Metin eleştirisi, basılı kitapların metinsel varyant veya el yazmalarının farklı versiyonlarının tanımlanmasıyla ilgilenen . Filoloji ve edebiyat eleştirisinin bir alt dalı olarak çalışır. Bu tür metinlerin tarihleri, örneğin kil üzerine basılan en eski çivi yazısı yazısından, bir 21. yüzyıl yazarının eserinin yayınlanmamış birden çok versiyonuna kadar değişebilir.
Tarihsel olarak, ücret karşılığı belgeleri kopyalayan katiplerin çoğu, ne anlama geldiklerini anlamadan harflerin şekillerini taklit eden basit kopyacılardı. Bu, el yazmalarının kopyalanması sırasında olasılıkla kasıtsız yaygın değişikliklerin var olabileceği anlamına gelir. Basılı eserlerin siyasi, dini veya kültürel nedenlerle sansürlenmesi gibi kasıtlı değişiklikler de yapılması olasıydı.
Metin eleştirmeninin amacı, metin ve varyantlarının yaratılış ve tarihsel aktarımının anlaşılmasını sağlamaktır. Bir el yazmasının birkaç versiyonu varsa, ancak orijinali bilinmiyorsa, orijinal metni olabildiğince yakından yeniden oluşturmak için yerleşik metin eleştirisi yöntemleri kullanılabilir. Aynı yöntemler, mevcut metnin sayısı ve kalitesine bağlı olarak, bir belgenin transkripsiyon geçmişinin ara sürümleri veya düzeltmelerini yeniden oluşturmak için kullanılabilir.
Olduğu varsayılan tek orijinal metne urtext (İncil için), arketip veya imza denir; ancak, her metin grubu için tek bir orijinal metnin bulunması gerekmez. Bu durum farklı yer ve tarihlerde farklı versiyonları görülen sözlü gelenek ürünü hikâyelerde görülür.
Metin eleştirisinde pratiğe yönelik pek çok yaklaşım veya yöntem vardır; özellikle eklektizm, kök bilimi ve kopya metin düzenleme. Kantitatif teknikler, bir dizi gelenek üzerinde etkili görünen evrimsel biyolojiden (filogenetik ) gelen yöntemlerle tanıklar arasındaki ilişkileri belirlemek için de kullanılır.
Dini ve klasik metin düzenleme gibi bazı alanlarda, "alt eleştiri" ifadesi metin eleştirisine ve "yüksek eleştiri" orijinal metnin yazarlığı, tarihi ve düzenlenme yerini belirleme çabasına atıfta bulunur.
Tarih
Metin eleştirisi, filolojik sanatlardan biri olarak iki bin yılı aşkın bir süredir uygulanmaktadır. İlk metin eleştirmenleri, milat öncesinin son iki yüzyılında antik eserlerin korunmasıyla ilgilenen Helenistik İskenderiye kütüphanecileriydi ve bu Orta Çağ'dan erken modern döneme ve matbaanın icadına kadar devam etti. Desiderius Erasmus gibi Yunan Yeni Ahit'i düzenleyerek Textus Receptus'u yaratan birçok Rönesans hümanistinin çalışmalarının önemli bir yönü metin eleştirisiydi. İtalya'da, Petrarch ve Poggio Bracciolini gibi akademisyenler birçok Latin el yazmasını toplayıp düzenlerken, Lorenzo Valla'nın sözde Konstantin'in Bağışı üzerine yaptığı çalışmada, metinsel durumlara gösterilen dikkat eleştirel araştırma ruhunu güçlendirdi.
Mukaddes Kitap ve Yunan trajedilerinden orijinaliyle ilişkisi belirsiz yüzlerce kopya günümüze ulaşmıştır . Metin araştırmacıları hangi kaynakların orijinaline en yakın ve doğru olduğunu yüzyıllardır tartışmışlardır. Yunan oyunları gibi metinlerin muhtemelen tek bir orijinali olmasına rağmen, süreğen bir şekilde yazılan (İnciller gibi) kitaplarının tek bir orijinalinin olmaması ayrı bir tartışma konusuydu.Kuran'a metin eleştirisi uygulanması 1972'de Sana'a elyazmalarının keşfedilmesinden sonra hızla gelişti.
William Shakespeare'in eserleri de metin eleştirisi için verimli bir zemin olmuştur - hem aktarılan metinler önemli miktarda çeşitlilik içerdiğinden, hem de eserlerin daha üstün baskılarını üretme çabası masrafa değer görüldüğü için.
Metin eleştirisinin ilkeleri, orijinal olarak antik dönem ve İncil çalışmaları ve Shakespeare eserlerinin Anglo-Amerikan Kopya-Metinleri için geliştirilmiş ve rafine edilmiş olmasına rağmen, çağdaş metinlerden de birçok yazılı esere uygulanmıştır. Eski Mezopotamya ve Mısır'dan yirminci yüzyıla kadar uzanan metin eleştirisi, yaklaşık beş bin yıllık bir dönemi kapsar.
Temel kavramlar ve hedefler
Paul Maas tarafından açıklanan temel sorun şu şekildedir:
Biz Antik Yunan ve Romalı yazarların [orijinal yazar tarafından el yazısı] el yazmalarına sahip değiliz ve elimizdeki el yazmaları, orijinallerinden bilinmeyen sayıdaki ara nüshalar yoluyla türemiştir. Metin eleştirisinin işi, orijinaline ("constitutio textus") olabildiğince yakın bir metin üretmektir.
Maas "Yazar tarafından gözden geçirilen bir dikte, bir imza taslağına eşdeğer olarak görülmelidir" yorumunu yapıyor. İmzalı el yazmalarının eksikliği, Yunan ve Roma dışındaki birçok kültür için de geçerliydi. Hedef ilk örneğin kimliğini belirlemek olur. Bu örnek arketip olarak bilinir. "[Arketip] metnini kurmayı başarırsak, constitutio (orijinalin yeniden inşası) oldukça ilerlemiş olur."
