Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehmet Esat Işık veya bilinen adıyla Mehmet Esat Paşa (16 Nisan 1865,İstanbul - 1 Kasım 1936, İstanbul), Türk göz hekimi, siyasetçi.
Türk göz hekimliği tarihinde önemli bir yeri olan ve Milli Mücadele sırasında siyasal faaliyetleri ile öne çıkan bir isimdir.
Dr. Esat Paşa, Paris'teki eğitimi sırasında tıp literatürüne “Dr. Esat oftalmoskopu” olarak geçen çift aynalı oftalmoskopu geliştirmiş; 1899’da İstanbul’daki Askeri Tıbbiye Mektebi bünyesinde Türkiye’nin ilk modern göz kliniğini kurmuştur.
Milli Mücadele döneminde İstanbul'da partiler-üstü bir cemiyet olan ""'nin oluşmasına önderlik eden Mehmet Esat Bey, 1919'daki Meclis-i Mebûsan seçimlerinde etkin rol almıştır ve I. Dünya Savaşı'ından sonra işgalci İngiliz güçleri tarafından tutuklanan Malta sürgünlerinden birisi olmuştur.
Osmanlı sadrazamlarından Gürcü Ağa Yusuf Paşa'nın torunu, Türkiye Cumhuriyeti'nde Milli Savunma ve Dışişleri bakanlıklarında bulunmuş Hasan Esat Işık'ın babasıdır.
Yaşamı
1864'te İstanbul’da dünyaya geldi. Babası devlet şurası azası Neşet Bey, annesi Gürcü Ağa Yusuf Paşa'nın kızı Fatma Hanım idi. İki yaşında iken anne ve babası ayrıldı. Annesi Fatma Hanım onu dedesi Yusuf Paşa ve bir Jön Türk olan dayısı Menâpirzâde Nuri Bey'in yanında yetiştirildi. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladı. İdadi okulunu Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’de tamamladı.
Tıp eğitimi
1889’da tabip yüzbaşı olarak Askeri Tıbbiye'yi bitirdi ve göz hastalıkları alanında uzmanlaşmak üzere devlet tarafından Paris’e gönderildi. Temel tıp bilgilerinde yetersizliğini fark ederek önce Paris Tıp Fakültesi’ne normal bir öğrenci olarak kaydoldu; Paris Tıp Fakültesi’nden 1893’te mezun olduktan sonra göz alanındaki eğitimini tamamladı. Tezini, Paris Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin ilk oftalmotoloji profesörü olan Dr. Fotinos Panas’ın yanında yazdı.
Paris Tıp Fakültesi'nde öğrenci iken; Alman fizik bilginlerinden Helmholtz tarafından 1851’de geliştirilmiş olan basit oftalmoskop üzerinde çalıştı, 1893’te çift aynalı yeni bir oftalmoskop geliştirdi ve üretti. Bu araç, Esat Modeli oftalmoskop olarak anılır.
İhtisas diplomasını aldıktan sonra bir göz kliniğinde 6 ay kadar şef olarak çalıştı; çeşitli yayınlar yaptı ve Fransız Oftalmoloji Cemiyeti’ne üye seçildi. 1894’te Paris’ten ayrılarak 6 ay boyunca Berlin ve Viyana'a çeşitli göz kliniklerinde incelemelerde bulundu. 1894 sonunda Türkiye'ye döndü.
Hekimliği
Avrupa’da tıp eğitimini tamamlayan Esat Bey, Türkiye'ye döndükten sonra bir süre İstanbul dışında bir hastanede uzmanlığı ile ilgisiz bir görev yapmak zorunda kaldı. Askeri Mektepler Nazırı Zeki Paşa'ya başvurusunun üzerine Askeri Tıbbiye Mektebi göz hastalıkları (emraz-ı ayniye) asistanı (müderris muavini) olarak atandı. Bu okulun bünyesinde ülkenin ilk modern göz kliniğini kurdu. Paris’ten getirdiği kendi aletlerini bu klinikte kullandı. Bir yandan da Hamidiye Etfal Hastanesi ve Darülaceze’de gönüllü olarak çalıştı; kör çocukların eğitimi ile ilgilendi. Ayrıca 1897'de yaklaşık bir ay süren 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı nedeniyle yaralıların nakledildiği Yıldız Hastanesi’nde de bir süre görev yaptı.
1899'da müderris (profesör) kadrosuna getirilen Esat Paşa, 1903 yılında miralay rütbesine yükseldi, 1907'de mirliva (tuğgeneral) oldu. 1910 yılında Askeri Tıbbiye’den emekli oldu ve askerlik yaşamı böylece sona erdi.
