Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Modern Yunan Aydınlanması, (Yunan: Διαφωτισμός, Diafotismos, "enlightenment" ya da "illumination", Neo-Helenik Aydınlanma diye de adlandırılan) Yunan Aydınlanması dönemini ifade eder.
Kökeni
Ana madde: Osmanlı Yunanistanı
Aydınlanma Çağı tüm Avrupayı etkilediği gibi Osmanlı toprakları içerisinde yaşamını sürdüren Yunanları'da etkilemişti. Yunan Aydınlanması olarak nitelenen bu gelişme, Osmanlı İmparatorluğu içerisindeki Yunanların, ticaret ve eğitim gibi sahalarda güç kazanmasını hızlandıran bir faktör olmuştur. Bu, Yunan tüccarlara çok sayıda Yunan gencini İtalya ve Almanya'daki üniversitelerde okutacak finansmanı sağlıyordu. Bununla birlikte oradaki gençler Aydınlanma ve Fransız Devrimi düşüncelerini tanımaktaydı. Son yarım asırda Yunan hayatının belirgin karakteri haline gelen ve 1821'e giden sürece yol açan bu entelektüel canlanmanın maddi kaynağını, zenginleşen Yunan burjuvazisi oluşturmaktaydı. Yanya; Sakız Adası, Smirni ve Ayvalık, Yunan eğitim ve ticaretinde merkez üssü konumundaydı. Bu şehirlerde açılan okul ve matbaalar ile aydınlanma fikri yeni nesle aktarılıyordu.
Fenerli Rumların Rolü
Fener'de yaşayan Rumlar, Avrupa'da tahsil görmüş ve yabancı dil bilen kişilerden oluşuyordu. Bu nedenle Osmanlı Devleti bünyesinde tercümanlık faaliyeti yürütürlerdi. 18. yüzyıldan itibaren Eflak ve Boğdan prensliğine voyvoda olarak atanan Fenerli Rumlar; yıllar içerisinde bu bölgelerde güç ve nüfuz kazanmaya başladılar. Buralardaki çoğu voyvoda, Yunan eğitim; kültür ve matbaasının hamisi gibi hareket ediyordu. Bu akademiler, Ortodoks toplulukların genelindeki öğretmen ve öğrencileri cezbediyor ve Orta Avrupa'daki entelektüel eğilimler ile temasa geçiyordu. Ekseriyetle Osmanlı yönetim sistemini desteklediler ve Yunan ulusal hareketinin ortaya çıkmasında önemli bir rol oynayamadılar. Bununla birlikte çok sayıda Yunan bilim insanı, Fenerli Rumların beyliklerinde oluşturdukları kozmopolit ortam ve onların eğitime verdiği destekten faydalanmıştır.
Bu ortam yaygın olarak, Osmanlı İmparatorluğundaki genç; hırslı ve eğitimli Yunan halkının aydınlanmasında etkili olan özel bir cazibe merkeziydi. Bükreş ve Yaş'taki Kraliyet Akademileri de bu harekette kritik bir rol oynamıştır. Dönemin dikkat çekici eserlerinden biri olan "Geographia Neoteriki" adlı eserin her iki yazarı da (Daniel Philippidis ve Grigorios Konstantas) burada eğitim görmüşlerdir.
Sonrası
Aydınlanma dilsel alanı da etkilemiştir. Bir kısım grup halkın konuştuğu dil olan Demotiki dilini savunuyor; diğer bir grupta daha zor bir gramere sahip olan Attika Grekçesi'ni savunmaktaydı. Attik dilin basitleşmiş hali olan Katarevusa resmi dil ilan edildi. 1976'ya kadar Katarevusa tüm resmi kurumlarda kullanıldı ve bu tarihten sonra Demotiki Yunanistan'ın resmi dili ilan edilmiştir.
Aydınlanma fikrinin Yunan düşüncesine de aktarılması milli bir şuurun gelişimini etkilemiştir. "Hermes o Logios" adlı derginin yayımlanması da Aydınlanma fikirlerini teşvik etti. Derginin hedefi Yunan bilim, felsefe ve kültürünü ilerletmekti. Yunan Aydınlanmasının iki ana figürü olan Velestinli Rigas ve Adamantios Korais; Yunan milliyetçilerini çağdaş siyasal düşüncenin peşinden gitmeye yönlendiriyordu.