Eleştirmen'in hedefi, bir "eleştirel baskı" üretmektir. Bu, araştırıcının "orijinal veya ona en yakın" şeklinde belirlediği metindir ve kritik aparat ile birlikte gelir. Kritik aygıt, yazarın çalışmasını üç bölümde sunar: ilk olarak, editörün kullandığı kanıtların bir listesi veya açıklaması (el yazmalarının adları veya sigla adı verilen kısaltmalar); ikincisi, editörün bu kanıta ilişkin analizi (bazen basit bir olasılık değerlendirmesi); ve üçüncüsü, metnin reddedilen varyantlarının bir kaydı (genellikle tercih sırasına göre).
İşlem
Matbaanın yaygınlaşması öncesinde literatür elle kopyalanıyor ve bu birçok varyasyona yol açıyordu. Matbaa çağı, katiplik mesleğini fiilen gereksiz hale getirdi. Basılı eserler manuel aktarıma göre varyasyonlara daha dirençli olmakla birlikte, yine de tam bağışık değildir. Bir dizgici veya bir matbaa, bir eseri imzadan farklı bir şekilde okuyabilir veya dizebilir. Her katip veya matbaacı farklı hatalar yaptığından, kayıp orijinalin yeniden oluşturulmasına genellikle birçok kaynaktan alınan bir dizi okuma yardımcı olur. Birden fazla kaynaktan alınan düzenlenmiş bir metnin eklektik olduğu söylenir. Bu yaklaşımın aksine, bazı metin eleştirmenleri, birden fazla kaynaktan gelen okumaları birleştirmeyi değil, hayatta kalan en iyi tek metni belirlemeyi tercih ediyor.
Belgeleri karşılaştırırken gözlemlenen farklılıklara varyant okumalar veya basitçe varyant veya okumalar denir. Hangi varyantın yazarın orijinal çalışmasını temsil ettiği her zaman açık olmayabilir. Varyantların orijinal metne kazara (tekrarlama veya ihmal) veya kasıtlı olarak (uyumlaştırma veya sansür) nasıl girmiş olması olasıdır. Metin eleştirmeninin görevi, varyantları sıralayarak eleştirel bir metin veya baskı oluşturmaktır. Eleştirel metin, aynı zamanda farklı okumaları da belgelemelidir, böylece mevcut tanıkların yeniden oluşturulmuş orijinalle olan ilişkisi, eleştirel baskının okuyucusu için açık hale gelir. Eleştirel metni oluştururken, metin eleştirmeni hem "dış" kanıtları (her tanığın yaşı, menşei ve mensubiyeti) hem de "dahili" veya "fiziksel" hususları (yazarın ve katiplerin veya matbaacıların muhtemelen sahip oldukları şeyler) dikkate alır.
Bir metnin bilinen tüm varyantlarının harmanlanması variorum olarak adlandırılır; burada tüm varyasyon ve düzeltmeler, okuyucunun bir metnin yayına hazırlanmasında kararların nasıl alındığını takip edebilmesi için yan yana konur.İncil ve William Shakespeare'in eserleri bu tarz çeşitli baskıların konusu olmuş, ancak aynı teknikler daha az sıklıkla Walt Whitman'ın Leaves of Grass ve Edward Fitzgerald nesir yazılarına da uygulanmıştır.
Kanıtların toplanması birkaç metodoloji ile yapılır. El yazmasının kendisi, yayınlanmış fotoğraf veya faks baskıları incelenebilir. Bu yöntem el yazısının yorumlanması, eksik harfler ve hatta boşlukların yeniden oluşturulması gibi paleografik analizi içerir. Daha tipik olarak, bu paleografik çalışmayı zaten yapmış olan el yazmalarının baskılarına başvurulur.
Eklektizm
Eklektizm, belirli bir orijinal için çok çeşitli tanıklara danışma pratiğini ifade eder. Uygulama, ne kadar bağımsız aktarım geçmişleri varsa, aynı hataları yeniden üretme olasılıklarının o kadar düşük olacağı ilkesine dayanmaktadır. Eklektizm, tanıklar arasındaki zıtlıkların kanıtlarına dayanarak orijinal metinle ilgili çıkarımlar yapılmasına izin verir.
Eklektik okumalarda Örneğin, bir Shakespeare oyununun ikinci baskısı, iki baskı arasında geçtiği bilinen bir olayı ima eden bir ekleme içerebilir. Sonraki tüm el yazmaları eklemeyi içermiş olsa da, metin eleştirmenleri orijinali ekleme olmadan yeniden oluşturabilir.
Sürecin sonucu, birçok tanığın okumalarından oluşan bir metindir. Tamamen eklektik bir yaklaşımda, teorik olarak tek bir tanık tercih edilmez. Bunun yerine eleştirmen, hem dış hem de iç kanıtlara dayanarak bireysel tanıklar hakkında görüşler oluşturur.
19. yüzyılın ortalarından beri, tek bir el yazmasına yönelik apriori önyargının olmadığı eklektizm, Yeni Ahit'in Yunanca metnini düzenlemede baskın yöntem olmuştur (şu anda Birleşik İncil Derneği, 5. baskı ve Nestle- Åland, 28. baskı). İskenderiye metin türündendir ve eleştirel metin İskenderiye düzenine sahiptir.
Dış kanıt
Dış kanıt, her tanığın tarihinin, kaynağının ve bilinen diğer tanıklarla ilişkisinin kanıtıdır. Hatalar birikme eğiliminde olduğundan, en eski el yazmalarında daha az hata olmalıdır. Tanıkların çoğunluğu tarafından desteklenen okumalar da bunların kazaları veya bireysel önyargıları yansıtma olasılığı düşük olması nedeniyle tercih sebebidir. Aynı nedenlerle coğrafi olarak en çeşitli tanıklar tercih edilir.
Bazı el yazmaları kenar boşluklarına alternatif okumalar ekleyerek, mevcut kopyanın üretilmesinde birden fazla kaynak kullanıldığına dair kanı oluşturur. Diğer faktörler eşit olmak üzere, bunlar en iyi tanıklardır. Temel kriterler çatıştığında eleştirmen orijinal metni belirlemek için bu kriterleri dengelemeye çalışacaktır.
Diğer incelikli değerlendirmeler arasında örneğin, bir katibin bilinen bir uygulaması veya belirli bir dönemden ayrılan okumalar daha güvenilir kabul edilebilir, çünkü bir katibin kendi inisiyatifiyle olağan uygulamadan ayrılması pek olası değildir.
Dahili kanıt
Dahili kanıt, belgenin fiziksel özelliklerinden bağımsız olarak metnin kendisinden gelen kanıtlardır.
Latince adlarla; lectio brevior (kısa okuma) ve lectio difficilior (zor okuma)dır. Katiplerin, açıklama veya alışkanlıktan dolayı, kelimeleri çıkarmaktan daha sık ekleme eğiliminde oldukları gözlenir. Lectio difficilior potior, metindeki bariz tutarsızlıkları çözerek uyumlaştırma eğilimini tanımlar. Bu ilke daha zor (uyumsuz) okumanın orijinal olma olasılığının daha yüksek alınmasına yol açar. Bu tür durumlar, tam olarak anlamadıkları metinleri basitleştiren ve yumuşatan katiplerin çalışmalarında görülür.
Diğer bir eğilim "benzer sonlar" anlamına gelen homoioteleutondur. İki kelime/cümle/satır benzer harf dizisiyle bittiğinde ilkini kopyalamayı bitiren katip, araya giren tüm kelimeleri çıkararak ikinciye atlar. Homoioarche, iki satırın başlangıcı benzer olduğunda göz atlama anlamına gelir.
Eleştirmen yazarın diğer yazılarını da inceleyerek hangi kelimelerin ve gramer yapılarının onun tarzına uyduğuna karar verebilir. Dahili kanıtların değerlendirilmesi eleştirmene, münferit el yazmalarının güvenilirliğini değerlendirmede yardımcı olan bilgiler sağlar.
Metin eleştirmeni, ilgili tüm faktörleri göz önünde bulundurarak diğer okumaların nasıl ortaya çıktığını en iyi açıklayan okumayı arar.
Dini belgelere uygulama
Kuran
Kuran'ın metinsel eleştirisi, başlangıç aşamasında bir çalışma alanıdır, çünkü Müslümanlar tarihsel olarak Kuran'a daha yüksek eleştirinin uygulanmasını onaylamazlar. Bazı ülkelerde metin eleştirisi irtidat olarak görülebilir.
Müslümanlar orijinal metni, MS 610'dan 632'deki ölümüne kadar Muhammed'e vahyedilen son vahiy olarak kabul ederler. İslami gelenekte Kuran, Muhammed'in arkadaşları tarafından ezberlenir ve yazılırdı.
Bir Kur'anın noktada sözlü olarak aktarıldığına inanılıyor. Anlamı etkileyen farklılıklar dikkat çekti ve Osman Kuran'ı bu farklılıklardan kurtarmak için MS 650 civarında bir standardizasyon süreci başlattı. Osman'ın standardizasyonu metinsel değişkenleri ortadan kaldırmadı.
1970'lerde, Sana'a Ulu Camii'nde 14.000 Kuran parçası bulundu. Yaklaşık 12.000 parça Kurana ait, diğer 2.000 parça muhtelif. Kuran'ın şimdiye kadar bilinen en eski nüshasıdır: yedinci ila sekizinci yüzyılın sonlarına aittir.
Alman bilim adamı Gerd R. Puin, yıllardır bu parçaları araştırdı. Araştırma ekibi, sekizinci yüzyılın başlarına tarihlendirdiği el yazmalarının 35.000 mikrofilm fotoğrafını çekti. Puin alışılmadık dize sıralamalarına, küçük metinsel varyasyonlara ve nadir imla tarzlarına dikkat çekti. Ayrıca bazı parşömenlerin yeniden kullanılmış olan parşömenler olduğunu öne sürdü. Puin, bunun sabit bir metnin aksine gelişen bir metni ima ettiğine inanıyordu.
1999 Atlantic Monthly'deki bir makalede Gerd Puin'in şu sözleri aktarılıyor:
Benim fikrim, Kuran'ın, Muhammed zamanında bile tamamı anlaşılmamış bir tür metin kokteyli olduğudur. Hatta birçoğu İslam'ın kendisinden yüz yaş daha yaşlı bile olabilir. İslami gelenekler içinde bile, önemli bir Hristiyan alt tabakası da dahil olmak üzere, çok sayıda çelişkili bilgi vardır; İstenirse onlardan bütün bir İslam karşı-tarihi türetilebilir.
Kuran kendisinin "apaçık" olduğunu iddia eder, ancak ona bakarsanız, her beş cümleden birinin bir anlam ifade etmediğini fark edeceksiniz. Pek çok Müslüman -ve Oryantalist- size aksini söyleyecektir elbette, ama gerçek şu ki Kuran metninin beşte biri anlaşılmazdır. Çeviriyle ilgili geleneksel kaygıya neden olan da budur. Kuran anlaşılır değilse -Arapça olarak bile anlaşılamıyorsa- tercüme edilemez. İnsanlar bundan korkar. Ve Kuran defalarca açık olduğunu iddia ettiği halde -Arapça konuşanların bile size söyleyeceği gibi- açık bir şekilde olmadığı için bir çelişki vardır. Başka bir şeyler dönüyor olmalı.
Kanadalı İslam alimi Andrew Rippin de benzer şeyler söyler:
Yemen elyazmalarının etkisi hâlâ hissedilmektedir. Değişken okumaları ve ayet sıraları hepsi çok önemlidir. Bunda herkes hemfikir. Bu el yazmaları, Kuran metninin erken tarihinin birçok kişinin düşündüğünden çok daha açık bir soru olduğunu söylüyor: Metin daha az kararlıydı ve bu nedenle her zaman iddia edilenden daha az otoriteye sahipti.
