Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Parhali Vadisi (Gürcüce: პარხლის ხეობა), tarihsel Gürcistan'ın sınırları içinde, Tao'nun bir parçası olan bölgeydi. Günümüzde Türkiye sınırları içinde, Artvin iline bağlı Yusufeli ilçesinde yer alır. Parhali bölgesi, Çoruh Nehri'nin orta kesiminde, bu akarsuyun soldan aldığı derlerden biri olan Parhali Çayı havzasını kapsıyordu. Bugün Tekkale adıyla bir köy olan eski Parhali kasabası bu bölgenin merkeziydi. Ünlü Parhali Manastırı bu bölgededir.
| Parhali Vadisi | |
|---|---|
 Tao-Klarceti Krallığına dair haritada, "Parkhali", Chaneti ve Artanuji arasında yer almaktadır. | |
| Coğrafya | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Bölge(ler) | Tao (bölge) |
| Konum | Yusufeli, Artvin (il) |
| Yerleşim(ler) | Dört Kilise, Parhali, Kobaki, Heveki |
| Tür | Bölge |
| Akarsu | Barhal Çayı |
Tarihçe
Parhali adı, antik kaynaklarda geçen "Pariadri" ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte Parhali'nin (ფარხალი/პარხალი), ağıl anlamına gelen Gürcüce "parehi" (ფარეხი) kelimesinden türediği ve otlak anlamına geldiği de yazılmıştır.
Parhali bölgesi 10. yüzyılda Gürcü kralı III. Davit'in malikanesiydi. Parhali Manastırı da 961– 973 yılları arasında III. Davit tarafından inşa edilmiştir. Parhali İncili olarak bilinen İncil de Şatberdi Manastırı'nda hizmet eden İovane Beray taratından bu dönemde yazılmıştır.
Parhali bölgesinde birkaç kilometre uzanan 'nın 12-13. yüzyılda Gürcü kraliçe Tamar tarafından inşa edildiği yaygın bir görüştür. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1917 yılında bu kanalın Utavo köyünden başladığını Kobaki köyünden geçerek "Zavrieti" köyüne ulaştığını yazmıştır. Yöre halkının da bu kanalın inşa edilmesini Kraliçe Tamar'a mal etmesine dikkat çekmiştir.
Parhali vadisi 14. yüzyılda Trabzon İmparatorluğu'nun denetimine girmiştir. Daha sonra, bir Gürcü devleti olan Samtshe-Saatabago'nun yönetimine giren bölge, 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçmiştir.
Parhali bölgesini 1917 yılında ziyaret eden Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, bölgede hasat zamanı yapılan şenlik pagan kültünün kalıntılarını taşıyordu: Soyunmuş olan gençler dans ediyor ve vücutlarına üzüm hevenkleri asıyorlardı. Bu gelenek Parhali köyünün aşağısındaki köylerde korunmuştu. Parhali köyünde ise hocalar gençlerin soyunmasına müsaade etmiyorlardı. Takaişvili bu çıplak gençleri Gürcü mitolojisindeki Aguna ve antik dönemdeki Bacchus'un yol arkadaşlarına benzetmiştir.
Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre Parhali bölgesinde Müslümanlaşmış Gürcüler yaşıyordu. Bu tarihte Parhali köyünde sadece yaşlılar Gürcüce anlayabiliyordu. Kobaki köyünde ise, yaşlısı genci, herkes Gürcüce konuşuyordu. Heveki köyünde de aynı şekilde herkes Gürcüce konuşuyor ve buradaki halkın yarısı gizlice Hristiyan inancını sürdürüyordu.
Galeri
-
![image]()
Parhali Manastırı -
![image]()
Parhali İncili -
![image]()
Tekkale köyünün merkezinden 5 kilometre uzaklıkta yer alan Othta Eklesia). -
![image]()
Ekvtime Takaişvili ve rahip İpolite, Othta/Dört Kilise (Tekkale) köyü sakinleriyle, 1917. -
![image]()
Hevek Köyü, papaz ve cemaati (ortada), 1917.
Kaynakça
- ^ V. Beridze, L. Menabde, D. Mushelişvili, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია (Gürcü Sovyet Ansiklopedisi), Tiflis, 1984, 7. cilt, s. 703.
- ^ "Şalva Gabeskiria, "Hattiler, Hatti ve Hitit Dilleri Üzerine", Çveneburi dergisi, Sayı: 28, s. 12-16 (Nisan–Haziran 1998)" (PDF). 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.
- ^ Maia Karanadze, Lela Şatirişvili, Nestan Çhikvadze Gürcü Elyazmaları Kitabı (ქართული ხელნაწერი წიგნი), Tiflis, 2o1o, s. 33. 9 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 83-84". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ მიქაელ პანარეტოსი (Mihail Panaretos) „ტრაპიზონის ქრონიკა“ (Trabzon Kroniği) 14. Yüzyıl
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parhali Vadisi Gurcuce პარხლის ხეობა tarihsel Gurcistan in sinirlari icinde Tao nun bir parcasi olan bolgeydi Gunumuzde Turkiye sinirlari icinde Artvin iline bagli Yusufeli ilcesinde yer alir Parhali bolgesi Coruh Nehri nin orta kesiminde bu akarsuyun soldan aldigi derlerden biri olan Parhali Cayi havzasini kapsiyordu Bugun Tekkale adiyla bir koy olan eski Parhali kasabasi bu bolgenin merkeziydi Unlu Parhali Manastiri bu bolgededir Parhali VadisiTao Klarceti Kralligina dair haritada Parkhali Chaneti ve Artanuji arasinda yer almaktadir CografyaUlke ler TurkiyeBolge ler Tao bolge KonumYusufeli Artvin il Yerlesim ler Dort Kilise Parhali Kobaki HevekiTurBolgeAkarsuBarhal CayiTarihceParhali adi antik kaynaklarda gecen Pariadri ile iliskilendirilmistir Bununla birlikte Parhali nin ფარხალი პარხალი agil anlamina gelen Gurcuce parehi ფარეხი kelimesinden turedigi ve otlak anlamina geldigi de yazilmistir Parhali bolgesi 10 yuzyilda Gurcu krali III Davit in malikanesiydi Parhali Manastiri da 961 973 yillari arasinda III Davit tarafindan insa edilmistir Parhali Incili olarak bilinen Incil de Satberdi Manastiri nda hizmet eden Iovane Beray taratindan bu donemde yazilmistir Parhali bolgesinde birkac kilometre uzanan nin 12 13 yuzyilda Gurcu kralice Tamar tarafindan insa edildigi yaygin bir gorustur Gurcu tarihci ve arkeolog Ekvtime Takaisvili 1917 yilinda bu kanalin Utavo koyunden basladigini Kobaki koyunden gecerek Zavrieti koyune ulastigini yazmistir Yore halkinin da bu kanalin insa edilmesini Kralice Tamar a mal etmesine dikkat cekmistir Parhali vadisi 14 yuzyilda Trabzon Imparatorlugu nun denetimine girmistir Daha sonra bir Gurcu devleti olan Samtshe Saatabago nun yonetimine giren bolge 16 yuzyilin ortalarinda Osmanlilarin eline gecmistir Parhali bolgesini 1917 yilinda ziyaret eden Ekvtime Takaisvili nin verdigi bilgiye gore bolgede hasat zamani yapilan senlik pagan kultunun kalintilarini tasiyordu Soyunmus olan gencler dans ediyor ve vucutlarina uzum hevenkleri asiyorlardi Bu gelenek Parhali koyunun asagisindaki koylerde korunmustu Parhali koyunde ise hocalar genclerin soyunmasina musaade etmiyorlardi Takaisvili bu ciplak gencleri Gurcu mitolojisindeki Aguna ve antik donemdeki Bacchus un yol arkadaslarina benzetmistir Takaisvili nin verdigi bilgiye gore Parhali bolgesinde Muslumanlasmis Gurculer yasiyordu Bu tarihte Parhali koyunde sadece yaslilar Gurcuce anlayabiliyordu Kobaki koyunde ise yaslisi genci herkes Gurcuce konusuyordu Heveki koyunde de ayni sekilde herkes Gurcuce konusuyor ve buradaki halkin yarisi gizlice Hristiyan inancini surduruyordu GaleriParhali Manastiri Parhali Incili Tekkale koyunun merkezinden 5 kilometre uzaklikta yer alan Othta Eklesia Ekvtime Takaisvili ve rahip Ipolite Othta Dort Kilise Tekkale koyu sakinleriyle 1917 Hevek Koyu papaz ve cemaati ortada 1917 Kaynakca V Beridze L Menabde D Mushelisvili ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია Gurcu Sovyet Ansiklopedisi Tiflis 1984 7 cilt s 703 Salva Gabeskiria Hattiler Hatti ve Hitit Dilleri Uzerine Cveneburi dergisi Sayi 28 s 12 16 Nisan Haziran 1998 PDF 26 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Kasim 2021 Maia Karanadze Lela Satirisvili Nestan Chikvadze Gurcu Elyazmalari Kitabi ქართული ხელნაწერი წიგნი Tiflis 2o1o s 33 9 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 3093 2 a b c Ekvtime Takaisvili 1917 Yilinda Guney Gurcistan da Arkeolojik Arastirma Gezisi 1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში Tiflis 1960 s 83 84 27 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2023 მიქაელ პანარეტოსი Mihail Panaretos ტრაპიზონის ქრონიკა Trabzon Kronigi 14 Yuzyil