Askeri Tıbbiye ve Mülkiye Tıbbiyesi’nin birleştirilmesi ile Darülfünun’a bağlı bir fakülte olarak kurulan Haydarpaşa Tıp Fakültesi’ne göz hastalıkları alanında hoca olarak atandı.
Siyasal hayatı
Meşturiyet'in ilanından sonra, Dahiliye Nezareti’nin Sıhhiye Müdüiriyet-i Umumisi (Sağlık İşleri Genel Müdürü) gibi siyasal görevlere getirildi.
I. Balkan Savaşı yıllarında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti'nde görev aldı.
1916’da, sağlık müdürlüğü görevine devam etmekte iken kurulan ’nin kurucuları arasında yer aldı ve başkanlığını üstlendi. Bu cemiyet, öğrencilerin eğitimine yönelik faaliyet göstermek üzere kurulduysa da I. Dünya Savaşı’ndan sonra ülkenin işgali üzerine çalışmalarını; ülkenin kurtarılması için çalışan aydınların bir araya getirilmesi üzerine yoğunlaştırmıştır
Esat Bey, adı kurucu listesinde bulunmasa da 9 Kasım 1918’de kurulan “Teceddüt Fırkası” adlı siyasi partinin kuruluşuna destek vermiştir.İttihat ve Terakki’nin devamı niteliğindeki bu fırka siyasette fazlaca bir varlık gösterememiştir. Bunu gören Dr. Esat Bey partiler-üstü bir uzlaşmayı sağlamak üzere çalışmaya yöneldi.
İstanbul'un 13 Kasım 1918'de Birleşik Krallık işgaline uğramasından sonra 29 Kasım 1918’de 50’den fazla kuruluş ile bazı bağımsız aydınların birleşmesinden oluşan adlı oluşumun kurucuları arasında yer aldı. Amaç, İstanbul halkının işgale bilinçlendirilmesi ve aydınların işgale karşı bir duruş göstermesinin sağlanması idi. Milli Kongre Cemiyeti ile ilgili tüm gelişmeler onun eylemciliği ve kişiliğine bağlı olarak gerçekleşti. Milli Kongre faaliyetleri Haziran 1919’da İstanbul hükûmeti tarafından Kütahya’ya sürgün edilmesine yol açtı. İki aylık sürgünden sonra İstanbul’a dönmesine izin verildi.
Esat Bey, 1919’da kurulan Osmanlı Çiftçiler Cemiyeti Fırkası’nın başkanlığını üstlendi. Fırka, Son Osmanlı Mebusan Meclisi için yapılan 1919 seçimlerine katıldı.
1919 seçimleri sürecinde Esad Bey’in 2 Kasım 1919’da Heyet-i Temsiliye’ye “seçimlerin tarafsızlığına müdahale edilmemesi”ni isteyen bir telgraf göndermesi Mustafa Kemal ve arkadaşlarında rahatsızlık oluşturdu.
Malta sürgünü
16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal eden İngilizler, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilişkisi nedeniyle onu Malta'ya sürdü. Esat Paşa, sürgün öncesinde Casus Mustafa Sagir olayında istemeden rol almıştı. Malta’ya sürülmesinde Casus Mustafa Sagir'in rolü olduğu düşünülür.
Malta sürgünlüğü sırasında diğer sürgünlerin göz hastalıkları ile ilgilendi ve bir Göz Hastalıkları kitabı yazdı.
Sürgünden dönüşü
1921 yılının Ekim ayında İngilizlerle Ankara hükümetinin yaptığı bir tür tutsak değişimi sonucu serbest bırakıldı. Diğer Malta sürgünleri ile birlikte bir gemiye bindirilerek İnebolu limanına kadar getirildi; 4 Kasım’da sürgünden kurtulanlarla birlikte Ankara'ya gitti.
Esat Paşa, Ankara’ya varışından kısa süre sonra Hilal-i Ahmer Cemiyeti Ankara şubesine murahhas üye seçildi ve TBMM hükümeti tarafından cemiyetin müdür yardımcılığına getirildi. Kendisine Ankara’da başka bir görev teklif edilmeyince 1923’te İstanbul’a gitti. 1923-1925 arasında Ankara'ya tekrar dönerek Gureba (Numune) Hastanesi'nin göz polikliniğini kurdu. Bu son görevden sonra siyasetten çekildi, İstanbul'a dönüp bir süre toprakla uğraştı ve İstanbul’un en ünlü göz hekimi olarak asıl mesleğini de sürdürdü. 1931'de Darülfünun'’da göz hastalıkları müderrisi olarak göreve başladı.
1933'teki Üniversite Reformu sonucu kadro dışı bırakıdı ve Darülfünun'dan emekliye oldu. Emekli olduktan sonra Moda'daki evinde hasta baktı.Soyadı Kanunu’ndan sonra “Işık” soyadını aldı.
1 Kasım 1936’da kalp krizi sonucu İstanbul’daki evinde hayatını kaybetti. Mezarı Çamlıca'dadır.
Evlilikleri ve çocukları
Mehmet Esat Bey, ilk evliliğini Fransa’dan döndükten sonra Paris sefiri Sadullah Paşa’nın kızı Nazlı Hanım ile yapmış ve bu evlilikten Fatma Muide, Yusuf Süreyya, Sadullah Arif, Belkıs Belga adlarında dört çocuk sahibi olmuştur. İlk eşinin hastalığı nedeniyle bu ilişkiyi devam ettiremyince ayrıldı. On iki yıl sonra ikinci evliliğini Vezir Hasan Hilmi Paşa’nın kızı Makbule Hanım ile yapan Esat Paşa; bu evlilikten Tomris Arif ve Hasan Fikret (bilinen adıyla Hasan Esat Işık) adlarında iki çocuk sahibi olmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça ve Dipnot
- ^ a b c d e f g . 10 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ a b c Şeref Etker, Ophtalmoscope Essad, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Cilt 9, Sayı 1-2, 2008[]
- ^ a b c d e f g h i j . 4 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ Nil Sarı ve öğrencileri, Esad Işık Paşa, Prof. Dr. Nil Sarı başkanlığında lisansüstü öğrencilerinin uygulamalı tıp tarihi eğitimi amacıyla hazırlanmış olan poster çalışmalarındandır, Erişim tarihi:04.05.2012[]
- ^ "Hüseyin Anıl Şan,Kurtuluş Savaşı'nda Derneklerin Rolü, İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2008" (PDF). 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ Cemal Paşa’nın tavsiyesi üzerine Hint asıllı İngiliz Casusu Mustafa Sagir'e inanmış, onu manevi evlat gibi sahiplenmiş; Hilal-i Ahmer’de iş vermiş ve Teşkilat-ı Mahsusa ile tanıştırmıştır.
- ^ Kitabın basımı yapılamamıştır, nereden olduğu bilinmemektedir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmet Esat Isik veya bilinen adiyla Mehmet Esat Pasa 16 Nisan 1865 Istanbul 1 Kasim 1936 Istanbul Turk goz hekimi siyasetci 31 Temmuz 1919 tarihli Servet i Funun mecmuasinda Esat Pasa Turk goz hekimligi tarihinde onemli bir yeri olan ve Milli Mucadele sirasinda siyasal faaliyetleri ile one cikan bir isimdir Dr Esat Pasa Paris teki egitimi sirasinda tip literaturune Dr Esat oftalmoskopu olarak gecen cift aynali oftalmoskopu gelistirmis 1899 da Istanbul daki Askeri Tibbiye Mektebi bunyesinde Turkiye nin ilk modern goz klinigini kurmustur Milli Mucadele doneminde Istanbul da partiler ustu bir cemiyet olan nin olusmasina onderlik eden Mehmet Esat Bey 1919 daki Meclis i Mebusan secimlerinde etkin rol almistir ve I Dunya Savasi indan sonra isgalci Ingiliz gucleri tarafindan tutuklanan Malta surgunlerinden birisi olmustur Osmanli sadrazamlarindan Gurcu Aga Yusuf Pasa nin torunu Turkiye Cumhuriyeti nde Milli Savunma ve Disisleri bakanliklarinda bulunmus Hasan Esat Isik in babasidir Yasami1864 te Istanbul da dunyaya geldi Babasi devlet surasi azasi Neset Bey annesi Gurcu Aga Yusuf Pasa nin kizi Fatma Hanim idi Iki yasinda iken anne ve babasi ayrildi Annesi Fatma Hanim onu dedesi Yusuf Pasa ve bir Jon Turk olan dayisi Menapirzade Nuri Bey in yaninda yetistirildi Ilk ve ortaogrenimini Istanbul da tamamladi Idadi okulunu Mekteb i Tibbiye i Sahane de tamamladi Tip egitimi 1889 da tabip yuzbasi olarak Askeri Tibbiye yi bitirdi ve goz hastaliklari alaninda uzmanlasmak uzere devlet tarafindan Paris e gonderildi Temel tip bilgilerinde yetersizligini fark ederek once Paris Tip Fakultesi ne normal bir ogrenci olarak kaydoldu Paris Tip Fakultesi nden 1893 te mezun olduktan sonra goz alanindaki egitimini tamamladi Tezini Paris Universitesi Tip Fakultesi nin ilk oftalmotoloji profesoru olan Dr Fotinos Panas in yaninda yazdi Paris Tip Fakultesi nde ogrenci iken Alman fizik bilginlerinden Helmholtz tarafindan 1851 de gelistirilmis olan basit oftalmoskop uzerinde calisti 1893 te cift aynali yeni bir oftalmoskop gelistirdi ve uretti Bu arac Esat Modeli oftalmoskop olarak anilir Ihtisas diplomasini aldiktan sonra bir goz kliniginde 6 ay kadar sef olarak calisti cesitli yayinlar yapti ve Fransiz Oftalmoloji Cemiyeti ne uye secildi 1894 te Paris ten ayrilarak 6 ay boyunca Berlin ve Viyana a cesitli goz kliniklerinde incelemelerde bulundu 1894 sonunda Turkiye ye dondu Hekimligi Avrupa da tip egitimini tamamlayan Esat Bey Turkiye ye dondukten sonra bir sure Istanbul disinda bir hastanede uzmanligi ile ilgisiz bir gorev yapmak zorunda kaldi Askeri Mektepler Naziri Zeki Pasa ya basvurusunun uzerine Askeri Tibbiye Mektebi goz hastaliklari emraz i ayniye asistani muderris muavini olarak atandi Bu okulun bunyesinde ulkenin ilk modern goz klinigini kurdu Paris ten getirdigi kendi aletlerini bu klinikte kullandi Bir yandan da Hamidiye Etfal Hastanesi ve Darulaceze de gonullu olarak calisti kor cocuklarin egitimi ile ilgilendi Ayrica 1897 de yaklasik bir ay suren 1897 Osmanli Yunan Savasi nedeniyle yaralilarin nakledildigi Yildiz Hastanesi nde de bir sure gorev yapti 1899 da muderris profesor kadrosuna getirilen Esat Pasa 1903 yilinda miralay rutbesine yukseldi 1907 de mirliva tuggeneral oldu 1910 yilinda Askeri Tibbiye den emekli oldu ve askerlik yasami boylece sona erdi Askeri Tibbiye ve Mulkiye Tibbiyesi nin birlestirilmesi ile Darulfunun a bagli bir fakulte olarak kurulan Haydarpasa Tip Fakultesi ne goz hastaliklari alaninda hoca olarak atandi Siyasal hayati Mesturiyet in ilanindan sonra Dahiliye Nezareti nin Sihhiye Muduiriyet i Umumisi Saglik Isleri Genel Muduru gibi siyasal gorevlere getirildi I Balkan Savasi yillarinda Hilal i Ahmer Cemiyeti nde gorev aldi 1916 da saglik mudurlugu gorevine devam etmekte iken kurulan nin kuruculari arasinda yer aldi ve baskanligini ustlendi Bu cemiyet ogrencilerin egitimine yonelik faaliyet gostermek uzere kurulduysa da I Dunya Savasi ndan sonra ulkenin isgali uzerine calismalarini ulkenin kurtarilmasi icin calisan aydinlarin bir araya getirilmesi uzerine yogunlastirmistir Esat Bey adi kurucu listesinde bulunmasa da 9 Kasim 1918 de kurulan Teceddut Firkasi adli siyasi partinin kurulusuna destek vermistir Ittihat ve Terakki nin devami niteligindeki bu firka siyasette fazlaca bir varlik gosterememistir Bunu goren Dr Esat Bey partiler ustu bir uzlasmayi saglamak uzere calismaya yoneldi Istanbul un 13 Kasim 1918 de Birlesik Krallik isgaline ugramasindan sonra 29 Kasim 1918 de 50 den fazla kurulus ile bazi bagimsiz aydinlarin birlesmesinden olusan adli olusumun kuruculari arasinda yer aldi Amac Istanbul halkinin isgale bilinclendirilmesi ve aydinlarin isgale karsi bir durus gostermesinin saglanmasi idi Milli Kongre Cemiyeti ile ilgili tum gelismeler onun eylemciligi ve kisiligine bagli olarak gerceklesti Milli Kongre faaliyetleri Haziran 1919 da Istanbul hukumeti tarafindan Kutahya ya surgun edilmesine yol acti Iki aylik surgunden sonra Istanbul a donmesine izin verildi Esat Bey 1919 da kurulan Osmanli Ciftciler Cemiyeti Firkasi nin baskanligini ustlendi Firka Son Osmanli Mebusan Meclisi icin yapilan 1919 secimlerine katildi 1919 secimleri surecinde Esad Bey in 2 Kasim 1919 da Heyet i Temsiliye ye secimlerin tarafsizligina mudahale edilmemesi ni isteyen bir telgraf gondermesi Mustafa Kemal ve arkadaslarinda rahatsizlik olusturdu Malta surgunu 16 Mart 1920 de Istanbul u isgal eden Ingilizler Ittihat ve Terakki Cemiyeti ile iliskisi nedeniyle onu Malta ya surdu Esat Pasa surgun oncesinde Casus Mustafa Sagir olayinda istemeden rol almisti Malta ya surulmesinde Casus Mustafa Sagir in rolu oldugu dusunulur Malta surgunlugu sirasinda diger surgunlerin goz hastaliklari ile ilgilendi ve bir Goz Hastaliklari kitabi yazdi Surgunden donusu 1921 yilinin Ekim ayinda Ingilizlerle Ankara hukumetinin yaptigi bir tur tutsak degisimi sonucu serbest birakildi Diger Malta surgunleri ile birlikte bir gemiye bindirilerek Inebolu limanina kadar getirildi 4 Kasim da surgunden kurtulanlarla birlikte Ankara ya gitti Esat Pasa Ankara ya varisindan kisa sure sonra Hilal i Ahmer Cemiyeti Ankara subesine murahhas uye secildi ve TBMM hukumeti tarafindan cemiyetin mudur yardimciligina getirildi Kendisine Ankara da baska bir gorev teklif edilmeyince 1923 te Istanbul a gitti 1923 1925 arasinda Ankara ya tekrar donerek Gureba Numune Hastanesi nin goz poliklinigini kurdu Bu son gorevden sonra siyasetten cekildi Istanbul a donup bir sure toprakla ugrasti ve Istanbul un en unlu goz hekimi olarak asil meslegini de surdurdu 1931 de Darulfunun da goz hastaliklari muderrisi olarak goreve basladi 1933 teki Universite Reformu sonucu kadro disi birakidi ve Darulfunun dan emekliye oldu Emekli olduktan sonra Moda daki evinde hasta bakti Soyadi Kanunu ndan sonra Isik soyadini aldi 1 Kasim 1936 da kalp krizi sonucu Istanbul daki evinde hayatini kaybetti Mezari Camlica dadir Evlilikleri ve cocuklari Mehmet Esat Bey ilk evliligini Fransa dan dondukten sonra Paris sefiri Sadullah Pasa nin kizi Nazli Hanim ile yapmis ve bu evlilikten Fatma Muide Yusuf Sureyya Sadullah Arif Belkis Belga adlarinda dort cocuk sahibi olmustur Ilk esinin hastaligi nedeniyle bu iliskiyi devam ettiremyince ayrildi On iki yil sonra ikinci evliligini Vezir Hasan Hilmi Pasa nin kizi Makbule Hanim ile yapan Esat Pasa bu evlilikten Tomris Arif ve Hasan Fikret bilinen adiyla Hasan Esat Isik adlarinda iki cocuk sahibi olmustur Ayrica bakinizGurcu Aga Yusuf Pasa Menapirzade Nuri Bey Hasan Esat IsikKaynakca ve Dipnot a b c d e f g 10 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2012 a b c Seref Etker Ophtalmoscope Essad Osmanli Bilimi Arastirmalari Cilt 9 Sayi 1 2 2008 olu kirik baglanti a b c d e f g h i j 4 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2012 Nil Sari ve ogrencileri Esad Isik Pasa Prof Dr Nil Sari baskanliginda lisansustu ogrencilerinin uygulamalitip tarihi egitimi amaciyla hazirlanmis olan poster calismalarindandir Erisim tarihi 04 05 2012 olu kirik baglanti Huseyin Anil San Kurtulus Savasi nda Derneklerin Rolu Icisleri Bakanligi Dernekler Dairesi Baskanligi Ankara 2008 PDF 18 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Mayis 2012 Cemal Pasa nin tavsiyesi uzerine Hint asilli Ingiliz Casusu Mustafa Sagir e inanmis onu manevi evlat gibi sahiplenmis Hilal i Ahmer de is vermis ve Teskilat i Mahsusa ile tanistirmistir Kitabin basimi yapilamamistir nereden oldugu bilinmemektedir