Bu sebeplerden dolayı, özellike Revizyonist İslam araştırmaları ekolü ile bağlantılı alimler Kuran'ın derlenmesine ilişkin geleneksel açıklamanın bir kenara bırakılmasını ve Kuran'a yeni bir bakış açısına ihtiyaç duyulduğunu öne sürdüler.
Puin şunları söyledi:
Pek çok Müslüman, Kuran'ın iki kapağı arasındaki her şeyin yalnızca Allah'ın değiştirilmemiş sözü olduğu inancına sahiptir. İncil'in bir tarihi olduğunu ve gökten inmediğini gösteren metinsel çalışmalardan alıntı yapmayı seviyorlar, ancak şimdiye kadar Kuran bu tartışmanın dışında kaldı. Bu duvarı aşmanın tek yolu Kuran'ın da bir tarihi olduğunu ispatlamaktan geçiyor. Sana'a parçaları bunu yapmamıza yardımcı olacak.
2015 yılında, Kuran ayetlerinden 62'sini içeren ve yaklaşık MS 568 ile 645 arasına tarihlenen, bilinen en eski Kuran parçalarından bazıları Birmingham Üniversitesi'nde tespit edildi. Profesör David Thomas şu yorumu yaptı:
Bu kısımlar, bugün okunan Kuran'ın şekline çok yakındır, bu da metnin çok az değişikliğe uğradığı veya hiç değişmediği ve inanıldığı vahiy dönemine çok yakın bir tarihe tarihlenebileceği görüşünü destekler niteliktedir.
(Muhammed öncesini veren radyokarbon testleri için) David Thomas, radyokarbon testinin, Kuran'ın yazıldığı değil, parşömenin elde edildiği hayvanın ölüm tarihini bulduğuna dikkat çekti. Boş parşömen genellikle üretildikten sonra yıllarca saklandıktan sonra kullanılmış olabilirdi.
Osman metin türünün tüm erken dönem el yazmalarında ortak olan kendine özgü imla üzerine bir çalışma yayınlayan Marijn van Putten, Birmingham fragmanında bulunan kendine has bir dizi (Mingana 1572a + Arabe 328c) nedeniyle şu ifadeyi kullanıyor; "açıkça Osman metin türünün soyundan geliyor" ve erken radyokarbon tarihlemesine rağmen Osman öncesi bir kopya olması "imkansız".
Ayrıca bakınız
Genel
- Yetki (metin eleştirisi)
- Yakın okuma
- Diplomatik
- Hermenötik
- Kaozheng (Çince metin eleştirisi)
- el yazmaları listesi
- Paleografi
- Kaynak eleştirisi
notlar
Kaynakça
- ^ Ehrman 2005, p. 46.
- ^ Vincent. A History of the Textual Criticism of the New Testament
"... that process which it sought to determine the original text of a document or a collection of documents, and to exhibit, freed from all the errors, corruptions, and variations which may have been accumulated in the course of its transcription by successive copying." - ^ TY - JOUR AU - Howe, Christopher AU - Connolly, Ruth AU - Windram, Heather PY - 2012/12/01 SP - 51 EP - 67 T1 - Responding to Criticisms of Phylogenetic Methods in Stemmatology VL - 52 DO - 10.2307/41349051 JO - Sel Studies in English Literature 1500-1900 ER -
- ^ Cours de linguistique générale. Lozan: Charles Bally in Payot C. 1916. ss. 1-3. ISBN . Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b Tanselle, (1989) A Rationale of Textual Criticism.
- ^ Jarvis 1995, pp. 1–17
- ^ Montgomery 1997
- ^ Maas P. 1958. Textual criticism. Oxford. p1
- ^ Maas 1958, p2–3.
- ^ "The apparatus criticus is placed underneath the text simply on account of bookprinting conditions and in particular of the format of modern books. The practice in ancient and medieval manuscripts of using the outer margin for this purpose makes for far greater clarity." Maas 1958, pp. 22–3.
- ^ Gaskell, 1978.
- ^ Greetham 1999, p. 40.
"Tanselle thus combines an Aristotelian praktike, a rigorous account of the phenomenology of text, with a deep Platonic suspicion of this phenomenology, and of the concrete world of experience (see my 'Materiality' for further discussion). For him—and, I would contend, for the idealist, or 'eclectic' editing with which he and Greg-Bowers are often identified, whereby an idealist 'text that never was' is constructed out of the corrupt states of extant documents—ontology is only immanent, never assuredly present in historical, particularized text, for it can be achieved only at the unattainable level of nous rather than phenomenon. Thus, even the high aims of eclectic (or, as it is sometimes known, 'critical') editing can be called into question, because of the unsure phenomenological status of the documentary and historical." - ^ McGann 1992, p. xviiii
- ^ Bradley 1990
- ^ Bentham, Gosse 1902
- ^ Comfort, Comfort 2005, p. 383
- ^ Aland, B. 1994, p. 138
- ^ a b Hartin, Petzer, Mannig 2001, pp. 47–53
- ^ Aland K., Aland, B. 1987, p. 276
- ^ . www.ualberta.ca. 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018.
- ^ a b c d e f "What Is the Koran?". The Atlantic (İngilizce). January 1999. 22 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2019. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Christian-Muslim relations: yesterday, today, tomorrow Munawar Ahmad Anees, Ziauddin Sardar, Syed Z. Abedin – 1991 For instance, a Christian critic engaging in textual criticism of the Quran from a biblical perspective will surely miss the essence of the quranic message. Just one example would clarify this point.
- ^ Studies on Islam Merlin L. Swartz – 1981 One will find a more complete bibliographical review of the recent studies of the textual criticism of the Quran in the valuable article by Jeffery, "The Present Status of Qur'anic Studies," Report on Current Research on the Middle East
- ^ Religions of the world Lewis M. Hopfe – 1979 "Some Muslims have suggested and practiced textual criticism of the Quran in a manner similar to that practiced by Christians and Jews on their bibles. No one has yet suggested the of the Quran."
