Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Radyo vericileri radyo yayını yapan, yani stüdyolarda oluşturulan haber ve programların konutlardaki alıcılara ulaştırılmasını sağlayan teknik araçlardır. Programlar kent merkezlerindeki stüdyolarda hazırlanır. Stüdyolarda sesler ses sinyaline (AF) çevrilir. Ses sinyali kablo, radyolink veya uydu yardımıyla verici istasyonlara gelir. Yayın verici istasyondan yapılır.
Verici türleri
Radyo yayını yapan verici tesisleri kullandıkları frekans bandına bağlı olarak şu sınıflara ayrılır;
- a: Uzun dalga (LW) vericileri
- b: Orta dalga (MW) vericileri
- c: Kısa dalga (SW) vericileri
- d: FM (UKW) vericileri
Bu vericiler le ilgi özellikler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
| Verici türü | Frekans alanı | Tipik yayın bant genişliği | Modülasyon türü | Anten |
|---|---|---|---|---|
| Uzun Dalga | LF (148.5-283.5 kHz) | 10 kHz | Genlik Modülasyonu | Monopol |
| Orta Dalga | MF (530–1610 kHz) | 10 kHz | Genlik Modülasyonu | Monopol |
| Kısa dalga | HF (2.3–26.1 MHz) | 10 kHz | Genlik Modülasyonu | Çeşitli |
| FM (UKW) | VHF-2 (88-108 MHz.) | 200 kHz | Frekans Modülasyonu | Dipol |
Uzun dalga vericilerinin yayın alanı geniştir. Fakat farklı istasyonlara tahsis edilebilecek frekansların yetersiz oluşu aynı frekansta yayın yapan uzak istasyonların birbirlerini karıştırmaları (enterfere etmeleri) ve çok yüksek verici anten direğine gereksinim göstermeleri sebebiyle pahallı ve elverişsiz istasyonlardır.
Orta dalga vericilerinde yayın alanı biraz daha dardır. Fakat atmosferik yansımalar, mesela Heaviside katmanı sayesinde geceleri yayın alanları genişler. Orta dalga frekans bandı çok sayıda verici için yeterlidir. Anten direkleri yüksek olmakla birlikte uzun dalga vericileri antenlerinden daha alçaktır. Bu sebeple yayıncılıkta tercih edilir.
Kısa dalga vericileri daha çok atmosferik yansımalar sayesinde uzak bölgelere yayın amacıyla kullanılır. Mesela bu tür istasyonlar yurt dışı yayınlara uygundur. Fakat atmosferik koşullara bağlı oldukları için yayın kalitesi daima istenen düzeyde değildir.
FM vericileri sadece doğrudan görüş olan yerlerde kullanılır. Bu sebeple bir bölgeye yayın yapmak için sayıca çok ama fazla güçlü olmayan istasyonlar kurmak gerekir. En önemli avantajları her vericiye geniş bir yayın bandı tahsis edilebilmesi ve frekans modülasyonu olanaklarından yararlanılarak harmonikleriyle kaliteli müzik yayını yapılabilmesidir.
Verici güçleri
Verici gücünden kasıt verici cihazı çıkışında anten kazancı dikkate alınmadan ölçülen radyo frekans sinyali gücüdür. Bu güçler watt kW veya MW cinsinden olabilir. Genlik modüleli vericilerde güç yüzlerce kW olabilir, hatta 1 MW'ı aşabilir. Daha dar alana yayın yapan FM vericilerinde ise güç 5 kW, 10 kW gibi daha düşük düzeydedir.Ancak Verici cihazının şebekeden çektiği güç bundan daha fazladır.
Verici cihazı devreleri
Verici cihazlarda temel elemanlar ses sinyali yükselteçleri, modülatör, radyo frekans yükselteçleri ve elektronik filtrelerdir. Kimi vericilerde modülatör yayın frekansında çalışan bir osilatörden beslenir. Kimi vericilerde ise modülasyon ile bir ara frekans sinyali elde edilir. Daha sonra bir elektronik mikser ara frekansı yayın frekansına çevirir. (Bu tür vericiler superheterodin verici olarak bilinir.) Osilatör uzun, orta ve kısa dalga vericilerinde kristalli osilatör, FM vericilerinde ise varaktörlü osilatördür. FM vericilerinde ayrıca stereofonik yayın için karıştırma devreleri ile gürültüyü azaltmak için önvurgu devreleri de kullanılır.
Vericilerin konumlandırılması
Vericiler genellikle kent dışında konumlandırılırlar. Bu tesislere verici istasyon denilir. Uzun orta ve kısa dalga verici istasyonlarının yüksek yerlerde olmaları şart değildir. Buna karşılık FM vericileri genellikle yüksek tepelerde kurulmaktadır. Bazı televizyon verici istasyonlarında televizyon vericilerinin yanı sıra FM radyo vericileri de vardır. Bazı yüksek güçlü verici istasyonlarında sürekli çalışan personel görev yapar. Ama birçok verici cihazı otomatik olarak (yani personelsiz olarak) çalıştırılmaktadır.
Türkiye'de radyo vericileri
Türkiye'de radyo yayını uzun süre Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) tekelindeydi. İlk radyo yayını 6 Mayıs 1927 tarihinde İstanbul'da başladı. İlk yıllarda kurulan radyo vericileri uzun veya orta dalga da yayın yapıyordu. Mesela Ankara radyosu 182 kHz uzun dalga vericisi ile yayın yapıyordu. Kısa dalga ise yurtdışı yayınlara (sonradan aldığı ad ile Türkiye'nin Sesi Radyosu, "Voice of Turkey") ayrılmıştı.
1960'lı yıllarda düşük güçlü il radyoları (tipik olarak 2 kW gücünde) kuruldu. Türk malı vericiler genellikle kent içinde ve stüdyo ile birlikteydi. Ancak daha sonra yüksek güçlü bölge radyolarına geçildi. FM vericileri 14 Nisan 1978 tarihinden itibaren peyderpey yayına başladı. 1 Ekim 1984 tarihinde FM radyo vericilerinde ilk stereofonik yayın başlatıldı. 3 Mayıs 1993 tarihinde ise Anayasa değişikliğine gidildi ve yayıncılıkta TRT tekeli kaldırıldı. Günümüzde özel radyo televizyon kuruluşları yayınlarını FM vericiler ile yapmaktadırlar.
Kaynakça
- ^ "TRT tarihçe". 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Radyo vericileri radyo yayini yapan yani studyolarda olusturulan haber ve programlarin konutlardaki alicilara ulastirilmasini saglayan teknik araclardir Programlar kent merkezlerindeki studyolarda hazirlanir Studyolarda sesler ses sinyaline AF cevrilir Ses sinyali kablo radyolink veya uydu yardimiyla verici istasyonlara gelir Yayin verici istasyondan yapilir ABD de Genlik moduleli yayin yapan bir radyo verici istasyonu ve monopol antenGenlik Moduleli yayin yapan bir radyo verici cihaziFrekans moduleli yayin yapan bir radyo vericisiVerici turleriRadyo yayini yapan verici tesisleri kullandiklari frekans bandina bagli olarak su siniflara ayrilir a Uzun dalga LW vericileri b Orta dalga MW vericileri c Kisa dalga SW vericileri d FM UKW vericileri Bu vericiler le ilgi ozellikler asagidaki tabloda gosterilmistir Verici turu Frekans alani Tipik yayin bant genisligi Modulasyon turu AntenUzun Dalga LF 148 5 283 5 kHz 10 kHz Genlik Modulasyonu MonopolOrta Dalga MF 530 1610 kHz 10 kHz Genlik Modulasyonu MonopolKisa dalga HF 2 3 26 1 MHz 10 kHz Genlik Modulasyonu CesitliFM UKW VHF 2 88 108 MHz 200 kHz Frekans Modulasyonu Dipol Uzun dalga vericilerinin yayin alani genistir Fakat farkli istasyonlara tahsis edilebilecek frekanslarin yetersiz olusu ayni frekansta yayin yapan uzak istasyonlarin birbirlerini karistirmalari enterfere etmeleri ve cok yuksek verici anten diregine gereksinim gostermeleri sebebiyle pahalli ve elverissiz istasyonlardir Orta dalga vericilerinde yayin alani biraz daha dardir Fakat atmosferik yansimalar mesela Heaviside katmani sayesinde geceleri yayin alanlari genisler Orta dalga frekans bandi cok sayida verici icin yeterlidir Anten direkleri yuksek olmakla birlikte uzun dalga vericileri antenlerinden daha alcaktir Bu sebeple yayincilikta tercih edilir Kisa dalga vericileri daha cok atmosferik yansimalar sayesinde uzak bolgelere yayin amaciyla kullanilir Mesela bu tur istasyonlar yurt disi yayinlara uygundur Fakat atmosferik kosullara bagli olduklari icin yayin kalitesi daima istenen duzeyde degildir FM vericileri sadece dogrudan gorus olan yerlerde kullanilir Bu sebeple bir bolgeye yayin yapmak icin sayica cok ama fazla guclu olmayan istasyonlar kurmak gerekir En onemli avantajlari her vericiye genis bir yayin bandi tahsis edilebilmesi ve frekans modulasyonu olanaklarindan yararlanilarak harmonikleriyle kaliteli muzik yayini yapilabilmesidir Verici gucleriVerici gucunden kasit verici cihazi cikisinda anten kazanci dikkate alinmadan olculen radyo frekans sinyali gucudur Bu gucler watt kW veya MW cinsinden olabilir Genlik moduleli vericilerde guc yuzlerce kW olabilir hatta 1 MW i asabilir Daha dar alana yayin yapan FM vericilerinde ise guc 5 kW 10 kW gibi daha dusuk duzeydedir Ancak Verici cihazinin sebekeden cektigi guc bundan daha fazladir Verici cihazi devreleriVerici cihazlarda temel elemanlar ses sinyali yukseltecleri modulator radyo frekans yukseltecleri ve elektronik filtrelerdir Kimi vericilerde modulator yayin frekansinda calisan bir osilatorden beslenir Kimi vericilerde ise modulasyon ile bir ara frekans sinyali elde edilir Daha sonra bir elektronik mikser ara frekansi yayin frekansina cevirir Bu tur vericiler superheterodin verici olarak bilinir Osilator uzun orta ve kisa dalga vericilerinde kristalli osilator FM vericilerinde ise varaktorlu osilatordur FM vericilerinde ayrica stereofonik yayin icin karistirma devreleri ile gurultuyu azaltmak icin onvurgu devreleri de kullanilir Vericilerin konumlandirilmasiVericiler genellikle kent disinda konumlandirilirlar Bu tesislere verici istasyon denilir Uzun orta ve kisa dalga verici istasyonlarinin yuksek yerlerde olmalari sart degildir Buna karsilik FM vericileri genellikle yuksek tepelerde kurulmaktadir Bazi televizyon verici istasyonlarinda televizyon vericilerinin yani sira FM radyo vericileri de vardir Bazi yuksek guclu verici istasyonlarinda surekli calisan personel gorev yapar Ama bircok verici cihazi otomatik olarak yani personelsiz olarak calistirilmaktadir Turkiye de radyo vericileriTurkiye de radyo yayini uzun sure Turkiye Radyo ve Televizyon Kurumu TRT tekelindeydi Ilk radyo yayini 6 Mayis 1927 tarihinde Istanbul da basladi Ilk yillarda kurulan radyo vericileri uzun veya orta dalga da yayin yapiyordu Mesela Ankara radyosu 182 kHz uzun dalga vericisi ile yayin yapiyordu Kisa dalga ise yurtdisi yayinlara sonradan aldigi ad ile Turkiye nin Sesi Radyosu Voice of Turkey ayrilmisti 1960 li yillarda dusuk guclu il radyolari tipik olarak 2 kW gucunde kuruldu Turk mali vericiler genellikle kent icinde ve studyo ile birlikteydi Ancak daha sonra yuksek guclu bolge radyolarina gecildi FM vericileri 14 Nisan 1978 tarihinden itibaren peyderpey yayina basladi 1 Ekim 1984 tarihinde FM radyo vericilerinde ilk stereofonik yayin baslatildi 3 Mayis 1993 tarihinde ise Anayasa degisikligine gidildi ve yayincilikta TRT tekeli kaldirildi Gunumuzde ozel radyo televizyon kuruluslari yayinlarini FM vericiler ile yapmaktadirlar Kaynakca TRT tarihce 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2021