Parmak alfabesi (İngilizce: Fingerspelling veya daktiloloji), yazı sistemi kullanılarak harflerin veya sayı sistemi kullanılarak sayıların el ve parmaklar ile temsili şekilde kullanılmasıdır. Bu alfabe eğitimi ve iletişimi amacıyla işaret dili olarak tüm dünyada yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Dünya üzerinde kullanılan bir işaret dili olan parmak alfabesinde zamanla ülkelere göre bazı küçük değişiklikler oluşmuştur. Tarihte parmak alfabesi, şifrelerde ve kolay hafızada tutma teknikleri ile dini eğitimler de dahil olmak üzere veya benzer şekillerde pek çok alanda kullanılmıştır.
Elle iletişim türleri
farklı haberleşme türlerinde olduğu gibi veya olarak algılanıp uygulanabilir. Parmak alfabesi en basit şekli ile, el ile boşluğa çizilerek gösterilen harflerin takip edilerek anlaşılması olarak uygulanabilir. Bu iletişim Amerikan İşaret Dili, Fransız İşaret Dili ve İrlanda İşaret Dilinde olduğu gibi tek elle veya olduğu gibi iki el kullanılarak da uygulamada farklılıklar gösterebilir.
Latin alfabesinde
Tek el ile
Dünya'da çok fazla kullanılan günümüzdeki modern Latin alfabesi ve aynı dil ailesindeki Eski Latince'yi temsil için kullanılan iki tür parmak (el) alfabesi bulunmaktadır. Günümüz Latin alfabesi için kullanılan parmak alfabesinin tarihi 15. yüzyıldan itibaren Avrupa'da kullanılmaya başlanmış ve geçmişi takip edilebilmiştir. Bu parmak alfabesi genelde tek el kullanılarak üretiliyordu. Bu alfabe ilk olarak İspanyol rahipler tarafından üzerinde çalışılarak kullanılmaya başlandığı açıklanmış ve 18. yüzyılda Paris'te bulunan İşitme Engelliler Okulu tarafından kabul edilerek kullanılmaya başlanılmıştır. Daha sonra burada parmak alfabesini öğrenen eğitimciler tarafından 19. ve 20. yüzyılda öncelikle Paris'teki işitme engelliler toplulukları arasında yayılmaya başlamıştır. Zamanla yayılan parmak alfabesi, fonetik değişikliklerin getirdiği özel karakterlerin kullanılması zorunluluğu ile uygunsuz kelimelerin kullanılmasından dolayı, yerel formlara uyarlanarak ikinci elinde kullanılmaya başlandığı ufak değişikliklere uğramıştır. Parmak alfabesinin günümüz çağdaş kullanımlarında Amerikan İşaret Dili ve uygulamaları bulunmaktadır.
İki el ile
İki el kullanılarak uygulanan işaret dillerine örnek olarak; , , , ve Türk işaret dilleri gösterilebilir. grup dili ile Türkçede örneğin; b, c, d, k (p, ç, t, k) gibi ve a, e, i, o ve u (İ, ö, ü) gibi sesli harflerin parmak alfabesinde kullanılmasında benzer temsili el hareketleri bulunur.
Bu durum edebiyat açısından, basitçe gösteren harflerin kullanılmasında, üstün olan harfin önüne diğer el ile ikinci bir anlam oluşturacak şekilde gösterilmesi neticesinde temsil edilmesi olarak açıklanabilir. Bu durumda baskın olan el sağ veya sol el olabilir. Dokunsal imzayı kullanan kişi, bu durumda ikinci el olarak farklı anlatım yapmak istediği kişiye en yakın olan elini, asıl temsil etmesi amacıyla harf olarak gösterdiği elin önüne getirerek söylemek istediği harfi belirtir. İşaret dilinde bazen yaygın olarak kullanılan harf veya sayı için tek el de kullanılabilir.
Diğer alfabeler
Arap alfabesine dayalı parmak alfabesinde, hecelemelerinde ve Korece Hangul yazı sistemlerinin kullanılmasında daha az veya bazen daha fazla işaret dili kullanılmaktadır. Buna benzemeyen , Japon, , , , ve alfabalerinde ise yine aynı şekilde farklı olarak yer alan harflerin nasıl bir şekilde gösterileceğine yönelik çalışmalar neticesindeki uygulamalar yaygınlaşarak kullanılmaya başlanmıştır.
Parmak alfabesi dilleri
Parmak alfabesinin eğitimciler arasında zamanla giderek yaygınlaşmasıyla birlikte çoklu veya ülkelere özgü yapılarda işitme engellilerin yardımcısı olan bir yapıya kavuşmuştur. Parmak alfabesi işaret dili ve konuşma dili arasında bir nevi köprü vazifesi görmüştür. Parmak alfabesi hem pratik olması hem de işitme engellilerin toplumu anlaması ile kendilerini bu şekilde anlatması nedeniyle ülkelerin yasalarına göre değişilik göstermekle birlikte ikinci bir kayıt dili olmuştur. Bu nedenle parmak alfabeleri olan işaret dilleri pek çok ülkede ikinci dil olarak kabul görmüştür. Dünya ülkelerinde konuşulan dillere ek olarak işitme engellilerin sözlerini temsil etmesi amacıyla kullanılan başkaca bir dil bulunmamaktadır. İşaret dillerinin uygulanması bu sebeple oldukça gelişmiş ve yaygınlaşmıştır.
Galeri
- A.
- B, C, D.
- E, F, G.
- H, I, L.
- M, N.
- O, P, Q.
- R, S, T.
- V, X, Y, Z.
Kaynakça
- ^ Carmel, Simon (1982). International hand alphabet charts. ; 2. baskı. (Temmuz 1982).
Wikimedia Commons'ta Parmak alfabesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Parmak Alfabesi Dersleri
- American Sign Language alphabet
16 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Tarihi metinler
- Bonet, Juan Pablo (1620). Reducción de las letras y arte para enseñar a hablar a los mudos18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Scan from Biblioteca Histórica de la Universidad de Sevilla.
- Dalgarno, George (1834). Didascalocophus, Or the Deaf and Dumb Man's Tutor23 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . in The Works of George Dalgarno of Aberdeen (Maitland Club publications 29) pp. 110–160.
- Rossellius, Cosmas (1579). Thesaurus Artificiosae Memoriae26 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . p. 101-105.
- Wilkins, John (1641) Mercvry, or, the Secret and Swift Messenger4 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- de Yebra, Melchor (1593) Refugium Infirmorum26 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parmak alfabesi Ingilizce Fingerspelling veya daktiloloji yazi sistemi kullanilarak harflerin veya sayi sistemi kullanilarak sayilarin el ve parmaklar ile temsili sekilde kullanilmasidir Bu alfabe egitimi ve iletisimi amaciyla isaret dili olarak tum dunyada yaygin bir bicimde kullanilmaktadir Dunya uzerinde kullanilan bir isaret dili olan parmak alfabesinde zamanla ulkelere gore bazi kucuk degisiklikler olusmustur Tarihte parmak alfabesi sifrelerde ve kolay hafizada tutma teknikleri ile dini egitimler de dahil olmak uzere veya benzer sekillerde pek cok alanda kullanilmistir Elle iletisim turlerifarkli haberlesme turlerinde oldugu gibi veya olarak algilanip uygulanabilir Parmak alfabesi en basit sekli ile el ile bosluga cizilerek gosterilen harflerin takip edilerek anlasilmasi olarak uygulanabilir Bu iletisim Amerikan Isaret Dili Fransiz Isaret Dili ve Irlanda Isaret Dilinde oldugu gibi tek elle veya oldugu gibi iki el kullanilarak da uygulamada farkliliklar gosterebilir Latin alfabesinde Tek el ile Dunya da cok fazla kullanilan gunumuzdeki modern Latin alfabesi ve ayni dil ailesindeki Eski Latince yi temsil icin kullanilan iki tur parmak el alfabesi bulunmaktadir Gunumuz Latin alfabesi icin kullanilan parmak alfabesinin tarihi 15 yuzyildan itibaren Avrupa da kullanilmaya baslanmis ve gecmisi takip edilebilmistir Bu parmak alfabesi genelde tek el kullanilarak uretiliyordu Bu alfabe ilk olarak Ispanyol rahipler tarafindan uzerinde calisilarak kullanilmaya baslandigi aciklanmis ve 18 yuzyilda Paris te bulunan Isitme Engelliler Okulu tarafindan kabul edilerek kullanilmaya baslanilmistir Daha sonra burada parmak alfabesini ogrenen egitimciler tarafindan 19 ve 20 yuzyilda oncelikle Paris teki isitme engelliler topluluklari arasinda yayilmaya baslamistir Zamanla yayilan parmak alfabesi fonetik degisikliklerin getirdigi ozel karakterlerin kullanilmasi zorunlulugu ile uygunsuz kelimelerin kullanilmasindan dolayi yerel formlara uyarlanarak ikinci elinde kullanilmaya baslandigi ufak degisikliklere ugramistir Parmak alfabesinin gunumuz cagdas kullanimlarinda Amerikan Isaret Dili ve uygulamalari bulunmaktadir Iki el ile Iki el kullanilarak uygulanan isaret dillerine ornek olarak ve Turk isaret dilleri gosterilebilir grup dili ile Turkcede ornegin b c d k p c t k gibi ve a e i o ve u I o u gibi sesli harflerin parmak alfabesinde kullanilmasinda benzer temsili el hareketleri bulunur Bu durum edebiyat acisindan basitce gosteren harflerin kullanilmasinda ustun olan harfin onune diger el ile ikinci bir anlam olusturacak sekilde gosterilmesi neticesinde temsil edilmesi olarak aciklanabilir Bu durumda baskin olan el sag veya sol el olabilir Dokunsal imzayi kullanan kisi bu durumda ikinci el olarak farkli anlatim yapmak istedigi kisiye en yakin olan elini asil temsil etmesi amaciyla harf olarak gosterdigi elin onune getirerek soylemek istedigi harfi belirtir Isaret dilinde bazen yaygin olarak kullanilan harf veya sayi icin tek el de kullanilabilir Diger alfabeler Arap alfabesine dayali parmak alfabesinde hecelemelerinde ve Korece Hangul yazi sistemlerinin kullanilmasinda daha az veya bazen daha fazla isaret dili kullanilmaktadir Buna benzemeyen Japon ve alfabalerinde ise yine ayni sekilde farkli olarak yer alan harflerin nasil bir sekilde gosterilecegine yonelik calismalar neticesindeki uygulamalar yayginlasarak kullanilmaya baslanmistir Parmak alfabesi dilleriParmak alfabesinin egitimciler arasinda zamanla giderek yayginlasmasiyla birlikte coklu veya ulkelere ozgu yapilarda isitme engellilerin yardimcisi olan bir yapiya kavusmustur Parmak alfabesi isaret dili ve konusma dili arasinda bir nevi kopru vazifesi gormustur Parmak alfabesi hem pratik olmasi hem de isitme engellilerin toplumu anlamasi ile kendilerini bu sekilde anlatmasi nedeniyle ulkelerin yasalarina gore degisilik gostermekle birlikte ikinci bir kayit dili olmustur Bu nedenle parmak alfabeleri olan isaret dilleri pek cok ulkede ikinci dil olarak kabul gormustur Dunya ulkelerinde konusulan dillere ek olarak isitme engellilerin sozlerini temsil etmesi amaciyla kullanilan baskaca bir dil bulunmamaktadir Isaret dillerinin uygulanmasi bu sebeple oldukca gelismis ve yayginlasmistir GaleriIsitme Engellilerin konusmalarinin azaltilmasi amaciyla dusunulen gravurler Bonet 1620 A B C D E F G H I L M N O P Q R S T V X Y Z Kaynakca Carmel Simon 1982 International hand alphabet charts 2 baski Temmuz 1982 ISBN 0 9600886 2 8 Wikimedia Commons ta Parmak alfabesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis baglantilarParmak Alfabesi Dersleri American Sign Language alphabet 16 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tarihi metinlerBonet Juan Pablo 1620 Reduccion de las letras y arte para ensenar a hablar a los mudos18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Scan from Biblioteca Historica de la Universidad de Sevilla Dalgarno George 1834 Didascalocophus Or the Deaf and Dumb Man s Tutor23 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde in The Works of George Dalgarno of Aberdeen Maitland Club publications 29 pp 110 160 Rossellius Cosmas 1579 Thesaurus Artificiosae Memoriae26 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 101 105 Wilkins John 1641 Mercvry or the Secret and Swift Messenger4 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde de Yebra Melchor 1593 Refugium Infirmorum26 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde