Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Al-i Muhtâc (Farsça: آل محتاج ) veya Muhtecidler (ayrıca Çağaniler olarak da bilinir) küçük Çağaniyan prensliğinin İranlı veya İranlaşmış Arap yönetici ailesidir. 10. ve 11. yüzyılın başlarında hüküm sürdüler.
Erken tarih
Muhtâcoğullarının kökeni bilinmemektedir; modern tarihçiler bu ismi, onların varsayılan ataları olan Muhtâc'a atfen vermişlerdir. Bunlar, Orta Çağ'ın başlarında Çağaniyan'ı yöneten Çağani Hudalar'ın soyundan gelmiş olabilirler; bir diğer olasılık ise atalarının bölgeye göç eden ve İranlılaşan Araplar olmasıdır. Her halükarda, 10. yüzyılın başlarında Çağaniyan, Buhara'daki Sâmânîlerin vasalı haline gelmiştir.
Ebû Bekir Muhammed
Kaynakların kesin olarak tanıdığı ilk hükümdar Ebû Bekir Muhammed bin Muzaffer bin Muhtâc’tır. Sâmânîler zamanında Fergana valisiydi. 929 yılında Sâmânî emiri II. Nasr kardeşleri tarafından geçici olarak iktidardan uzaklaştırıldığında, Muhammed ona sadık kalmıştır. Sonuç olarak Nasr kendini toparlamayı başardığında Muhammed'i Belh valiliğiyle ödüllendirdi ve daha sonra 933'te onu Horasan valisi yaptı. Muhammed, Horasan valisi olduğu dönemde Kuzey İran'da çeşitli Deylemli gruplarla savaşmıştır. 939 yılında hastalanarak görevinden alınmış; 941 yılında vefat etmiştir.
Ebû Ali Çağani
Ebû Ali Ahmed Çağan, Muhtâcoğulları hükümdarlarının en önde geleniydi. 939'da babasının yerine geçti ve kuzey İran'da bir Samani varlığını sürdürmek için hararetle savaştı, orada güneybatı İran'ı ele geçirmiş olan Deylemli memurları olan Büveyhîlerin yükselişini durdurmaya çalıştı. Samani emiri I. Nuh'un gözünden düşmüş ve Horasan valiliğinden uzaklaştırılmıştır. Bunu kabul etmeyi reddederek isyan etmiş ve Buhara'ya başka bir Samani yerleştirmiş, ancak sonunda Nuh, Buhara'yı geri almıştır. Buna rağmen Ebû Ali'yi yenememiş ve sonunda onun Çağaniyan'daki yönetimini korumasına izin vermiştir. 952 yılında Ebû Ali ikinci kez Horasan valisi olarak atandı, ancak bir yıl sonra tekrar görevden alınmıştır. Büveyhîlere kaçmış ve 955 yılında ölmüştür.
Sonraki tarih
Ebû Ali'den sonra gelen Muhtâcoğulları hükümdarları iyi kaydedilmemiştir. Ebû'l Muzaffer (d.?) Muhammed, 10. yüzyılın sonlarına doğru Çağaniyan'ın hükümdarıydı. Türk generali Faik'in müttefikiydi ve birlikte Ebû'l Muzaffer'in akrabası olan ve Çağaniyan'ın önceki hükümdarı olan veya orada iktidarı gasp eden Ebu'l-Hasan Tahir b. Fazl b. Muhammed'e karşı savaşmışlardır. Tahir'in ordusu 991 yılında Belh'e yürüdü ancak çıkan savaşta öldürüldü ve Ebû'l Muzaffer Muhammed Çağaniyan'a yerleşti. Faik'le yaptığı ittifak, onun aynı zamanda Simcûrîler'in de düşmanı olduğu anlamına geliyordu; bu nedenle Samanîler'in bir güç olarak sonunu getiren çatışmalara katıldı (ayrıntılar için Samanîler'den II. Nuh'a bakınız).
Yüzyılın sonuna doğru Muhtâcoğulları hükümdarları, Afganistan ve Horasan'da Samanîler'in yerini alan Gaznelilerin vasalı haline geldiler. 1025 yılında ismi kaydedilmeyen bir Çağani hükümdarı ve diğer Gazneli vasallarıMahmud Gaznevî'nin müttefiki olan Kaşgar Karahanlı hükümdarı Kadir Han Yusuf'la buluşmak üzere Ceyhun Nehri'ni geçmesine katılmıştı. Mahmud'un halefi Mesud döneminde Çağaniyan valisi, Muhtâcoğulları olabilecek Mesud'un damadı Ebû'l-Kasım olarak tanımlanıyordu. Ebû'l-Kasım, Mâverâünnehir Karahanlıları'nın işgali karşısında geçici olarak eyaletten kaçmak zorunda kalmıştır. Bundan sonra Çağaniyan'ın bir daha hiçbir hükümdarından bahsedilmemektedir ve ancak birkaç yıl sonra Selçuklular bölgenin kontrolünü ele geçirmişlerdir.
Kaynakça
- Özel
- ^ Clifford Edmund Bosworth, The New Islamic Dynasties (Columbia University Press, 1996: ), p. 177.
- Genel
- Bosworth, C. Edmund (1984). "Āl-e Moḥtāj". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume I/7: Ahriman–Alafrank (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 764-766. ISBN .
- Frye, R.N. (1975). "The Sāmānids". Frye, R.N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 136-161. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Al i Muhtac Farsca آل محتاج veya Muhtecidler ayrica Caganiler olarak da bilinir kucuk Caganiyan prensliginin Iranli veya Iranlasmis Arap yonetici ailesidir 10 ve 11 yuzyilin baslarinda hukum surduler Erken tarihMuhtacogullarinin kokeni bilinmemektedir modern tarihciler bu ismi onlarin varsayilan atalari olan Muhtac a atfen vermislerdir Bunlar Orta Cag in baslarinda Caganiyan i yoneten Cagani Hudalar in soyundan gelmis olabilirler bir diger olasilik ise atalarinin bolgeye goc eden ve Iranlilasan Araplar olmasidir Her halukarda 10 yuzyilin baslarinda Caganiyan Buhara daki Samanilerin vasali haline gelmistir Ebu Bekir MuhammedKaynaklarin kesin olarak tanidigi ilk hukumdar Ebu Bekir Muhammed bin Muzaffer bin Muhtac tir Samaniler zamaninda Fergana valisiydi 929 yilinda Samani emiri II Nasr kardesleri tarafindan gecici olarak iktidardan uzaklastirildiginda Muhammed ona sadik kalmistir Sonuc olarak Nasr kendini toparlamayi basardiginda Muhammed i Belh valiligiyle odullendirdi ve daha sonra 933 te onu Horasan valisi yapti Muhammed Horasan valisi oldugu donemde Kuzey Iran da cesitli Deylemli gruplarla savasmistir 939 yilinda hastalanarak gorevinden alinmis 941 yilinda vefat etmistir Ebu Ali CaganiEbu Ali Ahmed Cagan Muhtacogullari hukumdarlarinin en onde geleniydi 939 da babasinin yerine gecti ve kuzey Iran da bir Samani varligini surdurmek icin hararetle savasti orada guneybati Iran i ele gecirmis olan Deylemli memurlari olan Buveyhilerin yukselisini durdurmaya calisti Samani emiri I Nuh un gozunden dusmus ve Horasan valiliginden uzaklastirilmistir Bunu kabul etmeyi reddederek isyan etmis ve Buhara ya baska bir Samani yerlestirmis ancak sonunda Nuh Buhara yi geri almistir Buna ragmen Ebu Ali yi yenememis ve sonunda onun Caganiyan daki yonetimini korumasina izin vermistir 952 yilinda Ebu Ali ikinci kez Horasan valisi olarak atandi ancak bir yil sonra tekrar gorevden alinmistir Buveyhilere kacmis ve 955 yilinda olmustur Sonraki tarihEbu Ali den sonra gelen Muhtacogullari hukumdarlari iyi kaydedilmemistir Ebu l Muzaffer d Muhammed 10 yuzyilin sonlarina dogru Caganiyan in hukumdariydi Turk generali Faik in muttefikiydi ve birlikte Ebu l Muzaffer in akrabasi olan ve Caganiyan in onceki hukumdari olan veya orada iktidari gasp eden Ebu l Hasan Tahir b Fazl b Muhammed e karsi savasmislardir Tahir in ordusu 991 yilinda Belh e yurudu ancak cikan savasta olduruldu ve Ebu l Muzaffer Muhammed Caganiyan a yerlesti Faik le yaptigi ittifak onun ayni zamanda Simcuriler in de dusmani oldugu anlamina geliyordu bu nedenle Samaniler in bir guc olarak sonunu getiren catismalara katildi ayrintilar icin Samaniler den II Nuh a bakiniz Yuzyilin sonuna dogru Muhtacogullari hukumdarlari Afganistan ve Horasan da Samaniler in yerini alan Gaznelilerin vasali haline geldiler 1025 yilinda ismi kaydedilmeyen bir Cagani hukumdari ve diger Gazneli vasallariMahmud Gaznevi nin muttefiki olan Kasgar Karahanli hukumdari Kadir Han Yusuf la bulusmak uzere Ceyhun Nehri ni gecmesine katilmisti Mahmud un halefi Mesud doneminde Caganiyan valisi Muhtacogullari olabilecek Mesud un damadi Ebu l Kasim olarak tanimlaniyordu Ebu l Kasim Maveraunnehir Karahanlilari nin isgali karsisinda gecici olarak eyaletten kacmak zorunda kalmistir Bundan sonra Caganiyan in bir daha hicbir hukumdarindan bahsedilmemektedir ve ancak birkac yil sonra Selcuklular bolgenin kontrolunu ele gecirmislerdir KaynakcaOzel Clifford Edmund Bosworth The New Islamic Dynasties Columbia University Press 1996 0 231 10714 5 p 177 GenelBosworth C Edmund 1984 Al e Moḥtaj Yarshater Ehsan Ed Encyclopaedia Iranica Volume I 7 Ahriman Alafrank Ingilizce Londra ve New York Routledge amp Kegan Paul ss 764 766 ISBN 978 0 71009 096 6 Frye R N 1975 The Samanids Frye R N Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Cambridge Cambridge University Press ss 136 161 ISBN 0 521 20093 8