Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hünyadi Yanoş ya da Yanoş Hunyadi (Macarca: Hunyadi János, 1407 civarı – 11 Ağustos 1456), Orta Çağ Macar ordu komutanıdır. Hunyadi soyadı, János adıdır, Macar geleneğine göre önce soyadı, sonra adı yazılır, Türkçeye de bu şekilde geçmiştir.
| Hünyadi Yanoş | |
|---|---|
| Macaristan Krallığı taht naibi Erdel Voyvodası | |
 | |
| Doğum | 1406 civarı |
| Ölüm | 11 Ağustos 1456 Zemun, Macaristan Krallığı (şimdi Sırbistan) |
| Defin | Alba Iulia, Macaristan Krallığı (şimdi Romanya) |
| Eş(ler)i | Erzsébet Szilágyi |
| Çocuk(lar)ı | Ladislaus Hunyadi Matyas Corvinus |
| Hanedan | Hünyadi Ailesi |
| Babası | Voyk |
| Annesi | Elizabeth Morsina |
| İmza |  |
Erdel (Transilvanya) bölgesinden, büyük olasılıkla Macar-Sekel kökenli bir aile olan Hünyadi'ler (Macar-Sekel kökenli olduklarına dair pek çok kanıt olduğu gibi, Hünyadi Yanoş'un I. Kosova Savaşı'nda ölen aynı isimli yeğeni Sekel Yanoş-János Székely olarak anılır.) 1409 yılında Kutsal Roma Germen İmparatoru ve Macaristan Kralı Sigismund'dan Hünyad kalesinin derebeylik haklarını aldılar.
Hünyadi Yanoş gençliğinde Kral Sigismund'un askeri hizmetine girdi. Bulgarlara, sonra Osmanlılara karşı savaşlarda yararlılıklar gösterdi. 1440'ta II. Murad'in yaptığı Belgrad kuşatmasında şehrin komutanı olarak direniş gösterdi ve şehir Osmanlılar eline düşmedi. Macaristan Kralı olarak seçilen I. Ladislas (Lehistan kralı III. Wladyslaw) tarafından 1441'de Erdel (Transilvanya) voyvodalığına atandı. Macar Kralı I. Ladislas iki komutanını, Hünyadi Yanoş ve Nicholas Ujlaki'yi Osmanlı tehdidi altındaki sınırları korumakla görevlendirdi. Bunlardan Hünyadi Yanoş Belgrad'daki karargahından Osmanlı topraklarına karşı taarruzlar yapmaya başladı.
1441'de Erdel'i işgal eden ve Sibin'i kuşatan akıncı ordusunu bozguna uğratıp komutanı Mezid Beyi öldürdü. Kaçış yolları kapatılan Mezid Bey'in Osmanlı akıncı birlikleri tamamen imha edildi.
1442 yılının Eylül ayında Mezid Bey'in intikamını almak isteyen Şahabeddin Paşa da Vazag Muharebesi'nde aynı akıbete uğrayıp yenildi ve büyük kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kaldı.
Hünyadi Yanoş 1444'te ordusu ile Balkanlardan inip gönderilen Osmanlı eyalet askeri ordularına karşı galip gelip Balkan Dağları üzerindeki İzladi Geçidi'ne kadar geldi. Bu geçitte savunmaya geçen II. Murad komutasındaki Osmanlı ordusuna karşı yaptığı İzladi Derbendi Muharebesi'nde mağlup oldu, ama Erdel'e geri kaçmayı başardı. Bu muharebede mağlup Macar ordusu da galip Osmanlı ordusu da büyük zayiat verdiler.
II. Murad, Macarlarla 1444 yılında yeminli Segedin Barışı'nı imzaladı. İki hükümdar kutsal kitaplarına el basarak yemin ettiler. II. Murad Osmanlı tahtından çekilip yerine genç oğlu II. Mehmed padişahlığa geçti. Haçlı Seferi organize etmek isteyen Papa IV. Eugene'nin ve Macar kralına temsilcisi Kardinal Giuliano Cesarini'nin teşviki ile barış bozuldu. Macar Kralı I. Ladislas ve Hünyadi Yanoş'un komutasında bir büyük Haçlı ordusu Balkanlardan ilerledi Niş'te bir savaş kazandı. Doğu'ya ilerleyerek Sofya'yı işgal etti; Karadeniz kıyısında bulunan, Varna'yı kuşattı. Varna Muharebesinde Haçlılar müthiş bir bozguna uğradılar. Yemin bozan Macar Kralı I. Ladislas ve papalık temsilcisi Kardinal Cesarini bu muharebede öldürüldüler. Hünyadi Yanoş zor olarak küçük bir birlikte kaçtı. Savaşta ölen Kral I. Ladislas'nıın yerine Macar Kralı seçilen V. László'nun çocuk yaşta olmasından dolayı, Hünyadi Yanoş "taht naibi" sıfatı ile Macaristan'a hakim oldu. Bu görevini 1446 ve 1453 yılları arasında sürdürdü.
1447'de II. Murad'da bağlılık sunmak isteyen Eflak Voyvodası Vlad Drakul Erdel Voyvodası olan Hünyadi Yanoş tarafından öldürtüldü. Ayni yıl Hünyadi Yanoş kendi seçtirdiği yeni Eflak Voyvodası'nın ordusu ile Bohemyalı ve Almanyalı birliklerle takviyeli yeni bir Macar ordusu ile birlikte yeni bir Balkan seferine girişti. Once Sırbistan'a hücum edip Sırp Despotu Brankoviç'in desteğini sağlamaya çalıştı. Sırbistan başkenti olan Semendire kalesi önünde Kovin'de bir ay kaldı ama Sırp despotunun desteğini almakta başarısız kaldı. Sonra ordusu ile Sırbistan'ı yağma ederek Kosova'ya yöneldi. II. Murad komutasındaki Osmanlı ordusu ile yaptığı II. Kosova Muharebesi'ni tekrar büyük bir zayiatla kaybetti.
Hünyadi Yanoş'un II. Mehmed'in 1456 Belgrad Kuşatması sırasında Osmanlı kuvvetlerinin yenilmesinde oynadığı rol, daha sonraki yüzyıllarda Macar ulusal kahramanı olarak benimsenmesini sağladı. Hünyadi, 1456 kuşatması sırasında ordusunda yayılan veba salgını yüzünden öldü. Oğullarından Mátyás, I. Mátyás adıyla Macaristan kralı olarak hüküm sürdü. (Matyas Corvinus, Hunların bakiyesi olan Sekellerden geldiğini belirtmek için kendisini 2. Attila olarak adlandırmıştır.) (1458–1490).
Kaynakça
- Xenopol, Alexandru D., Histoire des Roumains, i, Paris, 1896
- Milton G. Lehrer and David Martin,Transylvania: History and Reality, Bartleby Press; 1986
- Ion Grumeza, Dacia: Land of Transylvania, Cornerstone of Ancient Eastern Europe, Hamilton Books, 2009
- Constantin C Giurescu,Transylvania in the history of Romania: An historical outline,Garnstone P; 1969
- Stefan Pascu, A History of Transylvania, Wayne State Univ Pr, 1983
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hunyadi Yanos ya da Yanos Hunyadi Macarca Hunyadi Janos 1407 civari 11 Agustos 1456 Orta Cag Macar ordu komutanidir Hunyadi soyadi Janos adidir Macar gelenegine gore once soyadi sonra adi yazilir Turkceye de bu sekilde gecmistir Hunyadi YanosMacaristan Kralligi taht naibi Erdel VoyvodasiDogum1406 civariOlum11 Agustos 1456 Zemun Macaristan Kralligi simdi Sirbistan DefinAlba Iulia Macaristan Kralligi simdi Romanya Es ler iErzsebet SzilagyiCocuk lar iLadislaus Hunyadi Matyas CorvinusHanedanHunyadi AilesiBabasiVoykAnnesiElizabeth MorsinaImzaHunyadi armasi Erdel Transilvanya bolgesinden buyuk olasilikla Macar Sekel kokenli bir aile olan Hunyadi ler Macar Sekel kokenli olduklarina dair pek cok kanit oldugu gibi Hunyadi Yanos un I Kosova Savasi nda olen ayni isimli yegeni Sekel Yanos Janos Szekely olarak anilir 1409 yilinda Kutsal Roma Germen Imparatoru ve Macaristan Krali Sigismund dan Hunyad kalesinin derebeylik haklarini aldilar Hunyadi Yanos gencliginde Kral Sigismund un askeri hizmetine girdi Bulgarlara sonra Osmanlilara karsi savaslarda yararliliklar gosterdi 1440 ta II Murad in yaptigi Belgrad kusatmasinda sehrin komutani olarak direnis gosterdi ve sehir Osmanlilar eline dusmedi Macaristan Krali olarak secilen I Ladislas Lehistan krali III Wladyslaw tarafindan 1441 de Erdel Transilvanya voyvodaligina atandi Macar Krali I Ladislas iki komutanini Hunyadi Yanos ve Nicholas Ujlaki yi Osmanli tehdidi altindaki sinirlari korumakla gorevlendirdi Bunlardan Hunyadi Yanos Belgrad daki karargahindan Osmanli topraklarina karsi taarruzlar yapmaya basladi 1441 de Erdel i isgal eden ve Sibin i kusatan akinci ordusunu bozguna ugratip komutani Mezid Beyi oldurdu Kacis yollari kapatilan Mezid Bey in Osmanli akinci birlikleri tamamen imha edildi 1442 yilinin Eylul ayinda Mezid Bey in intikamini almak isteyen Sahabeddin Pasa da Vazag Muharebesi nde ayni akibete ugrayip yenildi ve buyuk kayiplar vererek geri cekilmek zorunda kaldi Hunyadi Yanos 1444 te ordusu ile Balkanlardan inip gonderilen Osmanli eyalet askeri ordularina karsi galip gelip Balkan Daglari uzerindeki Izladi Gecidi ne kadar geldi Bu gecitte savunmaya gecen II Murad komutasindaki Osmanli ordusuna karsi yaptigi Izladi Derbendi Muharebesi nde maglup oldu ama Erdel e geri kacmayi basardi Bu muharebede maglup Macar ordusu da galip Osmanli ordusu da buyuk zayiat verdiler II Murad Macarlarla 1444 yilinda yeminli Segedin Barisi ni imzaladi Iki hukumdar kutsal kitaplarina el basarak yemin ettiler II Murad Osmanli tahtindan cekilip yerine genc oglu II Mehmed padisahliga gecti Hacli Seferi organize etmek isteyen Papa IV Eugene nin ve Macar kralina temsilcisi Kardinal Giuliano Cesarini nin tesviki ile baris bozuldu Macar Krali I Ladislas ve Hunyadi Yanos un komutasinda bir buyuk Hacli ordusu Balkanlardan ilerledi Nis te bir savas kazandi Dogu ya ilerleyerek Sofya yi isgal etti Karadeniz kiyisinda bulunan Varna yi kusatti Varna Muharebesinde Haclilar muthis bir bozguna ugradilar Yemin bozan Macar Krali I Ladislas ve papalik temsilcisi Kardinal Cesarini bu muharebede oldurulduler Hunyadi Yanos zor olarak kucuk bir birlikte kacti Savasta olen Kral I Ladislas niin yerine Macar Krali secilen V Laszlo nun cocuk yasta olmasindan dolayi Hunyadi Yanos taht naibi sifati ile Macaristan a hakim oldu Bu gorevini 1446 ve 1453 yillari arasinda surdurdu 1447 de II Murad da baglilik sunmak isteyen Eflak Voyvodasi Vlad Drakul Erdel Voyvodasi olan Hunyadi Yanos tarafindan oldurtuldu Ayni yil Hunyadi Yanos kendi sectirdigi yeni Eflak Voyvodasi nin ordusu ile Bohemyali ve Almanyali birliklerle takviyeli yeni bir Macar ordusu ile birlikte yeni bir Balkan seferine giristi Once Sirbistan a hucum edip Sirp Despotu Brankovic in destegini saglamaya calisti Sirbistan baskenti olan Semendire kalesi onunde Kovin de bir ay kaldi ama Sirp despotunun destegini almakta basarisiz kaldi Sonra ordusu ile Sirbistan i yagma ederek Kosova ya yoneldi II Murad komutasindaki Osmanli ordusu ile yaptigi II Kosova Muharebesi ni tekrar buyuk bir zayiatla kaybetti Hunyadi Yanos un II Mehmed in 1456 Belgrad Kusatmasi sirasinda Osmanli kuvvetlerinin yenilmesinde oynadigi rol daha sonraki yuzyillarda Macar ulusal kahramani olarak benimsenmesini sagladi Hunyadi 1456 kusatmasi sirasinda ordusunda yayilan veba salgini yuzunden oldu Ogullarindan Matyas I Matyas adiyla Macaristan krali olarak hukum surdu Matyas Corvinus Hunlarin bakiyesi olan Sekellerden geldigini belirtmek icin kendisini 2 Attila olarak adlandirmistir 1458 1490 KaynakcaXenopol Alexandru D Histoire des Roumains i Paris 1896 Milton G Lehrer and David Martin Transylvania History and Reality Bartleby Press 1986 Ion Grumeza Dacia Land of Transylvania Cornerstone of Ancient Eastern Europe Hamilton Books 2009 Constantin C Giurescu Transylvania in the history of Romania An historical outline Garnstone P 1969 Stefan Pascu A History of Transylvania Wayne State Univ Pr 1983