Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
N1 (Rusça: Н-1, Носитель-1, Nositeli, "Taşıyıcı") Sovyet kozmonotlarını Ay'a götürmek üzere 1960'larda geliştirilen dev uzay roketi. Dört fırlatma denemesinin de başarısız olması üzerine 1976 yılında proje resmen iptal edildi. Sovyetlerin insanlı Ay projeleri olduğunu inkâr etmeleri nedeniyle Perestroyka dönemine kadar varlığı gizli tutuldu.
 1967 sonlarında Baykonur Uzay Üssü'ndeki maket | |
| Amaç | Mürettebatlı Ay fırlatma aracı/Süper ağır yük fırlatma aracı |
|---|---|
| Üretici | OKB-1 |
| Menşei ülke | SSCB |
| Boyut | |
| Yükseklik | 105,3 metre (345 ft) |
| Çap | 17,0 metre (55,8 ft) |
| Ağırlık | 2.750 metrik ton (6.060.000 lb) |
| Kademeler | 5 |
| Kapasite | |
| LEO için yük | |
| Ağırlık | 95 t (209.000 lb) |
| TLI için yük | |
| Ağırlık | 23,5 t (52.000 lb) |
| Fırlatma geçmişi | |
| Durum | Başarısız, iptal edildi |
| Fırlatma yerleri | Baykonur LC-110 |
| Toplam fırlatmalar | 4 |
| Başarı(lar) | 0 |
| Başarısızlık(lar) | 4 |
| İlk uçuş | 21 Şubat 1969 |
| Son uçuş | 23 Kasım 1972 |
| Birinci kademe – Blok A | |
| Çap | 17,0 m (55,8 ft) |
| Gücünü veren | 30 |
| Maksimum itme kuvveti | 45.400 kN (10.200.000 lbf) |
| Özgül itici kuvvet | 330 saniye (3,2 km/s) |
| Yanma süresi | 125 s |
| Yakıt | RP-1/LOX |
| İkinci kademe – Blok B | |
| Gücünü veren | 8 V |
| Maksimum itme kuvveti | 14.040 kN (3.160.000 lbf) |
| Özgül itici kuvvet | 346 saniye (3,39 km/s) |
| Yanma süresi | 120 s |
| Yakıt | RP-1/LOX |
| Üçüncü kademe – Blok V | |
| Gücünü veren | 4 NK-21 |
| Maksimum itme kuvveti | 1.610 kN (360.000 lbf) |
| Özgül itici kuvvet | 353 saniye (3,46 km/s) |
| Yanma süresi | 370 s |
| Yakıt | RP-1/LOX |
| Dördüncü kademe (N1/L3) – Blok G (Dünya kalkış) | |
| Gücünü veren | 1 NK-19 |
| Maksimum itme kuvveti | 446 kN (100.000 lbf) |
| Özgül itici kuvvet | 353 saniye (3,46 km/s) |
| Yanma süresi | 443 s |
| Yakıt | RP-1/LOX |
| Beşinci kademe (N1/L3) – Blok D (Ay iniş yardımı) | |
| Gücünü veren | 1 |
| Maksimum itme kuvveti | 83,36 kN (18.740 lbf) |
| Özgül itici kuvvet | 349 saniye (3,42 km/s) |
| Yanma süresi | 600 s |
| Yakıt | RP-1/LOX |
Tarihçe
Başmühendis Sergey Korolyov'un tasarım bürosu OKB-1, N1'i geliştirmeye 1959'da başladı. Orijinal tasarıma göre N roketleri uzay istasyonlarına yük taşıyacak ve insanlı Mars uçuşlarında kullanılacaktı. Birkaç N roketi önerildi. N1 bunlardan en büyük olanıydı. N2 biraz daha küçüktü ve başka bir Sovyet tasarım bürosu tarafından geliştirilen UR-200 roketiyle rekabet etmek için ortaya atılmıştı. N3, Sovyetlerin geleneksel kıtalararası R-7 roketinin yerini almak üzere tasarlanmıştı. Bu aşamada üretime başlanmamıştı, N roketleri henüz kâğıt üzerindeki bir projeydi.
1961'den itibaren Korolyov'un tasarım bürosuna N1 roketinin geliştirilmesi için ödenek verileye başlandı. Mayıs 1961'deki bir hükûmet raporunda ilk test uçuşu için 1965 yılı öngörülüyordu.