- ^ Egypt's culture wars: politics and practice – Page 278 – 2008 Middle East report: Issues 218–222; Issues 224–225 Middle East Research & Information Project, JSTOR (Organization) – 2001 Shahine filed to divorce Abu Zayd from his wife, on the grounds that Abu Zayd's textual criticism of the Quran made him an apostate, and hence unfit to marry a Muslim. Abu Zayd and his wife eventually relocated to the Netherlands
- ^ Sadeghi (23 Temmuz 2015). "The origins of the Koran". BBC News. 28 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.
- ^ Coughlan, Sean (22 Temmuz 2015). "'En eski' Kuran parçaları Birmingham Üniversitesi'nde bulundu". BBC Haberleri. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2019.
- ^ van Putten (2019). "The 'Grace of God' as evidence for a written Uthmanic archetype: the importance of shared orthographic idiosyncrasies". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 82 (2): 271-288. doi:10.1017/S0041977X19000338.
- ^ . Twitter.com. Twitter. 24 Ocak 2020. 24 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
()
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Metin elestirisi basili kitaplarin metinsel varyant veya el yazmalarinin farkli versiyonlarinin tanimlanmasiyla ilgilenen Filoloji ve edebiyat elestirisinin bir alt dali olarak calisir Bu tur metinlerin tarihleri ornegin kil uzerine basilan en eski civi yazisi yazisindan bir 21 yuzyil yazarinin eserinin yayinlanmamis birden cok versiyonuna kadar degisebilir Carmina Cantabrigiensia El Yazmasi C folyo 436v 11 yuzyil Tarihsel olarak ucret karsiligi belgeleri kopyalayan katiplerin cogu ne anlama geldiklerini anlamadan harflerin sekillerini taklit eden basit kopyacilardi Bu el yazmalarinin kopyalanmasi sirasinda olasilikla kasitsiz yaygin degisikliklerin var olabilecegi anlamina gelir Basili eserlerin siyasi dini veya kulturel nedenlerle sansurlenmesi gibi kasitli degisiklikler de yapilmasi olasiydi Metin elestirmeninin amaci metin ve varyantlarinin yaratilis ve tarihsel aktariminin anlasilmasini saglamaktir Bir el yazmasinin birkac versiyonu varsa ancak orijinali bilinmiyorsa orijinal metni olabildigince yakindan yeniden olusturmak icin yerlesik metin elestirisi yontemleri kullanilabilir Ayni yontemler mevcut metnin sayisi ve kalitesine bagli olarak bir belgenin transkripsiyon gecmisinin ara surumleri veya duzeltmelerini yeniden olusturmak icin kullanilabilir Oldugu varsayilan tek orijinal metne urtext Incil icin arketip veya imza denir ancak her metin grubu icin tek bir orijinal metnin bulunmasi gerekmez Bu durum farkli yer ve tarihlerde farkli versiyonlari gorulen sozlu gelenek urunu hikayelerde gorulur Metin elestirisinde pratige yonelik pek cok yaklasim veya yontem vardir ozellikle eklektizm kok bilimi ve kopya metin duzenleme Kantitatif teknikler bir dizi gelenek uzerinde etkili gorunen evrimsel biyolojiden filogenetik gelen yontemlerle taniklar arasindaki iliskileri belirlemek icin de kullanilir Dini ve klasik metin duzenleme gibi bazi alanlarda alt elestiri ifadesi metin elestirisine ve yuksek elestiri orijinal metnin yazarligi tarihi ve duzenlenme yerini belirleme cabasina atifta bulunur TarihMetin elestirisi filolojik sanatlardan biri olarak iki bin yili askin bir suredir uygulanmaktadir Ilk metin elestirmenleri milat oncesinin son iki yuzyilinda antik eserlerin korunmasiyla ilgilenen Helenistik Iskenderiye kutuphanecileriydi ve bu Orta Cag dan erken modern doneme ve matbaanin icadina kadar devam etti Desiderius Erasmus gibi Yunan Yeni Ahit i duzenleyerek Textus Receptus u yaratan bircok Ronesans humanistinin calismalarinin onemli bir yonu metin elestirisiydi Italya da Petrarch ve Poggio Bracciolini gibi akademisyenler bircok Latin el yazmasini toplayip duzenlerken Lorenzo Valla nin sozde Konstantin in Bagisi uzerine yaptigi calismada metinsel durumlara gosterilen dikkat elestirel arastirma ruhunu guclendirdi Mukaddes Kitap ve Yunan trajedilerinden orijinaliyle iliskisi belirsiz yuzlerce kopya gunumuze ulasmistir Metin arastirmacilari hangi kaynaklarin orijinaline en yakin ve dogru oldugunu yuzyillardir tartismislardir Yunan oyunlari gibi metinlerin muhtemelen tek bir orijinali olmasina ragmen suregen bir sekilde yazilan Inciller gibi kitaplarinin tek bir orijinalinin olmamasi ayri bir tartisma konusuydu Kuran a metin elestirisi uygulanmasi 1972 de Sana a elyazmalarinin kesfedilmesinden sonra hizla gelisti William Shakespeare in eserleri de metin elestirisi icin verimli bir zemin olmustur hem aktarilan metinler onemli miktarda cesitlilik icerdiginden hem de eserlerin daha ustun baskilarini uretme cabasi masrafa deger goruldugu icin Metin elestirisinin ilkeleri orijinal olarak antik donem ve Incil calismalari ve Shakespeare eserlerinin Anglo Amerikan Kopya Metinleri icin gelistirilmis ve rafine edilmis olmasina ragmen cagdas metinlerden de bircok yazili esere uygulanmistir Eski Mezopotamya ve Misir dan yirminci yuzyila kadar uzanan metin elestirisi yaklasik bes bin yillik bir donemi kapsar Temel kavramlar ve hedeflerPaul Maas tarafindan aciklanan temel sorun su sekildedir Biz Antik Yunan ve Romali yazarlarin orijinal yazar tarafindan el yazisi el yazmalarina sahip degiliz ve elimizdeki el yazmalari orijinallerinden bilinmeyen sayidaki ara nushalar yoluyla turemistir Metin elestirisinin isi orijinaline constitutio textus olabildigince yakin bir metin uretmektir Maas Yazar tarafindan gozden gecirilen bir dikte bir imza taslagina esdeger olarak gorulmelidir yorumunu yapiyor Imzali el yazmalarinin eksikligi Yunan ve Roma disindaki bircok kultur icin de gecerliydi Hedef ilk ornegin kimligini belirlemek olur Bu ornek arketip olarak bilinir Arketip metnini kurmayi basarirsak constitutio orijinalin yeniden insasi oldukca ilerlemis olur Elestirmen in hedefi bir elestirel baski uretmektir Bu arastiricinin orijinal veya ona en yakin seklinde belirledigi metindir ve kritik aparat ile birlikte gelir Kritik aygit yazarin calismasini uc bolumde sunar ilk olarak editorun kullandigi kanitlarin bir listesi veya aciklamasi el yazmalarinin adlari veya sigla adi verilen kisaltmalar ikincisi editorun bu kanita iliskin analizi bazen basit bir olasilik degerlendirmesi ve ucuncusu metnin reddedilen varyantlarinin bir kaydi genellikle tercih sirasina gore Islem 2 Korintliler 11 33 12 9 Papirus 46 dan bir folyo Matbaanin yayginlasmasi oncesinde literatur elle kopyalaniyor ve bu bircok varyasyona yol aciyordu Matbaa cagi katiplik meslegini fiilen gereksiz hale getirdi Basili eserler manuel aktarima gore varyasyonlara daha direncli olmakla birlikte yine de tam bagisik degildir Bir dizgici veya bir matbaa bir eseri imzadan farkli bir sekilde okuyabilir veya dizebilir Her katip veya matbaaci farkli hatalar yaptigindan kayip orijinalin yeniden olusturulmasina genellikle bircok kaynaktan alinan bir dizi okuma yardimci olur Birden fazla kaynaktan alinan duzenlenmis bir metnin eklektik oldugu soylenir Bu yaklasimin aksine bazi metin elestirmenleri birden fazla kaynaktan gelen okumalari birlestirmeyi degil hayatta kalan en iyi tek metni belirlemeyi tercih ediyor Belgeleri karsilastirirken gozlemlenen farkliliklara varyant okumalar veya basitce varyant veya okumalar denir Hangi varyantin yazarin orijinal calismasini temsil ettigi her zaman acik olmayabilir Varyantlarin orijinal metne kazara tekrarlama veya ihmal veya kasitli olarak uyumlastirma veya sansur nasil girmis olmasi olasidir Metin elestirmeninin gorevi varyantlari siralayarak elestirel bir metin veya baski olusturmaktir Elestirel metin ayni zamanda farkli okumalari da belgelemelidir boylece mevcut taniklarin yeniden olusturulmus orijinalle olan iliskisi elestirel baskinin okuyucusu icin acik hale gelir Elestirel metni olustururken metin elestirmeni hem dis kanitlari her tanigin yasi mensei ve mensubiyeti hem de dahili veya fiziksel hususlari yazarin ve katiplerin veya matbaacilarin muhtemelen sahip olduklari seyler dikkate alir Bir metnin bilinen tum varyantlarinin harmanlanmasi variorum olarak adlandirilir burada tum varyasyon ve duzeltmeler okuyucunun bir metnin yayina hazirlanmasinda kararlarin nasil alindigini takip edebilmesi icin yan yana konur Incil ve William Shakespeare in eserleri bu tarz cesitli baskilarin konusu olmus ancak ayni teknikler daha az siklikla Walt Whitman in Leaves of Grass ve Edward Fitzgerald nesir yazilarina da uygulanmistir Kanitlarin toplanmasi birkac metodoloji ile yapilir El yazmasinin kendisi yayinlanmis fotograf veya faks baskilari incelenebilir Bu yontem el yazisinin yorumlanmasi eksik harfler ve hatta bosluklarin yeniden olusturulmasi gibi paleografik analizi icerir Daha tipik olarak bu paleografik calismayi zaten yapmis olan el yazmalarinin baskilarina basvurulur EklektizmEklektizm belirli bir orijinal icin cok cesitli taniklara danisma pratigini ifade eder Uygulama ne kadar bagimsiz aktarim gecmisleri varsa ayni hatalari yeniden uretme olasiliklarinin o kadar dusuk olacagi ilkesine dayanmaktadir Eklektizm taniklar arasindaki zitliklarin kanitlarina dayanarak orijinal metinle ilgili cikarimlar yapilmasina izin verir Eklektik okumalarda Ornegin bir Shakespeare oyununun ikinci baskisi iki baski arasinda gectigi bilinen bir olayi ima eden bir ekleme icerebilir Sonraki tum el yazmalari eklemeyi icermis olsa da metin elestirmenleri orijinali ekleme olmadan yeniden olusturabilir Surecin sonucu bircok tanigin okumalarindan olusan bir metindir Tamamen eklektik bir yaklasimda teorik olarak tek bir tanik tercih edilmez Bunun yerine elestirmen hem dis hem de ic kanitlara dayanarak bireysel taniklar hakkinda gorusler olusturur 19 yuzyilin ortalarindan beri tek bir el yazmasina yonelik apriori onyarginin olmadigi eklektizm Yeni Ahit in Yunanca metnini duzenlemede baskin yontem olmustur su anda Birlesik Incil Dernegi 5 baski ve Nestle Aland 28 baski Iskenderiye metin turundendir ve elestirel metin Iskenderiye duzenine sahiptir Dis kanit Dis kanit her tanigin tarihinin kaynaginin ve bilinen diger taniklarla iliskisinin kanitidir Hatalar birikme egiliminde oldugundan en eski el yazmalarinda daha az hata olmalidir Taniklarin cogunlugu tarafindan desteklenen okumalar da bunlarin kazalari veya bireysel onyargilari yansitma olasiligi dusuk olmasi nedeniyle tercih sebebidir Ayni nedenlerle cografi olarak en cesitli taniklar tercih edilir Bazi el yazmalari kenar bosluklarina alternatif okumalar ekleyerek mevcut kopyanin uretilmesinde birden fazla kaynak kullanildigina dair kani olusturur Diger faktorler esit olmak uzere bunlar en iyi taniklardir Temel kriterler catistiginda elestirmen orijinal metni belirlemek icin bu kriterleri dengelemeye calisacaktir Diger incelikli degerlendirmeler arasinda ornegin bir katibin bilinen bir uygulamasi veya belirli bir donemden ayrilan okumalar daha guvenilir kabul edilebilir cunku bir katibin kendi inisiyatifiyle olagan uygulamadan ayrilmasi pek olasi degildir Dahili kanit Dahili kanit belgenin fiziksel ozelliklerinden bagimsiz olarak metnin kendisinden gelen kanitlardir Latince adlarla lectio brevior kisa okuma ve lectio difficilior zor okuma dir Katiplerin aciklama veya aliskanliktan dolayi kelimeleri cikarmaktan daha sik ekleme egiliminde olduklari gozlenir Lectio difficilior potior metindeki bariz tutarsizliklari cozerek uyumlastirma egilimini tanimlar Bu ilke daha zor uyumsuz okumanin orijinal olma olasiliginin daha yuksek alinmasina yol acar Bu tur durumlar tam olarak anlamadiklari metinleri basitlestiren ve yumusatan katiplerin calismalarinda gorulur Diger bir egilim benzer sonlar anlamina gelen homoioteleutondur Iki kelime cumle satir benzer harf dizisiyle bittiginde ilkini kopyalamayi bitiren katip araya giren tum kelimeleri cikararak ikinciye atlar Homoioarche iki satirin baslangici benzer oldugunda goz atlama anlamina gelir Elestirmen yazarin diger yazilarini da inceleyerek hangi kelimelerin ve gramer yapilarinin onun tarzina uyduguna karar verebilir Dahili kanitlarin degerlendirilmesi elestirmene munferit el yazmalarinin guvenilirligini degerlendirmede yardimci olan bilgiler saglar Metin elestirmeni ilgili tum faktorleri goz onunde bulundurarak diger okumalarin nasil ortaya ciktigini en iyi aciklayan okumayi arar Dini belgelere uygulamaKuran Sana a Kur an el yazmalari Andrew Rippin Sana a el yazmasinin kesfinin onemli oldugunu ve farkli okumalarinin erken Kuran metninin daha once iddia edilenden daha az kararli oldugunu gosterdigini belirtti Kuran in metinsel elestirisi baslangic asamasinda bir calisma alanidir cunku Muslumanlar tarihsel olarak Kuran a daha yuksek elestirinin uygulanmasini onaylamazlar Bazi ulkelerde metin elestirisi irtidat olarak gorulebilir Muslumanlar orijinal metni MS 610 dan 632 deki olumune kadar Muhammed e vahyedilen son vahiy olarak kabul ederler Islami gelenekte Kuran Muhammed in arkadaslari tarafindan ezberlenir ve yazilirdi Bir Kur anin noktada sozlu olarak aktarildigina inaniliyor Anlami etkileyen farkliliklar dikkat cekti ve Osman Kuran i bu farkliliklardan kurtarmak icin MS 650 civarinda bir standardizasyon sureci baslatti Osman in standardizasyonu metinsel degiskenleri ortadan kaldirmadi 1970 lerde Sana a Ulu Camii nde 14 000 Kuran parcasi bulundu Yaklasik 12 000 parca Kurana ait diger 2 000 parca muhtelif Kuran in simdiye kadar bilinen en eski nushasidir yedinci ila sekizinci yuzyilin sonlarina aittir Alman bilim adami Gerd R Puin yillardir bu parcalari arastirdi Arastirma ekibi sekizinci yuzyilin baslarina tarihlendirdigi el yazmalarinin 35 000 mikrofilm fotografini cekti Puin alisilmadik dize siralamalarina kucuk metinsel varyasyonlara ve nadir imla tarzlarina dikkat cekti Ayrica bazi parsomenlerin yeniden kullanilmis olan parsomenler oldugunu one surdu Puin bunun sabit bir metnin aksine gelisen bir metni ima ettigine inaniyordu 1999 Atlantic Monthly deki bir makalede Gerd Puin in su sozleri aktariliyor Benim fikrim Kuran in Muhammed zamaninda bile tamami anlasilmamis bir tur metin kokteyli oldugudur Hatta bircogu Islam in kendisinden yuz yas daha yasli bile olabilir Islami gelenekler icinde bile onemli bir Hristiyan alt tabakasi da dahil olmak uzere cok sayida celiskili bilgi vardir Istenirse onlardan butun bir Islam karsi tarihi turetilebilir Kuran kendisinin apacik oldugunu iddia eder ancak ona bakarsaniz her bes cumleden birinin bir anlam ifade etmedigini fark edeceksiniz Pek cok Musluman ve Oryantalist size aksini soyleyecektir elbette ama gercek su ki Kuran metninin beste biri anlasilmazdir Ceviriyle ilgili geleneksel kaygiya neden olan da budur Kuran anlasilir degilse Arapca olarak bile anlasilamiyorsa tercume edilemez Insanlar bundan korkar Ve Kuran defalarca acik oldugunu iddia ettigi halde Arapca konusanlarin bile size soyleyecegi gibi acik bir sekilde olmadigi icin bir celiski vardir Baska bir seyler donuyor olmali Kanadali Islam alimi Andrew Rippin de benzer seyler soyler Yemen elyazmalarinin etkisi hala hissedilmektedir Degisken okumalari ve ayet siralari hepsi cok onemlidir Bunda herkes hemfikir Bu el yazmalari Kuran metninin erken tarihinin bircok kisinin dusundugunden cok daha acik bir soru oldugunu soyluyor Metin daha az kararliydi ve bu nedenle her zaman iddia edilenden daha az otoriteye sahipti Bu sebeplerden dolayi ozellike Revizyonist Islam arastirmalari ekolu ile baglantili alimler Kuran in derlenmesine iliskin geleneksel aciklamanin bir kenara birakilmasini ve Kuran a yeni bir bakis acisina ihtiyac duyuldugunu one surduler Puin sunlari soyledi Pek cok Musluman Kuran in iki kapagi arasindaki her seyin yalnizca Allah in degistirilmemis sozu oldugu inancina sahiptir Incil in bir tarihi oldugunu ve gokten inmedigini gosteren metinsel calismalardan alinti yapmayi seviyorlar ancak simdiye kadar Kuran bu tartismanin disinda kaldi Bu duvari asmanin tek yolu Kuran in da bir tarihi oldugunu ispatlamaktan geciyor Sana a parcalari bunu yapmamiza yardimci olacak 2015 yilinda Kuran ayetlerinden 62 sini iceren ve yaklasik MS 568 ile 645 arasina tarihlenen bilinen en eski Kuran parcalarindan bazilari Birmingham Universitesi nde tespit edildi Profesor David Thomas su yorumu yapti Bu kisimlar bugun okunan Kuran in sekline cok yakindir bu da metnin cok az degisiklige ugradigi veya hic degismedigi ve inanildigi vahiy donemine cok yakin bir tarihe tarihlenebilecegi gorusunu destekler niteliktedir Muhammed oncesini veren radyokarbon testleri icin David Thomas radyokarbon testinin Kuran in yazildigi degil parsomenin elde edildigi hayvanin olum tarihini bulduguna dikkat cekti Bos parsomen genellikle uretildikten sonra yillarca saklandiktan sonra kullanilmis olabilirdi Osman metin turunun tum erken donem el yazmalarinda ortak olan kendine ozgu imla uzerine bir calisma yayinlayan Marijn van Putten Birmingham fragmaninda bulunan kendine has bir dizi Mingana 1572a Arabe 328c nedeniyle su ifadeyi kullaniyor acikca Osman metin turunun soyundan geliyor ve erken radyokarbon tarihlemesine ragmen Osman oncesi bir kopya olmasi imkansiz Ayrica bakinizGenel Yetki metin elestirisi Yakin okuma Diplomatik Hermenotik Kaozheng Cince metin elestirisi el yazmalari listesi Paleografi Kaynak elestirisinotlarKaynakca Ehrman 2005 p 46 Vincent A History of the Textual Criticism of the New Testament that process which it sought to determine the original text of a document or a collection of documents and to exhibit freed from all the errors corruptions and variations which may have been accumulated in the course of its transcription by successive copying TY JOUR AU Howe Christopher AU Connolly Ruth AU Windram Heather PY 2012 12 01 SP 51 EP 67 T1 Responding to Criticisms of Phylogenetic Methods in Stemmatology VL 52 DO 10 2307 41349051 JO Sel Studies in English Literature 1500 1900 ER Cours de linguistique generale Lozan Charles Bally in Payot C 1916 ss 1 3 ISBN 9782228500647 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Tanselle 1989 A Rationale of Textual Criticism Jarvis 1995 pp 1 17 Montgomery 1997 Maas P 1958 Textual criticism Oxford p1 Maas 1958 p2 3 The apparatus criticus is placed underneath the text simply on account of bookprinting conditions and in particular of the format of modern books The practice in ancient and medieval manuscripts of using the outer margin for this purpose makes for far greater clarity Maas 1958 pp 22 3 Gaskell 1978 Greetham 1999 p 40 Tanselle thus combines an Aristotelian praktike a rigorous account of the phenomenology of text with a deep Platonic suspicion of this phenomenology and of the concrete world of experience see my Materiality for further discussion For him and I would contend for the idealist or eclectic editing with which he and Greg Bowers are often identified whereby an idealist text that never was is constructed out of the corrupt states of extant documents ontology is only immanent never assuredly present in historical particularized text for it can be achieved only at the unattainable level of nous rather than phenomenon Thus even the high aims of eclectic or as it is sometimes known critical editing can be called into question because of the unsure phenomenological status of the documentary and historical McGann 1992 p xviiii Bradley 1990 Bentham Gosse 1902 Comfort Comfort 2005 p 383 Aland B 1994 p 138 a b Hartin Petzer Mannig 2001 pp 47 53 Aland K Aland B 1987 p 276 www ualberta ca 4 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mayis 2018 a b c d e f What Is the Koran The Atlantic Ingilizce January 1999 22 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2019 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Christian Muslim relations yesterday today tomorrow Munawar Ahmad Anees Ziauddin Sardar Syed Z Abedin 1991 For instance a Christian critic engaging in textual criticism of the Quran from a biblical perspective will surely miss the essence of the quranic message Just one example would clarify this point Studies on Islam Merlin L Swartz 1981 One will find a more complete bibliographical review of the recent studies of the textual criticism of the Quran in the valuable article by Jeffery The Present Status of Qur anic Studies Report on Current Research on the Middle East Religions of the world Lewis M Hopfe 1979 Some Muslims have suggested and practiced textual criticism of the Quran in a manner similar to that practiced by Christians and Jews on their bibles No one has yet suggested the of the Quran Egypt s culture wars politics and practice Page 278 2008 Middle East report Issues 218 222 Issues 224 225 Middle East Research amp Information Project JSTOR Organization 2001 Shahine filed to divorce Abu Zayd from his wife on the grounds that Abu Zayd s textual criticism of the Quran made him an apostate and hence unfit to marry a Muslim Abu Zayd and his wife eventually relocated to the Netherlands Sadeghi 23 Temmuz 2015 The origins of the Koran BBC News 28 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2023 Coughlan Sean 22 Temmuz 2015 En eski Kuran parcalari Birmingham Universitesi nde bulundu BBC Haberleri 12 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2019 van Putten 2019 The Grace of God as evidence for a written Uthmanic archetype the importance of shared orthographic idiosyncrasies Bulletin of the School of Oriental and African Studies 82 2 271 288 doi 10 1017 S0041977X19000338 Twitter com Twitter 24 Ocak 2020 24 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2021 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim