Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2021) () |
Bir yerden bir yere madeni bir yol üzerinde, mekanik bir güçle hareket ettirilen araçlar içinde, insan ve eşya taşımasını temin eden tesislerin hepsine birden demiryolu denir.
Buradan demiryolunun bir bütün olduğu, sadece, ray, travers ve ibaret bulunmadığı, istasyon binalarının, köprü ve tünellerin, lokomotif depolarının, telgraf, telefon direkleri ve benzerlerinin de demiryolunun bir parçası olduğu ve tarifte sözü geçen taşıma işine yardımcı her tesisin aynı şekilde demiryolunun bir kolunu teşkil ettiği anlaşılır. Bu tariften iyi bir demiryolunda sadece yolun iyi nitelikte olmasının yeterli olmayacağı, bütün tesislerin aynı şekilde iyi olmasının gerektiği, dolayısıyla bunu temin etmenin de çok büyük masraflara yol açacağı kendiliğinden anlaşılır.[]
Traversler üzerine özel tertibatla bağlanan rayların ucuca eklenmesi ile, elde olunan paralel iki demir şerit, en basit şekliyle bir demiryolu olur. Burada ray dizileri arasındaki iç yüzlerden ölçülen uzaklığa hattın açıklığı denir.
George Stephenson'un yaptığı ilk yolda bu açıklık 4 fit 8½ inç = 1435 mm idi. Bundan sonra başkaları tarafından yapılan hatlarda farklı açıklıklar kullanıldı. Ve kısa zamanda Birleşik Krallık'ta yedi muhtelif açıklıkta yol meydana geldi, bir hattan diğerine geçişte meydana gelen zorluklar sebebiyle bu keyfiliğe son verme lüzumunu duyan hükûmet 1846'da çıkarılan bir kanunla bunu yaptı ve açıklık olarak 1435 mm kabul edildi.
Bugün bütün Dünya'da Japonya, Rusya ve bazı diğer ülkeler hariç 1435 mm normal açıklık olarak kabul edilmiştir. Yolda kabul edilen bu tek açıklık sayesindedir ki, bugün Londra’dan çıkan bir vagonun hiç kesilmeden Kars’a kadar devamı sağlanır.
Tarihi
Arkeologlar Mısır'daki bir piramitin yakınında M.Ö. 2600 yıllarında yapıldığı sanılan bronz ray kalıntılarını gün ışığına çıkarmışlardır. Piramidin yapımında kullanılan taşların ocaklardan taşınmasında bu raylardan yararlanıldığı sanılmaktadır. Mısır'da kullanılan ray örneğinden, lokomotif yapımının gerçekleşmesine dek binlerce yılın geçmesi gerekmiştir. Bu süre içinde raylar, özellikle maden ocaklarında, hayvanların ya da insanların ağır maddelerle yüklü araçları daha kolay çekmelerini sağlamak amacıyla kullanılmıştır. Bu raylar genellikle tahtadan kimi zaman da rayın dayanıklılığını arttırmak amacıyla metallerle kaplanarak yapılmaktaydı. İlk demir ray 1738 yılında İngiltere'de, 'daki bir maden ocağında kullanılmıştır. Demiryollarındaki asıl gelişim ise buhar makinelerinin gelişmesi ile olmuştur. 1804 yılında Richard Trevithick ilk lokomotifi inşa ederek 24 Şubat günü Galler'deki bir kalay madeninde kullanmıştır. 27 Eylül 1825'te ise kamu hizmetine giren demiryolları ve lokomotifler yolcu ve yük taşımaya başlamasıyla sanayi devrimini de başlatmış sayılır.
İlk elektrikli yol ise 1879 yılında Berlin'de deneysel olarak inşa edilmiş ve bu tarihten sonra özellikle şehir içi tramvay taşımacılığında elektrikli hatlar kullanılmaya başlanmıştır.
| Ülkeler | Demiryolu uzunluğu |
|---|---|
| ABD | 388.000 |
| Almanya | 64.000 |
| Hindistan | 55.000 |
| Fransa | 51.000 |
| Osmanlı İmparatorluğu | 5.759 |
Osmanlı İmparatorluğu'nda demiryolları
Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk demiryolu, imparatorluğa tabi olan Mısır'da yapılmıştır. 1851'de Kahire ile liman kenti İskenderiye arasında demiryolu yapılması planlanmıştır. Bu hattın ilk kısmı İskenderiye ile Kafr El-zayt arasında 1854'te hizmete girmiştir. İskenderiye - Kahire hattının tamamı ise 1856'da açılmıştır. Anadolu'daki ilk demiryolu hattı ise İngilizler tarafından İzmir ile Aydın arasında yapılmıştır. Hattın ilk bölümü İzmir - Gaziemir arasında 30 Ekim 1858'de hizmete girmiştir. 1 Temmuz 1866'da ise İzmir - Aydın demiryolu hattının tamamı hizmete girmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti'nde demiryolları
Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti sınırlarındaki ilk demiryolu 1860 yılında bir İngiliz şirketi tarafından kurulan İzmir-Aydın hattının bir bölümüdür. Sonra sırasıyla 1865'te İzmir-Kasaba, 1869-1877 yılları arasında Şark Demiryolları (Rumeli hattı) döşendi. Daha sonra 1872'de Anadolu-Bağdat ve Cenup demiryolları, 1892'de Mudanya-Bursa, 1899'da Horasan-Sarıkamış ve Sarıkamış-Sınır hatları döşendi ve büyük demiryolları olarak Amasya, Samsun demiryolları ağı döşendi. En fazla demiryolu Cumhuriyet döneminde yapılmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Demiryolu ulasimi haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bir yerden bir yere madeni bir yol uzerinde mekanik bir gucle hareket ettirilen araclar icinde insan ve esya tasimasini temin eden tesislerin hepsine birden demiryolu denir ABD de Vahsi Bati denilen bolgede cift lokomotif tarafindan cekilen tren vagonlari bir demiryolu koprusu gecerken 1860 li yillarda cekilmistir Dunya Demiryolu Agi HaritasiSikago yukseltilmis demiryolu Buradan demiryolunun bir butun oldugu sadece ray travers ve ibaret bulunmadigi istasyon binalarinin kopru ve tunellerin lokomotif depolarinin telgraf telefon direkleri ve benzerlerinin de demiryolunun bir parcasi oldugu ve tarifte sozu gecen tasima isine yardimci her tesisin ayni sekilde demiryolunun bir kolunu teskil ettigi anlasilir Bu tariften iyi bir demiryolunda sadece yolun iyi nitelikte olmasinin yeterli olmayacagi butun tesislerin ayni sekilde iyi olmasinin gerektigi dolayisiyla bunu temin etmenin de cok buyuk masraflara yol acacagi kendiliginden anlasilir kaynak belirtilmeli Traversler uzerine ozel tertibatla baglanan raylarin ucuca eklenmesi ile elde olunan paralel iki demir serit en basit sekliyle bir demiryolu olur Burada ray dizileri arasindaki ic yuzlerden olculen uzakliga hattin acikligi denir George Stephenson un yaptigi ilk yolda bu aciklik 4 fit 8 inc 1435 mm idi Bundan sonra baskalari tarafindan yapilan hatlarda farkli acikliklar kullanildi Ve kisa zamanda Birlesik Krallik ta yedi muhtelif aciklikta yol meydana geldi bir hattan digerine geciste meydana gelen zorluklar sebebiyle bu keyfilige son verme luzumunu duyan hukumet 1846 da cikarilan bir kanunla bunu yapti ve aciklik olarak 1435 mm kabul edildi Bugun butun Dunya da Japonya Rusya ve bazi diger ulkeler haric 1435 mm normal aciklik olarak kabul edilmistir Yolda kabul edilen bu tek aciklik sayesindedir ki bugun Londra dan cikan bir vagonun hic kesilmeden Kars a kadar devami saglanir TarihiArkeologlar Misir daki bir piramitin yakininda M O 2600 yillarinda yapildigi sanilan bronz ray kalintilarini gun isigina cikarmislardir Piramidin yapiminda kullanilan taslarin ocaklardan tasinmasinda bu raylardan yararlanildigi sanilmaktadir Misir da kullanilan ray orneginden lokomotif yapiminin gerceklesmesine dek binlerce yilin gecmesi gerekmistir Bu sure icinde raylar ozellikle maden ocaklarinda hayvanlarin ya da insanlarin agir maddelerle yuklu araclari daha kolay cekmelerini saglamak amaciyla kullanilmistir Bu raylar genellikle tahtadan kimi zaman da rayin dayanikliligini arttirmak amaciyla metallerle kaplanarak yapilmaktaydi Ilk demir ray 1738 yilinda Ingiltere de daki bir maden ocaginda kullanilmistir Demiryollarindaki asil gelisim ise buhar makinelerinin gelismesi ile olmustur 1804 yilinda Richard Trevithick ilk lokomotifi insa ederek 24 Subat gunu Galler deki bir kalay madeninde kullanmistir 27 Eylul 1825 te ise kamu hizmetine giren demiryollari ve lokomotifler yolcu ve yuk tasimaya baslamasiyla sanayi devrimini de baslatmis sayilir Ilk elektrikli yol ise 1879 yilinda Berlin de deneysel olarak insa edilmis ve bu tarihten sonra ozellikle sehir ici tramvay tasimaciliginda elektrikli hatlar kullanilmaya baslanmistir 1914 te ulkelere gore demiryolu agi Ulkeler Demiryolu uzunluguABD 388 000Almanya 64 000Hindistan 55 000Fransa 51 000Osmanli Imparatorlugu 5 759Osmanli Imparatorlugu nda demiryollariII Abdulhamit doneminde yapilan Haydarpasa Gari Osmanli Imparatorlugu nda ilk demiryolu imparatorluga tabi olan Misir da yapilmistir 1851 de Kahire ile liman kenti Iskenderiye arasinda demiryolu yapilmasi planlanmistir Bu hattin ilk kismi Iskenderiye ile Kafr El zayt arasinda 1854 te hizmete girmistir Iskenderiye Kahire hattinin tamami ise 1856 da acilmistir Anadolu daki ilk demiryolu hatti ise Ingilizler tarafindan Izmir ile Aydin arasinda yapilmistir Hattin ilk bolumu Izmir Gaziemir arasinda 30 Ekim 1858 de hizmete girmistir 1 Temmuz 1866 da ise Izmir Aydin demiryolu hattinin tamami hizmete girmistir Turkiye Cumhuriyeti nde demiryollariBugunku Turkiye Cumhuriyeti sinirlarindaki ilk demiryolu 1860 yilinda bir Ingiliz sirketi tarafindan kurulan Izmir Aydin hattinin bir bolumudur Sonra sirasiyla 1865 te Izmir Kasaba 1869 1877 yillari arasinda Sark Demiryollari Rumeli hatti dosendi Daha sonra 1872 de Anadolu Bagdat ve Cenup demiryollari 1892 de Mudanya Bursa 1899 da Horasan Sarikamis ve Sarikamis Sinir hatlari dosendi ve buyuk demiryollari olarak Amasya Samsun demiryollari agi dosendi En fazla demiryolu Cumhuriyet doneminde yapilmistir Ayrica bakinizDemiryolu hat acikligi Demiryolu muhendisligi Demiryolu uzunluguna gore ulkeler listesi Osmanli Imparatorlugu nda demiryolu ulasimi Uluslararasi Demiryollari BirligiKaynakca Greenwood Press Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War 2001 s 16 Arslan Ozan 2023 Seyahat Suresinin Kisalmasi Kitapyurdu Dogrudan Yayincilik s 84 85 ISBN 9786057208378