Mayıs 1961'de ABD başkanı John F. Kennedy, 1960'lı yıllar bitmeden Ay'a insan gönderme hedefini ortaya koyarak Uzay Yarışını başlatmıştı. Korolyov, bunun üzerine Sovyetler'in Ay'a Soyuz adında yeni bir uzayaracıyla gitmesi fikrini ortaya attı. Soyuz'ları uzaya taşıyacak roket N1 olacaktı.
Korolyov, roket motorları tasarımcısı Valentin Gluşko ile N1'in kullanacağı yakıt konusunda uzlaşamadı. Gluşko, kıtalararası balistik füzelerde kullanılan ve basit motor düzeneklerine izin veren yakıtını öneriyordu. Oysa Korolyov'a göre bu yakıtın ağırlığı, itme gücüne oranla fazlaydı, ayrıca zehirli olduğu için güvenlik sorunu çıkarıyordu. Korolyov, kerosen ve sıvı oksijen karışımı bir yakıt kullanmak istiyordu. Jet motorları tasarımcısı Nikolay Kuznetsov ile bu yakıtı kullanan bir motor geliştirmesi için anlaştı. Kuznetsov, NK-15 adında küçük motorlar üretmeyi önerdi. N1'de bu küçük motorlardan çok sayıda kullanılarak büyük bir itme gücüne ulaşılacaktı. Ancak çok sayıda motor kullanılması, N1'in yapısını karmaşık bir hale getiriyordu.
Sovyet roket sistemlerinin başlıca destekçisi olan silahlı kuvvetler, N1 projesine sıcak bakmıyor, askeri kullanımı olmayan, siyasi nedenlerle ortaya atılmış bir proje olarak görüyordu.
Korolyov'un 1966'daki ölümü üzerine yerine yardımcısı geçti. Mişin, Korolyov'un siyasi kıvraklığına ve gücüne sahip değildi. Bu durum önce N1 projesinin, sonra da Sovyet Ay projesinin başarısızlıkla sona ermesine katkı eden nedenlerden biri oldu.
Yapısı
N1, 105 metrelik yüksekliği, büyük kaldırma gücü ve ağırlığıyla dev bir roketti. 21. yüzyılın ilk yıllarına kadar üretilen roketler arasında Saturn V'den sonra ikinci sıradaydı. Ay'a gidecek olan ek itme kademeleri, Soyuz uzayaracı ve LK ay modülü ile birlikte N1-L3 adını alıyordu. N1-L3, beş kademeden oluşmaktaydı ve 2.788 ton ağırlığındaydı. Kabaca bir koni şeklindeydi. En altta 1. kademenin dev sıvı oksijen tankı, bunun üzerinde kerosen tankı ve diğer kademelerin giderek küçülen tankları sıralanıyordu.
Birinci kademe olan Blok A, iki halka üzerinde sıralnan 30 NK-15 motorundan oluşuyordu. Dış halkada 24, bunun yarısı çaptaki iç halkada 6 motor vardı. Bunlar dünyanın ilk aşamalı patlamalı roket motorlarıydı. Motorların farklı güçlerle çalıştırılması mümkündü böylece roketin doğrultusu ve dönüşü ayarlanabiliyordu. Blok A, toplam 4.620 ton itiş gücü sağlıyordu, bu Saturn V roketinin 3.469 tonluk itiş gücünün çok üzerindeydi.
İkinci kademe, Blok B, tek bir halka üzerindeki sekiz adet NK-15V motorundan güç alıyordu. NK-15 motoruyla -15V arasındaki fark, egozos çıkışlarıyla yüksek atmosfer performansı için yapılan ayarlamalardı.
Üst kademe Blok V, kare şeklinde yerleştirilen dört NK-21 motorundan oluşuyordu.
N1'in geliştirilmesi sürecinde ilk tasarımdaki motorlar oldukça değişikliğe uğradı. Sonuç olarak ortaya çıkan modele N1F adı verildi, ancak bu ileri tasarım projenin iptal edilmesi nedeniyle asla uçmadı.
N1, ABD'nin Apollo tasarısı'ndan toplamda daha büyüktü, biraz daha kısaydı ama taban çapı daha fazlaydı. Genel olarak sağladığı itme gücü de Saturn V'den daha fazlaydı. Ancak tüm kademelerinde kerosen yakıtı kullanması nedeniyle toplam performansı Saturn V'nin altında kalıyordu. N1 istifi, dünya yörüngesine 95 ton yük taşıyabilirken Saturn V, yaklaşık 130 ton taşıyabiliyordu. ABD'nin sıvı hidrojen jet motorlarıyla erken başlayan tecrübeleri, üst kademelerde bu yüksek performanslı yakıtı kullanmaya cesaret etmelerine izin vermişti, böylece roket ağırlığını ciddi miktarda düşürebilmişlerdi.
Sorunlar
N1'in en büyük sorunu, çok sayıda küçük motoru yakıt ve oksijan tanklarına bağlayan boruların karmaşık tesisatıydı. Saturn V'nin devasa F1 motorunun mu, yoksa N1'in çok sayıda küçük motorunun oluşturduğu tesisat karmaşasının yarattığı sorunları çözmenin mi daha kolay olduğu, roketçilik tarihinin ilginç sorularından biridir. Saturn V'nin sadece beş motorunun bile tesisat sorunları çıkardığı düşünülürse, N1 Blok A'daki 30 motor, felakete davetiye çıkarmaktaydı.
Bir diğer sorun, N1'in fırlatıldığı Baykonur Uzay Üssü'nün deniz kenarında olmaması nedeniyle tüm ulaşımın demiryoluyla yapılmasıydı. Bu nedenle roket parçalara ayrılarak naklediliyor, üste tekrar monte edildikten sonra rampaya dikiliyordu. Bu nedenle motorlarda meydana gelen karmaşık sorunların önceden görülmesi ve giderilmesi mümkün olmuyordu.
Bu sorunlar nedeniyle N1 asla başarılı bir uçuş yapamadı. Dört fırlatma testi de başarısızlıkla sonuçlandı. Bunlardan birinde Baykonur Üssü büyük zarar gördü. En uzun uçuş, hemen hemen birinci kademenin ayrılmasına kadar, 107 saniye sürdü. 1969'da iki, 1971 ve 1972'de birer sınama fırlatması yapıldı.
Vasili Mişin, Apollo tasarısının başarısından sonra da ABD'nin Skylab'ına benzer büyük bir uzay istasyonunu yörüngeye taşıyabilme umuduyla sınama uçuşlarına devam etti. 1974'te proje resmen sona erdirildi ve Mişin'in yerine rakibi Valentin Gluşko geçti. İki N1F uçuşa hazırlanıyordu ancak bu da gerçekleşmedi.
N1 projesini dev Proton roketine benzer hipergolik bir roket olan Vulkan, 1976'dan itibaren ise Energiya/Buran programı izledi.
Fırlatma denemeleri
- 21 Şubat 1969: Fırlatmadan 69 saniye sonra, 12.200 m yükseklikte infilak etti.
- 3 Temmuz 1969: Fırlatma sırasında gevşek bir perçin yakıt pompasına emildi ve 1. kademenin infilak etmesine, bu arada roketin ve fırlatma kulasinin imha olmasına neden oldu. Bu, roketçilik tarihinin en büyük kazasıydı.
- 24 Haziran 1971: Roket fırlatmadan sonra giderek hızlanan şekilde kendi çevresinde dönmeye başladı ve 51 saniye sonra bütünlüğünü kaybederek parçalandı.
- 22 Kasım 1972: 1. Kademe nedeniyle araç fırlatmadan 107 saniye sonra imha oldu.
Kalıntılar
Son iki N1 aracı, Sovyetlerin Ay projesinin gizli kalması için imha edildi. Sovyetler, bir Uzay Yarışı'nın var olduğunu inkâr ederek kendi Ay projelerinin ABD'yi kandırmak için hayal edilen kâğıt üzerindeki bir proje olduğunu iddia ettiler. Bunların yalan olduğu ancak Perestroyka ve Glasnost'tan sonra ortaya çıktı.
N1 roketlerinden geri kalan bazı yakıt tankları, uzun süre Baykonur Üssü civarında yere saçılmış vaziyette bırakıldı, bir kısmı gölgelik olarak kullanıldı.
İlginç bir şekilde, N1F'nin ileri model motorları sağlam kaldı. Roket bir bütün olarak güvensiz olsa da, tek tek motorların güvenilir ve sağlam olduğu düşünülmektedir. Sağlam kalan 50 motordan 36 tanesi, Rusya tarafından tanesi 1,1 milyon dolara Aerojet General şirketine üretim lisansıyla birlikte satıldı. Aerojet, daha sonra bu motorları Japon J-1 ve J-2 roketlerinde kullanılmak üzere sattı. Motorların başka projelerde de kullanılması için özel şirketlerin çalışmaları aralıklı olarak devam etti.
Kaynakça
- ^ . S.P. Korolev Rocket-Space Corporation Energia. S.P. Korolev RSC "Energia" 4A Lenin Street, Korolev, Moscow area 141070 Russia. 13 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2019.
- ^ "Rockets:Launchers N1". 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ Zak, Anatoly. . russianspaceweb.com. Anatoly Zak. 3 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
N1 Rusca N 1 Nositel 1 Nositeli Tasiyici Sovyet kozmonotlarini Ay a goturmek uzere 1960 larda gelistirilen dev uzay roketi Dort firlatma denemesinin de basarisiz olmasi uzerine 1976 yilinda proje resmen iptal edildi Sovyetlerin insanli Ay projeleri oldugunu inkar etmeleri nedeniyle Perestroyka donemine kadar varligi gizli tutuldu N1 L31967 sonlarinda Baykonur Uzay Ussu ndeki maketAmacMurettebatli Ay firlatma araci Super agir yuk firlatma araciUreticiOKB 1Mensei ulkeSSCBBoyutYukseklik105 3 metre 345 ft Cap17 0 metre 55 8 ft Agirlik2 750 metrik ton 6 060 000 lb Kademeler5KapasiteLEO icin yukAgirlik95 t 209 000 lb TLI icin yukAgirlik23 5 t 52 000 lb Firlatma gecmisiDurumBasarisiz iptal edildiFirlatma yerleriBaykonur LC 110Toplam firlatmalar4Basari lar 0Basarisizlik lar 4Ilk ucus21 Subat 1969Son ucus23 Kasim 1972Birinci kademe Blok ACap17 0 m 55 8 ft Gucunu veren30Maksimum itme kuvveti45 400 kN 10 200 000 lbf Ozgul itici kuvvet330 saniye 3 2 km s Yanma suresi125 sYakitRP 1 LOXIkinci kademe Blok BGucunu veren8 VMaksimum itme kuvveti14 040 kN 3 160 000 lbf Ozgul itici kuvvet346 saniye 3 39 km s Yanma suresi120 sYakitRP 1 LOXUcuncu kademe Blok VGucunu veren4 NK 21Maksimum itme kuvveti1 610 kN 360 000 lbf Ozgul itici kuvvet353 saniye 3 46 km s Yanma suresi370 sYakitRP 1 LOXDorduncu kademe N1 L3 Blok G Dunya kalkis Gucunu veren1 NK 19Maksimum itme kuvveti446 kN 100 000 lbf Ozgul itici kuvvet353 saniye 3 46 km s Yanma suresi443 sYakitRP 1 LOXBesinci kademe N1 L3 Blok D Ay inis yardimi Gucunu veren1Maksimum itme kuvveti83 36 kN 18 740 lbf Ozgul itici kuvvet349 saniye 3 42 km s Yanma suresi600 sYakitRP 1 LOXTarihceBasmuhendis Sergey Korolyov un tasarim burosu OKB 1 N1 i gelistirmeye 1959 da basladi Orijinal tasarima gore N roketleri uzay istasyonlarina yuk tasiyacak ve insanli Mars ucuslarinda kullanilacakti Birkac N roketi onerildi N1 bunlardan en buyuk olaniydi N2 biraz daha kucuktu ve baska bir Sovyet tasarim burosu tarafindan gelistirilen UR 200 roketiyle rekabet etmek icin ortaya atilmisti N3 Sovyetlerin geleneksel kitalararasi R 7 roketinin yerini almak uzere tasarlanmisti Bu asamada uretime baslanmamisti N roketleri henuz kagit uzerindeki bir projeydi 1961 den itibaren Korolyov un tasarim burosuna N1 roketinin gelistirilmesi icin odenek verileye baslandi Mayis 1961 deki bir hukumet raporunda ilk test ucusu icin 1965 yili ongoruluyordu Mayis 1961 de ABD baskani John F Kennedy 1960 li yillar bitmeden Ay a insan gonderme hedefini ortaya koyarak Uzay Yarisini baslatmisti Korolyov bunun uzerine Sovyetler in Ay a Soyuz adinda yeni bir uzayaraciyla gitmesi fikrini ortaya atti Soyuz lari uzaya tasiyacak roket N1 olacakti Korolyov roket motorlari tasarimcisi Valentin Glusko ile N1 in kullanacagi yakit konusunda uzlasamadi Glusko kitalararasi balistik fuzelerde kullanilan ve basit motor duzeneklerine izin veren yakitini oneriyordu Oysa Korolyov a gore bu yakitin agirligi itme gucune oranla fazlaydi ayrica zehirli oldugu icin guvenlik sorunu cikariyordu Korolyov kerosen ve sivi oksijen karisimi bir yakit kullanmak istiyordu Jet motorlari tasarimcisi Nikolay Kuznetsov ile bu yakiti kullanan bir motor gelistirmesi icin anlasti Kuznetsov NK 15 adinda kucuk motorlar uretmeyi onerdi N1 de bu kucuk motorlardan cok sayida kullanilarak buyuk bir itme gucune ulasilacakti Ancak cok sayida motor kullanilmasi N1 in yapisini karmasik bir hale getiriyordu Sovyet roket sistemlerinin baslica destekcisi olan silahli kuvvetler N1 projesine sicak bakmiyor askeri kullanimi olmayan siyasi nedenlerle ortaya atilmis bir proje olarak goruyordu Korolyov un 1966 daki olumu uzerine yerine yardimcisi gecti Misin Korolyov un siyasi kivrakligina ve gucune sahip degildi Bu durum once N1 projesinin sonra da Sovyet Ay projesinin basarisizlikla sona ermesine katki eden nedenlerden biri oldu Sovyet N1 sagda ve Amerikan Saturn V roketlerinin karsilastirmasi N1 biraz daha kisaydi ancak taban capi daha genis oldugundan daha buyuktu ve daha cok itme gucu sagliyordu Buna karsin Saturn V de kullanilan yuksek performansli sivi hidrojen yakiti N1 in kullandigi kerosene gore yorungeye daha fazla yuk tasinmasini sagliyordu Ucus gecmisleri Saturn V nin cok daha basarili bir roket oldugunu gosterir 13 firlatmada hic kayip yasamamistir N1 ise dort deneme firlatmasini da basarisizlikla bitirmistir YapisiN1 105 metrelik yuksekligi buyuk kaldirma gucu ve agirligiyla dev bir roketti 21 yuzyilin ilk yillarina kadar uretilen roketler arasinda Saturn V den sonra ikinci siradaydi Ay a gidecek olan ek itme kademeleri Soyuz uzayaraci ve LK ay modulu ile birlikte N1 L3 adini aliyordu N1 L3 bes kademeden olusmaktaydi ve 2 788 ton agirligindaydi Kabaca bir koni seklindeydi En altta 1 kademenin dev sivi oksijen tanki bunun uzerinde kerosen tanki ve diger kademelerin giderek kuculen tanklari siralaniyordu Birinci kademe olan Blok A iki halka uzerinde siralnan 30 NK 15 motorundan olusuyordu Dis halkada 24 bunun yarisi captaki ic halkada 6 motor vardi Bunlar dunyanin ilk asamali patlamali roket motorlariydi Motorlarin farkli guclerle calistirilmasi mumkundu boylece roketin dogrultusu ve donusu ayarlanabiliyordu Blok A toplam 4 620 ton itis gucu sagliyordu bu Saturn V roketinin 3 469 tonluk itis gucunun cok uzerindeydi Ikinci kademe Blok B tek bir halka uzerindeki sekiz adet NK 15V motorundan guc aliyordu NK 15 motoruyla 15V arasindaki fark egozos cikislariyla yuksek atmosfer performansi icin yapilan ayarlamalardi Ust kademe Blok V kare seklinde yerlestirilen dort NK 21 motorundan olusuyordu N1 in gelistirilmesi surecinde ilk tasarimdaki motorlar oldukca degisiklige ugradi Sonuc olarak ortaya cikan modele N1F adi verildi ancak bu ileri tasarim projenin iptal edilmesi nedeniyle asla ucmadi N1 ABD nin Apollo tasarisi ndan toplamda daha buyuktu biraz daha kisaydi ama taban capi daha fazlaydi Genel olarak sagladigi itme gucu de Saturn V den daha fazlaydi Ancak tum kademelerinde kerosen yakiti kullanmasi nedeniyle toplam performansi Saturn V nin altinda kaliyordu N1 istifi dunya yorungesine 95 ton yuk tasiyabilirken Saturn V yaklasik 130 ton tasiyabiliyordu ABD nin sivi hidrojen jet motorlariyla erken baslayan tecrubeleri ust kademelerde bu yuksek performansli yakiti kullanmaya cesaret etmelerine izin vermisti boylece roket agirligini ciddi miktarda dusurebilmislerdi SorunlarN1 in en buyuk sorunu cok sayida kucuk motoru yakit ve oksijan tanklarina baglayan borularin karmasik tesisatiydi Saturn V nin devasa F1 motorunun mu yoksa N1 in cok sayida kucuk motorunun olusturdugu tesisat karmasasinin yarattigi sorunlari cozmenin mi daha kolay oldugu roketcilik tarihinin ilginc sorularindan biridir Saturn V nin sadece bes motorunun bile tesisat sorunlari cikardigi dusunulurse N1 Blok A daki 30 motor felakete davetiye cikarmaktaydi Bir diger sorun N1 in firlatildigi Baykonur Uzay Ussu nun deniz kenarinda olmamasi nedeniyle tum ulasimin demiryoluyla yapilmasiydi Bu nedenle roket parcalara ayrilarak naklediliyor uste tekrar monte edildikten sonra rampaya dikiliyordu Bu nedenle motorlarda meydana gelen karmasik sorunlarin onceden gorulmesi ve giderilmesi mumkun olmuyordu Bu sorunlar nedeniyle N1 asla basarili bir ucus yapamadi Dort firlatma testi de basarisizlikla sonuclandi Bunlardan birinde Baykonur Ussu buyuk zarar gordu En uzun ucus hemen hemen birinci kademenin ayrilmasina kadar 107 saniye surdu 1969 da iki 1971 ve 1972 de birer sinama firlatmasi yapildi Vasili Misin Apollo tasarisinin basarisindan sonra da ABD nin Skylab ina benzer buyuk bir uzay istasyonunu yorungeye tasiyabilme umuduyla sinama ucuslarina devam etti 1974 te proje resmen sona erdirildi ve Misin in yerine rakibi Valentin Glusko gecti Iki N1F ucusa hazirlaniyordu ancak bu da gerceklesmedi N1 projesini dev Proton roketine benzer hipergolik bir roket olan Vulkan 1976 dan itibaren ise Energiya Buran programi izledi Firlatma denemeleri21 Subat 1969 Firlatmadan 69 saniye sonra 12 200 m yukseklikte infilak etti 3 Temmuz 1969 Firlatma sirasinda gevsek bir percin yakit pompasina emildi ve 1 kademenin infilak etmesine bu arada roketin ve firlatma kulasinin imha olmasina neden oldu Bu roketcilik tarihinin en buyuk kazasiydi 24 Haziran 1971 Roket firlatmadan sonra giderek hizlanan sekilde kendi cevresinde donmeye basladi ve 51 saniye sonra butunlugunu kaybederek parcalandi 22 Kasim 1972 1 Kademe nedeniyle arac firlatmadan 107 saniye sonra imha oldu KalintilarSon iki N1 araci Sovyetlerin Ay projesinin gizli kalmasi icin imha edildi Sovyetler bir Uzay Yarisi nin var oldugunu inkar ederek kendi Ay projelerinin ABD yi kandirmak icin hayal edilen kagit uzerindeki bir proje oldugunu iddia ettiler Bunlarin yalan oldugu ancak Perestroyka ve Glasnost tan sonra ortaya cikti N1 roketlerinden geri kalan bazi yakit tanklari uzun sure Baykonur Ussu civarinda yere sacilmis vaziyette birakildi bir kismi golgelik olarak kullanildi Ilginc bir sekilde N1F nin ileri model motorlari saglam kaldi Roket bir butun olarak guvensiz olsa da tek tek motorlarin guvenilir ve saglam oldugu dusunulmektedir Saglam kalan 50 motordan 36 tanesi Rusya tarafindan tanesi 1 1 milyon dolara Aerojet General sirketine uretim lisansiyla birlikte satildi Aerojet daha sonra bu motorlari Japon J 1 ve J 2 roketlerinde kullanilmak uzere satti Motorlarin baska projelerde de kullanilmasi icin ozel sirketlerin calismalari aralikli olarak devam etti Kaynakca S P Korolev Rocket Space Corporation Energia S P Korolev RSC Energia 4A Lenin Street Korolev Moscow area 141070 Russia 13 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2019 Rockets Launchers N1 10 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Zak Anatoly russianspaceweb com Anatoly Zak 3 Ekim 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ocak 2015