Yunan Aydınlanması sadece dil ve beşeri bilimleri değil, aynı zamanda bilimleri de ilgilendirmekteydi. Methodios Anthrakites; Evgenios Voulgaris, Athanasios Psalidas, Balanos Vasilopoulos ve Nikolaos Darbaris gibi bazı akademisyenler de matematik ve fizik konusunda çalışmalara sahipti. Yunan okullarında okutulmak üzere Yunanca bilimsel kitaplar yayımlamışlardır. Ayrıca Velestinli Rigas bir fizik antolojisi kitabı yayımlamıştır.
Sanat
Yunan Aydınlanması İyonya Okulu sanatını da kapsıyordu. Yunan Aydınlanmasının sanatta öne çıkmış isimleri şunlardır: Panagiotis Doxaras, Nikolaos Doxaras, Nikolaos Kantounis, Nikolaos Koutouzis ve Gerasimos Pitsamanos'dur. Yunan sanatı artık kendi tarzını sergiliyordu. Yunan resim sanatı dönemleri; Yunan Rokoko, Yunan Neoklasizm ve Yunan Romantizm'ini kapsamaktadır. Bağımsızlık hareketleri Yunan sanatçıları Modern Yunan Sanatı dönemine taşımıştır.
İyonya Adası'ndan olmayan ancak bu dönemle bağlantılı başka sanatçılarda vardır. Bu sanatçılar Osmanlı İmparatorluğu'nun ya da Venedik Cumhuriyeti'nin değişik bölgelerindendi. Christodoulos Kalergis ve Emmanuel Skordilis gibi bazı sanatçılar da Kiklad Adaları'nda etkindi. Ioannis Koronaros Girit'ten Mısır'a ve nihayetinde Kıbrıs'a yerleşti. Girit Rönesans'ı sona ermesine karşın hala adada birkaç aktif atölye bulunmaktaydı.
Sanatta Modern Yunan Aydınlanması sadece İyonya Okulu'na ait değil; tüm Yunan topluluklarına ve Antik Yunan Uygarlığının atalarına aitti. Yine çok sayıda Yunan sanatçı Kostantinopolis'te sanat icra etti. Ulusal Helenik Araştırma Vakfı (NHRF) tarafından araştırmalar sürmektedir.
Önemli Kişi ve Topluluklar
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Yunanca Sözlüğü (1835 ed.), Anthimos Gazis
- Neophytos Doukas (1760–1845), 70 civarında kitap yazan ve birçok antik metini Modern Yunancaya kazandıran üretken bir yazardır.
- Velestinli Rigas, Fransız Devriminden etkilenmişti ve hümanist fikirlerini Yunan dünyasında yaymayı umuyordu. Osmanlı'ya karşı Balkanlarda ayaklanma planladı. Yakalanıp idam edilmiştir.
- Adamantios Korais (1748-1833) Fransız Devriminin de tanığıdır. Entelektüel ilhamını Aydınlanma'dan aldı. Fikirlerini bol miktarda Thomas Hobbes, John Locke ve Jean-Jacques Rousseau gibi filozoflardan ödünç aldı. Kendini Yunan kültürüne adamıştır. Yunan toplumunun içine düştüğü çelişkiyi aşabilmesi için dört kavram üzerine düşünmesini önermiştir. Bunlar: adalet, erdem, özgürlük ve mutluluktur.
- Evgezios Voulgaris, Almanya'da ders verdiği yıllar içerisinde Aydınlanmanın önünü açtı ve Yunan müfredatına liberal fikri getirdi. Anadolu ve Balkanlar'daki Rum okullarında fikirleri yayıldı. Aydın Despotluğu fikrini benimsedi. Din ve vicdan özgürlüğü gibi kavramları Yunan düşüncesine kazandırmıştır.
- İosipos Moisiodaks (1725-1880). Voulgaris'in öğrencisidir. Eğitimde ön plana çıkmıştır. Felsefede Aristoculuğun arındırılması gerektiğini savunur. Bireysel özelliklerin ön plana çıkarıldığı, öğrenciyi sorgulamaya iten bir öğretim programını savunmaktadır. Yunan öğretmenleri eleştirmiştir.
- Theophilos Kairis, bağımsız Yunanistan için farklı bir vizyon geliştirmiştir. Ona göre kilise ve devlet ayrılmalıydı.
