Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı-Yemen çatışmaları, Osmanlı İmparatorluğu ile Kuzey Yemen'deki Zeydi kabileleri arasında 1538 yılında başlayan ve 9 Ekim 1911 tarihinde Da'an Mukavelesi'nın imzalanmasıyla sona eren bir dizi çatışmadır.
| Osmanlı-Yemen çatışmaları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Yemen imamları | ||||||
1538 Yemen Seferi
Osmanlı'nın Yemen'i fethetmeye yönelik ilk girişimi, Büyük Mısır Seferi ardından Yemen'de oluşan otorite boşluğundan yararlanmak amacıyla sefer düzenlemesiyle 1538 yılında gerçekleşmiştir. 1517 yılında Memlûk Devleti'nin çöküşü ile birlikte bundan pay almak isteyen Portekiz, Mekke ve Medine gibi kutsal yerleri ele geçirme amaçlı dinî sebepler öne sürerek Yemen sahillerini üs edinmek istemesinin altında ticarî gayeler yatıyordu. Bu yüzden Osmanlı ile Portekiz Kızıldeniz ve Hint Okyanusu’nda birçok mücadeleye girdiler. Osmanlı Aden’i 1538’de Hadım Süleyman Paşa tarafından alarak Tâhiriler hanedanlığına son verdi ve Zebid ile Aden arasında kalan bölgede Yemen Eyaleti'ni oluşturdular. Yönetimden memnun olmayan Zeydîlerle uzun süren mücadeleler sonucunda Osmanlı güçleri önce Taiz’i, 1547 yılında da San'a’yı ele geçirdi. Zeydîlerin eşkıyalığa girişmesi dolayısıyla yönetim kötüye gittiği için Mahmud Paşa, eyaletin merkezini San’a’dan Taiz’e taşıdı.
1630'lardaki Yemen seferi
Osmanlıların Yemen'i fethetmeye yönelik bir diğer girişimi 1630'larda gerçekleşti. Ancak bu sefer Yemenli Zeydi imamların kesin zaferiyle sonuçlandı ve Yemenli imamlar hakimiyet alanlarını Asir'den Hadramut'a kadar genişletmeyi başardılar.
Kavalalı'nın Arap Yarımadası Seferi
18. yüzyılda Zeydi Devleti parçalanarak Lahic Sultanlığı gibi birçok küçük Yemen devletinin kurulmasına neden oldu. 1830'larda Osmanlılar Kavalalı Mehmed Ali Paşa'dan Arap yarımadasını fethetmesini istedi. Ancak Kavalalı, Ocak 1839'da Aden'i işgal eden Birleşik Krallık'ın muhalefetiyle karşılaştı. Nisan 1840'ta Rus İmparatorluğu, Avusturya İmparatorluğu'nun da Osmanlı üzerinde baskı kurması nedeniyle Kavalalı Arap yarımadasından çekildi.
1849 Yemen Seferi
1849 yılında Osmanlılar bir kez daha Yemen'i işgale başlayarak Nisan ayında Hudeyde'yi ele geçirdiler. Temmuz ayında Yemen'in Osmanlı altında bir vasal devlet olmasını isteyen İmam'ın daveti üzerine Sana'ya girdiler. Bu karar yerel halk tarafından olumsuz karşılandı ve kısa süre sonra bir isyana dönüştü. Çok geçmeden Osmanlılar geri çekilmek zorunda kaldı.
1872 Yemen Seferi
1872 yılında Osmanlı İmparatorluğu San'a'yı ele geçirerek Yemen Vilayeti'ni kurdu.
1891 Yemen İsyanı
1891 yılında Yemen'de Osmanlı İmparatorluğu'nun İslam dinine aykırı davranışlarda bulunduğu nedeniyle şiddetli bir isyan meydana geldi.
1904 Yemen İsyanı
Yemen, Osmanlı İmparatorluğu'nun merkezine olan uzaklığı, mezhepsel farklılıkların körüklediği sorunlar, bölgeye nüfuz etmeye çalışan emperyalist devletlerin baskısı gibi nedenlerle 1882, 1896 ve 1902 yıllarında da isyan hareketlerine girişmiş Yemen, Birleşik Krallık ve İtalya Krallığı'nın kışkırtması ile İmam Yahya önderliğinde 1904 yılında Osmanlı’ya karşı Yemen'in o ana kadar kalkıştığı en büyük isyanı çıkartmışlardır. Osmanlı İmparatorluğu o yıllarda maddi sıkıntılar çektiği için ve başkentten uzak olduğu için Yemen'e pek ikmalde bulunamıyordu. Yemen Vilayeti ile Ordu Hazineleri akçeden ve ambarlar da zahireden tümüyle boş idi ve ordunun vaziyeti de karışıktı. İmam Yahya, isyanın başında aşiretleri ile birlikte Yemen Valisi Fâik Paşa'yı San'a'da kuşattı. Tevfik Paşa durumun vaziyetini tam olarak belirtmediği halde para ve yiyecek talep ettiği için kabul edilmedi. Yemen Halkının savunmaya katılması ve Medine’deki Ârif Hikmet Paşa kuvvetlerinin Hudeyde üzerinden yardıma yetişmesi nedeniyle bir ara İmam Yahya barış istediyse de kabul edilmedi. 1905’te isyan şiddetlenip, Yemen aşiretleri tarafından 1 yıl boyunca kuşatma altında kalan askerlerin yemek ve su bulamadığı için şehre yakın kaleleri terk etmesi, açlıktan savaşacak durumda olamamaları, Yemen'den sorumlu Kumandan Muhammed Tevfik Paşanın isyanı bastırmakta zorlanması ve yardım istemesi gerekirken, kendi başarısızlığı ortaya çıkar korkusuyla durumu Payitahta haber vererek yardım istemekte geç kalması gibi etkenler Yemen Türküsü'nde de anlatılan acıklı durumu ortaya çıkarmıştı. Payitaht'ın yolladığı erzakların büyük çoğunluğu subaylara gittiğini gören Hasan Muhiddin Paşa bunu engellemek için aşçıları kendisi teftiş etmiştir. Askerler için kesilen katır etlerinin subaylar tarafından teftiş edilmediği sırada onbaşılar etleri kemiğinden sıyırıp sokaklarda fahiş fiyatlarda satıyordu. Etler askerlere ulaşana kadar sadece kemik kaldığı için bir asker "Kazanımıza giren kemikten başka bir şey değildir. Suyunu içip kemiğini atıyoruz." demiştir. Hudeyde yolundan gönder Payitahta haber verildikten sonra bu isyanı bastırmak amacıyla, 1905 yılında Ali Rızâ Paşa komutasında nizamiye birliklerinin yanında Anadolu ve Rumeli’den çok sayıda redif taburu da sevk edilmişti. Fakat Zeydîler’in saldırısıyla askerlerin çoğu yolda öldü ve taburun elindeki çoğu top Yemenlilerin eline geçti. Yemen Türküsündeki dizelerde bu redif taburundan bahsedilmiştir.
