Bu madde, uygun değildir.Mayıs 2020) ( |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Mayıs 2023) () ( |
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
- Gelasiyen,
- Kalabriyen,
- Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.
Pleyistosen | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
23,03 ± 0,3 - 5,333 ± 0,08 myö | |||||||||
Son Buzul Maksimum sırasında Dünya | |||||||||
Kronoloji | |||||||||
| |||||||||
Etimoloji | |||||||||
Diğer telaffuz(lar) | Pleistosen | ||||||||
Kullanım bilgisi | |||||||||
Gök cismi | Dünya | ||||||||
Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | ||||||||
Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | ||||||||
Tanım | |||||||||
Kronolojik birim | (Devre) | ||||||||
Stratigrafik birim | |||||||||
Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | ||||||||
Alt sınırını belirleyen |
| ||||||||
Alt sınır KSKN | Monte San Nicola Kesiti, Gela, Sicilya, İtalya 37°08′49″N 14°12′13″E / 37.1469°K 14.2035°D | ||||||||
KSKN onayı | 2009 (Kuvaterner ve Pleyistosen'in tabanı) | ||||||||
Üst sınırını belirleyen | Genç Dryas soğuk ara döneminin sonu | ||||||||
Üst sınır KSKN | buzul karotu, Grönland 75°06′00″N 42°19′12″W / 75.1000°K 42.3200°B | ||||||||
KSKN onayı | 2008 (Holosen'in tabanı) | ||||||||
Atmosfer ve iklim verileri |
2.588.000 ila 11.700 yıl önce süren ve dünyanın en son tekrarlanan buzullama periyoduna uzanan jeolojik çağdır. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik Çağ'ın sonuna karşılık gelmektedir. Son olarak 2009 yılında Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği tarafından onaylanan bir değişiklikten önce, Pleistosen ve önceki Pliyosen arasındaki zaman sınırı, şu anda kabul edilen 2.58 milyon yıllık BP'nin aksine, 1.806 milyon yıl önce (BP) olarak kabul edildi. Önceki yıllara ait yayınlar dönemin iki tanımını da kullanabilir. Dünya'nın yüzeyine etki eden geçici faktörlerin toplamı döngüseldir: iklim, okyanus akıntıları, sıcaklık, rüzgar akımları vb. Dalga formu tepkisi, gezegenin altta yatan döngüsel hareketlerinden gelir ve bu da sonunda geçici olanları onlarla uyumlu hale getirir. Pleistosen tekrarlanan buzullarına aynı faktörler neden oldu.
Orta-Pleistosen Geçişi, yaklaşık bir milyon yıl önce, 41.000 yıllık baskın periyodik sahip düşük genlikli buzul döngülerinden 100.000 yıllık baskın periyodikliğin hakim olduğu asimetrik yüksek genlikli döngülere rağmen değişiklik gördü.
Bununla birlikte, 2020’de yapılan bir araştırmada, Kuzey yarım kürede daha güçlü yazlara neden olan Orta Pleistosen Geçişinden bu yana eğimden etkilenmiş olabileceği sonucuna vardı.
Büyük olaylar
11’den fazla büyük buzul olayının yanı sıra birçok küçük buzul olayı olmuştur. Buzullar ‘’ Buzul çağları arası’’ ile ayrılır. Buzullar hareket esnasında küçük ilerlemeler yaşar ve geri çekilir. Bu olaylar enlem, arazi ve iklime bağlı olarak kendi buzul geçmişine sahip buzul aralığının farklı bölgelerinde farklı şekilde tamamlanmaktadır.
Farklı bölgeler arasında genel bir haberleşme vardır. Araştırmacılar genellikle bir bölgenin buzul jeolojisi tanımlanma aşamasındaysa isimleri birbiriyle değiştirirler. Ancak, bir bölgedeki buzulun adını bir diğer bölgeye uygulamak genellikle yanlıştır.
20.yy’ın çoğu kısmında sadece birkaç bölge çalışılmış ve isimleri azdır. Günümüzde farklı ulusların jeologları Pleistosen Buzul jeomorfolojisine daha fazla ilgi duyuyorlar. Sonuç olarak isimlerinin sayısı hızla artıyor.
Gelişmelerin çoğu isimsiz olarak kaldı. Aynı zamanda, bazı karasal kanıtlar silinmiş veya gizlenmiştir, fakat döngüsel iklim değişikliklerinin incelenmesinden kanıtlar kalmaktadır.
Terminoloji kurulduğundan beri dörtten fazla büyük buzul kabul edilmiştir. Buzul ve buzul çağları arası terimlerine karşılık olarak Pluvial (Latince: yağmur) terimleri kullanılmaktadır. Eskiden bir Pluvial ın bazı durumlarda buzlanmayan bölgelerdeki bir buzulla karşılık geldiği düşünülüyordu.
Buzulların sistematik yazışmaları yoktur. Aynı zamanda, yağmurlar birbirlerine karşılık olarak gelmez. Örneğin, bazıları Mısır bağlamlarında ‘’Riss yağmuru’’ terimini kullanmışlardır. Herhangi bir tesadüf, bölgesel faktörlerin kazasıdır. Sınırlı bölgelerdeki yağmur için sadece birkaç isim stratigrafik olarak tanımlanmıştır.
Milankovitch döngüleri
Pleistosen’ deki buzullaşma, iklimdeki periyodik değişiklikleri yansıtan bir dizi buzul ve buzullar, stadyumlar dizisiydi. İklim döngüsünde çalışmadaki ana faktörün artık Milankovitch döngüleri olduğuna inanılıyor. Bunlar, Dünya’ya ulaşan bölgesel ve güneş radyasyonundaki periyodik varyasyonlardır.
Dünya'nın yüzeyine etki eden geçici faktörlerin toplamı döngüseldir: iklim, okyanus akıntıları, sıcaklık, rüzgar akımları. Dalga formu tepkisi, gezegenin altta yatan döngüsel hareketlerinden gelir ve bu da sonunda geçici olanları onlarla uyumlu hale getirir. Pleistosen tekrarlanan buzullarına aynı faktörler neden oldu.
Orta-Pleistosen Geçişi, yaklaşık bir milyon yıl önce, 41.000 yıllık baskın periyodikliğe sahip düşük genlikli buzul döngülerinden 100.000 yıllık baskın periyodikliğin hakim olduğu asimetrik yüksek genlikli döngülere rağmen değişiklik gördü.
Bununla birlikte, 2020’de yapılan bir araştırmada, Kuzey yarım kürede daha güçlü yazlara neden olan Orta Pleistosen Geçişinden bu yana eğimden etkilenmiş olabileceği sonucuna vardı.
Etimoloji
Charles Lyell, 1839'da Sicilya'daki yumuşakça faunalarının en az% 70'inin hâlâ yaşamakta olduğu tabakaları tanımlamak için "Pleistosen" terimini tanıttı. Bu, Lyell'in başlangıçta en genç fosil kaya tabakası olduğunu düşündüğü eski Pliyosen döneminden ayırdı. Yunanca 'πλεῖστος' (pleīstos, "çoğu") ve καινός (kainós (cænus olarak latinize), "yeni") "Pleistosen" ("En Yeni" veya "En Yeni") adını yaptı. Bu hemen önceki Pliyosen ve kainós'dan "daha yeni" ve hemen sonraki Holosen ("tamamen yeni" veya "tamamen yeni") ve ὅλος (hólos, "bütün") ve kainós) dönemi, günümüze kadar uzanmaktadır. Hem deniz hem de kıta faunaları esasen moderndi, ancak Mamutlar, Mastodonlar, Dipratodon, Smilodon, Kaplan, Aslan, kısa yüzlü ayılar, Gigantopithecus ve diğerleri gibi daha birçok kara memelisi vardı. Avustralya, Madagaskar, Yeni Zelanda ve Pasifikte ’ki adalar gibi yalıtılmış yerler, büyük kuşların ve hatta Fil kuşu, Quinkana, Megalonia ve Meiolania gibi sürüngenlerin evrimini gördü.
Fauna
Buz devri boyunca meydana gelen şiddetli iklim değişikliklerinin fauna ve flora üzerinde önemli etkileri olmuştur. Buzun her ilerlemesiyle, kıtaların geniş alanları tamamen boşaltıldı ve hareket halinde ilerleyen buzulun önünde güneye doğru çekilen bitkiler ve hayvanlar inanılmaz bir stresle karşılaştı. En şiddetli stres sert iklim değişikliklerinden, yaşam alanının azalmasından ve besin arzının kısıtlanmasından kaynaklandı. Mamut, mastodon, kılıç dişli kediler, yünlü gergedan, mağara ayıları, büyük memeli büyük yok oluş Pleistosen döneminde başladı ve Çağlar devam etti.
Neandertal'ler bu dönemde yok oldu. Son buzul çağının sonunda, soğukkanlı hayvanlar, ahşap fareler gibi küçük memeliler, göçmen kuşlar ve beyaz kuyruklu geyik gibi hızlı hayvanlar mega faunanın yerini göç almış ve kuzeye göç etmişti. Pleistosen bighorn koyunları, bugün torunlarından daha ince ve daha uzun bacaklara sahipti. Bilim adamları, geç Pleistosen nesillerinden sonra yırtıcı faunadaki değişimin, türlerinden hızdan daha çok güce uyum sağlaması nedeniyle vücutlarının değişmesine neden olduğuna inanıyorlar. Yok oluş Afrika'yı pek etkilemedi, ancak yerli atların ve develerin ortadan kaldırıldığı Kuzey Amerika’da fazlaydı.
İnsanlar
Temmuz 2018’de Rus bilim adamlarından oluşan bir ekip, Pricenton Üniversitesi ile işbirliği içinde, yaklaşık 42.000 yıl önce donmuş iki kadınNematod'u hayata döndürdüklerini açıkladı. Bu iki Nematod gezegende yaşayan en eski canlılar olduğunu teyit edildi. Anatomik olarak modern insanların evrimi Pleistosen çağı sırasında gelişti.
Pleistosenin başlangıcında, insan atalarının yanı sıra Paranthropus türleri hala mevcuttu, Paleolitik dönemde ortadan kayboldular ve fosil kayıtlarında bulunan tek tür Homo erectus’tur. Eemian evresinde Orta Paleolitik’teki Riss buzullanmasından sonra Afrika’dan göç etmiş ve dünyanın her tarafına yayılmıştır. 2005 yılında yapılan bir araştırmada, bu göçteki insanların Pleistosen tarafından Afrika dışında zaten arkaik insan formlarıyla melezlendiğini ve arkaik insan genetik materyalini modern insan gen havuzuna dahil ettiğini öne sürüyor.
Tarih
Pleistosen, 2.580 milyondan 11.700 yıl BP'ye tarihlendirilmiştir. Bitiş tarihi radyokarbon yıllarında 10.000 karbon-14 yıl BP olarak ifade edilmiştir. Genç Dryas soğuk büyüsüne kadar olan en son tekrarlanan buzullaşma döneminin çoğunu kapsar. Genç Dryas'ın sona ermesi M.Ö. 9640'a (11.654 takvim yılı BP) tarihlenmektedir. Genç Dryas'ın sonu, mevcut Holosen Çağının resmi başlangıcıdır. Bir çağ olduğu düşünülse de, Holosen, Pleistosen içindeki önceki buzullar arası aralıklardan önemli ölçüde farklı değildir. 2009 yılında Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği (IUGS), Pleistosen için zaman periyodunda bir değişiklik doğruladı, başlangıç tarihini 1.806'dan 2.588 milyon yıl BP'ye değiştirdi ve Gelasian'ın üssünü Pleistosenin tabanı olarak kabul etti. IUGS, üst Pleistosen / Holosen sınırı (yani üst sınır) için bir tip kesiti, Küresel Sınır Stratotip Kesiti ve Noktası (GSSP) onaylamamıştır. Önerilen bölüm Kuzey Grönland Buz Çekirdeği Projesi buz çekirdeği 75 ° 06 'N 42 ° 18' W'dir. Pleistosen Serisinin alt sınırı resmi olarak manyetostratigrafik olarak Matuyama (C2r) kronozonu, izotopik aşama 103 olarak tanımlanır. Bu noktanın üzerinde kalkerli nanofosillerin kaybolması söz konusudur. Pleistosen, tekrarlanan buzullaşmaların son dönemini kapsar. Pleistosen ismi geçmişte son buzul çağı anlamında kullanılmıştır. Kuvaterner'in revize tanımı, Pleistosenin başlangıç tarihini 2.58 Ma'ya geri iterek, Pleistosen içinde son zamanlarda tekrarlanan tüm buzullaşmaların dahil edilmesiyle sonuçlanmaktadır.
Tortu
Pleistosen deniz dışı tortular öncelikle akarsu yataklarında, eğimli ve loess yataklarında ve ayrıca buzullar tarafından taşınan büyük miktarda malzemede bulunur. Mağara yatakları, travertenler ve volkanik yataklar (lavlar, küller) daha az yaygındır. Pleistosen deniz yatakları, modern kıyı şeridinin birkaç on kilometre içindeki bölgelerinde öncelikle sığ deniz havzalarında bulunur (ancak önemli istisnalar hariç). Güney Kaliforniya sahili gibi jeolojik olarak aktif olan birkaç alanda, Pleistosen deniz yatakları birkaç yüz metrelik yükseklikte bulunur.
Paleocoğrafya ve iklim
Modern kıtalar esas olarak Pleistosen sırasında şimdiki pozisyonlarındadır, oturdukları plakalar muhtemelen dönemin başlangıcından beri birbirine göre 100 km'den fazla hareket etmiyordu. Mark Lynas'a göre (toplanan verilerle), Pleistosen'in genel iklimi, Güney Pasifik'teki ticaret rüzgarları zayıflayan veya doğuya giden, Peru yakınlarında yükselen sıcak hava, Batı Pasifik ve Hint'den gelen ılık su ile sürekli bir El Niño olarak karakterize edilebilir. Okyanus doğu Pasifik ve diğer El Niño işaretleri.
Buzul özellikleri
Pleistosen iklimi, kıta buzullarının bazı yerlerde 40. paralellere ittiği tekrarlanan buzul döngüleri ile işaretlenmiştir. Maksimum buzul boyutunda, Dünya yüzeyinin % 30'unun buzulla kaplı olduğu tahmin edilmektedir. Buna ek olarak, buzul tabakasının kenarından güneye, Kuzey Amerika'da birkaç yüz kilometre ve Avrasya'da birkaç yüz kadar uzanan bir permafrost bölgesi. Buzun kenarında ortalama yıllık sıcaklık −6 °C (21 °F) idi; kenarında, 0 °C (32 °F). Her buzul ilerlemesi, 1.500 ila 3.000 metre kalınlığındaki kıtasal buz tabakalarına çok miktarda su bağlayarak, tüm dünya yüzeyinde 100 metre (300 ft) veya daha fazla geçici deniz seviyesi düşüşüne neden oldu. Şu anki gibi buzullar arası zamanlarda, boğulmuş sahil şeridi yaygındı, izostatik veya bazı regi'lerin ortaya çıkan diğer hareketleriyle hafifletildi.Buzullaşmanın etkileri küreseldi. Antarktika, Pleistosen boyunca ve önceki Pliyosen boyunca buzla bağlandı. And'lar güneyde Patagonya buz örtüsü ile kaplandı. Yeni Zelanda ve Tazmanya'da buzullar vardı. Kenya Dağı, Kilimanjaro Dağı ve Doğu ve Orta Afrika'daki Ruwenzori Sıradağları'nın çürüyen buzulları daha büyüktü. Buzullar Etiyopya dağlarında, batıda Atlas dağlarında vardı. Kuzey Yarımkürede, birçok buzul bir araya geldi. Cordilleran Buz Tablası Kuzey Amerika'nın kuzeybatısını; doğu Laurentide tarafından kaplandı. Fenno-Scandian buz tabakası, Büyük Britanya'nın çoğu dahil olmak üzere kuzey Avrupa'ya dayanıyordu. Dağınık kubbeler Sibirya ve Arktik rafa uzanıyordu. Kuzey denizleri buzla kaplıydı.
Buz tabakalarının güneyinde, çıkışlar tıkandığı ve soğuk hava buharlaşmayı yavaşlattığı için büyük göller birikmiştir. Laurentide Buz Levhası geri çekildiğinde, kuzey-orta Kuzey Amerika tamamen Agassiz Gölü tarafından kaplandı. Kuzey Amerika'nın batısında yüzlerce havza, şimdi kuru ya da neredeyse taşmıştı. Örneğin Bonneville Gölü, Büyük Tuz Gölü'nün şimdi olduğu yerde duruyordu. Avrasya'da buzulların akması sonucu büyük göller gelişti. Nehirler daha büyüktü, daha bol bir akışı vardı ve örgülerdi. Afrika gölleri, daha düşük buharlaşma nedeniyle daha doluydu. Öte yandan çöller daha kuru ve daha genişti. Okyanus ve diğer buharlaşmalardaki azalmalar nedeniyle yağış daha düşüktü.
Pleistosen sırasında, Doğu Antarktika Buz Tabakasının en az 500 metre inceltildiği ve Son Buzul Maksimumundan bu yana inceltmenin 50 metreden az olduğu ve muhtemelen yaklaşık 14 ka'dan sonra başladığı tahmin edilmektedir.
Konuyla ilgili yayınlar
- Ogg, Jim; June, 2004, Overview of Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSP's, Stratigraphy.org23 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 31 Ocak 2018 tarihinde erişilmiştir.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Pleistosen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Late Pleistocene environments of the southern high plains 7 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1975, edited by Wendorf and Hester.
- Pleistocene Microfossils: 50+ images of Foraminifera 2 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Stepanchuk V.N., Sapozhnykov I.V. Nature and man in the pleistocene of Ukraine. 2010
Kaynakça
- ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu.
- ^ Gibbard, Philip; Head, Martin (September 2010). "The newly-ratified definition of the Quaternary System/Period and redefinition of the Pleistocene Series/Epoch, and comparison of proposals advanced prior to formal ratification" (PDF). Episodes. 33 (3): 152-158. doi:10.18814/epiiugs/2010/v33i3/002. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
- ^ Walker, Mike; Johnse, Sigfus; Rasmussen, Sune; Steffensen, Jørgen-Peder; Popp, Trevor; Gibbard, Phillip; Hoek, Wilm; Lowe, John; Andrews, John; Björck, Svante; Cwynar, Les; Hughen, Konrad; Kershaw, Peter; Kromer, Bernd; Litt, Thomas; Lowe, David; Nakagawa, Takeshi; Newnham, Rewi; Schwande, Jakob (June 2008). "The Global Stratotype Section and Point (GSSP) for the base of the Holocene Series/Epoch (Quaternary System/Period) in the NGRIP ice core". Episodes. 31 (2): 264-267. doi:10.18814/epiiugs/2008/v31i2/016 .
- ^ a b c (3.1 MB) In Gradstein, F. M., Ogg, James G., and Smith, A. Gilbert (eds.), A Geologic Time Scale 2004 Cambridge University Press, Cambridge,
- ^ "International Chronostratigraphic Chart v2017 / 02". International Commission on Stratigraphy. 2017. Retrieved 17 March 2018.
- ^ "Japan-based name 'Chibanian' set to represent geologic age of last magnetic shift". The Japan Times. 14 November 2017. Retrieved 17 March 2018.
- ^ From p. 621: "Toutefois, en même temps … et de substituer à la dénomination de Nouveau Pliocène celle plus abrégée de Pleistocène, tirée du grec pleiston, plus, et kainos, récent." (However, at the same time that it became necessary to subdivide the two periods mentioned above, I found that the terms intended to designate these subdivisions were of an inconvenient length, and I have proposed to use in the future the word "Pliocene" for "old Pliocene", and to substitute for the name "new Pliocene" this shorter "Pleistocene", drawn from the Greek pleiston (most) and kainos (recent).)
- ^ Wilmarth, Mary Grace (1925). Bulletin 769: The Geologic Time Classification of the United States Geological Survey Compared With Other Classifications, accompanied by the original definitions of era, period and epoch terms. Washington, D.C., U.S.A.: U.S. Government Printing Office. p. 47.
- ^ "Major Divisions". Subcommission on Quaternary Stratigraphy. International Commission on Stratigraphy. Retrieved 25 September 2019.
- ^ For the top of the series, see:
- ^ de Blij, Harm (2012). "Holocene Humanity". Why Geography Matters: More Than Ever (2nd edition). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-991374-9.
- ^ Riccardi, Alberto C. (30 June 2009) "IUGS ratified ICS Recommendation on redefinition of Pleistocene and formal definition of base of Quaternary" International Union of Geological Sciences
- ^ Svensson, A.; Nielsen, S. W.; Kipfstuhl, S.; Johnsen, S. J.; Steffensen, J. P.; Bigler, M.; Ruth, U.; Röthlisberger, R. (2005). "Visual stratigraphy of the North Greenland Ice Core Project (NorthGRIP) ice core during the last glacial period" (PDF). Journal of Geophysical Research. 110 (D2): D02108. Bibcode:2005JGRD..110.2108S. doi:10.1029/2004jd005134.
- ^ Gradstein, Felix M.; Ogg, James G. and Smith, A. Gilbert (eds.) (2005) A Geologic Time Scale 2004 Cambridge University Press, Cambridge, UK, p. 28,
- ^ Rio, D.; Sprovieri, R.; Castradori, D.; Di Stefano, E. (1998). "The Gelasian Stage (Upper Pliocene): a new unit of the global standard chronostratigraphic scale" (PDF). Episodes. 21 (2): 82–87. doi:10.18814/epiiugs/1998/v21i2/002.
- ^ National Geographic Channel, Six Degrees Could Change The World, Mark Lynas interview. Retrieved February 14, 2008.
- ^ Yusuke Suganuma, Hideki Miura, Albert Zondervan, Jun'ichi Okuno (August 2014). "East Antarctic deglaciation and the link to global cooling during the Quaternary: evidence from glacial geomorphology and 10Be surface exposure dating of the Sør Rondane Mountains, Dronning Maud Land". Quaternary Science Reviews. 97: 102–120. Bibcode:2014QSRv...97..102S. doi:10.1016/j.quascirev.2014.05.007
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2020 Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Pleistosen haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Pleistosen ya da Pleyistosen genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandirilan yaklasik 2 580 000 ila 11 700 yil oncesini kapsayan jeolojik cagdir Dunyanin en son tekrarlanan buzullasma donemidir Pleistosen in sonu son buzul doneminin sonuna ve arkeolojide kullanilan Paleolitik cagin sonuna karsilik gelir Pleistosen Kuvaterner Doneminin ilk donemi veya Senozoik Cagin altinci donemidir ICS zaman olceginde Pleistosen uc asamaya ayrilir Bunlar Gelasiyen Kalabriyen Cibanyen Bu uluslararasi alt bolumlere ek olarak cesitli bolgesel alt bolumler siklikla kullanilir Pleistosen i alt bolumlere ayirmak icin cesitli semalar Pleyistosen23 03 0 3 5 333 0 08 myo PreYeYeOSDCPTJKPgNSon Buzul Maksimum sirasinda DunyaKronoloji 2 6 2 4 2 2 2 1 8 1 6 1 4 1 2 1 0 8 0 6 0 4 0 2 0 S e n o z o y i kNeojenK u v a t e r n e rP l e y i s t o s e nGelasiyenKalabriyenCibanyen Holosen2018 itibariyla Kuvaterner in ICS ye gore alt bolumleri Dikey eksen olcegi myo EtimolojiDiger telaffuz lar PleistosenKullanim bilgisiGok cismiDunyaBolgesel kullanimKuresel ICS Kullanilan zaman cizelgesiICS Zaman CetveliTanimKronolojik birimDevreStratigrafik birimZaman araliginin resmiyetiResmiAlt sinirini belirleyenManyetik kutupsallik kronozonu C2r nin Matuyama tabani Haptophyte kladina ait ve un neslinin tukenmesiAlt sinir KSKNMonte San Nicola Kesiti Gela Sicilya Italya 37 08 49 N 14 12 13 E 37 1469 K 14 2035 D 37 1469 14 2035KSKN onayi2009 Kuvaterner ve Pleyistosen in tabani Ust sinirini belirleyenGenc Dryas soguk ara doneminin sonuUst sinir KSKNbuzul karotu Gronland 75 06 00 N 42 19 12 W 75 1000 K 42 3200 B 75 1000 42 3200KSKN onayi2008 Holosen in tabani Atmosfer ve iklim verileriHOLOSEN 2 588 000 ila 11 700 yil once suren ve dunyanin en son tekrarlanan buzullama periyoduna uzanan jeolojik cagdir Pleistosen in sonu son buzul doneminin sonuna ve arkeolojide kullanilan Paleolitik Cag in sonuna karsilik gelmektedir Son olarak 2009 yilinda Uluslararasi Jeoloji Bilimleri Birligi tarafindan onaylanan bir degisiklikten once Pleistosen ve onceki Pliyosen arasindaki zaman siniri su anda kabul edilen 2 58 milyon yillik BP nin aksine 1 806 milyon yil once BP olarak kabul edildi Onceki yillara ait yayinlar donemin iki tanimini da kullanabilir Dunya nin yuzeyine etki eden gecici faktorlerin toplami donguseldir iklim okyanus akintilari sicaklik ruzgar akimlari vb Dalga formu tepkisi gezegenin altta yatan dongusel hareketlerinden gelir ve bu da sonunda gecici olanlari onlarla uyumlu hale getirir Pleistosen tekrarlanan buzullarina ayni faktorler neden oldu Orta Pleistosen Gecisi yaklasik bir milyon yil once 41 000 yillik baskin periyodik sahip dusuk genlikli buzul dongulerinden 100 000 yillik baskin periyodikligin hakim oldugu asimetrik yuksek genlikli dongulere ragmen degisiklik gordu Bununla birlikte 2020 de yapilan bir arastirmada Kuzey yarim kurede daha guclu yazlara neden olan Orta Pleistosen Gecisinden bu yana egimden etkilenmis olabilecegi sonucuna vardi Buyuk olaylar11 den fazla buyuk buzul olayinin yani sira bircok kucuk buzul olayi olmustur Buzullar Buzul caglari arasi ile ayrilir Buzullar hareket esnasinda kucuk ilerlemeler yasar ve geri cekilir Bu olaylar enlem arazi ve iklime bagli olarak kendi buzul gecmisine sahip buzul araliginin farkli bolgelerinde farkli sekilde tamamlanmaktadir Farkli bolgeler arasinda genel bir haberlesme vardir Arastirmacilar genellikle bir bolgenin buzul jeolojisi tanimlanma asamasindaysa isimleri birbiriyle degistirirler Ancak bir bolgedeki buzulun adini bir diger bolgeye uygulamak genellikle yanlistir 20 yy in cogu kisminda sadece birkac bolge calisilmis ve isimleri azdir Gunumuzde farkli uluslarin jeologlari Pleistosen Buzul jeomorfolojisine daha fazla ilgi duyuyorlar Sonuc olarak isimlerinin sayisi hizla artiyor Gelismelerin cogu isimsiz olarak kaldi Ayni zamanda bazi karasal kanitlar silinmis veya gizlenmistir fakat dongusel iklim degisikliklerinin incelenmesinden kanitlar kalmaktadir Terminoloji kuruldugundan beri dortten fazla buyuk buzul kabul edilmistir Buzul ve buzul caglari arasi terimlerine karsilik olarak Pluvial Latince yagmur terimleri kullanilmaktadir Eskiden bir Pluvial in bazi durumlarda buzlanmayan bolgelerdeki bir buzulla karsilik geldigi dusunuluyordu Buzullarin sistematik yazismalari yoktur Ayni zamanda yagmurlar birbirlerine karsilik olarak gelmez Ornegin bazilari Misir baglamlarinda Riss yagmuru terimini kullanmislardir Herhangi bir tesaduf bolgesel faktorlerin kazasidir Sinirli bolgelerdeki yagmur icin sadece birkac isim stratigrafik olarak tanimlanmistir Milankovitch donguleri Pleistosen deki buzullasma iklimdeki periyodik degisiklikleri yansitan bir dizi buzul ve buzullar stadyumlar dizisiydi Iklim dongusunde calismadaki ana faktorun artik Milankovitch donguleri olduguna inaniliyor Bunlar Dunya ya ulasan bolgesel ve gunes radyasyonundaki periyodik varyasyonlardir Pleistosen Donemine Ait Omurgali Fosil Buluntulari Dunya nin yuzeyine etki eden gecici faktorlerin toplami donguseldir iklim okyanus akintilari sicaklik ruzgar akimlari Dalga formu tepkisi gezegenin altta yatan dongusel hareketlerinden gelir ve bu da sonunda gecici olanlari onlarla uyumlu hale getirir Pleistosen tekrarlanan buzullarina ayni faktorler neden oldu Orta Pleistosen Gecisi yaklasik bir milyon yil once 41 000 yillik baskin periyodiklige sahip dusuk genlikli buzul dongulerinden 100 000 yillik baskin periyodikligin hakim oldugu asimetrik yuksek genlikli dongulere ragmen degisiklik gordu Bununla birlikte 2020 de yapilan bir arastirmada Kuzey yarim kurede daha guclu yazlara neden olan Orta Pleistosen Gecisinden bu yana egimden etkilenmis olabilecegi sonucuna vardi EtimolojiKuzey Ispanya da yunlu mamut ren geyigi yiyen magara aslanlari ve yunlu gergedan Charles Lyell 1839 da Sicilya daki yumusakca faunalarinin en az 70 inin hala yasamakta oldugu tabakalari tanimlamak icin Pleistosen terimini tanitti Bu Lyell in baslangicta en genc fosil kaya tabakasi oldugunu dusundugu eski Pliyosen doneminden ayirdi Yunanca pleῖstos pleistos cogu ve kainos kainos caenus olarak latinize yeni Pleistosen En Yeni veya En Yeni adini yapti Bu hemen onceki Pliyosen ve kainos dan daha yeni ve hemen sonraki Holosen tamamen yeni veya tamamen yeni ve ὅlos holos butun ve kainos donemi gunumuze kadar uzanmaktadir Hem deniz hem de kita faunalari esasen moderndi ancak Mamutlar Mastodonlar Dipratodon Smilodon Kaplan Aslan kisa yuzlu ayilar Gigantopithecus ve digerleri gibi daha bircok kara memelisi vardi Avustralya Madagaskar Yeni Zelanda ve Pasifikte ki adalar gibi yalitilmis yerler buyuk kuslarin ve hatta Fil kusu Quinkana Megalonia ve Meiolania gibi surungenlerin evrimini gordu Fauna Guney Amerika da Megatherium ve iki Glyptodon Buz devri boyunca meydana gelen siddetli iklim degisikliklerinin fauna ve flora uzerinde onemli etkileri olmustur Buzun her ilerlemesiyle kitalarin genis alanlari tamamen bosaltildi ve hareket halinde ilerleyen buzulun onunde guneye dogru cekilen bitkiler ve hayvanlar inanilmaz bir stresle karsilasti En siddetli stres sert iklim degisikliklerinden yasam alaninin azalmasindan ve besin arzinin kisitlanmasindan kaynaklandi Mamut mastodon kilic disli kediler yunlu gergedan magara ayilari buyuk memeli buyuk yok olus Pleistosen doneminde basladi ve Caglar devam etti Neandertal ler bu donemde yok oldu Son buzul caginin sonunda sogukkanli hayvanlar ahsap fareler gibi kucuk memeliler gocmen kuslar ve beyaz kuyruklu geyik gibi hizli hayvanlar mega faunanin yerini goc almis ve kuzeye goc etmisti Pleistosen bighorn koyunlari bugun torunlarindan daha ince ve daha uzun bacaklara sahipti Bilim adamlari gec Pleistosen nesillerinden sonra yirtici faunadaki degisimin turlerinden hizdan daha cok guce uyum saglamasi nedeniyle vucutlarinin degismesine neden olduguna inaniyorlar Yok olus Afrika yi pek etkilemedi ancak yerli atlarin ve develerin ortadan kaldirildigi Kuzey Amerika da fazlaydi Insanlar Temmuz 2018 de Rus bilim adamlarindan olusan bir ekip Pricenton Universitesi ile isbirligi icinde yaklasik 42 000 yil once donmus iki kadinNematod u hayata dondurduklerini acikladi Bu iki Nematod gezegende yasayan en eski canlilar oldugunu teyit edildi Anatomik olarak modern insanlarin evrimi Pleistosen cagi sirasinda gelisti Pleistosenin baslangicinda insan atalarinin yani sira Paranthropus turleri hala mevcuttu Paleolitik donemde ortadan kayboldular ve fosil kayitlarinda bulunan tek tur Homo erectus tur Eemian evresinde Orta Paleolitik teki Riss buzullanmasindan sonra Afrika dan goc etmis ve dunyanin her tarafina yayilmistir 2005 yilinda yapilan bir arastirmada bu gocteki insanlarin Pleistosen tarafindan Afrika disinda zaten arkaik insan formlariyla melezlendigini ve arkaik insan genetik materyalini modern insan gen havuzuna dahil ettigini one suruyor TarihDunya nufusu MO 10 000 2000 CE dikey nufus olcegi logaritmiktir Pleistosen 2 580 milyondan 11 700 yil BP ye tarihlendirilmistir Bitis tarihi radyokarbon yillarinda 10 000 karbon 14 yil BP olarak ifade edilmistir Genc Dryas soguk buyusune kadar olan en son tekrarlanan buzullasma doneminin cogunu kapsar Genc Dryas in sona ermesi M O 9640 a 11 654 takvim yili BP tarihlenmektedir Genc Dryas in sonu mevcut Holosen Caginin resmi baslangicidir Bir cag oldugu dusunulse de Holosen Pleistosen icindeki onceki buzullar arasi araliklardan onemli olcude farkli degildir 2009 yilinda Uluslararasi Jeoloji Bilimleri Birligi IUGS Pleistosen icin zaman periyodunda bir degisiklik dogruladi baslangic tarihini 1 806 dan 2 588 milyon yil BP ye degistirdi ve Gelasian in ussunu Pleistosenin tabani olarak kabul etti IUGS ust Pleistosen Holosen siniri yani ust sinir icin bir tip kesiti Kuresel Sinir Stratotip Kesiti ve Noktasi GSSP onaylamamistir Onerilen bolum Kuzey Gronland Buz Cekirdegi Projesi buz cekirdegi 75 06 N 42 18 W dir Pleistosen Serisinin alt siniri resmi olarak manyetostratigrafik olarak Matuyama C2r kronozonu izotopik asama 103 olarak tanimlanir Bu noktanin uzerinde kalkerli nanofosillerin kaybolmasi soz konusudur Pleistosen tekrarlanan buzullasmalarin son donemini kapsar Pleistosen ismi gecmiste son buzul cagi anlaminda kullanilmistir Kuvaterner in revize tanimi Pleistosenin baslangic tarihini 2 58 Ma ya geri iterek Pleistosen icinde son zamanlarda tekrarlanan tum buzullasmalarin dahil edilmesiyle sonuclanmaktadir TortuPleistosen deniz disi tortular oncelikle akarsu yataklarinda egimli ve loess yataklarinda ve ayrica buzullar tarafindan tasinan buyuk miktarda malzemede bulunur Magara yataklari travertenler ve volkanik yataklar lavlar kuller daha az yaygindir Pleistosen deniz yataklari modern kiyi seridinin birkac on kilometre icindeki bolgelerinde oncelikle sig deniz havzalarinda bulunur ancak onemli istisnalar haric Guney Kaliforniya sahili gibi jeolojik olarak aktif olan birkac alanda Pleistosen deniz yataklari birkac yuz metrelik yukseklikte bulunur Paleocografya ve iklimGronland buz cekirdeklerine gore Pleistosenin en sonunda PostGlacial donemde sicakligin gelisimiPleistosen doneminde Kuzey kutup bolgesinde buzulun maksimum olcude oldugunu gosteren harita Modern kitalar esas olarak Pleistosen sirasinda simdiki pozisyonlarindadir oturduklari plakalar muhtemelen donemin baslangicindan beri birbirine gore 100 km den fazla hareket etmiyordu Mark Lynas a gore toplanan verilerle Pleistosen in genel iklimi Guney Pasifik teki ticaret ruzgarlari zayiflayan veya doguya giden Peru yakinlarinda yukselen sicak hava Bati Pasifik ve Hint den gelen ilik su ile surekli bir El Nino olarak karakterize edilebilir Okyanus dogu Pasifik ve diger El Nino isaretleri Buzul ozellikleriHaeckel in Paleontolojik Omurgali Agaci c 1879 Turlerin evrimsel tarihi bircok dalin tek bir govdeden dogdugu bir agac olarak tanimlanmistir Haeckel in agaci biraz eskimis olsa da daha karmasik modern rekonstruksiyonlarin gizleyebilecegi ilkelerini acikca gostermektedir Pleistosen iklimi kita buzullarinin bazi yerlerde 40 paralellere ittigi tekrarlanan buzul donguleri ile isaretlenmistir Maksimum buzul boyutunda Dunya yuzeyinin 30 unun buzulla kapli oldugu tahmin edilmektedir Buna ek olarak buzul tabakasinin kenarindan guneye Kuzey Amerika da birkac yuz kilometre ve Avrasya da birkac yuz kadar uzanan bir permafrost bolgesi Buzun kenarinda ortalama yillik sicaklik 6 C 21 F idi kenarinda 0 C 32 F Her buzul ilerlemesi 1 500 ila 3 000 metre kalinligindaki kitasal buz tabakalarina cok miktarda su baglayarak tum dunya yuzeyinde 100 metre 300 ft veya daha fazla gecici deniz seviyesi dususune neden oldu Su anki gibi buzullar arasi zamanlarda bogulmus sahil seridi yaygindi izostatik veya bazi regi lerin ortaya cikan diger hareketleriyle hafifletildi Buzullasmanin etkileri kureseldi Antarktika Pleistosen boyunca ve onceki Pliyosen boyunca buzla baglandi And lar guneyde Patagonya buz ortusu ile kaplandi Yeni Zelanda ve Tazmanya da buzullar vardi Kenya Dagi Kilimanjaro Dagi ve Dogu ve Orta Afrika daki Ruwenzori Siradaglari nin curuyen buzullari daha buyuktu Buzullar Etiyopya daglarinda batida Atlas daglarinda vardi Kuzey Yarimkurede bircok buzul bir araya geldi Cordilleran Buz Tablasi Kuzey Amerika nin kuzeybatisini dogu Laurentide tarafindan kaplandi Fenno Scandian buz tabakasi Buyuk Britanya nin cogu dahil olmak uzere kuzey Avrupa ya dayaniyordu Daginik kubbeler Sibirya ve Arktik rafa uzaniyordu Kuzey denizleri buzla kapliydi Buz tabakalarinin guneyinde cikislar tikandigi ve soguk hava buharlasmayi yavaslattigi icin buyuk goller birikmistir Laurentide Buz Levhasi geri cekildiginde kuzey orta Kuzey Amerika tamamen Agassiz Golu tarafindan kaplandi Kuzey Amerika nin batisinda yuzlerce havza simdi kuru ya da neredeyse tasmisti Ornegin Bonneville Golu Buyuk Tuz Golu nun simdi oldugu yerde duruyordu Avrasya da buzullarin akmasi sonucu buyuk goller gelisti Nehirler daha buyuktu daha bol bir akisi vardi ve orgulerdi Afrika golleri daha dusuk buharlasma nedeniyle daha doluydu Ote yandan coller daha kuru ve daha genisti Okyanus ve diger buharlasmalardaki azalmalar nedeniyle yagis daha dusuktu Pleistosen sirasinda Dogu Antarktika Buz Tabakasinin en az 500 metre inceltildigi ve Son Buzul Maksimumundan bu yana inceltmenin 50 metreden az oldugu ve muhtemelen yaklasik 14 ka dan sonra basladigi tahmin edilmektedir Konuyla ilgili yayinlarOgg Jim June 2004 Overview of Global Boundary Stratotype Sections and Points GSSP s Stratigraphy org23 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde 31 Ocak 2018 tarihinde erisilmistir Dis baglantilarWikimedia Commons ta Pleistosen ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Late Pleistocene environments of the southern high plains 7 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1975 edited by Wendorf and Hester Pleistocene Microfossils 50 images of Foraminifera 2 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Stepanchuk V N Sapozhnykov I V Nature and man in the pleistocene of Ukraine 2010Kaynakca Uluslararasi Kronostratigrafik Cizelge PDF www stratigraphy org Uluslararasi Stratigrafi Komisyonu Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Gibbard Philip Head Martin September 2010 The newly ratified definition of the Quaternary System Period and redefinition of the Pleistocene Series Epoch and comparison of proposals advanced prior to formal ratification PDF Episodes 33 3 152 158 doi 10 18814 epiiugs 2010 v33i3 002 11 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Aralik 2020 Walker Mike Johnse Sigfus Rasmussen Sune Steffensen Jorgen Peder Popp Trevor Gibbard Phillip Hoek Wilm Lowe John Andrews John Bjorck Svante Cwynar Les Hughen Konrad Kershaw Peter Kromer Bernd Litt Thomas Lowe David Nakagawa Takeshi Newnham Rewi Schwande Jakob June 2008 The Global Stratotype Section and Point GSSP for the base of the Holocene Series Epoch Quaternary System Period in the NGRIP ice core Episodes 31 2 264 267 doi 10 18814 epiiugs 2008 v31i2 016 a b c 3 1 MB In Gradstein F M Ogg James G and Smith A Gilbert eds A Geologic Time Scale 2004 Cambridge University Press Cambridge ISBN 0 521 78142 6 International Chronostratigraphic Chart v2017 02 International Commission on Stratigraphy 2017 Retrieved 17 March 2018 Japan based name Chibanian set to represent geologic age of last magnetic shift The Japan Times 14 November 2017 Retrieved 17 March 2018 From p 621 Toutefois en meme temps et de substituer a la denomination de Nouveau Pliocene celle plus abregee de Pleistocene tiree du grec pleiston plus et kainos recent However at the same time that it became necessary to subdivide the two periods mentioned above I found that the terms intended to designate these subdivisions were of an inconvenient length and I have proposed to use in the future the word Pliocene for old Pliocene and to substitute for the name new Pliocene this shorter Pleistocene drawn from the Greek pleiston most and kainos recent Wilmarth Mary Grace 1925 Bulletin 769 The Geologic Time Classification of the United States Geological Survey Compared With Other Classifications accompanied by the original definitions of era period and epoch terms Washington D C U S A U S Government Printing Office p 47 Major Divisions Subcommission on Quaternary Stratigraphy International Commission on Stratigraphy Retrieved 25 September 2019 For the top of the series see de Blij Harm 2012 Holocene Humanity Why Geography Matters More Than Ever 2nd edition Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 991374 9 Riccardi Alberto C 30 June 2009 IUGS ratified ICS Recommendation on redefinition of Pleistocene and formal definition of base of Quaternary International Union of Geological Sciences Svensson A Nielsen S W Kipfstuhl S Johnsen S J Steffensen J P Bigler M Ruth U Rothlisberger R 2005 Visual stratigraphy of the North Greenland Ice Core Project NorthGRIP ice core during the last glacial period PDF Journal of Geophysical Research 110 D2 D02108 Bibcode 2005JGRD 110 2108S doi 10 1029 2004jd005134 Gradstein Felix M Ogg James G and Smith A Gilbert eds 2005 A Geologic Time Scale 2004 Cambridge University Press Cambridge UK p 28 ISBN 0 521 78142 6 Rio D Sprovieri R Castradori D Di Stefano E 1998 The Gelasian Stage Upper Pliocene a new unit of the global standard chronostratigraphic scale PDF Episodes 21 2 82 87 doi 10 18814 epiiugs 1998 v21i2 002 National Geographic Channel Six Degrees Could Change The World Mark Lynas interview Retrieved February 14 2008 Yusuke Suganuma Hideki Miura Albert Zondervan Jun ichi Okuno August 2014 East Antarctic deglaciation and the link to global cooling during the Quaternary evidence from glacial geomorphology and 10Be surface exposure dating of the Sor Rondane Mountains Dronning Maud Land Quaternary Science Reviews 97 102 120 Bibcode 2014QSRv 97 102S doi 10 1016 j quascirev 2014 05 007