- Theoklitos Farmakidis, Fransız Devriminden ilham aldı. Güçlü bir Batı yanlısıdır ve İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi için kritiktir.
- Filiki Eterya: Adı Dostluk Cemiyeti anlamına gelmektedir. Aydınlanma Çağının hümanist fikirleri üzerine kurulmuştur. Amacı Osmanlı Devleti'ni yıkıp yeniden Bizans'ı canlandırmak olan 19. yüzyılın başlarında faal olmuş gizli bir cemiyettir.
Tepkiler
Aydınlanma düşüncesine karşı başta Patrikhane olmak üzere gelenekçi çevreler tepki gösterdi. Ortodoks Kilisesi bu yeni hareketleri bir tehdit olarak algıladı. Aydınlanma karşıtı risaleler ve aforozlar ile aydınlanmacılar hedef alınmıştır. Aydınlanmacı düşünürler üzerinde Antiklerikalizm fikri hakimdi ve çatışmanın merkez noktasını oluşturuyordu. Bu çatışma özellikle okullara yansımıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Patiniotis, Manolis. (2015) "Neo-Hellenic Enlightenment: In Search of a European Identity," in Arabatzis T., Renn J., Simões A. (ed.), Relocating the History of Science. Boston Studies in the Philosophy and History of Science, sayı 312. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-14553-2_9
- ^ a b Greek history, The intellectual revival. Encyclopædia Britannica. 2008. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ . Encyclopædia Britannica. 2008. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Encyclopædia Britannica,. 2008. 23 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kopeček, Michal (2006). Discourses of collective identity in Central and Southeast Europe (1770–1945): texts and commentaries. Orta Avrupa Üniversitesi Yayınları. ss. 73-79. ISBN . 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ Sussex, Roland; John Christopher, Eade (1985). Culture and nationalism in nineteenth-century Eastern Europe. Slavica Yayınları. s. 8. ISBN . 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ M. Kitromilides, Paschalis (1979). . Journal of the Hellnice Diaspora. s. 4. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ a b c d "Çağdaş Yunan Aydınlanma Hareketinin Coğrafyası Ortaya Çıkış Süreci ve Eğitim Alanındaki Etkileri". Batı Kültür ve Edebiyatlarında Aydınlanma. İbrahim Kelağa Ahmet. Ankara Üniversitesi Basımevi. ss. 237-266. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Modern Yunan Aydinlanmasi Yunan Diafwtismos Diafotismos enlightenment ya da illumination Neo Helenik Aydinlanma diye de adlandirilan Yunan Aydinlanmasi donemini ifade eder Hermes o Logios 18 ve 19 yuzyil Yunan edebiyat dergisi KokeniAna madde Osmanli Yunanistani Aydinlanma Cagi tum Avrupayi etkiledigi gibi Osmanli topraklari icerisinde yasamini surduren Yunanlari da etkilemisti Yunan Aydinlanmasi olarak nitelenen bu gelisme Osmanli Imparatorlugu icerisindeki Yunanlarin ticaret ve egitim gibi sahalarda guc kazanmasini hizlandiran bir faktor olmustur Bu Yunan tuccarlara cok sayida Yunan gencini Italya ve Almanya daki universitelerde okutacak finansmani sagliyordu Bununla birlikte oradaki gencler Aydinlanma ve Fransiz Devrimi dusuncelerini tanimaktaydi Son yarim asirda Yunan hayatinin belirgin karakteri haline gelen ve 1821 e giden surece yol acan bu entelektuel canlanmanin maddi kaynagini zenginlesen Yunan burjuvazisi olusturmaktaydi Yanya Sakiz Adasi Smirni ve Ayvalik Yunan egitim ve ticaretinde merkez ussu konumundaydi Bu sehirlerde acilan okul ve matbaalar ile aydinlanma fikri yeni nesle aktariliyordu Fenerli Rumlarin Rolu Fener de yasayan Rumlar Avrupa da tahsil gormus ve yabanci dil bilen kisilerden olusuyordu Bu nedenle Osmanli Devleti bunyesinde tercumanlik faaliyeti yuruturlerdi 18 yuzyildan itibaren Eflak ve Bogdan prensligine voyvoda olarak atanan Fenerli Rumlar yillar icerisinde bu bolgelerde guc ve nufuz kazanmaya basladilar Buralardaki cogu voyvoda Yunan egitim kultur ve matbaasinin hamisi gibi hareket ediyordu Bu akademiler Ortodoks topluluklarin genelindeki ogretmen ve ogrencileri cezbediyor ve Orta Avrupa daki entelektuel egilimler ile temasa geciyordu Ekseriyetle Osmanli yonetim sistemini desteklediler ve Yunan ulusal hareketinin ortaya cikmasinda onemli bir rol oynayamadilar Bununla birlikte cok sayida Yunan bilim insani Fenerli Rumlarin beyliklerinde olusturduklari kozmopolit ortam ve onlarin egitime verdigi destekten faydalanmistir Bu ortam yaygin olarak Osmanli Imparatorlugundaki genc hirsli ve egitimli Yunan halkinin aydinlanmasinda etkili olan ozel bir cazibe merkeziydi Bukres ve Yas taki Kraliyet Akademileri de bu harekette kritik bir rol oynamistir Donemin dikkat cekici eserlerinden biri olan Geographia Neoteriki adli eserin her iki yazari da Daniel Philippidis ve Grigorios Konstantas burada egitim gormuslerdir SonrasiAydinlanma dilsel alani da etkilemistir Bir kisim grup halkin konustugu dil olan Demotiki dilini savunuyor diger bir grupta daha zor bir gramere sahip olan Attika Grekcesi ni savunmaktaydi Attik dilin basitlesmis hali olan Katarevusa resmi dil ilan edildi 1976 ya kadar Katarevusa tum resmi kurumlarda kullanildi ve bu tarihten sonra Demotiki Yunanistan in resmi dili ilan edilmistir Aydinlanma fikrinin Yunan dusuncesine de aktarilmasi milli bir suurun gelisimini etkilemistir Hermes o Logios adli derginin yayimlanmasi da Aydinlanma fikirlerini tesvik etti Derginin hedefi Yunan bilim felsefe ve kulturunu ilerletmekti Yunan Aydinlanmasinin iki ana figuru olan Velestinli Rigas ve Adamantios Korais Yunan milliyetcilerini cagdas siyasal dusuncenin pesinden gitmeye yonlendiriyordu Yunan Aydinlanmasi sadece dil ve beseri bilimleri degil ayni zamanda bilimleri de ilgilendirmekteydi Methodios Anthrakites Evgenios Voulgaris Athanasios Psalidas Balanos Vasilopoulos ve Nikolaos Darbaris gibi bazi akademisyenler de matematik ve fizik konusunda calismalara sahipti Yunan okullarinda okutulmak uzere Yunanca bilimsel kitaplar yayimlamislardir Ayrica Velestinli Rigas bir fizik antolojisi kitabi yayimlamistir SanatYunan Aydinlanmasi Iyonya Okulu sanatini da kapsiyordu Yunan Aydinlanmasinin sanatta one cikmis isimleri sunlardir Panagiotis Doxaras Nikolaos Doxaras Nikolaos Kantounis Nikolaos Koutouzis ve Gerasimos Pitsamanos dur Yunan sanati artik kendi tarzini sergiliyordu Yunan resim sanati donemleri Yunan Rokoko Yunan Neoklasizm ve Yunan Romantizm ini kapsamaktadir Bagimsizlik hareketleri Yunan sanatcilari Modern Yunan Sanati donemine tasimistir Iyonya Adasi ndan olmayan ancak bu donemle baglantili baska sanatcilarda vardir Bu sanatcilar Osmanli Imparatorlugu nun ya da Venedik Cumhuriyeti nin degisik bolgelerindendi Christodoulos Kalergis ve Emmanuel Skordilis gibi bazi sanatcilar da Kiklad Adalari nda etkindi Ioannis Koronaros Girit ten Misir a ve nihayetinde Kibris a yerlesti Girit Ronesans i sona ermesine karsin hala adada birkac aktif atolye bulunmaktaydi Sanatta Modern Yunan Aydinlanmasi sadece Iyonya Okulu na ait degil tum Yunan topluluklarina ve Antik Yunan Uygarliginin atalarina aitti Yine cok sayida Yunan sanatci Kostantinopolis te sanat icra etti Ulusal Helenik Arastirma Vakfi NHRF tarafindan arastirmalar surmektedir Onemli Kisi ve TopluluklarVelestinli Rigas Adamantios Korais Yunanca Sozlugu 1835 ed Anthimos GazisNeophytos Doukas 1760 1845 70 civarinda kitap yazan ve bircok antik metini Modern Yunancaya kazandiran uretken bir yazardir Velestinli Rigas Fransiz Devriminden etkilenmisti ve humanist fikirlerini Yunan dunyasinda yaymayi umuyordu Osmanli ya karsi Balkanlarda ayaklanma planladi Yakalanip idam edilmistir Adamantios Korais 1748 1833 Fransiz Devriminin de tanigidir Entelektuel ilhamini Aydinlanma dan aldi Fikirlerini bol miktarda Thomas Hobbes John Locke ve Jean Jacques Rousseau gibi filozoflardan odunc aldi Kendini Yunan kulturune adamistir Yunan toplumunun icine dustugu celiskiyi asabilmesi icin dort kavram uzerine dusunmesini onermistir Bunlar adalet erdem ozgurluk ve mutluluktur Evgezios Voulgaris Almanya da ders verdigi yillar icerisinde Aydinlanmanin onunu acti ve Yunan mufredatina liberal fikri getirdi Anadolu ve Balkanlar daki Rum okullarinda fikirleri yayildi Aydin Despotlugu fikrini benimsedi Din ve vicdan ozgurlugu gibi kavramlari Yunan dusuncesine kazandirmistir Iosipos Moisiodaks 1725 1880 Voulgaris in ogrencisidir Egitimde on plana cikmistir Felsefede Aristoculugun arindirilmasi gerektigini savunur Bireysel ozelliklerin on plana cikarildigi ogrenciyi sorgulamaya iten bir ogretim programini savunmaktadir Yunan ogretmenleri elestirmistir Theophilos Kairis bagimsiz Yunanistan icin farkli bir vizyon gelistirmistir Ona gore kilise ve devlet ayrilmaliydi Theoklitos Farmakidis Fransiz Devriminden ilham aldi Guclu bir Bati yanlisidir ve Istanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi icin kritiktir Filiki Eterya Adi Dostluk Cemiyeti anlamina gelmektedir Aydinlanma Caginin humanist fikirleri uzerine kurulmustur Amaci Osmanli Devleti ni yikip yeniden Bizans i canlandirmak olan 19 yuzyilin baslarinda faal olmus gizli bir cemiyettir TepkilerAydinlanma dusuncesine karsi basta Patrikhane olmak uzere gelenekci cevreler tepki gosterdi Ortodoks Kilisesi bu yeni hareketleri bir tehdit olarak algiladi Aydinlanma karsiti risaleler ve aforozlar ile aydinlanmacilar hedef alinmistir Aydinlanmaci dusunurler uzerinde Antiklerikalizm fikri hakimdi ve catismanin merkez noktasini olusturuyordu Bu catisma ozellikle okullara yansimistir Ayrica bakinizAydinlanma Cagi Yunan Isyani Ellinoglosso KsenodoheyoKaynakca Patiniotis Manolis 2015 Neo Hellenic Enlightenment In Search of a European Identity in Arabatzis T Renn J Simoes A ed Relocating the History of Science Boston Studies in the Philosophy and History of Science sayi 312 Springer Cham https doi org 10 1007 978 3 319 14553 2 9 a b Greek history The intellectual revival Encyclopaedia Britannica 2008 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2021 Encyclopaedia Britannica 2008 12 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Encyclopaedia Britannica 2008 23 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kopecek Michal 2006 Discourses of collective identity in Central and Southeast Europe 1770 1945 texts and commentaries Orta Avrupa Universitesi Yayinlari ss 73 79 ISBN 978 963 7326 52 3 28 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2021 Sussex Roland John Christopher Eade 1985 Culture and nationalism in nineteenth century Eastern Europe Slavica Yayinlari s 8 ISBN 978 0 89357 146 7 28 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2021 M Kitromilides Paschalis 1979 Journal of the Hellnice Diaspora s 4 22 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2021 a b c d Cagdas Yunan Aydinlanma Hareketinin Cografyasi Ortaya Cikis Sureci ve Egitim Alanindaki Etkileri Bati Kultur ve Edebiyatlarinda Aydinlanma Ibrahim Kelaga Ahmet Ankara Universitesi Basimevi ss 237 266 28 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2021