Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Parti listeli nispi temsil sistemleri, birden fazla adayın seçildiği seçimlerde (örneğin parlamento seçimleri) bir seçim listesine tahsisler yoluyla nispi temsil seçim sistemlerinin bir alt kümesidir. Ayrıca karışık bir parçası olarak da kullanılabilirler. Bu sistemlerde partiler seçilecek adayların bir listesini yapar ve her partiye aldığı oy oranında sandalye dağıtılır.
Sistem, seçmene oy kullanması için üç yol sunar:
- Seçmenler partiye oy verebilirler. (Arnavutluk, Arjantin, Türkiye ve İsrail'de olduğu gibi).
- Seçmenler adaylara oy verebilirler. Adayların aldığı oylar aynı zamanda adayın partisine yazılıyor. (Finlandiya, Brezilya ve Hollanda'da olduğu gibi).
- Belirtilen son iki yol arasında bir . (Lüksemburg'de olduğu gibi).
Parti Koltuklarının Paylaştırılması
Parti listesindeki nispi temsil içinde koltuk tahsisinde birçok varyasyon mevcuttur. En yaygın ikisi şunlardır:
- Arnavutluk, Arjantin, Ermenistan, Avusturya, Brezilya, Bulgaristan, Hırvatistan, Kamboçya, Estonya, Finlandiya, İsrail, Polonya, İspanya ve daha birçok ülkede kullanılan D'Hondt yöntemi dahil ve Norveç, İsveç, Yeni Zelanda, Alman Federal Meclisi ve altı Alman eyaletinde (örneğin, Kuzey Ren-Vestfalya ve Bremen ) kullanılan (Sainte-Laguë yöntemi).
- Hamilton yöntemi de dahil olmak üzere .
Liste orantılı temsili - örneğin kullanılarak - çeşitli melezlerde de birleştirilebilir.
Ana yöntemlerinin listesi:
- (küçük partiler için iyidir)
- (küçük partiler için az iyidir)
- (Webster/Sainte-Laguë yöntemi), () yoksa, çok küçük partiler için az iyidir)
- (büyük partiler için çok az iyidir)
- D'Hondt yöntemi (büyük partiler için az iyidir)
- (büyük partiler için çok iyidir)
Tahsis formülü önemli olmakla birlikte, aynı derecede önemli olan bölge büyüklüğüdür (bir seçim bölgesindeki sandalye sayısı). Bölge büyüklüğü ne kadar yüksek olursa, bir seçim sistemi o kadar orantılı hale gelir. En orantılı olanı, seçim bölgelerinde bölünme olmadığı ve tüm ülkenin tek bir seçim bölgesi olarak ele alındığı zamandır. Dahası, bazı ülkelerde seçim sistemi iki düzeyde çalışır: genel olarak partiler için ve seçim bölgelerindeki adaylar için, yerel parti listeleri genel, ulusal listelerin kesirleri olarak görülür. Bu durumda, yerel seçim bölgelerinin büyüklüğü önemsizdir, koltuk dağılımı ulusal düzeyde hesaplanmaktadır.
Parti adaylarının seçimi
Bir partinin liste adaylarının seçilme sırası, parti veya adayların içindeki bazı yöntemlerle (kapalı liste sistemi) önceden belirlenebilir veya genel olarak seçmenler ( sistemi) veya ilçeler tarafından belirlenebilir. ( sistemi).
Kapalı Liste
Kapalı liste sistemlerinde her siyasi parti, seçimlerde o partiye ayrılan sandalyeyi kimin alacağına önceden karar verir, böylece bu listede en üst sırada yer alan adaylar her zaman mecliste yer alma eğilimindeyken, düşük sıralardaki adaylar için böyle bir durum yoktur. Seçmenler, bireysel adaylara değil, yalnızca partiye oy verir.
Açık Liste
Açık liste, seçmenlerin bir partinin adaylarının seçilme sırası üzerinde en azından bir miktar etkiye sahip olduğu herhangi bir parti listesidir. Açık liste, bir adayın önceden belirlenmiş bir listeyi yalnızca belirli sayıda oy ile yukarı taşıyabildiği nispeten kapalı listeden, listenin sırasının tamamen her bir adayın aldığı oy sayısına bağlı olduğu tamamen açık listeye kadar herhangi bir yerde olabilir.
Fransa'da nispi seçimlerdeki parti listeleri, ayrılacak sandalye sayısı kadar aday (ve için iki kat fazla yedek) içermelidir, oysa diğer ülkelerde "eksik" listelere izin verilir. Bu açık liste sistemi olarak bilinir.
Avantajları
Genel olarak nispi temsil sistemlerine atfedilen avantajlara ek olarak Listeli Nispi Temsil Sistemi azınlık gruplarının daha fazla temsil edilmesine olanak sağlamaktadır. Çoğunlukla oy verme davranışı bir toplumun kültürel ve sosyal bölümlenmeleri ile uyumludur. Bu noktada sistem yasama organına hem çoğunluk hem de azınlık grupların dâhil edilmesine imkân sağlamaktadır. Sistem, partilerin toplumun tüm kesimlerine hitap edebilecek daha dengeli aday listeleri oluşturmalarını teşvik etmektedir. Kimi yeni demokrasilerdeki tecrübeler (Güney Afrika, Endonezya, Sierra Leone gibi) bu sistemin partileri çeşitli etnisiteye mensup adaylardan oluşan bir liste yapmaya yönelttiğini göstermektedir. Güney Afrika Millet Meclisine 1994 seçimlerinde seçilenlerin %52’si siyah (%11 Zulu, geriye kalanları Xhosa, Sotho, Venda, Tswana, Pedi, Swazi, Shangaan ve Ndebele kökenli), %32’si beyaz (üçte biri İngilizce, üçte ikisi Afrikanca konuşanlar), %7’si melez ve %8’i Hint kökenli idi. Namibya Parlamentosu da Ovambo, Damara, Herero, Nama, Baster kökenlilerden ve beyaz (İngilizce ve Almanca konuşan) topluluktan gelen üyeleri ile benzer şekilde çeşitlilik göstermektedir.
Listeli Nispi Temsil Sistemi, kadınların seçilme olasılığını artırmaktadır. Nispi seçim sistemlerinde kadınların seçilmesi neredeyse her zaman çoğunluk sistemlerinden daha kolay olmaktadır. Esas itibarıyla partiler, listeleri kadın siyasetçilerin siyasette yükselmesini sağlamak için kullanabilmektedir. Daha önce belirtildiği üzere, tek isimli seçim çevreleri (dar bölge) çoğu partiyi “daha fazla kabul görebilecek” adaylara yöneltmekte ve bu kişi nadiren bir kadın olmaktadır. Dünyanın her bölgesindeki nispi temsil sistemleri, seçilen kadın sayısı ve kadınların temsili açısından çoğunluk sistemlerine göre daha iyi sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.
Dezavantajları
Genel itibarıyla nispi temsil sistemleri ile ilgili zikredilen hususlara ek olarak sistemin temsilciler ile seçmenler arasındaki bağ zayıflatmaktadır. Listeli Nispi Temsil Sistemi kullanıldığında ve özellikle Sırbistan veya İsrail örneğinde olduğu gibi tüm ülkenin tek bir seçim çevresinden ibaret olduğu durumlarda sistem, seçmenlerle temsilcileri arasındaki bağlantıyı kopardığı için eleştirilmektedir. Kapalı listeler söz konusu olduğunda seçmenlerin kendisini kimin temsil edeceğini belirleme imkânı bulunmamaktadır. Ayrıca seçmenin kendi ilçesi, mahallesi ya da köyü için belli bir temsilcisi de yoktur. Bunun yanı sıra seçmenler, bir milletvekilinin kötü performans gösterdiğini düşünüp o milletvekilini tekrar oy vermeyerek cezalandırma imkânından da yoksundur. Ayrıca, bazı gelişmekte olan ülkelerde toplumun çoğunluğunun kırsal bölgede yaşayan seçmenlerden oluşması durumunda, seçmenin memleketi/ikamet bölgesi ile olan bağı siyasi parti veya gruplarla olan bağından çok daha güçlü olabilmektedir.
Özellikle kapalı liste sistemlerinde parti genel merkezinin ve parti üst yönetiminin gücü aşırı şekilde artabilmektedir. Bir adayın parti listesindeki konumu seçilme ihtimalini belirleyen en önemli faktörlerden biri olmaktadır. Bu sebeple adayın parti liderlerine bağlılığı ve iyi ilişkiler içinde olması önem kazanmaktayken seçmenlerin verecekleri oylar, ikinci derece öneme sahip olmaktadır. Listeli Nispi Temsil Sisteminde alışılmadık bir durum olarak Guyana’da partilerin seçimlerde aday listelerini alfabetik olarak sıralayıp nihai sıralamayı seçim sonuçları belirlendikten sonra yapmaları gösterilebilir. Bu durum, yani sandalyelerin adaylara ancak sonuçlar açıklandıktan sonra dağıtılması, parti liderlerinin sadakati ödüllendirip bireyselliği cezalandırıcı bir tavır takınmalarına daha da fazla imkân tanımaktadır.
Listeli Nispi Temsil Sisteminde, muteber siyasi partilerin veya siyasi grupların varlığına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu durum, çoğu Pasifik ada ülkesinde olduğu gibi gelişmemiş veya gevşek parti yapılarına sahip toplumlarda bu sistemin uygulanmasını zorlaştırmaktadır.
Ayrıca bakınız
- Karma üyeli nispi temsil, parti listeli nispi temsile benzer bir sistem.
Kaynakça
- ^ . mtholyoke.edu. 24 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). International Foundation for Electoral Systems. 24 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . elections.public.lu. 28 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). 24 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF). 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b Emrah Hurma (1 Eylül 2020). (PDF). TBMM. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.
Dış bağlantılar
- ACE Projesi'nden 20 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . PR Listesinin avantajları ve dezavantajları 10 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Açık, Kapalı ve Serbest Listeler 12 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - ACE Projesi'nden 20 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Seçim Sistemi Seçme El Kitabı 28 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Archived
- Ayırma veya Koltuk Numaralarının Yuvarlanması 10 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parti listeli nispi temsil sistemleri birden fazla adayin secildigi secimlerde ornegin parlamento secimleri bir secim listesine tahsisler yoluyla nispi temsil secim sistemlerinin bir alt kumesidir Ayrica karisik bir parcasi olarak da kullanilabilirler Bu sistemlerde partiler secilecek adaylarin bir listesini yapar ve her partiye aldigi oy oraninda sandalye dagitilir Italya da 2004 Avrupa Parlamentosu secimleri icin parti listelerini gosteren poster Sistem secmene oy kullanmasi icin uc yol sunar Secmenler partiye oy verebilirler Arnavutluk Arjantin Turkiye ve Israil de oldugu gibi Secmenler adaylara oy verebilirler Adaylarin aldigi oylar ayni zamanda adayin partisine yaziliyor Finlandiya Brezilya ve Hollanda da oldugu gibi Belirtilen son iki yol arasinda bir Luksemburg de oldugu gibi Parti Koltuklarinin PaylastirilmasiParti listesindeki nispi temsil icinde koltuk tahsisinde bircok varyasyon mevcuttur En yaygin ikisi sunlardir Arnavutluk Arjantin Ermenistan Avusturya Brezilya Bulgaristan Hirvatistan Kambocya Estonya Finlandiya Israil Polonya Ispanya ve daha bircok ulkede kullanilan D Hondt yontemi dahil ve Norvec Isvec Yeni Zelanda Alman Federal Meclisi ve alti Alman eyaletinde ornegin Kuzey Ren Vestfalya ve Bremen kullanilan Sainte Lague yontemi Hamilton yontemi de dahil olmak uzere Liste orantili temsili ornegin kullanilarak cesitli melezlerde de birlestirilebilir Ana yontemlerinin listesi kucuk partiler icin iyidir kucuk partiler icin az iyidir Webster Sainte Lague yontemi yoksa cok kucuk partiler icin az iyidir buyuk partiler icin cok az iyidir D Hondt yontemi buyuk partiler icin az iyidir buyuk partiler icin cok iyidir Tahsis formulu onemli olmakla birlikte ayni derecede onemli olan bolge buyuklugudur bir secim bolgesindeki sandalye sayisi Bolge buyuklugu ne kadar yuksek olursa bir secim sistemi o kadar orantili hale gelir En orantili olani secim bolgelerinde bolunme olmadigi ve tum ulkenin tek bir secim bolgesi olarak ele alindigi zamandir Dahasi bazi ulkelerde secim sistemi iki duzeyde calisir genel olarak partiler icin ve secim bolgelerindeki adaylar icin yerel parti listeleri genel ulusal listelerin kesirleri olarak gorulur Bu durumda yerel secim bolgelerinin buyuklugu onemsizdir koltuk dagilimi ulusal duzeyde hesaplanmaktadir Parti adaylarinin secimiBir partinin liste adaylarinin secilme sirasi parti veya adaylarin icindeki bazi yontemlerle kapali liste sistemi onceden belirlenebilir veya genel olarak secmenler sistemi veya ilceler tarafindan belirlenebilir sistemi Kapali Liste Kapali liste sistemlerinde her siyasi parti secimlerde o partiye ayrilan sandalyeyi kimin alacagina onceden karar verir boylece bu listede en ust sirada yer alan adaylar her zaman mecliste yer alma egilimindeyken dusuk siralardaki adaylar icin boyle bir durum yoktur Secmenler bireysel adaylara degil yalnizca partiye oy verir Acik Liste Acik liste secmenlerin bir partinin adaylarinin secilme sirasi uzerinde en azindan bir miktar etkiye sahip oldugu herhangi bir parti listesidir Acik liste bir adayin onceden belirlenmis bir listeyi yalnizca belirli sayida oy ile yukari tasiyabildigi nispeten kapali listeden listenin sirasinin tamamen her bir adayin aldigi oy sayisina bagli oldugu tamamen acik listeye kadar herhangi bir yerde olabilir Fransa da nispi secimlerdeki parti listeleri ayrilacak sandalye sayisi kadar aday ve icin iki kat fazla yedek icermelidir oysa diger ulkelerde eksik listelere izin verilir Bu acik liste sistemi olarak bilinir AvantajlariGenel olarak nispi temsil sistemlerine atfedilen avantajlara ek olarak Listeli Nispi Temsil Sistemi azinlik gruplarinin daha fazla temsil edilmesine olanak saglamaktadir Cogunlukla oy verme davranisi bir toplumun kulturel ve sosyal bolumlenmeleri ile uyumludur Bu noktada sistem yasama organina hem cogunluk hem de azinlik gruplarin dahil edilmesine imkan saglamaktadir Sistem partilerin toplumun tum kesimlerine hitap edebilecek daha dengeli aday listeleri olusturmalarini tesvik etmektedir Kimi yeni demokrasilerdeki tecrubeler Guney Afrika Endonezya Sierra Leone gibi bu sistemin partileri cesitli etnisiteye mensup adaylardan olusan bir liste yapmaya yonelttigini gostermektedir Guney Afrika Millet Meclisine 1994 secimlerinde secilenlerin 52 si siyah 11 Zulu geriye kalanlari Xhosa Sotho Venda Tswana Pedi Swazi Shangaan ve Ndebele kokenli 32 si beyaz ucte biri Ingilizce ucte ikisi Afrikanca konusanlar 7 si melez ve 8 i Hint kokenli idi Namibya Parlamentosu da Ovambo Damara Herero Nama Baster kokenlilerden ve beyaz Ingilizce ve Almanca konusan topluluktan gelen uyeleri ile benzer sekilde cesitlilik gostermektedir Listeli Nispi Temsil Sistemi kadinlarin secilme olasiligini artirmaktadir Nispi secim sistemlerinde kadinlarin secilmesi neredeyse her zaman cogunluk sistemlerinden daha kolay olmaktadir Esas itibariyla partiler listeleri kadin siyasetcilerin siyasette yukselmesini saglamak icin kullanabilmektedir Daha once belirtildigi uzere tek isimli secim cevreleri dar bolge cogu partiyi daha fazla kabul gorebilecek adaylara yoneltmekte ve bu kisi nadiren bir kadin olmaktadir Dunyanin her bolgesindeki nispi temsil sistemleri secilen kadin sayisi ve kadinlarin temsili acisindan cogunluk sistemlerine gore daha iyi sonuclar ortaya cikarmaktadir DezavantajlariGenel itibariyla nispi temsil sistemleri ile ilgili zikredilen hususlara ek olarak sistemin temsilciler ile secmenler arasindaki bag zayiflatmaktadir Listeli Nispi Temsil Sistemi kullanildiginda ve ozellikle Sirbistan veya Israil orneginde oldugu gibi tum ulkenin tek bir secim cevresinden ibaret oldugu durumlarda sistem secmenlerle temsilcileri arasindaki baglantiyi kopardigi icin elestirilmektedir Kapali listeler soz konusu oldugunda secmenlerin kendisini kimin temsil edecegini belirleme imkani bulunmamaktadir Ayrica secmenin kendi ilcesi mahallesi ya da koyu icin belli bir temsilcisi de yoktur Bunun yani sira secmenler bir milletvekilinin kotu performans gosterdigini dusunup o milletvekilini tekrar oy vermeyerek cezalandirma imkanindan da yoksundur Ayrica bazi gelismekte olan ulkelerde toplumun cogunlugunun kirsal bolgede yasayan secmenlerden olusmasi durumunda secmenin memleketi ikamet bolgesi ile olan bagi siyasi parti veya gruplarla olan bagindan cok daha guclu olabilmektedir Ozellikle kapali liste sistemlerinde parti genel merkezinin ve parti ust yonetiminin gucu asiri sekilde artabilmektedir Bir adayin parti listesindeki konumu secilme ihtimalini belirleyen en onemli faktorlerden biri olmaktadir Bu sebeple adayin parti liderlerine bagliligi ve iyi iliskiler icinde olmasi onem kazanmaktayken secmenlerin verecekleri oylar ikinci derece oneme sahip olmaktadir Listeli Nispi Temsil Sisteminde alisilmadik bir durum olarak Guyana da partilerin secimlerde aday listelerini alfabetik olarak siralayip nihai siralamayi secim sonuclari belirlendikten sonra yapmalari gosterilebilir Bu durum yani sandalyelerin adaylara ancak sonuclar aciklandiktan sonra dagitilmasi parti liderlerinin sadakati odullendirip bireyselligi cezalandirici bir tavir takinmalarina daha da fazla imkan tanimaktadir Listeli Nispi Temsil Sisteminde muteber siyasi partilerin veya siyasi gruplarin varligina ihtiyac duyulmaktadir Bu durum cogu Pasifik ada ulkesinde oldugu gibi gelismemis veya gevsek parti yapilarina sahip toplumlarda bu sistemin uygulanmasini zorlastirmaktadir Ayrica bakinizKarma uyeli nispi temsil parti listeli nispi temsile benzer bir sistem Kaynakca mtholyoke edu 24 Ocak 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF International Foundation for Electoral Systems 24 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi elections public lu 28 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 24 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF 26 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b Emrah Hurma 1 Eylul 2020 PDF TBMM 18 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2023 Dis baglantilarACE Projesi nden 20 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde PR Listesinin avantajlari ve dezavantajlari 10 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Acik Kapali ve Serbest Listeler 12 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ACE Projesi nden 20 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Secim Sistemi Secme El Kitabi 28 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Archived Ayirma veya Koltuk Numaralarinin Yuvarlanmasi 10 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde