Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pestisit, zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak ya da zararlarını azaltmak için kullanılan madde ya da maddelerden oluşan karışımlardır. Pestisit, kimyasal bir madde, virüs ya da bakteri gibi biyolojik bir ajan, antimikrobik, dezenfektan ya da herhangi bir araç olabilir. Zararlı organizmalar, insanların besin kaynaklarına, mal varlıklarına zarar veren, hastalık yayan böcekler, bitki patojenleri, yabani otlar, yumuşakçalar, kuşlar, memeliler, balıklar, solucanlar ve mikroplar olabilir. Her ne kadar pestisitlerin kullanılmasının bazı yararları olsa da insanlar ve diğer hayvanlar için potansiyel toksisiteleri nedeniyle bazı sorunlar da yaratabilir. Çoğu pestisit, pestleri öldürerek iş görür. Sistemik bir pestisit, bitki tarafından emildikten sonra iletim demetleriyle taşınır.
Çeşitleri
- İnsektisit: Böcek, haşerelere karşı kullanılan ilaçlardır.
- Fungusit: Funguslara (Mantar) karşı kullanılan ilaçlardır.
- Herbisit: Yabancı otlara karşı kullanılan ilaçlardır.
- : Yumuşakçalara karşı kullanılan ilaçlardır.
- : Kemirgenlere karşı kullanılan ilaçlardır.
- : Nematotlara karşı kullanılan ilaçlardır.
- Akarisit : Akarlara karşı kullanılan ilaçlardır.
Hayvan refahı açısından etkileri
Bazı hayvan refahı aktivistleri, boyut olarak küçük ve acı çekiyor oldukları tam anlamıyla ispatlanamamış olsalar da diğer hayvanlara nazaran astronomik sayılarda oldukları için böcek ıstırabını azaltmaya özel bir önem vermişlerdir. Bu yüzden pest kontrol yöntemlerinin böcek ve diğer organizmaların refahı üzerindeki etkilerinin araştırılıp; en az ıstıraba sebep olan veya ıstırabı en çok azaltan yöntemlerin seçilmesi gerektiğini savunurlar.
Entomolog Jeffrey A. Lockwood'un -kendi deyimiyle spekülatif ve çürütülmeye açık- tahminlerine göre böcek kontrol yöntemleri arasından en insancıl olanları ekim nöbeti, sanitasyon gibi kültürel mücadele yöntemleri ve (yeterince yüksek dozlarda) nörotoksinler iken en çok ıstıraba sebep olanlardan biri ise başka bir kimyasal mücadele yöntemi olan böcek büyüme düzenleyicileri (IGR) dir.
Pestisitlerin Hayvanlar ve İnsanlar Üzerine Olumsuz Etkileri
Bir pestisit kimyasal bir madde ya da virüs veya bakteri gibi biyolojik bir ajan olabilir. Kimyasal pestisitlerin çoğu hedef organizmaya seçkin etkinlik gösteremedikleri için hedef organizma dışındaki organizmalarda da çeşitli hastalıklara yol açar hatta öldürücü olabilirler. Birçok pestisit insanlar için de zararlıdır. Kullanıldıkları canlıların yiyecek şeklinde insanlar tarafından kullanılmaları sonucunda insanlarda yaygın hastalıklara ve istenmeyen sıkıntılı durumlara sebep olurlar. Kimyasal pestisitlerin ve etken maddelerinin akut toksik etkileri vardır. , ve klorlanmış hidrokarbonları içeren birçok pestisit genetoksik etkiye sahiptir. Tarım ile uğraşan ve pestisite maruz kalan insanlarda yapılan çalışmalarda bu bireylerde yapısal ve sayısal kromozom anomalileri ile kardeş kromatid değişiminde artmalar gözlenmiştir.
Pestisitlerin kronik etkisine maruz kalan tarım işçilerinde birçok genetik hasarın yanı sıra karaciğer, böbrek ve kaslarda bozukluklar görülmüştür. Pestisitin canlılar üzerindeki etkisi fetal yaşamdan itibaren başlamaktadır. Bu ilaçlar plasentadan fetüse geçmekte ve bunun sonucu olarak düşükler, hiperpigmente ve hiperkeratatik çocuk doğumları görülmektedir. Yapılan hayvan deneylerinde ise radyoaktif olarak işaretlenip anneye verilen pestisitin 5 saat sonra plasentadan fetüse geçtiği ve fetüsün göz, sinir sistemi ve karaciğerine yerleştiği gözlenmiştir.
Organofosfatlı ve karbamatlı insektisitler ise etkilerini doğrudan doğruya periferal ve merkezi sinir sistemi üzerinde göstererek canlı yaşamını tehdit etmektedir.
Birçok pestisit insana, hayvanlara ve çevreye zarar vermektedir. Bununla ilgili ilk çalışmalar 70'li yılların başında, İnsan Çevresi Konvansiyonu’nu hazırlayan süreçte göstermişlerdir. 30 yıl sonra ABD, Avustralya, Kanada, Japonya ve Yeni Zelanda, uluslararası baskılara boyun eğerek küresel anlaşma taslağının oluşturulmasına karar vermişlerdir.
Bu çalışmalar kapsamında KOK (Kalıcı Organik Kirleticileri) olarak adlandırılan içlerinde tarımda da kullanımı yaygın olan birçok kimyasal ürün bazı özel durumlar hariç yasaklanmış ve KOK özelliği taşıyan yeni kimyasallarında üretilmesi yasaklanmıştır. Bu anlaşma kapsamında; , endrin, , , dieldrin, , mireks, DDT ve endüstriyel kimyasallar olan ve PCB’ler yasaklanmış ve stokları takip altına alınmıştır. Türkiye'de Çok ve ark. tarafından yapılan birçok çalışmada anne sütlerinde belirli oranda bu kimyasallar bulunmuştur. Kalıcı Organik Kirleticilerden olan organik klorlu pestisitler ise Cafer Turgut ve ark. tarafından yapılan birçok çalışmada tespit edilmiş ve Toros dağlarında ise uzaktan taşınım tespit edilmiştir.
Tarım ilaçlarının kan hücreleri üzerinde de olumsuz etkileri vardır. Organofosforlu insektisitler eritrositlerin (kırmızı kan hücreleri) membran özelliklerini değiştirerek eritrosit fonksiyonun engellemektedir. Diğer bazı pestisitler de eritrositlerin boyutlarının ve yüzey şekillerinin bozulmasına ve eritrosit antioksidan sistem enzimlerinin aktivitelerinin değişmesine sebep olmaktadır. Pestisitlerin en önemli etkilerinden biri de asetilkolinesteraz enzimini inhibe etmeleridir. Bu durumda alt beyin kökünde solunum kontrol merkezlerinin baskılanması ile canlı ölüme gider. Yine pestisitlerde yapılan bir araştırmada pestisitlerin TCA enzimlerinin (malat dehidrojenaz, süksinat dehidrojenaz) inhibe olmasına sebep olduğu bulunmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Pestisit nedir? Türleri, etkileri ve zararları nelerdir?". Veysel Ciğerli. www.medicalpark.com.tr. 30 Nisan 2020. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020.
- ^ "Pesticide Applicator Core Tutorial: Module 4 - Toxicity of Pesticides 21 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Pesticide Safety Education Program (PSEP). Cornell University. Retrieved Dec 1, 2018.
- ^ . 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021.
- ^ Robert W Elwood. "Pain and suffering in invertebrates?". (PMID) 21709310. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021.
- ^ Brian Tomasik. . 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pestisit zararli organizmalari engellemek kontrol altina almak ya da zararlarini azaltmak icin kullanilan madde ya da maddelerden olusan karisimlardir Pestisit kimyasal bir madde virus ya da bakteri gibi biyolojik bir ajan antimikrobik dezenfektan ya da herhangi bir arac olabilir Zararli organizmalar insanlarin besin kaynaklarina mal varliklarina zarar veren hastalik yayan bocekler bitki patojenleri yabani otlar yumusakcalar kuslar memeliler baliklar solucanlar ve mikroplar olabilir Her ne kadar pestisitlerin kullanilmasinin bazi yararlari olsa da insanlar ve diger hayvanlar icin potansiyel toksisiteleri nedeniyle bazi sorunlar da yaratabilir Cogu pestisit pestleri oldurerek is gorur Sistemik bir pestisit bitki tarafindan emildikten sonra iletim demetleriyle tasinir Ilkbaharda yapilan bir pestisit puskurtmesi CesitleriInsektisit Bocek haserelere karsi kullanilan ilaclardir Fungusit Funguslara Mantar karsi kullanilan ilaclardir Herbisit Yabanci otlara karsi kullanilan ilaclardir Yumusakcalara karsi kullanilan ilaclardir Kemirgenlere karsi kullanilan ilaclardir Nematotlara karsi kullanilan ilaclardir Akarisit Akarlara karsi kullanilan ilaclardir Hayvan refahi acisindan etkileriBazi hayvan refahi aktivistleri boyut olarak kucuk ve aci cekiyor olduklari tam anlamiyla ispatlanamamis olsalar da diger hayvanlara nazaran astronomik sayilarda olduklari icin bocek istirabini azaltmaya ozel bir onem vermislerdir Bu yuzden pest kontrol yontemlerinin bocek ve diger organizmalarin refahi uzerindeki etkilerinin arastirilip en az istiraba sebep olan veya istirabi en cok azaltan yontemlerin secilmesi gerektigini savunurlar Entomolog Jeffrey A Lockwood un kendi deyimiyle spekulatif ve curutulmeye acik tahminlerine gore bocek kontrol yontemleri arasindan en insancil olanlari ekim nobeti sanitasyon gibi kulturel mucadele yontemleri ve yeterince yuksek dozlarda norotoksinler iken en cok istiraba sebep olanlardan biri ise baska bir kimyasal mucadele yontemi olan bocek buyume duzenleyicileri IGR dir Pestisitlerin Hayvanlar ve Insanlar Uzerine Olumsuz EtkileriBir pestisit kimyasal bir madde ya da virus veya bakteri gibi biyolojik bir ajan olabilir Kimyasal pestisitlerin cogu hedef organizmaya seckin etkinlik gosteremedikleri icin hedef organizma disindaki organizmalarda da cesitli hastaliklara yol acar hatta oldurucu olabilirler Bircok pestisit insanlar icin de zararlidir Kullanildiklari canlilarin yiyecek seklinde insanlar tarafindan kullanilmalari sonucunda insanlarda yaygin hastaliklara ve istenmeyen sikintili durumlara sebep olurlar Kimyasal pestisitlerin ve etken maddelerinin akut toksik etkileri vardir ve klorlanmis hidrokarbonlari iceren bircok pestisit genetoksik etkiye sahiptir Tarim ile ugrasan ve pestisite maruz kalan insanlarda yapilan calismalarda bu bireylerde yapisal ve sayisal kromozom anomalileri ile kardes kromatid degisiminde artmalar gozlenmistir Pestisitlerin kronik etkisine maruz kalan tarim iscilerinde bircok genetik hasarin yani sira karaciger bobrek ve kaslarda bozukluklar gorulmustur Pestisitin canlilar uzerindeki etkisi fetal yasamdan itibaren baslamaktadir Bu ilaclar plasentadan fetuse gecmekte ve bunun sonucu olarak dusukler hiperpigmente ve hiperkeratatik cocuk dogumlari gorulmektedir Yapilan hayvan deneylerinde ise radyoaktif olarak isaretlenip anneye verilen pestisitin 5 saat sonra plasentadan fetuse gectigi ve fetusun goz sinir sistemi ve karacigerine yerlestigi gozlenmistir Organofosfatli ve karbamatli insektisitler ise etkilerini dogrudan dogruya periferal ve merkezi sinir sistemi uzerinde gostererek canli yasamini tehdit etmektedir Bircok pestisit insana hayvanlara ve cevreye zarar vermektedir Bununla ilgili ilk calismalar 70 li yillarin basinda Insan Cevresi Konvansiyonu nu hazirlayan surecte gostermislerdir 30 yil sonra ABD Avustralya Kanada Japonya ve Yeni Zelanda uluslararasi baskilara boyun egerek kuresel anlasma taslaginin olusturulmasina karar vermislerdir Bu calismalar kapsaminda KOK Kalici Organik Kirleticileri olarak adlandirilan iclerinde tarimda da kullanimi yaygin olan bircok kimyasal urun bazi ozel durumlar haric yasaklanmis ve KOK ozelligi tasiyan yeni kimyasallarinda uretilmesi yasaklanmistir Bu anlasma kapsaminda endrin dieldrin mireks DDT ve endustriyel kimyasallar olan ve PCB ler yasaklanmis ve stoklari takip altina alinmistir Turkiye de Cok ve ark tarafindan yapilan bircok calismada anne sutlerinde belirli oranda bu kimyasallar bulunmustur Kalici Organik Kirleticilerden olan organik klorlu pestisitler ise Cafer Turgut ve ark tarafindan yapilan bircok calismada tespit edilmis ve Toros daglarinda ise uzaktan tasinim tespit edilmistir Tarim ilaclarinin kan hucreleri uzerinde de olumsuz etkileri vardir Organofosforlu insektisitler eritrositlerin kirmizi kan hucreleri membran ozelliklerini degistirerek eritrosit fonksiyonun engellemektedir Diger bazi pestisitler de eritrositlerin boyutlarinin ve yuzey sekillerinin bozulmasina ve eritrosit antioksidan sistem enzimlerinin aktivitelerinin degismesine sebep olmaktadir Pestisitlerin en onemli etkilerinden biri de asetilkolinesteraz enzimini inhibe etmeleridir Bu durumda alt beyin kokunde solunum kontrol merkezlerinin baskilanmasi ile canli olume gider Yine pestisitlerde yapilan bir arastirmada pestisitlerin TCA enzimlerinin malat dehidrojenaz suksinat dehidrojenaz inhibe olmasina sebep oldugu bulunmustur Ayrica bakinizPestisit kirliligiKaynakca Pestisit nedir Turleri etkileri ve zararlari nelerdir Veysel Cigerli www medicalpark com tr 30 Nisan 2020 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2020 Pesticide Applicator Core Tutorial Module 4 Toxicity of Pesticides 21 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pesticide Safety Education Program PSEP Cornell University Retrieved Dec 1 2018 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2021 Robert W Elwood Pain and suffering in invertebrates PMID 21709310 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2021 Brian Tomasik 15 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi 15 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi