Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Menteşeoğulları Beyliği (kısaca Menteş Beyliği olarak da anılır) Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde Güneybatı Anadolu’da kurulmuş bir Türk beyliğidir. Sınırları aşağı yukarı bugünkü Muğla iline denk gelen bu beyliğin hakimiyeti, 13. yüzyılın ortalarından 15. yüzyılın başlarına kadar devam etti. Diğer Anadolu Beylikleri gibi Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetine girdi. Muğla ili Osmanlı Devleti'nin son dönemlerine kadar Menteşe Sancağı olarak anıldı.
Menteşe Menteşeoğulları Beyliği | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1261-1424 | |||||||||||
 Anadolu Beylikleri | |||||||||||
| Başkent | Menteşe | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||||
| Hükûmet | Bey | ||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Kuruluşu
Şikarî'nin Karamanname adı eserine göre; Menteşe bey, daha önce babası Hacı Bahaddin Kürdi ile birlikte Sivas’ı yönetiyordu. Çıkan savaşta Karamanoğulları kendilerinden Sivas’ı alınca, Hacı Bahaddin ile oğlu Menteşe Bey Batı Anadolu'nun bugünkü Muğla bölgesine geldiler. Diğer yandan Şikarî'nin eserinde gerçekle bağdaşmayan ve çelişkili bilgiler bulunduğu, bu nedenle tarihçilerin de esere şüpheyle yaklaştığı belirtilmektedir.Kalkaşandi ise bu beyliğin Türkmen olduğunu yazmaktadır
Anadolu Selçuklu Devleti de Anadolu'yu iskan politikası çerçevesinde, özellikle Moğol saldırılarından kaçarak doğudan gelen Türk boylarını Batı Anadolu'daki uç bölgelerine yerleştiriyorlardı. Menteşe Bey'in kumandasındaki Türkler de, Bizanslılar ın Karya dedikleri, bugünkü Muğla bölgesine yerleştirildi. Bu arada Moğol baskısının etkisiyle Anadolu Selçuklu Devleti'nin nüfuzunun günden güne azalması, uçlardaki bu Türk unsurlara geniş bir hareket serbestliği vermekteydi. Nitekim, Menteşe Bey idaresindeki Türkmenler de, 1261’den sonra Muğla çevresinde fetihlere girişerek, bölgeye daha sağlam bir şekilde yerleşmeye başladılar. 1278 yılında, Bizans İmparatoru VIII. Mihail’un oğlu Andronikos, Muğla’yı büyük bir ordu ile kuşattı ise de alamadı. Aydın ve Güzelhisar kalelerini tahkim etmekle yetinip geri dönmek zorunda kaldı. Onun dönüşü ile harekete geçen Menteşe Bey, kısa sürede Aydın ile Güzelhisar'ı zaptetti (1282). Böylece Türkler, na ve güneyine tamamen hâkim oldular.
Bölgede 13. yüzyılın ikinci yarısından sonra başlayan Menteşe Beyliği hakimiyeti, Antalya’nın Alakır Çayı batısından itibaren; Finike, Kaş, Elmalı, bütün Muğla, Çameli, Acıpayam, Tavas, Bozdoğan ve Çine’ye kadar yayıldı. Donanmaya sahip olan Beylik, Akdeniz'de faaliyetlerde bulundu.
Genişlemesi
1282 yılından sonra vuku bulan olaylarda, Menteşe Bey'in adına rastlanmamaktadır. Bu durumda onun, 1282 yılı sonunda veya 1283’te öldüğü sanılmaktadır. Fethiye yakınlarında bulunan türbesinde gömülüdür. Menteşe Beyden sonra, yerine oğlu Menteşeoğlu Mesud Bey geçti. Saltanat değişikliğinden faydalanmak isteyen Bizanslılar, tekrar Karya üzerine sefer yaptılarsa da muvaffak olamadılar. Bizanslıları bozguna uğratan Mesut Bey, oluşturduğu güçlü donanmayla Rodos Adasına çıkartma yaptı. 1300’de yapılan çıkartma ile Rodos Adasının Türkler tarafından fethi, Papalığı harekete geçirdi. Papa V. Clemens ile Fransa Kralı Güzel Filip’in teşvik ve yardımları üzerine, yarı korsan yarı tarikat mensubu Sen Jan Şövalyeleri, Rodos’a hücum ettiler. Sen Jan Şövalyelerinin 1310 yılında başlayan hücumu, 1314 yılında Rodos’un tamamını Hristiyanlık adına geri almalarına kadar devam etti. Mesud Bey, 1320’den önce vefat edince, yerine oğlu Menteşeoğlu Şücaüddin Orhan Bey geçti.
Şücaüddin Bey de, 1320'de Rodos Adasına sefer tertip edip adayı geri almak istedi, fakat muvaffak olamadı. 1340’larda öldüğü tahmin edilen Şücâüddin Orhan Bey’in yerine oğlu Menteşeoğlu İbrahim Bey geçti.
İbrahim Bey, Latin Haçlıların işgaline uğrayan İzmir’i geri almak için, 1344’te Aydınoğlu Umur Bey'e yardım etti. Menteşe donanması bu dönemde Latinleri devamlı surette taciz etti. Menteşe ve Venedik donanmasının mücadelesi, 1355 antlaşmasına kadar sürdü. İbrahim Bey'in 1360’larda vefatıyla beylik, Musa, Mehmet ve Ahmet adlarındaki üç oğlu arasında taksim olunarak idare edildi.
Yıkılışı
Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli’nde genişleyip büyümesine paralel olarak, Menteşeoğulları Beyliği toprakları da, Yıldırım Bayezid'in 1390 Anadolu seferi sonunda Osmanlı hakimiyetine geçti ve 1402 Ankara Savaşı'na kadar Osmanlı hakimiyetinde kaldı.
Timur, Anadolu Beyliklerine eski yerlerini iade ettiğinde, Menteşeoğlu İbrahim Bey'in oğlu Menteşeoğlu İlyas Bey'e de Menteşe’yi verip, emir tayin etti. 1402-1413 yılları arasındaki Fetret Devrinden sonra, Menteşeoğulları ailesi, 1414 yılında Osmanlı Sultanı I. Mehmet'in hakimiyetini tanıdı. Menteşe toprakları, 1424 yılında, bütünüyle Osmanlı Devletine katıldı.
Kültür, Sanat ve Mimari
Anadolu’nun güneybatısında 200 yıla yakın hakim olan Menteşeoğullarına ait kültür ve sanat eserleri, hala mevcuttur. Bölgede cami, medrese, türbe ve diğer sosyal müesseseler inşa eden Menteşe Beyliğinin Milas, Muğla, Beçin ve Balat şehirlerinde, zamanına göre fakülte derecesinde, yüksek vasıflı medreseleri vardı. İlyas Bey'in, 1404 yılında Balat’ta (Milet) yaptırdığı İlyas Bey Camii, Türk sanat eserleri arasında orijinal ve nadide bir örnek olarak göze çarpmaktadır.
Menteşe beyleri, ilme, alimlere çok değer verir, himaye ederlerdi. Mevlana'nın torunlarından 'e hürmet gösterip; Mevleviliğin, bölgelerinde yayılmasına müsaade etmişlerdir. Menteşeoğlu İlyas Bey adına adında bir tıp kitabının, Menteşeoğlu Mehmet Bey oğlu adına da adında avcılığa dair bir kitabın Farsçadan tercüme edilmiş olması bir başka örnektir.
Donanma
Menteşeoğulları güçlü bir donanma geliştirme yolunda ciddi çalışmalar yapmış olmaları nedeniyle de diğer Anadolu Beylikleri arasında dikkat çekmektedir. Mısır'daki Memluk Devleti Frenklere karşı Anadolu’dan yardım istediğinde, Menteşeoğulları'nın 200 kadırga gönderme vaadinde bulunmuş olmaları denizlerdeki güç ve seviyelerini göstermesi bakımından önemlidir.
"Buradaki Türkmenlerin beyi olan Menteşe, Karamanlıların mücadelesinde onlarla birlikte hareket etmişti. Hiç Kuşkusuz bu savaştaki veya daha sonra Eşrefoğullarına karşı savaşlarındaki yenilgilerini takiben Ladik'in ötesine göç etmiş ve 1282'de bu yörelerde bulunanlarla savaşarak bölgeye yerleşmişti.
14. Yüzyılın başında Menteşelilerin toprakları Milas, Muğla yani Eski Karya'yı kapsıyordu.
Sahile Vardıklarında Rodos'a yerleşmekte olan Hospitalier tarikatına bağlı Hristiyan Şövalyelerle karşılaştılar ve onları Mağlup ettiler.
Yerli denizcilerin geleneklerini benimsediler ve Türkmenler bölgede deniz ticareti ve korsanlık yapmaya başladılar."
Beyler
| Bey | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|
| Menteşe Bey | 1261-1282 | Beyliğin kurucusu. |
| Menteşeoğlu Mesud Bey | 1282-1320 | |
| Menteşeoğlu Şücaüddin Orhan Bey | 1320-1341 | |
| Menteşeoğlu İbrahim Bey | 1341-1359 | |
| (Balat) (Beçin-Milâs) | 1359-1374 1359-1390 1359-1391 | Üçlü Yönetim |
| Menteşeoğlu İlyas Bey | 1402-1424 | 1424 yılında Osmanlı hakimiyetini kabul etti. |
Kaynakça
- ^ Ahdnameler ışığında Osmanlı-Venedik diplomatik ilişkileri - Ottoman-Venetian diplomatics, the Ahd-Names (İngilizce) 9 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Dr. , Leiden Üniversitesi, Hollanda, 1998, içinde 5. bölüm
- ^ Şikarî, Karamanname, hazırlayanlar: Metin Sözen & Nejdet Sakaoğlu, Karaman Valiliği-Karaman elediyesi yayınları, 2005 İstanbul, s. 145,
- ^ Paul Wittek, Menteşe Beyliği, Çeviren: O. Ş. Gökyay, (2.baskı), Türk Tarih Kurumu, 1986, s. 48
- ^ "ŞİKÂRÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ El Kalkaşandi Ṣubḥ al-Aʿshá fī Ṣināʿat al-Inshāʾ cilt 5 , s. 348 ,Amiri Press, Kahire "O ülkenin halkından bazıları bana buranın Türkmen krallarından Mantşa'nın oğullarının elinde olduğunu söyledi."
- ^ (PDF). 29 Nisan 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006.
- ^ Claude Cahen,Osmanlılardan Önce Anadolu'da Türkler,E Yayınları,2012,s.357.
Konuyla ilgili yayınlar
- [1][]
- Merçil, Erdoğan; Karakaya, Enis (2004). "Menteşoğulları". TDV İslâm Ansiklopedisi. 29. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 152-153. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.
- Vedat Turgut, Menteşe Bey'in İsmi, Menşe'i ve Menteşeoğulları'nın Vakıflarına Dair 17 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tülay Metin, Ortaçağ Akdenizinde Menteşe Beyliğinin İktisadi Faaliyetler ve At Ticareti 17 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Menteseogullari Beyligi kisaca Mentes Beyligi olarak da anilir Anadolu Selcuklu Devleti nin cokmesi ve dagilmasiyla baslayan Anadolu Beylikleri doneminde Guneybati Anadolu da kurulmus bir Turk beyligidir Sinirlari asagi yukari bugunku Mugla iline denk gelen bu beyligin hakimiyeti 13 yuzyilin ortalarindan 15 yuzyilin baslarina kadar devam etti Diger Anadolu Beylikleri gibi Osmanli Imparatorlugu hakimiyetine girdi Mugla ili Osmanli Devleti nin son donemlerine kadar Mentese Sancagi olarak anildi Mentese Menteseogullari Beyligi1261 1424Anadolu BeylikleriBaskentMenteseYaygin dil ler TurkceHukumetBeyTarihce Kurulusu1261 Dagilisi1424Onculler ArdillarAnadolu Selcuklu DevletiBizans Imparatorlugu Osmanli DevletiKurulusuSikari nin Karamanname adi eserine gore Mentese bey daha once babasi Haci Bahaddin Kurdi ile birlikte Sivas i yonetiyordu Cikan savasta Karamanogullari kendilerinden Sivas i alinca Haci Bahaddin ile oglu Mentese Bey Bati Anadolu nun bugunku Mugla bolgesine geldiler Diger yandan Sikari nin eserinde gercekle bagdasmayan ve celiskili bilgiler bulundugu bu nedenle tarihcilerin de esere supheyle yaklastigi belirtilmektedir Kalkasandi ise bu beyligin Turkmen oldugunu yazmaktadir Anadolu Selcuklu Devleti de Anadolu yu iskan politikasi cercevesinde ozellikle Mogol saldirilarindan kacarak dogudan gelen Turk boylarini Bati Anadolu daki uc bolgelerine yerlestiriyorlardi Mentese Bey in kumandasindaki Turkler de Bizanslilar in Karya dedikleri bugunku Mugla bolgesine yerlestirildi Bu arada Mogol baskisinin etkisiyle Anadolu Selcuklu Devleti nin nufuzunun gunden gune azalmasi uclardaki bu Turk unsurlara genis bir hareket serbestligi vermekteydi Nitekim Mentese Bey idaresindeki Turkmenler de 1261 den sonra Mugla cevresinde fetihlere giriserek bolgeye daha saglam bir sekilde yerlesmeye basladilar 1278 yilinda Bizans Imparatoru VIII Mihail un oglu Andronikos Mugla yi buyuk bir ordu ile kusatti ise de alamadi Aydin ve Guzelhisar kalelerini tahkim etmekle yetinip geri donmek zorunda kaldi Onun donusu ile harekete gecen Mentese Bey kisa surede Aydin ile Guzelhisar i zaptetti 1282 Boylece Turkler na ve guneyine tamamen hakim oldular Bolgede 13 yuzyilin ikinci yarisindan sonra baslayan Mentese Beyligi hakimiyeti Antalya nin Alakir Cayi batisindan itibaren Finike Kas Elmali butun Mugla Cameli Acipayam Tavas Bozdogan ve Cine ye kadar yayildi Donanmaya sahip olan Beylik Akdeniz de faaliyetlerde bulundu Genislemesi1282 yilindan sonra vuku bulan olaylarda Mentese Bey in adina rastlanmamaktadir Bu durumda onun 1282 yili sonunda veya 1283 te oldugu sanilmaktadir Fethiye yakinlarinda bulunan turbesinde gomuludur Mentese Beyden sonra yerine oglu Menteseoglu Mesud Bey gecti Saltanat degisikliginden faydalanmak isteyen Bizanslilar tekrar Karya uzerine sefer yaptilarsa da muvaffak olamadilar Bizanslilari bozguna ugratan Mesut Bey olusturdugu guclu donanmayla Rodos Adasina cikartma yapti 1300 de yapilan cikartma ile Rodos Adasinin Turkler tarafindan fethi Papaligi harekete gecirdi Papa V Clemens ile Fransa Krali Guzel Filip in tesvik ve yardimlari uzerine yari korsan yari tarikat mensubu Sen Jan Sovalyeleri Rodos a hucum ettiler Sen Jan Sovalyelerinin 1310 yilinda baslayan hucumu 1314 yilinda Rodos un tamamini Hristiyanlik adina geri almalarina kadar devam etti Mesud Bey 1320 den once vefat edince yerine oglu Menteseoglu Sucauddin Orhan Bey gecti Sucauddin Bey de 1320 de Rodos Adasina sefer tertip edip adayi geri almak istedi fakat muvaffak olamadi 1340 larda oldugu tahmin edilen Sucauddin Orhan Bey in yerine oglu Menteseoglu Ibrahim Bey gecti Ibrahim Bey Latin Haclilarin isgaline ugrayan Izmir i geri almak icin 1344 te Aydinoglu Umur Bey e yardim etti Mentese donanmasi bu donemde Latinleri devamli surette taciz etti Mentese ve Venedik donanmasinin mucadelesi 1355 antlasmasina kadar surdu Ibrahim Bey in 1360 larda vefatiyla beylik Musa Mehmet ve Ahmet adlarindaki uc oglu arasinda taksim olunarak idare edildi YikilisiOsmanli Devleti nin Anadolu ve Rumeli nde genisleyip buyumesine paralel olarak Menteseogullari Beyligi topraklari da Yildirim Bayezid in 1390 Anadolu seferi sonunda Osmanli hakimiyetine gecti ve 1402 Ankara Savasi na kadar Osmanli hakimiyetinde kaldi Timur Anadolu Beyliklerine eski yerlerini iade ettiginde Menteseoglu Ibrahim Bey in oglu Menteseoglu Ilyas Bey e de Mentese yi verip emir tayin etti 1402 1413 yillari arasindaki Fetret Devrinden sonra Menteseogullari ailesi 1414 yilinda Osmanli Sultani I Mehmet in hakimiyetini tanidi Mentese topraklari 1424 yilinda butunuyle Osmanli Devletine katildi Kultur Sanat ve MimariAnadolu nun guneybatisinda 200 yila yakin hakim olan Menteseogullarina ait kultur ve sanat eserleri hala mevcuttur Bolgede cami medrese turbe ve diger sosyal muesseseler insa eden Mentese Beyliginin Milas Mugla Becin ve Balat sehirlerinde zamanina gore fakulte derecesinde yuksek vasifli medreseleri vardi Ilyas Bey in 1404 yilinda Balat ta Milet yaptirdigi Ilyas Bey Camii Turk sanat eserleri arasinda orijinal ve nadide bir ornek olarak goze carpmaktadir Mentese beyleri ilme alimlere cok deger verir himaye ederlerdi Mevlana nin torunlarindan e hurmet gosterip Mevleviligin bolgelerinde yayilmasina musaade etmislerdir Menteseoglu Ilyas Bey adina adinda bir tip kitabinin Menteseoglu Mehmet Bey oglu adina da adinda avciliga dair bir kitabin Farscadan tercume edilmis olmasi bir baska ornektir DonanmaMenteseogullari guclu bir donanma gelistirme yolunda ciddi calismalar yapmis olmalari nedeniyle de diger Anadolu Beylikleri arasinda dikkat cekmektedir Misir daki Memluk Devleti Frenklere karsi Anadolu dan yardim istediginde Menteseogullari nin 200 kadirga gonderme vaadinde bulunmus olmalari denizlerdeki guc ve seviyelerini gostermesi bakimindan onemlidir Buradaki Turkmenlerin beyi olan Mentese Karamanlilarin mucadelesinde onlarla birlikte hareket etmisti Hic Kuskusuz bu savastaki veya daha sonra Esrefogullarina karsi savaslarindaki yenilgilerini takiben Ladik in otesine goc etmis ve 1282 de bu yorelerde bulunanlarla savasarak bolgeye yerlesmisti 14 Yuzyilin basinda Menteselilerin topraklari Milas Mugla yani Eski Karya yi kapsiyordu Sahile Vardiklarinda Rodos a yerlesmekte olan Hospitalier tarikatina bagli Hristiyan Sovalyelerle karsilastilar ve onlari Maglup ettiler Yerli denizcilerin geleneklerini benimsediler ve Turkmenler bolgede deniz ticareti ve korsanlik yapmaya basladilar BeylerBey Hukum Suresi NotlarMentese Bey 1261 1282 Beyligin kurucusu Menteseoglu Mesud Bey 1282 1320Menteseoglu Sucauddin Orhan Bey 1320 1341Menteseoglu Ibrahim Bey 1341 1359 Balat Becin Milas 1359 1374 1359 1390 1359 1391 Uclu YonetimOsmanli Hakimiyeti 1391 1402 Menteseoglu Ilyas Bey 1402 1424 1424 yilinda Osmanli hakimiyetini kabul etti Kaynakca Ahdnameler isiginda Osmanli Venedik diplomatik iliskileri Ottoman Venetian diplomatics the Ahd Names Ingilizce 9 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dr Leiden Universitesi Hollanda 1998 icinde 5 bolum Sikari Karamanname hazirlayanlar Metin Sozen amp Nejdet Sakaoglu Karaman Valiligi Karaman elediyesi yayinlari 2005 Istanbul s 145 Paul Wittek Mentese Beyligi Ceviren O S Gokyay 2 baski Turk Tarih Kurumu 1986 s 48 SIKARI TDV Islam Ansiklopedisi 28 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2023 El Kalkasandi Ṣubḥ al Aʿsha fi Ṣinaʿat al Inshaʾ cilt 5 s 348 Amiri Press Kahire O ulkenin halkindan bazilari bana buranin Turkmen krallarindan Mantsa nin ogullarinin elinde oldugunu soyledi PDF 29 Nisan 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2006 Claude Cahen Osmanlilardan Once Anadolu da Turkler E Yayinlari 2012 s 357 Konuyla ilgili yayinlar 1 olu kirik baglanti Mercil Erdogan Karakaya Enis 2004 Mentesogullari TDV Islam Ansiklopedisi 29 Turkiye Diyanet Vakfi ss 152 153 13 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2021 Vedat Turgut Mentese Bey in Ismi Mense i ve Menteseogullari nin Vakiflarina Dair 17 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tulay Metin Ortacag Akdenizinde Mentese Beyliginin Iktisadi Faaliyetler ve At Ticareti 17 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde