Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Paolo dal Pozzo Toscanelli (d. 1397 – ö. 10 Mayıs 1482), İtalyan matematikçi, gök bilimci ve haritacı.
| Paolo dal Pozzo Toscanelli | |
|---|---|
[[Dosya: | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | 1 Ocak 1397 Floransa |
| Ölüm | 10 Mayıs 1482 (85 yaşında) Floransa |
| Alanı | Matematik, astronomi, kozmografi, haritacılık |
| Sanat eğitimi | Padova Üniversitesi |
| Ünlü yapıtları | Toscanelli haritası |
Hayatı
Doktor Dominic Toscanelli’nin oğlu olarak Floransa’da doğdu. Paduova Üniversitesi'nde hem matematikçi hem de tıp doktoru olarak mezun oldu.
Astronomi
Toscanelli kuyruklu yıldızlar hakkında yaptığı çalışmalar ve özellikle yörüngelerinin hatasız hesaplanması ile tanınır. Bu çalışmalarından en bilineni 1456 yılında keşfettiği kuyrukluyıldızdır, aynı kuyrukluyıldız 1768 yılında dünyamızın yakınlarından yeniden geçtiğinde Halley kuyruklu yıldızı olarak bilinecektir.
Rönesans Floransası
Uzun hayatı boyunca zekası ve geniş ilgi alanı sebebiyle Rönesans Floransasının etkin isimlerinden birisi olmuştur. Bu dönemdeki arkadaşları arasında Duomo’nun mimarı Filippo Brunelleschi, filozof Marsilio Ficino, matematikçi, yazar ve mimar Leone Battista Alberti ve Kardinal Nicolaus Cusanus sayılabilir.
Toscanellli, Kardinal ile birlikte Floransa ve Roma’dan çok sayıda aydınla beraber Antik Yunan matematik çalışmalarını takip etmiş ve Brunelleschi ve Alberti’nin yanı sıra aralarında olan Trabzonlu George ve Papa V. Nicolas olan düşünürle beraber çalışmıştır.
Toscanelli hayatının neredeyse tamamını Floransa’da geçirmiş, zaman zaman Roma’ya seyahat etmiştir. Avrupa’nın değişik yerlerinde yaşayan bilimadamlarıyla yazışmalarını içeren çok sayıda mektup bulunmakta olsa da bunlar üzerine detaylı bir araştırma çalışması yapılmamıştır.
Coğrafi keşiflere katkısı
1439 yılında Floransa Konsiline katılan Bizanslı filozof Plethon, Toscanelli’nin İtalya’da o zamana dek bilinmeyen Yunan coğrafyacı ve gezgin Strabon’un seyahatleri, haritaları ve yazılarıyla tanışmasına yol açar. Neredeyse 35 yıl sonra İtalya artan bilgi ve kültür seviyesiyle Rönesans olarak adlandırılan döneme girecektir.
1474 yılında Toscanelli, Lizbon Katedralinde rahip olan ve sürekli olarak yazıştığı Portekizli Fernão Martins’e yazdığı mektupta Asya’ya ve o dönemde çok önem taşıyan Baharat Adalarına batıya giderek ulaşma yollarını detaylı şekilde anlatmıştır. Martins bu mektubu Portekiz kralı V. Alfonso’ya iletecektir. Mektubun aslı kaybolsa da varlığından yine Toscanelli sayesinde haberdar oluyoruz. Toscanelli aynı mektubu, bir haritayla beraber Kristof Kolomb’a gönderecek, Kolomb ise mektupla beraber haritayı Yeni Dünya’ya doğru çıktığı yolculukta beraberinde götürecektir.
Çin heyeti ile birlikte
Doğruluğu kanıtlanmamış bir hikâyeye göre Toscanelli 1432 yılında Papa’yı ziyarete gelen bir Çin heyeti ile yapılan görüşmelere katılmıştır. Bu görüşmelerde birçok Çin keşfinden bahsedilmiştir. Bu ziyaretten sonra sanatçı ve mühendis olan Taccola çok sayıda bilimsel çalışma yapacak ve onu takip eden Brunelleschi ve Leonardo da Vinci gibi bilimadamlarının çalışmalarına yol gösterecektir.
Toscanelli Kolomb’a gönderdiği 1474 yılındaki mektupta Papa IV. Eugenius (1431-1447) zamanında Cathay’dan (Çin) gelen bir heyetin ziyaretinden bahseder:
| “ | Eugenius döneminde onlardan bir tanesi (Çin’den gelen heyetin bir üyesi) Eugenius’i ziyarete geldi, Çinlilerin Hristiyanlara karşı kibarlıklarından bahsetti. Ben de kendisiyle çok çeşitli konularda uzun süren sohbetlerde bulunma şansı yakaladım, ırmaklarının uzunlukları ve genişlikleri, ırmakların kenarlarında kurulu olan büyük şehirler hakkında konuştuk. Bir büyük ırmağın su yolu üzerinde yaklaşık 200 kentin bulunduğunu bu şehirlerin geniş mermer köprülerle birbirine bağlandıüı ve şehirlerde muhteşem anıtların bulunduğunu anlattı. Çin ülkesi Latinlerce keşfedilmeye değer bir ülkedir çünkü bu ülkeden elde edilebilecek ve bize ulaşamayan altın, gümüş, değerli taşlar ve baharat gibi zenginliklerin yanı sıra bilimsel olarak da filozoflarından, uzman astronomlarından da öğreneceğimiz çok şey bulunuyor. Ayrıca bu kadar muhteşem bir devleti idare edebilmenin de yollarını ve savaş tekniklerini iredelememiz yararımıza olacaktır. | „ |
—Toscanelli’nin Kolomb’a ilk mektubundan | ||
Doğruluğu hakkında çeşitli iddialar bulunan mektupta bahsedilen kişinin Venedikli tacir ve gezgin Niccolò de' Conti olduğu düşünülmektedir. Conti uzun bir süre Çin’de kaldıktan sonra 1444 yılında Papa Eugenius ile görüşmüştür. Toscanelli yazdığı ikinci bir mektupta Çinlilerden oldukça bilgili ve bilgilerini paylaşmaya eğilimli olarak bahseder:
| “ | Bahis konusu seyahat sadece olası değil gerçektir. Bu ziyaret tüm Hristiyan alemine büyük onur ve aynı zamanda büyük kazanç sağlayacaktır. Böyle bir yolculuk söz konusu olduğunda tecrübe çok önem taşımaktadır, bu yüzden burada Roma Sarayında dünyanın bu bölgelerinden gelen saygın insanlardan alınan bilgiler ve o bölgelerde ticaret yapan, sözüne güvenilir kişilerin tecürbeleri değer kazanmaktadır. | „ |
—Toscanelli’nin Kolomb’a ikinci mektubundan | ||
Kaynakça
- ^ Buna dair bir teori İngiliz amatör tarihçi Gavin Menzies tarafından adlı eserde ortaya atılmıştır.
- ^ Bugün Endonezya sınırları içerisindeki Maluku Adaları özellikle Orta Çağ’da Avrupa’nın baharat ihtiyacının karşılandığı bir bölgeydi. Bölge ile ticareti tamamen elinde tutmakta olan Venedik’e karşı özellikle Portekiz devletinin Baharat Adalarına alternatif şekilde ulaşma isteği coğrafi keşiflere yolaçmış ve hatta Kristof Kolomb’dan önce Portekizlilerin Brezilya kıyılarını keşfetmelerine yolaçmıştır [1] 11 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ancak bu coğrafi keşiflere dair bilgi ve Padrão Real ismi verilen asıl haritalar birer devlet sırrı olarak saklanacak, diğer devletlerle paylaşılmayacak ve Casa da Índia ismi verilen özel devlet kurumlarında saklanacaktır. Ünlü Cantino Haritası Portekiz devletindeki bilgiler çalınarak Ferrara Dükü için kopya edilmiş bir haritadır.
- ^ Ancak Toscanelli dünyanın büyüklüğünü yanlış hesaplayadığından dolayı Kristof kolomb yeni bir kıtaya ayak bastığını fark etmeyecektir.
- ^ Mariano di Jacopo detto il Taccola (1382 – circa 1453) İtalyan Rönesansına öncülük eden mühendis, çalışmaları Leonardo da Vinci gibi çok sayıda bilimadamının çalışmalarına ışık tutmuştur.
- ^ "Quinn, David B. Quinn The European Outthrust and Encounter: The First Phase C.1400-c.1700 Liverpool University Press, 1994 ISBN 0-85323-229-6 s.315 08 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2009.
- ^ Rahn Phillips, Carla The Worlds of Christopher Columbus Cambridge University Press, 1993 ISBN 0-521-44652-X s.8 08 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir
- ^ Mektubun asıl metni 08 Kasım 2009 tarihinde erişildi
- ^ Gavin Menzies, 1421 adlı eserinde Çin donanmasının kuvvetli olduğu 15.yüzyılda özellikle Hint Okyanusunda ticarete hakim olduğunu belirterek, bu donanmanın Afrika kıtasının etrafını Portekizlilerden önce dolaşmış olabileceğini ve hatta Amerika kıtasını bile keşfetmiş olabileceğini öne sürüyor.
- ^ "Mektubun tam metni 08 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 15 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2009.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Armando Cortesão, Cartografia Portuguesa Antiga, Lizbon, 1960.
- Armando Costesão, História da Cartografia Portuguesa, 2 cilt, Lizbon, 1969-1970.
- Davidson, Miles H. Columbus then and now: a life reexamined University of Oklahoma Press, 1997
- G. Uzielli, La Vita e i tempi di Paolo di Pozo Toscanelli, Roma 1894.
- Quinn, David B. Quinn The European Outthrust and Encounter: The First Phase C.1400-c.1700 Liverpool University Press, 1994
- Markam, Clements R. Journal of Christopher Columbus (During His First Voyage, 1492-93) and Documents Relating to the Voyages of John Cabot and Gaspar Corte Real Ayer Publishing, 1972
- Rahn Phillips, Carla The Worlds of Christopher Columbus Cambridge University Press, 1993
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Paolo dal Pozzo Toscanelli d 1397 o 10 Mayis 1482 Italyan matematikci gok bilimci ve haritaci Paolo dal Pozzo Toscanelli Dosya Paolo dal Pozzo Toscanelli 220px alt Genel bilgilerDogum1 Ocak 1397 1397 01 01 FloransaOlum10 Mayis 1482 85 yasinda FloransaAlaniMatematik astronomi kozmografi haritacilikSanat egitimiPadova UniversitesiUnlu yapitlariToscanelli haritasiHayatiDoktor Dominic Toscanelli nin oglu olarak Floransa da dogdu Paduova Universitesi nde hem matematikci hem de tip doktoru olarak mezun oldu Astronomi Toscanelli kuyruklu yildizlar hakkinda yaptigi calismalar ve ozellikle yorungelerinin hatasiz hesaplanmasi ile taninir Bu calismalarindan en bilineni 1456 yilinda kesfettigi kuyrukluyildizdir ayni kuyrukluyildiz 1768 yilinda dunyamizin yakinlarindan yeniden gectiginde Halley kuyruklu yildizi olarak bilinecektir Ronesans Floransasi Uzun hayati boyunca zekasi ve genis ilgi alani sebebiyle Ronesans Floransasinin etkin isimlerinden birisi olmustur Bu donemdeki arkadaslari arasinda Duomo nun mimari Filippo Brunelleschi filozof Marsilio Ficino matematikci yazar ve mimar Leone Battista Alberti ve Kardinal Nicolaus Cusanus sayilabilir Toscanellli Kardinal ile birlikte Floransa ve Roma dan cok sayida aydinla beraber Antik Yunan matematik calismalarini takip etmis ve Brunelleschi ve Alberti nin yani sira aralarinda olan Trabzonlu George ve Papa V Nicolas olan dusunurle beraber calismistir Toscanelli hayatinin neredeyse tamamini Floransa da gecirmis zaman zaman Roma ya seyahat etmistir Avrupa nin degisik yerlerinde yasayan bilimadamlariyla yazismalarini iceren cok sayida mektup bulunmakta olsa da bunlar uzerine detayli bir arastirma calismasi yapilmamistir Cografi kesiflere katkisi Toscanelli ye gore 1474 yilinda dunya Amerika kitasi olmasi gereken yerde acik mavi ile gosterilmistir 1439 yilinda Floransa Konsiline katilan Bizansli filozof Plethon Toscanelli nin Italya da o zamana dek bilinmeyen Yunan cografyaci ve gezgin Strabon un seyahatleri haritalari ve yazilariyla tanismasina yol acar Neredeyse 35 yil sonra Italya artan bilgi ve kultur seviyesiyle Ronesans olarak adlandirilan doneme girecektir 1474 yilinda Toscanelli Lizbon Katedralinde rahip olan ve surekli olarak yazistigi Portekizli Fernao Martins e yazdigi mektupta Asya ya ve o donemde cok onem tasiyan Baharat Adalarina batiya giderek ulasma yollarini detayli sekilde anlatmistir Martins bu mektubu Portekiz krali V Alfonso ya iletecektir Mektubun asli kaybolsa da varligindan yine Toscanelli sayesinde haberdar oluyoruz Toscanelli ayni mektubu bir haritayla beraber Kristof Kolomb a gonderecek Kolomb ise mektupla beraber haritayi Yeni Dunya ya dogru ciktigi yolculukta beraberinde goturecektir Cin heyeti ile birlikte Dogrulugu kanitlanmamis bir hikayeye gore Toscanelli 1432 yilinda Papa yi ziyarete gelen bir Cin heyeti ile yapilan gorusmelere katilmistir Bu gorusmelerde bircok Cin kesfinden bahsedilmistir Bu ziyaretten sonra sanatci ve muhendis olan Taccola cok sayida bilimsel calisma yapacak ve onu takip eden Brunelleschi ve Leonardo da Vinci gibi bilimadamlarinin calismalarina yol gosterecektir Toscanelli Kolomb a gonderdigi 1474 yilindaki mektupta Papa IV Eugenius 1431 1447 zamaninda Cathay dan Cin gelen bir heyetin ziyaretinden bahseder Eugenius doneminde onlardan bir tanesi Cin den gelen heyetin bir uyesi Eugenius i ziyarete geldi Cinlilerin Hristiyanlara karsi kibarliklarindan bahsetti Ben de kendisiyle cok cesitli konularda uzun suren sohbetlerde bulunma sansi yakaladim irmaklarinin uzunluklari ve genislikleri irmaklarin kenarlarinda kurulu olan buyuk sehirler hakkinda konustuk Bir buyuk irmagin su yolu uzerinde yaklasik 200 kentin bulundugunu bu sehirlerin genis mermer koprulerle birbirine baglandiui ve sehirlerde muhtesem anitlarin bulundugunu anlatti Cin ulkesi Latinlerce kesfedilmeye deger bir ulkedir cunku bu ulkeden elde edilebilecek ve bize ulasamayan altin gumus degerli taslar ve baharat gibi zenginliklerin yani sira bilimsel olarak da filozoflarindan uzman astronomlarindan da ogrenecegimiz cok sey bulunuyor Ayrica bu kadar muhtesem bir devleti idare edebilmenin de yollarini ve savas tekniklerini iredelememiz yararimiza olacaktir Toscanelli nin Kolomb a ilk mektubundan Dogrulugu hakkinda cesitli iddialar bulunan mektupta bahsedilen kisinin Venedikli tacir ve gezgin Niccolo de Conti oldugu dusunulmektedir Conti uzun bir sure Cin de kaldiktan sonra 1444 yilinda Papa Eugenius ile gorusmustur Toscanelli yazdigi ikinci bir mektupta Cinlilerden oldukca bilgili ve bilgilerini paylasmaya egilimli olarak bahseder Bahis konusu seyahat sadece olasi degil gercektir Bu ziyaret tum Hristiyan alemine buyuk onur ve ayni zamanda buyuk kazanc saglayacaktir Boyle bir yolculuk soz konusu oldugunda tecrube cok onem tasimaktadir bu yuzden burada Roma Sarayinda dunyanin bu bolgelerinden gelen saygin insanlardan alinan bilgiler ve o bolgelerde ticaret yapan sozune guvenilir kisilerin tecurbeleri deger kazanmaktadir Toscanelli nin Kolomb a ikinci mektubundanKaynakca Buna dair bir teori Ingiliz amator tarihci Gavin Menzies tarafindan adli eserde ortaya atilmistir Bugun Endonezya sinirlari icerisindeki Maluku Adalari ozellikle Orta Cag da Avrupa nin baharat ihtiyacinin karsilandigi bir bolgeydi Bolge ile ticareti tamamen elinde tutmakta olan Venedik e karsi ozellikle Portekiz devletinin Baharat Adalarina alternatif sekilde ulasma istegi cografi kesiflere yolacmis ve hatta Kristof Kolomb dan once Portekizlilerin Brezilya kiyilarini kesfetmelerine yolacmistir 1 11 Kasim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ancak bu cografi kesiflere dair bilgi ve Padrao Real ismi verilen asil haritalar birer devlet sirri olarak saklanacak diger devletlerle paylasilmayacak ve Casa da India ismi verilen ozel devlet kurumlarinda saklanacaktir Unlu Cantino Haritasi Portekiz devletindeki bilgiler calinarak Ferrara Duku icin kopya edilmis bir haritadir Ancak Toscanelli dunyanin buyuklugunu yanlis hesaplayadigindan dolayi Kristof kolomb yeni bir kitaya ayak bastigini fark etmeyecektir Mariano di Jacopo detto il Taccola 1382 circa 1453 Italyan Ronesansina onculuk eden muhendis calismalari Leonardo da Vinci gibi cok sayida bilimadaminin calismalarina isik tutmustur Quinn David B Quinn The European Outthrust and Encounter The First Phase C 1400 c 1700 Liverpool University Press 1994 ISBN 0 85323 229 6 s 315 08 Kasim 2009 tarihinde erisilmistir 1 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2009 Rahn Phillips Carla The Worlds of Christopher Columbus Cambridge University Press 1993 ISBN 0 521 44652 X s 8 08 Kasim 2009 tarihinde erisilmistir Mektubun asil metni 08 Kasim 2009 tarihinde erisildi Gavin Menzies 1421 adli eserinde Cin donanmasinin kuvvetli oldugu 15 yuzyilda ozellikle Hint Okyanusunda ticarete hakim oldugunu belirterek bu donanmanin Afrika kitasinin etrafini Portekizlilerden once dolasmis olabilecegini ve hatta Amerika kitasini bile kesfetmis olabilecegini one suruyor Mektubun tam metni 08 Kasim 2009 tarihinde erisilmistir 15 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2009 Konuyla ilgili yazilan eserlerArmando Cortesao Cartografia Portuguesa Antiga Lizbon 1960 Armando Costesao Historia da Cartografia Portuguesa 2 cilt Lizbon 1969 1970 Davidson Miles H Columbus then and now a life reexamined University of Oklahoma Press 1997 ISBN 0 8061 2934 4 G Uzielli La Vita e i tempi di Paolo di Pozo Toscanelli Roma 1894 Quinn David B Quinn The European Outthrust and Encounter The First Phase C 1400 c 1700 Liverpool University Press 1994 ISBN 0 85323 229 6 Markam Clements R Journal of Christopher Columbus During His First Voyage 1492 93 and Documents Relating to the Voyages of John Cabot and Gaspar Corte Real Ayer Publishing 1972 ISBN 0 8337 2230 1 Rahn Phillips Carla The Worlds of Christopher Columbus Cambridge University Press 1993 ISBN 0 521 44652 XAyrica bakinizKristof Kolomb Pinzon Kardesler Leone Battista Alberti Kolomb Oncesi Okyanus Otesi Temas