Tecrübeli aynı zamanda savaşa istekli Osmanlı birliklerinin nedensizce San’a şehrinin surlarının arkasına kapatılıp bekletilmesi, kendi askerine top atışı yapıp onlarca zayiat vermesi gibi durumların birliklerin morallerinin bozması nedeniyle isyancılar İmam Yahya önderliğinde San’a şehrine girerek Osmanlı askerlerini öldürmüş ve San'a kentindeki Türk mahallelerini yağmalamıştır. Askeri olarak başarılı olunamayınca Fâik Paşa müzakereyle İmam Yahya'yı ikna etme çalışmalarına girildi fakat İmam Yahya San'a bırakılmaz ise isyandan vazgeçmeyeceğini belirttiği için müzakereler başarılı olmadı. Kuşatma'da insanların açlıktan çocukları yiyecek hale geldiği ve günde 30-40 piyadenin öleceği duruma gelirken subayların daha iyi beslenmesi durumuyla morallerin daha da düşmesiyle direncin kırılmasıyla İmam Yahya San’a şehrinin merkezini ele geçirdi ve burada birçok Osmanlı askerini de esir aldı. San'a'yı ele geçirmiş olan İmam Yahya'nın isyancı ordusu boş ev ve dükkanları yağmalayıp San'a yerlilerinin ölümüne neden olduktan sonra "Arap Arap'a silah atar mı? İşte biz atmadık" diyerek bu olayları bastırmıştır. Bu olayın ardından Mihrali Bey’in kumandasındaki 40. Hamidiye Süvari Alayı Yemen’e sevk etti. Yeni kuvvetlerle bölgeye vali olarak yollanan Ahmed Feyzi Paşa, 15 Temmuz - 1 Eylül 1905 tarihleri arasında yürüttüğü harekâtta Taiz’deki kuvvetlerin desteği ile San‘a’ya girdi ve isyan eden aşiretleri bertaraf etti. İsyanı bastırmak için 30 bine yakın asker harcandı. İmam Yahya her ne kadar tam da başarılı olmasa da de de facto olarak özerklik kazandı. İmam Yahya'nın eşkıyaca tavırları yüzünden tarımla geçinen binlerce köylü açlıktan öldü.
İsyan'dan sonra Osmanlı Devleti konuyu araştırdı ve sorumluları divan-ı harbe vererek cezalandırıldı. II. Abdülhamid, Yemen meselesini çözümlendirmek için gerekli reformu yapmak amacıyla Yemen ulemâsı ve ileri gelenlerinden bir heyeti İstanbul’a davet etti. Yemenliler ile Osmanlılar arasındaki görüş ayrılığı yüzünden bir sonuç alınamadı. İmam Yahya’nın beş kişilik bir temsilciler heyeti İstanbul’a geldi ve düşüncelerini belirten bir rapor sundu ancak hükûmet değişikliği sebebiyle hayata geçirilemedi.
| “ | Kışlanın önünde redif sesi var Açın çantasını acep nesi var? Bir çift kundurayla bir de fesi var Ah o (Ano) Yemen'dir gülü çemendir Giden gelmiyor, acep nedendir? | ” |
Yemen'de görev almış Hasan Muhiddin Paşa bu isyan hakkındaki raporunda “Açlık birçok facialara neden oldu. Tedbir alınmamış olması, beş bin padişah askerini açlıktan mezara gömdü. Kuyulara çukurlara attırdı. Bunları mürekkeple değil, gözyaşı ile yazıyorum.” sözleri ile durumu özetlemiştir
1911 Yemen İsyanı
1909’da Asîr’de İngiliz destekli Şeyh İdrîsî’nin başlattığı isyana 1904 senesindeki isyanının ardından San'a sancağındaki kabilelerin tamamının kendine meyletmesinin güvenci ile 1911’de İmam Yahya’nın da katılmasıyla isyan büyüdü. 3 Ocak 1911 tarihinde Yemen Vilayeti'nden İstanbul'a gönderilen yazıda; dört aydan beri Yemen'in cibal kısmında İmam Yahya'nın, Asir ve Tihame yönünde ise Seyyid İdrisi'nin hareketlerinin arttığı, bu nedenle ordunun takviyesinin lüzumlu olduğu bildirilmiş olmasına rağmen, İstanbul'dan Yemen'e yapılacak yolculuğun aylarca süreceği bilindiği halde meseleyle pek ilgilenilmemesinden dolayı istenilen vakitten çok daha sonra yeni askeri birliklerin sevkine başlanılmasını şikayet etti. Bab-ı Âli buna karşılık olarak Arnavut isyanı gibi birçok isyandan dolayı 3 alay yollayamayacaklarını, yerlilerden ve Şafilerden asker alınımı yapılarak nizamiye taburlarının eksikleri giderilmesinin daha isabetli olacağını. belirtti. İsyan bundan sonra güçlendi ve durum daha ciddi bir hale geldi.
Bunun farkına varan Osmanlı İmparatorluğu Trablusgarp Savaşı'ndan hemen önce, buradaki tümenden önemli bir kısmı silahlarıyla birlikte Yemen'e İmam Yahya ayaklanmasını bastırmak üzere gönderildi. Bu yüzden tümenler tekrar yerlerine iade edilmedi ve Trablusgarp Savaşı da daha da içinden çıkılamaz duruma girdi. Ocak 1912'de İtalyan donanması Kızıldeniz'e girip, buradaki Osmanlı gemilerinden bazılarını batırarak El-Hudeyde limanını bombalamaya başladı. İtalyanların bölgedeki varlığı, deniz ulaşımını aksattığı için Yemen isyanının bastırılmasını zorlaştı. 28 Şubat 1911’de Ahmed İzzet Paşa, Hamidiye kruvazörüyle Yemen’e gönderildi. Nihayet Yemen meselesini çözmek üzere Yemen’deki Yedinci Ordu ile birlikte İstanbul’dan ve diğer Osmanlı vilâyetlerinden topladığı 50.000 kişilik orduyla San‘a kuşatmasını kaldırdı.
13 Ekim 1911’de İtalya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Trablusgarp Savaşı'nın çıkması ve İtalya'nın Eritre üzerinden Yemen'e saldırılar düzenlemeye başlaması üzerine taraflar arasında ateşkes yapıldı ve mutabık kalınan Da'an Mukavelesi imzalandı.Yirmi iki açık madde ile beş gizli maddeden oluşan antlaşmaya göre San‘a dahil Zeydîler’in yaşadığı dağlık bölgelerin yönetimi İmam Yahya’ya bırakılacak, fakat yabancı devletlerle antlaşma yapamayıp dış işlerinde Osmanlı'ya bağlı olacaktı. İmam Yahya “Emîrü'l-mü'minîn” iddiasından vazgeçecek, her yıl kendisine 20.000 Osmanlı altın lirası verilecekti. Bunun karşılığında İmam Yahya zekatı adı altında halktan haraç toplamayı bırakacaktı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d Yaccob, Abdul (2012). "Yemeni opposition to Ottoman rule: an overview". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 42: 411–419. JSTOR 41623653.
- ^ Uzunçarşılı, 1983: II s. 391-97
- ^ a b c . web.archive.org. TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Şubat 2015. 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2022.
- ^ . Researchgate. Şubat 2019. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ . www.royalark.net. Royal Ark. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022.
- ^ . Siyasal Hayvan. 26 Nisan 2016. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2022.
- ^ . Dergi Park. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ Rüstü, Paşa. Ah O Yemendir: Yemen Hatırası. ISBN .
- ^ . Mustafa Kemâlim. 12 Eylül 2017. 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ Çakaloğlu, s. 172
- ^ Osmanlı İmparatorluğu'nda Yemen'de Zeydi İmam Yahya'nın İsyanı(1904-1914) -Fatıma Hilal BAYTAR
- ^ "II. Abdülhamit'in Yemen'de Islahat Çabaları (1898-1908" (PDF). 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Şubat 2023.
- ^ (Fransızca). Questions d'Orient - Questions d'Occident. 29 Mart 2015. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
- ^ Kumandan, Hasan Muhiddin Paşa. Ah O Yemen – 1904 İsyanı. s. 72. ISBN . Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ (İsmail Hakkı Tevfik, s. 5-29)
- ^ Yemen Vilayeti'nden Alınan R. 21 Kanunıevvel 1326/ M. 3 Ocak 1911 tarihli Telgrafname
- ^ Yemen Vilayeti'ne çekilen R. 25 Kanunı Evvel 1326/ M. 7 Ocak 1911 Tarihli Telgrafname
- ^ Cemaleddin Efendi (2005). Siyasi Hatıralarım 1909-1913. İstanbul: Nehir Yayınları. ISBN . ss. 66-67
- ^ "Akdeniz Üniversitesi: Yemen İsyanı" (PDF).
- ^ (BEO, nr. 353194; Bayur, II/1, s. 46-47)
- ^ "MÜTEVEKKİL-ALELLAH, Yahyâ Hamîdüddin - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Yemen catismalari Osmanli Imparatorlugu ile Kuzey Yemen deki Zeydi kabileleri arasinda 1538 yilinda baslayan ve 9 Ekim 1911 tarihinde Da an Mukavelesi nin imzalanmasiyla sona eren bir dizi catismadir Osmanli Yemen catismalariTarih1538 9 Ekim 1911 373 373 yil BolgeYemenSonucYemen imamlari nin taninmasiTaraflarOsmanli ImparatorluguYemen imamlari1538 Yemen SeferiOsmanli nin Yemen i fethetmeye yonelik ilk girisimi Buyuk Misir Seferi ardindan Yemen de olusan otorite boslugundan yararlanmak amaciyla sefer duzenlemesiyle 1538 yilinda gerceklesmistir 1517 yilinda Memluk Devleti nin cokusu ile birlikte bundan pay almak isteyen Portekiz Mekke ve Medine gibi kutsal yerleri ele gecirme amacli dini sebepler one surerek Yemen sahillerini us edinmek istemesinin altinda ticari gayeler yatiyordu Bu yuzden Osmanli ile Portekiz Kizildeniz ve Hint Okyanusu nda bircok mucadeleye girdiler Osmanli Aden i 1538 de Hadim Suleyman Pasa tarafindan alarak Tahiriler hanedanligina son verdi ve Zebid ile Aden arasinda kalan bolgede Yemen Eyaleti ni olusturdular Yonetimden memnun olmayan Zeydilerle uzun suren mucadeleler sonucunda Osmanli gucleri once Taiz i 1547 yilinda da San a yi ele gecirdi Zeydilerin eskiyaliga girismesi dolayisiyla yonetim kotuye gittigi icin Mahmud Pasa eyaletin merkezini San a dan Taiz e tasidi 1630 lardaki Yemen seferiOsmanlilarin Yemen i fethetmeye yonelik bir diger girisimi 1630 larda gerceklesti Ancak bu sefer Yemenli Zeydi imamlarin kesin zaferiyle sonuclandi ve Yemenli imamlar hakimiyet alanlarini Asir den Hadramut a kadar genisletmeyi basardilar Kavalali nin Arap Yarimadasi Seferi18 yuzyilda Zeydi Devleti parcalanarak Lahic Sultanligi gibi bircok kucuk Yemen devletinin kurulmasina neden oldu 1830 larda Osmanlilar Kavalali Mehmed Ali Pasa dan Arap yarimadasini fethetmesini istedi Ancak Kavalali Ocak 1839 da Aden i isgal eden Birlesik Krallik in muhalefetiyle karsilasti Nisan 1840 ta Rus Imparatorlugu Avusturya Imparatorlugu nun da Osmanli uzerinde baski kurmasi nedeniyle Kavalali Arap yarimadasindan cekildi 1849 Yemen Seferi1849 yilinda Osmanlilar bir kez daha Yemen i isgale baslayarak Nisan ayinda Hudeyde yi ele gecirdiler Temmuz ayinda Yemen in Osmanli altinda bir vasal devlet olmasini isteyen Imam in daveti uzerine Sana ya girdiler Bu karar yerel halk tarafindan olumsuz karsilandi ve kisa sure sonra bir isyana donustu Cok gecmeden Osmanlilar geri cekilmek zorunda kaldi 1872 Yemen Seferi1872 yilinda Osmanli Imparatorlugu San a yi ele gecirerek Yemen Vilayeti ni kurdu 1891 Yemen Isyani1891 yilinda Yemen de Osmanli Imparatorlugu nun Islam dinine aykiri davranislarda bulundugu nedeniyle siddetli bir isyan meydana geldi 1904 Yemen IsyaniYemen Sehare Daglarindan gecen Osmanli askerleri Yemen Osmanli Imparatorlugu nun merkezine olan uzakligi mezhepsel farkliliklarin korukledigi sorunlar bolgeye nufuz etmeye calisan emperyalist devletlerin baskisi gibi nedenlerle 1882 1896 ve 1902 yillarinda da isyan hareketlerine girismis Yemen Birlesik Krallik ve Italya Kralligi nin kiskirtmasi ile Imam Yahya onderliginde 1904 yilinda Osmanli ya karsi Yemen in o ana kadar kalkistigi en buyuk isyani cikartmislardir Osmanli Imparatorlugu o yillarda maddi sikintilar cektigi icin ve baskentten uzak oldugu icin Yemen e pek ikmalde bulunamiyordu Yemen Vilayeti ile Ordu Hazineleri akceden ve ambarlar da zahireden tumuyle bos idi ve ordunun vaziyeti de karisikti Imam Yahya isyanin basinda asiretleri ile birlikte Yemen Valisi Faik Pasa yi San a da kusatti Tevfik Pasa durumun vaziyetini tam olarak belirtmedigi halde para ve yiyecek talep ettigi icin kabul edilmedi Yemen Halkinin savunmaya katilmasi ve Medine deki Arif Hikmet Pasa kuvvetlerinin Hudeyde uzerinden yardima yetismesi nedeniyle bir ara Imam Yahya baris istediyse de kabul edilmedi 1905 te isyan siddetlenip Yemen asiretleri tarafindan 1 yil boyunca kusatma altinda kalan askerlerin yemek ve su bulamadigi icin sehre yakin kaleleri terk etmesi acliktan savasacak durumda olamamalari Yemen den sorumlu Kumandan Muhammed Tevfik Pasanin isyani bastirmakta zorlanmasi ve yardim istemesi gerekirken kendi basarisizligi ortaya cikar korkusuyla durumu Payitahta haber vererek yardim istemekte gec kalmasi gibi etkenler Yemen Turkusu nde de anlatilan acikli durumu ortaya cikarmisti Payitaht in yolladigi erzaklarin buyuk cogunlugu subaylara gittigini goren Hasan Muhiddin Pasa bunu engellemek icin ascilari kendisi teftis etmistir Askerler icin kesilen katir etlerinin subaylar tarafindan teftis edilmedigi sirada onbasilar etleri kemiginden siyirip sokaklarda fahis fiyatlarda satiyordu Etler askerlere ulasana kadar sadece kemik kaldigi icin bir asker Kazanimiza giren kemikten baska bir sey degildir Suyunu icip kemigini atiyoruz demistir Hudeyde yolundan gonder Payitahta haber verildikten sonra bu isyani bastirmak amaciyla 1905 yilinda Ali Riza Pasa komutasinda nizamiye birliklerinin yaninda Anadolu ve Rumeli den cok sayida redif taburu da sevk edilmisti Fakat Zeydiler in saldirisiyla askerlerin cogu yolda oldu ve taburun elindeki cogu top Yemenlilerin eline gecti Yemen Turkusundeki dizelerde bu redif taburundan bahsedilmistir Tecrubeli ayni zamanda savasa istekli Osmanli birliklerinin nedensizce San a sehrinin surlarinin arkasina kapatilip bekletilmesi kendi askerine top atisi yapip onlarca zayiat vermesi gibi durumlarin birliklerin morallerinin bozmasi nedeniyle isyancilar Imam Yahya onderliginde San a sehrine girerek Osmanli askerlerini oldurmus ve San a kentindeki Turk mahallelerini yagmalamistir Askeri olarak basarili olunamayinca Faik Pasa muzakereyle Imam Yahya yi ikna etme calismalarina girildi fakat Imam Yahya San a birakilmaz ise isyandan vazgecmeyecegini belirttigi icin muzakereler basarili olmadi Kusatma da insanlarin acliktan cocuklari yiyecek hale geldigi ve gunde 30 40 piyadenin olecegi duruma gelirken subaylarin daha iyi beslenmesi durumuyla morallerin daha da dusmesiyle direncin kirilmasiyla Imam Yahya San a sehrinin merkezini ele gecirdi ve burada bircok Osmanli askerini de esir aldi San a yi ele gecirmis olan Imam Yahya nin isyanci ordusu bos ev ve dukkanlari yagmalayip San a yerlilerinin olumune neden olduktan sonra Arap Arap a silah atar mi Iste biz atmadik diyerek bu olaylari bastirmistir Bu olayin ardindan Mihrali Bey in kumandasindaki 40 Hamidiye Suvari Alayi Yemen e sevk etti Yeni kuvvetlerle bolgeye vali olarak yollanan Ahmed Feyzi Pasa 15 Temmuz 1 Eylul 1905 tarihleri arasinda yuruttugu harekatta Taiz deki kuvvetlerin destegi ile San a ya girdi ve isyan eden asiretleri bertaraf etti Isyani bastirmak icin 30 bine yakin asker harcandi Imam Yahya her ne kadar tam da basarili olmasa da de de facto olarak ozerklik kazandi Imam Yahya nin eskiyaca tavirlari yuzunden tarimla gecinen binlerce koylu acliktan oldu Isyan dan sonra Osmanli Devleti konuyu arastirdi ve sorumlulari divan i harbe vererek cezalandirildi II Abdulhamid Yemen meselesini cozumlendirmek icin gerekli reformu yapmak amaciyla Yemen ulemasi ve ileri gelenlerinden bir heyeti Istanbul a davet etti Yemenliler ile Osmanlilar arasindaki gorus ayriligi yuzunden bir sonuc alinamadi Imam Yahya nin bes kisilik bir temsilciler heyeti Istanbul a geldi ve dusuncelerini belirten bir rapor sundu ancak hukumet degisikligi sebebiyle hayata gecirilemedi Kislanin onunde redif sesi var Acin cantasini acep nesi var Bir cift kundurayla bir de fesi var Ah o Ano Yemen dir gulu cemendir Giden gelmiyor acep nedendir Yemen de gorev almis Hasan Muhiddin Pasa bu isyan hakkindaki raporunda Aclik bircok facialara neden oldu Tedbir alinmamis olmasi bes bin padisah askerini acliktan mezara gomdu Kuyulara cukurlara attirdi Bunlari murekkeple degil gozyasi ile yaziyorum sozleri ile durumu ozetlemistir1911 Yemen IsyaniIsyani bastirmak icin Yemen e dogru ilerleyen Osmanli askerleri 1909 da Asir de Ingiliz destekli Seyh Idrisi nin baslattigi isyana 1904 senesindeki isyaninin ardindan San a sancagindaki kabilelerin tamaminin kendine meyletmesinin guvenci ile 1911 de Imam Yahya nin da katilmasiyla isyan buyudu 3 Ocak 1911 tarihinde Yemen Vilayeti nden Istanbul a gonderilen yazida dort aydan beri Yemen in cibal kisminda Imam Yahya nin Asir ve Tihame yonunde ise Seyyid Idrisi nin hareketlerinin arttigi bu nedenle ordunun takviyesinin luzumlu oldugu bildirilmis olmasina ragmen Istanbul dan Yemen e yapilacak yolculugun aylarca surecegi bilindigi halde meseleyle pek ilgilenilmemesinden dolayi istenilen vakitten cok daha sonra yeni askeri birliklerin sevkine baslanilmasini sikayet etti Bab i Ali buna karsilik olarak Arnavut isyani gibi bircok isyandan dolayi 3 alay yollayamayacaklarini yerlilerden ve Safilerden asker alinimi yapilarak nizamiye taburlarinin eksikleri giderilmesinin daha isabetli olacagini belirtti Isyan bundan sonra guclendi ve durum daha ciddi bir hale geldi Bunun farkina varan Osmanli Imparatorlugu Trablusgarp Savasi ndan hemen once buradaki tumenden onemli bir kismi silahlariyla birlikte Yemen e Imam Yahya ayaklanmasini bastirmak uzere gonderildi Bu yuzden tumenler tekrar yerlerine iade edilmedi ve Trablusgarp Savasi da daha da icinden cikilamaz duruma girdi Ocak 1912 de Italyan donanmasi Kizildeniz e girip buradaki Osmanli gemilerinden bazilarini batirarak El Hudeyde limanini bombalamaya basladi Italyanlarin bolgedeki varligi deniz ulasimini aksattigi icin Yemen isyaninin bastirilmasini zorlasti 28 Subat 1911 de Ahmed Izzet Pasa Hamidiye kruvazoruyle Yemen e gonderildi Nihayet Yemen meselesini cozmek uzere Yemen deki Yedinci Ordu ile birlikte Istanbul dan ve diger Osmanli vilayetlerinden topladigi 50 000 kisilik orduyla San a kusatmasini kaldirdi 13 Ekim 1911 de Italya ile Osmanli Imparatorlugu arasinda Trablusgarp Savasi nin cikmasi ve Italya nin Eritre uzerinden Yemen e saldirilar duzenlemeye baslamasi uzerine taraflar arasinda ateskes yapildi ve mutabik kalinan Da an Mukavelesi imzalandi Yirmi iki acik madde ile bes gizli maddeden olusan antlasmaya gore San a dahil Zeydiler in yasadigi daglik bolgelerin yonetimi Imam Yahya ya birakilacak fakat yabanci devletlerle antlasma yapamayip dis islerinde Osmanli ya bagli olacakti Imam Yahya Emiru l mu minin iddiasindan vazgececek her yil kendisine 20 000 Osmanli altin lirasi verilecekti Bunun karsiliginda Imam Yahya zekati adi altinda halktan harac toplamayi birakacakti Ayrica bakinizYemen imamlari Yemen Mutevekkili KralligiKaynakca a b c d Yaccob Abdul 2012 Yemeni opposition to Ottoman rule an overview Proceedings of the Seminar for Arabian Studies 42 411 419 JSTOR 41623653 Uzuncarsili 1983 II s 391 97 a b c web archive org TDV Islam Ansiklopedisi 13 Subat 2015 13 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2022 Researchgate Subat 2019 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2022 www royalark net Royal Ark 4 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2022 Siyasal Hayvan 26 Nisan 2016 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2022 Dergi Park 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Haziran 2022 Rustu Pasa Ah O Yemendir Yemen Hatirasi ISBN 9786254192111 Mustafa Kemalim 12 Eylul 2017 21 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2022 Cakaloglu s 172 Osmanli Imparatorlugu nda Yemen de Zeydi Imam Yahya nin Isyani 1904 1914 Fatima Hilal BAYTAR II Abdulhamit in Yemen de Islahat Cabalari 1898 1908 PDF 1 Subat 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Subat 2023 Fransizca Questions d Orient Questions d Occident 29 Mart 2015 22 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Haziran 2022 Kumandan Hasan Muhiddin Pasa Ah O Yemen 1904 Isyani s 72 ISBN 9786054534029 Erisim tarihi 19 Haziran 2022 Ismail Hakki Tevfik s 5 29 Yemen Vilayeti nden Alinan R 21 Kanunievvel 1326 M 3 Ocak 1911 tarihli Telgrafname Yemen Vilayeti ne cekilen R 25 Kanuni Evvel 1326 M 7 Ocak 1911 Tarihli Telgrafname Cemaleddin Efendi 2005 Siyasi Hatiralarim 1909 1913 Istanbul Nehir Yayinlari ISBN 9789756711729 ss 66 67 Akdeniz Universitesi Yemen Isyani PDF BEO nr 353194 Bayur II 1 s 46 47 MUTEVEKKIL ALELLAH Yahya Hamiduddin TDV Islam Ansiklopedisi TDV Islam Ansiklopedisi 30 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2022