Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı Ahrar Fırkası (kısaca Ahrar Fırkası veya Fırka-i Ahrar), (Türkçe: Osmanlı Özgürlük/Liberal Partisi) Osmanlı İmparatorluğu'nun İkinci Meşrutiyet döneminde etkinlik gösteren siyasî parti.
Osmanlı Ahrar Fırkası | |
|---|---|
 | |
| Kurucu | Nureddin Ferruh (Alkend), Ahmet Fazlı, Kıbrıslı Tevfik, Celalettin Arif, Mahir Sait, Nihat Reşat Belger, Tahir Hayrettin, Ahmet Samim, Damat Salih Paşa, Mabeyinci Reşit |
| Kuruluş tarihi | 14 Eylül 1908 |
| Kapanış tarihi | 30 Ocak 1910 |
| Önceli | Teşebbüs-i Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti |
| Merkez | İstanbul |
| İdeoloji | Liberalizm Adem-i merkeziyetçilik Anayasacılık |
| Siyasi pozisyon | Merkez |
Tarihi
İkinci Meşrutiyet’in açıklanmasından hemen sonra (23 Temmuz 1908) İttihad ve Terakki ile Prens Sabahattin'in örgütü olan Teşebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti birleşti. Prens Sabahattin'in şahsî fikirleri, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin ordu kanadı tarafından pek hoş karşılanmamış, Prens Sabahattin'in liberal temelli fikirlerinin devleti yıpratacağına dair bir çağrı olarak görülmüştür. İkinci Meşrutiyet sonrası Prens Sabahattin ve Adem-i Merkeziyetçi çevrelerin temelini oluşturduğu liberal çevrenin İttihad ve Terakki Cemiyeti'ne karşı muhalefeti artacaktır.
2 Eylül 1908 günü İstanbul'da olan İttihad ve Terakki Cemiyeti toplantısına kendi istekleri dahilinde katılacak, toplantıda ise kendisine pek hoş tavırlar sergilenmeyecekti. Prens Sabahattin, 2 Eylül 1908'den sonra birkaç kez daha Cemiyet liderleriyle görüşecek, ondan sonra ise ilgisini kesecektir. Prens Sabahattin'in, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile arasındaki anlaşmazlık, özel girişimcilik (Teşebbüs-i Şahsi) ve yerel yönetimcilik (Adem-i Merkeziyetçilik) konuları arasındaydı. Yine bu sıralarda 22 Ağustos 1908’de İttihat ve Terakki ile yeniden birleşmiş görünen Prens Sabahattin’e bağlı gruplar, propaganda çalışmalarına başladıklarında, bunun İttihat ve Terakki tarafından hoş karşılanmadığını görmüşlerdir. İzmir’de bazı üyeler tutuklanmıştır. Yine Anadolu’da geziye çıkmak isteyen Adem-i Merkeziyetçilerden Mahir Said, Tevfik ve Avni Kemal Beyler, İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından baskı altında tutulmuşlardır.
Osmanlı Ahrar Fırkası 14 Eylül 1908'de, Prens Sabahattin'in önderliğinde Teşebbüsü Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti çatısında örgütlenen liberal Jön Türk kanadı tarafından kuruldu. Prens Sabahattin, kendisine önerilen parti başkanlığını kabul etmedi, ancak girişimi destekledi. Fırkaya resmi bir başkan seçilmedi. Partinin kurucuları: Nureddin Ferruh, Ahmet Fazlı, Kıbrıslı Tevfik, Nazım, Şevket, Celalettin Arif, Mahir Said, Dr. Nihat Reşat (Belger), Tahir Hayreddin, Ahmet Samim Bey, Damat Salih Paşa, Fazıl, Mabeyinci Reşit beyler olarak görülmektedir.
Parti programı, kurucu üye Bey tarafından hazırlandı. Programın hazırlanmasında Kont yabancı parti programlarını tercüme ederek yardımcı oldu. Ahrar Fırkası İngiliz siyasi parti geleneğini ve liberal politikaları esas almıştır.
1908 Seçimleri
Ahrar Fırkası, 1908 yılında yapılacak olan genel seçimlere İttihat ve Terakki karşısında savaş vermeyi göze alarak girme kararı almıştır. Ancak seçimler öncesi parti yeterince örgütlenememiştir. Ülke genelinde örgütlenemeyen Fırka seçimlere yalnızca İstanbul’dan katılacaktır ancak İstanbul’da güçlü bir İttihat ve Terakki Cemiyeti rüzgârı esmektedir ve bu rüzgârın önünde durmak neredeyse imkansızdır. Bu rüzgâr ancak azınlıkların desteği ile durdurulabilirdi. Fakat Ahrar Fırkası bu şehirden tek bir mebus bile çıkaramayacaktır. Bunun sebebi; Meşrutiyetin ilanı ile birlikte buralardaki cemiyet üyelerinin İstanbul'a gitmeleri ve İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin baskıları etkili olmalıdır.
Seçimler yapılır ve sonuçlar görünüşte İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kesin zaferiyle sonuçlanır. Fırka Ankara’da kendi çabaları ile mebus seçilecek olan Mahir Said Bey dışında herhangi bir mebus çıkaramayacaktır. İkdam’ın seçim günü yayınlanan sayısında ‘Fırka-i Ahrar Adayları’ (İstanbul) olarak şu isimler yer almaktadır: Sadrazam Kâmil Paşa, İkdam Başyazarı Ali Kemal Bey, Celalettin Arif Bey, Ahmet Fazlı, Nurettin Ferruh, Pandelâki Kozmidi Efendi, Konstantin Konstanidi Efendi, Kirkor Zöhrap Efendi ve Alber Feraci Efendi'dir.
Ahrar Fırkası'nın Türk adayları seçimi büyük bir farkla kaybetmişlerdir. İkdam’ın başyazarı Ali Kemal Bey 64, Ahmet Fazlı (Tung) 31, Kâmil Paşa 18 ve Celaleddin Arif Bey 4 oy alabildiler. Prens Sabahattin de resmen aday olmadığı halde on sekiz oy aldı. Partinin önemli isimlerinde tek bir oy bile alamamıştır.
Ahrar Fırkası seçimlerde büyük yenilgiye uğramasına rağmen seçimlerden sonra açılan Meclis-i Mebûsan’da küçük de olsa bir grup oluşturmayı başaracaktır. Bu grubu İttihat ve Terakki Cemiyeti listelerinden kazanan ya da azınlık ve bağımsız mebuslar oluşturacaktır. Fırka Meclis'te İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne muhalif olmak üzere sayıları 60–70 arası değişen bir grup teşekkül ettirmiş ve bu suretle mecliste bir güç olmayı başarmıştır.
İttihat ve Terakki karşıtı İkdam, Sabah, Yeni Gazete, Sadayı Millet ve Servet-i Fünun gazeteleri, Ahrar Fırkası'nı desteklediler.
31 Mart Vakası, Ahrar Fırkası'nın sonu oldu. Prens Sabahattin ve kurucu üye Ahmet Fazlı Bey, Divan-ı Harp’te yargılandı ve suçsuz bulunarak serbest bırakıldı. Fırka üyelerinin bir kısmı yurt dışına kaçtılar. Nurettin Ferruh Bey, 1910'da ülkeye döndü ve Ahrar Fırkası’nın, siyasi yaşamdaki etkinliğinin son verildiğine yönelik iddia edilen bildiri Saday-ı Millet gazetesinin “Beyanname” başlıklı açıklaması ile kamuoyunun bilgisine sunulmuştur. Bu bildiri (17 Kanunusani 1325) 30 Ocak 1910 tarihli 61 sayılı nüshasında yayınlanmıştır.
İdeoloji
Partinin başlıca siyasi görüşleri liberalizm, girişim özgürlüğü, adem-i merkeziyet (yerel yönetimlere güç verilmesi, merkezî otoritenin sınırlanması) ve bireycilik olmuştur. Ahrar, adem-i merkeziyet görüşü nedeniyle bölücülükle suçlandı. Ahrar muhtemelen saltanatı bir tür ülkeyi birleştirici gelenek olarak korumayı savunuyordu ancak programında padişahtan hiç söz edilmemiş olması, partinin baskıcı II. Abdülhamit rejiminden duyduğu rahatsızlığın bir sonucu olarak yorumlanmıştır.
Kaynakça
- ^ Akşin, Türkiye Tarihi-C.4,Edt. Sina Akşin, Cem Yayınları, 6.baskı, 2000, s.27. Yalçın.
- ^ Hüseyin Cahit, Siyasal Anılarım, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2000, s.32.
- ^ Saday-ı Millet, “Beyanname”, 17 Kanunusani 1325 - 30 Ocak 1910, No:61, s.1. Tunaya, Siyasi Partiler, C.1, s.203-204.
Konuyla ilgili yayınlar
- Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye'de Siyasal Partiler, Hürriyet Vakfı Yayınları, 1988
- Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler C.1, İletişim Yay., İstanbul, 1998, s.176. Kuran, a.g.e.,s.444
- Celal Bayar, Bende Yazdım, C.1, İstanbul 1996, s.194
- Kuran,Ahmed Bedevi, İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, İstanbul 1945, s.271
- Prens Sabahattin, Türkiye nasıl Kurtarılabilir ve İzahlar, Ayraç yay., Ankara 1999, s.120-122. Kuran, a.g.e., s.445.
- Kansu, a.g.e., s.242’den naklen; Tanin, 16 Ağustos 1324/29 Ağustos 1908; Tanin, 17 Ağustos 1324/30 Ağustos 1908
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Ahrar Firkasi kisaca Ahrar Firkasi veya Firka i Ahrar Turkce Osmanli Ozgurluk Liberal Partisi Osmanli Imparatorlugu nun Ikinci Mesrutiyet doneminde etkinlik gosteren siyasi parti Osmanli Ahrar FirkasiKurucuNureddin Ferruh Alkend Ahmet Fazli Kibrisli Tevfik Celalettin Arif Mahir Sait Nihat Resat Belger Tahir Hayrettin Ahmet Samim Damat Salih Pasa Mabeyinci ResitKurulus tarihi14 Eylul 1908Kapanis tarihi30 Ocak 1910OnceliTesebbus i Sahsi ve Adem i Merkeziyet CemiyetiMerkezIstanbulIdeolojiLiberalizm Adem i merkeziyetcilik AnayasacilikSiyasi pozisyonMerkezTarihiPartinin baslica kurucularindan Nureddin Ferruh Bey Ikinci Mesrutiyet in aciklanmasindan hemen sonra 23 Temmuz 1908 Ittihad ve Terakki ile Prens Sabahattin in orgutu olan Tesebbus u Sahsi ve Adem i Merkeziyet Cemiyeti birlesti Prens Sabahattin in sahsi fikirleri Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin ordu kanadi tarafindan pek hos karsilanmamis Prens Sabahattin in liberal temelli fikirlerinin devleti yipratacagina dair bir cagri olarak gorulmustur Ikinci Mesrutiyet sonrasi Prens Sabahattin ve Adem i Merkeziyetci cevrelerin temelini olusturdugu liberal cevrenin Ittihad ve Terakki Cemiyeti ne karsi muhalefeti artacaktir 2 Eylul 1908 gunu Istanbul da olan Ittihad ve Terakki Cemiyeti toplantisina kendi istekleri dahilinde katilacak toplantida ise kendisine pek hos tavirlar sergilenmeyecekti Prens Sabahattin 2 Eylul 1908 den sonra birkac kez daha Cemiyet liderleriyle gorusecek ondan sonra ise ilgisini kesecektir Prens Sabahattin in Ittihat ve Terakki Cemiyeti ile arasindaki anlasmazlik ozel girisimcilik Tesebbus i Sahsi ve yerel yonetimcilik Adem i Merkeziyetcilik konulari arasindaydi Yine bu siralarda 22 Agustos 1908 de Ittihat ve Terakki ile yeniden birlesmis gorunen Prens Sabahattin e bagli gruplar propaganda calismalarina basladiklarinda bunun Ittihat ve Terakki tarafindan hos karsilanmadigini gormuslerdir Izmir de bazi uyeler tutuklanmistir Yine Anadolu da geziye cikmak isteyen Adem i Merkeziyetcilerden Mahir Said Tevfik ve Avni Kemal Beyler Ittihat ve Terakki Cemiyeti tarafindan baski altinda tutulmuslardir Osmanli Ahrar Firkasi 14 Eylul 1908 de Prens Sabahattin in onderliginde Tesebbusu Sahsi ve Adem i Merkeziyet Cemiyeti catisinda orgutlenen liberal Jon Turk kanadi tarafindan kuruldu Prens Sabahattin kendisine onerilen parti baskanligini kabul etmedi ancak girisimi destekledi Firkaya resmi bir baskan secilmedi Partinin kuruculari Nureddin Ferruh Ahmet Fazli Kibrisli Tevfik Nazim Sevket Celalettin Arif Mahir Said Dr Nihat Resat Belger Tahir Hayreddin Ahmet Samim Bey Damat Salih Pasa Fazil Mabeyinci Resit beyler olarak gorulmektedir Parti programi kurucu uye Bey tarafindan hazirlandi Programin hazirlanmasinda Kont yabanci parti programlarini tercume ederek yardimci oldu Ahrar Firkasi Ingiliz siyasi parti gelenegini ve liberal politikalari esas almistir 1908 SecimleriAhrar Firkasi 1908 yilinda yapilacak olan genel secimlere Ittihat ve Terakki karsisinda savas vermeyi goze alarak girme karari almistir Ancak secimler oncesi parti yeterince orgutlenememistir Ulke genelinde orgutlenemeyen Firka secimlere yalnizca Istanbul dan katilacaktir ancak Istanbul da guclu bir Ittihat ve Terakki Cemiyeti ruzgari esmektedir ve bu ruzgarin onunde durmak neredeyse imkansizdir Bu ruzgar ancak azinliklarin destegi ile durdurulabilirdi Fakat Ahrar Firkasi bu sehirden tek bir mebus bile cikaramayacaktir Bunun sebebi Mesrutiyetin ilani ile birlikte buralardaki cemiyet uyelerinin Istanbul a gitmeleri ve Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin baskilari etkili olmalidir Secimler yapilir ve sonuclar gorunuste Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin kesin zaferiyle sonuclanir Firka Ankara da kendi cabalari ile mebus secilecek olan Mahir Said Bey disinda herhangi bir mebus cikaramayacaktir Ikdam in secim gunu yayinlanan sayisinda Firka i Ahrar Adaylari Istanbul olarak su isimler yer almaktadir Sadrazam Kamil Pasa Ikdam Basyazari Ali Kemal Bey Celalettin Arif Bey Ahmet Fazli Nurettin Ferruh Pandelaki Kozmidi Efendi Konstantin Konstanidi Efendi Kirkor Zohrap Efendi ve Alber Feraci Efendi dir Ahrar Firkasi nin Turk adaylari secimi buyuk bir farkla kaybetmislerdir Ikdam in basyazari Ali Kemal Bey 64 Ahmet Fazli Tung 31 Kamil Pasa 18 ve Celaleddin Arif Bey 4 oy alabildiler Prens Sabahattin de resmen aday olmadigi halde on sekiz oy aldi Partinin onemli isimlerinde tek bir oy bile alamamistir Ahrar Firkasi secimlerde buyuk yenilgiye ugramasina ragmen secimlerden sonra acilan Meclis i Mebusan da kucuk de olsa bir grup olusturmayi basaracaktir Bu grubu Ittihat ve Terakki Cemiyeti listelerinden kazanan ya da azinlik ve bagimsiz mebuslar olusturacaktir Firka Meclis te Ittihat ve Terakki Cemiyeti ne muhalif olmak uzere sayilari 60 70 arasi degisen bir grup tesekkul ettirmis ve bu suretle mecliste bir guc olmayi basarmistir Ittihat ve Terakki karsiti Ikdam Sabah Yeni Gazete Sadayi Millet ve Servet i Funun gazeteleri Ahrar Firkasi ni desteklediler 31 Mart Vakasi Ahrar Firkasi nin sonu oldu Prens Sabahattin ve kurucu uye Ahmet Fazli Bey Divan i Harp te yargilandi ve sucsuz bulunarak serbest birakildi Firka uyelerinin bir kismi yurt disina kactilar Nurettin Ferruh Bey 1910 da ulkeye dondu ve Ahrar Firkasi nin siyasi yasamdaki etkinliginin son verildigine yonelik iddia edilen bildiri Saday i Millet gazetesinin Beyanname baslikli aciklamasi ile kamuoyunun bilgisine sunulmustur Bu bildiri 17 Kanunusani 1325 30 Ocak 1910 tarihli 61 sayili nushasinda yayinlanmistir IdeolojiPartinin baslica siyasi gorusleri liberalizm girisim ozgurlugu adem i merkeziyet yerel yonetimlere guc verilmesi merkezi otoritenin sinirlanmasi ve bireycilik olmustur Ahrar adem i merkeziyet gorusu nedeniyle boluculukle suclandi Ahrar muhtemelen saltanati bir tur ulkeyi birlestirici gelenek olarak korumayi savunuyordu ancak programinda padisahtan hic soz edilmemis olmasi partinin baskici II Abdulhamit rejiminden duydugu rahatsizligin bir sonucu olarak yorumlanmistir Kaynakca Aksin Turkiye Tarihi C 4 Edt Sina Aksin Cem Yayinlari 6 baski 2000 s 27 Yalcin Huseyin Cahit Siyasal Anilarim Turkiye Is Bankasi Yayinlari Istanbul 2000 s 32 Saday i Millet Beyanname 17 Kanunusani 1325 30 Ocak 1910 No 61 s 1 Tunaya Siyasi Partiler C 1 s 203 204 Konuyla ilgili yayinlarTunaya Tarik Zafer Turkiye de Siyasal Partiler Hurriyet Vakfi Yayinlari 1988 Tunaya Turkiye de Siyasal Partiler C 1 Iletisim Yay Istanbul 1998 s 176 Kuran a g e s 444 Celal Bayar Bende Yazdim C 1 Istanbul 1996 s 194 Kuran Ahmed Bedevi Inkilap Tarihimiz ve Jon Turkler Istanbul 1945 s 271 Prens Sabahattin Turkiye nasil Kurtarilabilir ve Izahlar Ayrac yay Ankara 1999 s 120 122 Kuran a g e s 445 Kansu a g e s 242 den naklen Tanin 16 Agustos 1324 29 Agustos 1908 Tanin 17 Agustos 1324 30 Agustos 1908