra bayilmis ertesi gun konusamaz hale gelmis ve onu takip eden gunde ise 6 Nisan 1490 hayata gozlerini yummustur Olum nedeni kaynaktan kaynaga zehirlenme ve kalp krizi olarak degismektedir Cenaze toreni Aziz Stefan Katedrali Viyana da yapilan Matyas Korvinus un mezari su anda harabe haline gelmis Szekesfehervar Katedrali nde bulunmaktaydi AilesiEsleri Elizabeth Celje Catherine Podebrady George Podebrady nin kizi Beatrice NaplesCocuklariMirasiHer ne kadar arkasinda bir Avrupa super gucu birakmis olsa da fethettigi topraklar olumunu takip eden birkac ay icerisinde kaybedilmistir Otorite ise tahtta hak iddia eden Maximilian Kutsal Roma imparatoru II Vladislaus John Corvinus ve John Albert in cekismeleri sonucunda sarsilmistir II Vladislaus Matthias in dul esi Beatrice Naples e evlenme insanlara Matthias in getirdigi vergileri kaldirma sozu vererek tahta oturmustur Matthias agir vergiler yuzunden halkin bir kisminin nefretini uzerinde toplasa da ardindan kilik degistirip halkin arasinda adaleti saglamaya calismasi gibi bazi hikayeler cikmistir Adaletli olusunu ise bir Macar deyisi olan Matthias gitti adalet bitti sozu ozetlemektedir Halen bazi hikayelerde ideal kral olarak rol almaktadir Kaynakca a b c d e f g Vardy Steven Bela 2017 Historical dictionary of Hungary Lanham Md Scarecrow Press ISBN 978 0810832541 Molnar Miklos 2001 A concise history of Hungary Cambridge Birlesik Krallik Cambridge University Press ISBN 978 0521667364 BELGRAD I DARU L CIHAD PDF Hacettepe Universitesi Turkiyat Arastirmalari Dergisi 2011 21 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Kasim 2020 a b Kubinyi Andras Matthias rex Budapeste ISBN 978 963 506 767 1 OCLC 236054839 Elizabeth of Celje Wikipedia Ingilizce 13 Eylul 2020 erisim tarihi 3 Kasim 2020 Catherine of Podebrady Wikipedia Ingilizce 14 Eylul 2020 15 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 3 Kasim 2020 Beatrice of Naples Wikipedia Ingilizce 1 Agustos 2020 erisim tarihi 3 Kasim 2020 a b Cartledge Bryan Sir 2011 The will to survive a history of Hungary Londra Hurst amp Company ISBN 978 1 84904 112 6 OCLC 729834718 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link